Orta əsrlər Azərbaycan tərcümə sənəti — Azərbaycan şairləri tərəfindən XV-XVI əsrlərdə əsasən farsca və ərəbcə əsərlərin Azərbaycan dilinə tərcüməsi.
Tərcümələr
Mustafa Zəririn “Sirətün-Nəbi”si və “Fütuhüş-Şam”ı
XIV əsr Azərbaycan şairi Mustafa Zərir VIII əsr müəllifi İbn İshaqın “Sirətün-Nəbi” əsərini ərəb dilindən tərcümə etmişdir. O, Məhəmməd peyğəmbərin həyatından bəhs edən bu əsərin quruluşunu dəyişmədən tərcümə etmişdir. 1388-ci ildə tamamlanan “Sirətün-Nəbi” əsəri türk xalqları arasında Məhəmməd peyğəmbər haqqında yazılmış ilk dini dastan hesab edilir, bir neçə əlyazması Konyanın (Türkiyə) Mövlana muzeyində saxlanılır. Mustafa Zərir həmçinin IX əsr ərəb tarixçisi Vəqidinin “Fütuhüş-Şam” əsərini 1393-cü ildə nəsrlə tərcümə etmişdir. Mövzü müsəlmanların Suriyanı işğal etməsidir.
Şirazinin “Gülşəni-raz”ı
Sufi şairi Şeyx Əlvan Şirazi Şeyx Mahmud Şəbüstərinin "Gülşəni-raz" əsərini azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. XIV yüzilliyin ortalarında ŞirazdanOsmanlı imperiyasına köçmüş Şeyx Əlvan “Gülşəni-raz” əsərini 1426-cı ilin yazında bitirmiş və onu Osmanlı hökmdarı Sultan II Murada həsr etmişdir. Bu tərcümə fəlsəfi məzmun daşıyır və sufi həyat tərzini təbliğ edir.
Təbrizinin “Əsrarnamə”si
Şeyx Fəridəddin Əttarın “Əsrarnamə” əsəri Əhmədi Təbrizi tərəfindən farscadan türk dilinə tərcümə edilmişdir. Əhmədi Təbrizi bu tərcüməni Ağqoyunlu hökmdarı Sultan Xəlilə ithaf etmişdir. Digər bir fikrə görə isə əsərin ithaf edildiyi şəxs Sultan Yaqubun əmirül-ümərası, təsəvvüfə olan marağına görə Sufi Xəlil olaraq məşhurlaşmış Xəlilullahdır. Əsər 1865 beytdir, 1479-cu ildə Təbrizdə tamamlanmışdır. Əsrarnamə əsas xətlərilə köhnə Anadolu türkcəsinin xüsusiyyətlərini daşıyır. Təbrizdə yazıldığı üçün Azəri ləhcəsinə aid xüsusiyyətlər görülür. Fars dilindən tərcümə edildiyi üçün fars dilinin cümlə quruluşunu ehtiva edir.
Əhmədinin tərcümə yoxsa orijinal əsər olması dəqiq deyil, həcmcə Əttarın “Əsrarnamə”si Əhmədinin əsərindən iki dəfə böyükdür. Hər iki əsərdə Davud və Musa peyğəmbərin həyatından kiçik hekayələr verilir. Əhmədinin hekayələrindən yalnız üçü Əttarın əsərində də var. Məmmədağa Sultanova görə bəzi hekayələr Cəlaləddin Ruminin məsnəvisindən götürülmüşdür.
“Əsrarnamə” tərcüməsi bədiilik baxımından Şirazinin “Gülşəni-raz tərcüməsi”ndən geri qalır. Fuad Köprülünün fikrincə buna səbəb həmin dövrdə əsərlərin sufizmi xalq arasında yaymaq üçün sadə dildə yazılması idi. Əhmədi Təbrizi tərcüməsində çoxlu ərəb və fars sözləri olsa da xalq danışıq dilinə yaxındır. “Əsrarnamə” əsərində işlənmiş türk mənşəli sözlərin müəyyən bir hissəsi hazırda Azərbaycan dilində olmasa da, belə sözlərə “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında, Azərbaycan şairləri İmadəddin Nəsimi, Kişvəri, Şah İsmayıl Xətai və Qövsi Təbrizinin şeirlərində rast gəlinir.
Məqsudinin “Möcüznamə”si
“Möcünamə” əsəri XVI əsrdə Məqsudi isimli şair tərəfindən yazılmışdır. XVIII əsrə aid iki əlyazması AMEA-ın Əlyazmalar institutunda saxlanılır. 6160 beyti olan tərcümə əsəri 1515-ci ildə yazılmışdır. Fars dilindən tərcümə edilmişdir. Əsər İslamda müqəddəs olan şəxsiyyətlərin həyatlarında baş vermiş möcüzəli hadisələr haqqında olduğu üçün adı “Möcüznamə”dir. Əsərin farsca hansı əsərin tərcümə olduğu bəlli deyil. Məqsudi Əhmədi Təbrizinin yolundan gedərək Fəriddədin Əttar və başqa farsdilli müəlifflərin əsərlərindən tərcümə edib, kitab şəklinə salmışdır.
MÖHSÜN NAĞISOYLU (2011). XVI ƏSR AZƏRBAYCAN TƏRCÜMƏ ƏSƏRİ “KƏVAMİLÜT-TƏBİR”. Bakı.
MÖHSÜN NAĞISOYLU (2012). ƏHMƏDİ TƏBRİZİ VƏ “ƏSRARNAMƏ” TƏRCÜMƏSİ. Bakı.
Şeyx Səfi Təzkirəsi, Ana dilimizin dəyərli yazılı abidəsi. Bakı. 2006.
Willem Floor and Hasan Javadi (2013). The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran.
H. Javadi and K. Burrill (1988). AZERBAIJAN x. Azeri Turkish Literature. İranica.
Eir (2000). FOŻŪLĪ, MOḤAMMAD. İranica.
Gönül Ayan. Tebrizli Ahmedi ve Esrar-name isimli mesnevisi (PDF).[ölü keçid]
September 25, 2021
orta, əsrlər, azərbaycan, tərcümə, sənəti, azərbaycan, şairləri, tərəfindən, əsrlərdə, əsasən, farsca, ərəbcə, əsərlərin, azərbaycan, dilinə, tərcüməsi, mündəricat, tərcümələr, mustafa, zəririn, sirətün, nəbi, fütuhüş, şam, şirazinin, gülşəni, təbrizinin, əsra. Orta esrler Azerbaycan tercume seneti Azerbaycan sairleri terefinden XV XVI esrlerde esasen farsca ve erebce eserlerin Azerbaycan diline tercumesi Mundericat 1 Tercumeler 1 1 Mustafa Zeririn Siretun Nebi si ve Futuhus Sam i 1 2 Sirazinin Gulseni raz i 1 3 Tebrizinin Esrarname si 1 4 Meqsudinin Mocuzname si 1 5 Sadiq bey Avsarin Mesnevi tercumesi 2 Istinadlar 3 EdebiyyatTercumeler RedakteMustafa Zeririn Siretun Nebi si ve Futuhus Sam i Redakte XIV esr Azerbaycan sairi Mustafa Zerir VIII esr muellifi Ibn Ishaqin Siretun Nebi eserini ereb dilinden tercume etmisdir O Mehemmed peygemberin heyatindan behs eden bu eserin qurulusunu deyismeden tercume etmisdir 1388 ci ilde tamamlanan Siretun Nebi eseri turk xalqlari arasinda Mehemmed peygember haqqinda yazilmis ilk dini dastan hesab edilir bir nece elyazmasi Konyanin Turkiye Movlana muzeyinde saxlanilir Mustafa Zerir hemcinin IX esr ereb tarixcisi Veqidinin Futuhus Sam eserini 1393 cu ilde nesrle tercume etmisdir Movzu muselmanlarin Suriyani isgal etmesidir 1 Sirazinin Gulseni raz i Redakte Sufi sairi Seyx Elvan Sirazi Seyx Mahmud Sebusterinin Gulseni raz eserini azerbaycan diline tercume etmisdir 2 XIV yuzilliyin ortalarinda Sirazdan Osmanli imperiyasina kocmus Seyx Elvan Gulseni raz eserini 1426 ci ilin yazinda bitirmis 3 ve onu Osmanli hokmdari Sultan II Murada hesr etmisdir 4 Bu tercume felsefi mezmun dasiyir ve sufi heyat terzini teblig edir 5 Tebrizinin Esrarname si Redakte Seyx Ferideddin Ettarin Esrarname eseri Ehmedi Tebrizi terefinden farscadan turk diline tercume edilmisdir Ehmedi Tebrizi bu tercumeni Agqoyunlu hokmdari Sultan Xelile ithaf etmisdir 6 Diger bir fikre gore ise eserin ithaf edildiyi sexs Sultan Yaqubun emirul umerasi tesevvufe olan maragina gore Sufi Xelil olaraq meshurlasmis Xelilullahdir Eser 1865 beytdir 1479 cu ilde Tebrizde tamamlanmisdir 7 Esrarname esas xetlerile kohne Anadolu turkcesinin xususiyyetlerini dasiyir Tebrizde yazildigi ucun Azeri lehcesine aid xususiyyetler gorulur Fars dilinden tercume edildiyi ucun fars dilinin cumle qurulusunu ehtiva edir 8 Ehmedinin tercume yoxsa orijinal eser olmasi deqiq deyil hecmce Ettarin Esrarname si Ehmedinin eserinden iki defe boyukdur Her iki eserde Davud ve Musa peygemberin heyatindan kicik hekayeler verilir 9 Ehmedinin hekayelerinden yalniz ucu Ettarin eserinde de var 10 Memmedaga Sultanova gore bezi hekayeler Celaleddin Ruminin mesnevisinden goturulmusdur 11 Esrarname tercumesi bediilik baximindan Sirazinin Gulseni raz tercumesi nden geri qalir Fuad Koprulunun fikrince buna sebeb hemin dovrde eserlerin sufizmi xalq arasinda yaymaq ucun sade dilde yazilmasi idi 12 Ehmedi Tebrizi tercumesinde coxlu ereb ve fars sozleri olsa da xalq danisiq diline yaxindir 13 Esrarname eserinde islenmis turk menseli sozlerin mueyyen bir hissesi hazirda Azerbaycan dilinde olmasa da bele sozlere Kitabi Dede Qorqud dastaninda Azerbaycan sairleri Imadeddin Nesimi Kisveri Sah Ismayil Xetai ve Qovsi Tebrizinin seirlerinde rast gelinir 14 Meqsudinin Mocuzname si Redakte Mocuname eseri XVI esrde Meqsudi isimli sair terefinden yazilmisdir XVIII esre aid iki elyazmasi AMEA in Elyazmalar institutunda saxlanilir 6160 beyti olan tercume eseri 1515 ci ilde yazilmisdir Fars dilinden tercume edilmisdir Eser Islamda muqeddes olan sexsiyyetlerin heyatlarinda bas vermis mocuzeli hadiseler haqqinda oldugu ucun adi Mocuzname dir 15 Eserin farsca hansi eserin tercume oldugu belli deyil Meqsudi Ehmedi Tebrizinin yolundan gederek Feriddedin Ettar ve basqa farsdilli muelifflerin eserlerinden tercume edib kitab sekline salmisdir 16 Sadiq bey Avsarin Mesnevi tercumesi Redakte Sefeviler dovletinin hokmdari Sah I Abbasin dovrunde saray kitabxanacisi olmus Azerbaycan sairi Sadiq bey Efsar Movlana Celaleddin Ruminin Mesnevi sini farscadan azerbaycan diline tercume etmisdir 17 Istinadlar Redakte Nagisoylu 2011 seh 10 Javadi Burrill 1988 seh 10 Nagisoylu 2011 seh 12 Nagisoylu 2011 seh 13 Nagisoylu 2011 seh 15 Nagisoylu 2012 seh 11 Nagisoylu 2011 seh 18 Ayan 2007 seh 4 Nagisoylu 2012 seh 41 Ayan 2007 seh 5 Nagisoylu 2012 seh 44 Nagisoylu 2012 seh 89 Nagisoylu 2012 seh 92 Nagisoylu 2012 seh 98 Nagisoylu 2011 seh 32 Nagisoylu 2011 seh 33 Floor Javadi 2013 seh 10Edebiyyat RedakteMOHSUN NAGISOYLU 2011 XVI ESR AZERBAYCAN TERCUME ESERI KEVAMILUT TEBIR Baki MOHSUN NAGISOYLU 2012 EHMEDI TEBRIZI VE ESRARNAME TERCUMESI Baki Seyx Sefi Tezkiresi Ana dilimizin deyerli yazili abidesi Baki 2006 Willem Floor and Hasan Javadi 2013 The Role of Azerbaijani Turkish in Safavid Iran H Javadi and K Burrill 1988 AZERBAIJAN x Azeri Turkish Literature Iranica Eir 2000 FOZuLi MOḤAMMAD Iranica Gonul Ayan Tebrizli Ahmedi ve Esrar name isimli mesnevisi PDF olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Orta esrler Azerbaycan tercume seneti amp oldid 6103937, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
