Novoçerkassk qətliamı (rus.Новочеркасский Расстрел) - Sovet Ordusu və KQB zabitləri tərəfindən RSFSR-in Novoçerkassk şəhərində 2 iyun 1962-ci ildə silahsız etirazçılara qarşı törədilən qətliam. Hadisədən bir neçə həftə əvvəl Novoçerkassk Elektromotivqayırma Fabrikasının (NEF) işçiləri normativ istehsal planının artması və maaşlarının sabit qalasına baxmayaraq, ölkə səviyyəsində ət və süd məhsulları qiymətlərinin yüksəlməsindən sonra yaranan narazılıqlar səbəbiylə iş tətili təşkil etdilər. Hadisələr şəhər mərkəzindəki idarə mərkəzində etirazçılara avtomatlarla atəş açılmasından sonra kütləvi etirazlara çevrildi. Rəsmi istintaqa görə 26 nəfər ordu tərəfindən öldürülmüş, 87 nəfər yaralanmışdı. Həbslər, açıq məhkəmələr və örtbaslar nəticəsində 200 nəfər saxlanıldı, 7 nəfər məhkəməyə çıxarıldı və kütləvi itaətsizlik kimi müxtəlif cinayətlər səbəbiylə ölüm cəzasına məhkum edildi və təxminən yüzlərlə digər insan 15 ilə qədər azadlıqdan məhrum edildi (bu azadlıqdan məhrum etmələrin ili daha sonra azaldı), dövlətin idarə etdiyi KİV-lər hadisə ilə bağlı heç bir xəbər yaymadı və bunu 1992-ci ilə qədər gizli saxladı. 26 nəfər KQB əməliyyatçıları tərəfindən səhv qəbirlərdə gizli şəkildə dəfn edildi, hansıki bu qəbirlərin yerləri ölənlərin qohumlarından 2 iyun 1994-cü ilə qədər gizlədildi. Ancaq bu tarixdən sonra bütün cəsədlər aşkarlandı və rəsmi memorialda yenidən dəfn edildi.
Novoçerkassk qətliamı
Qətliamın qurbanları üçün qoyulan məzar daşı. O, həmçinin, "Qan üzərindəki daş" olaraq adlanır. Daşın üzərində yazılıb: "2 iyun 1962".
1992-ci ildə hadisələr Baş Prokuror tərəfindən yenidən araşdırıldı. Nikita Xruşşov, Anastas Mikoyan, Frol Kozlov kimi qətliamdan şübhəli bilinən bir sıra yüksək sovet rəsmilərinin də arasında olduğu əsas şübhəlilər ölümləri səbəbiylə heç vaxt məsuliyyətə cəlb olunmadılar. Digərlərinin talehi 2019-cu ilə qədər naməlum qaldı. Qırğın etirazların sağ qalan iştirakçıları tərəfindən hər il qətillərin illiyində yad edilir.
Xronologiya
1962
1-7 may – V. A Kozlova görə işçilər arasındakı narazılıqların ilk işarələri qırğın baş vermədən çox əvvəl görülmüşdü; bu məqamda fabrika işçiləri tərəfindən ilk təcrid olunmuş fərdi tətillər qeydə alındı; tətilçilər arasında Sovet rejimi tərəfindən daha əvvəl sürgün edilmiş təcrübəli siyasi məhbusların olduğu deyilsə də, bu iddianı dəstəkləyəcək sübut yox idi,
17 may – Nazirlər Şurası ölkə ərazisində müxtəlif məhsulların qiymətlərinin artımını bəyan edən və bir iyunda qüvvəyə minməsi planlaşdırılan 456 saylı qanunu qəbul etdi,
31 may – 456 saylı qanun haqqında ilk xəbər sovet mətbuatında yayılmağa başladı,
1 iyun – Etirazlar böyüyür. Bu zaman etirazçılar sovet əskərləri və soviet milisləri tərəfindən şiddətə məruz qalır. Qüvvələr arasında müxtəlif toqquşmalar qeyd alınır. Etirazçılar öz fabriklərində başlayan etirazları digər fabrikalara yaymağa çalışırlar,
2 iyun – NEF-dəki tətil gecə boyu davam edir; səhər saatlarında isə minlərlə insan NEF-dən Novoçerkasskın mərkəzinə doğru əllərində Leninin şəkilləri və qırmızı bayraqlarla yürüyüş edir. Onların hədəfində şəhər şurası və idarə komitəsinin binaları idi. Təşkilatlanmamış bir halda olmasına baxmayaraq, üsyan çox dinc və zərərsiz idi,
Kütlə Tuzlov çayı üzərindəki körpünü keçir və polkovnik Matvey Şapoşnikovun rəhbərliyindəki bölüklə qarşı-qarşıya gəlir. Şapoşnikov xalqa atəş açmaqdan imtina edir və insanların keçməsinə icazə verir. Bu zaman Sov.İKP MK, KQB, MİA-nın yüksək səlahiyyətli şəxsləri şəhərə gəlib çıxmışdılar,
Kütlə şəhər mərkəzinə çatana qədər səlahiyyətlilər onların çox rahat şəkildə körpünü keçdiyini öyrəndilər və dərhal təhlükəsiz bölgəyə çəkilməyə qərar verdilər,
etirazçıların yürüyüşü şəhərin mərkəzinə doğru davam etdikçə, daha çox insan bu kütləyə qoşulmağa başladı, rəsmilər qorxmağa başlayırdılar artıq,
izdiham bir neçə idarə binasına və polis mərkəzinə hücum və talan etdi, bu şiddət çox qısa çəkdi. Kütlə Anastas Mikoyandan çölə çıxmağı və buradakı xalqa məsələni danışmağı tələb edirdi,
günorta saatlarında ordu izdihamı ZTR və əskərlərdən istifadə edərək dağıtmağa cəhd etsə də, uğursuz oldu. İnsanlara açılan atəşdən sonra, əskərlər də daxil olmaqla, 22 nəfərin həyatını itirdi və çox sayıda insanın yaralandığı iddia olundu. Eyni günün axşamında 2 etirazçı daha öldürüldü (rəsmilərə görə),
2-3 iyun – Komendant saatı elan edildi və bir həftədən çox davam etdi. Buna baxmayaraq, kiçik miqyasda da olsa, etirazlar davam etdi. Həbs edilənlərin sayı artırdı.
19 iyul – Etirazçılardan bəziləri 10 ilə qədər azadlıqdan məhrum edildi.
19 oktyabr – Qətliamın baş verməsi ilə bağlı söyləntiləri göstərən hesabat Time jurnalında ortaya çıxdı. Bir müddət sonra da bu xəbərin britaniyalı və fransız qəzetlər tərəfindən istifadə olunduğu ehtimal olunur.
Tarixi
[⇨]
İğtişaşlar birbaşa olaraq ərzaq və tədarük çatışmazlığının, habelə fabrikdəki bərbad işləmə şəraitinin nəticəsiydi. Etirazlar 1 iyunda tökmə və dəmir sexlərindəki işçilərin müdirlərinin onların şikayətlərini dinləməməsindən sonra işi dayandırmasıyla, Budyonnı Elektrik Lokomotiv Fabrikasında başladı. Tətil və işçi danışıqları axşama qədər bütün fabrika boyunca yayılmışdı.
Narazıçılıq 1 iyun tarixində Nikita Xruşşovun Sovet İttifaqı ərazisində ət və yağın qiymətlərini artırmasıyla başladı. Eyni gündə ayrı bir iqtisadi planın tələbi kimi fabrikdəki hər bir işçinin üzərinə düşən minimum istehsal planı artırıldı. BU da insanların alıcılıq qabiliyyətini azaldırdı. Narazıçılıq polis qərargahı və şəhər zalına olan yürüyüşdə kulminasiya nöqtəsinə çatdı və tətil polislərin 30 işçini həbs etməsindən sonra digər müəssisələrə də yayıldı.
90-cı illərdə arxivdən açılan sənədlərə görə motorlu piyada birliyinə etirazçıları basdırmaq əmri olunur, ancaq onlar havaya atəş açıqlar. Əsas ölümcül atəş Daxili Qoşunların birliyindən açılır. Rostov-na-Dondan gələn və "Don" hotelində yerləşdirilən bu birlik 10 snayper və 2 pulemyotdan ibarət idi. Öldürmə əmrləri müdafiə nazirləri vasitəsilə Xruşşov tərəfindən və bütün kommanda iyerarxiyası tərəfindən qəbul edilmişdi.
Şimali Qafqaz Qoşunları Komandiri, general Matvey Kuzmiç Şapoşnikov dinc nümayişlərə tanklarla hücum edərək, insanları öldürmə fikrini rədd etmişdi (deyilənə görə o demişdi ki, "Burada silahlarımızı onlara qarşı çevirə biləcəyimiz düşmən görmürəm"). Sonralar bu hərəkətinə görə rütbəsi alınmış və həbs edilmişdi.
İndiki əl çatan rəsmi mənbələrə görə, 26 etirazçı pulemyotdan açılan atəş nəticəsində öldürülümüşdü. Yaralanan 87 nəfərdən üçü daha sonra ağır yaralarına görə ölmüşdü. Kütlə sovet propaqandası nətcəsində Sovet Ordusu barəsində o qədər xayal qurmuşdu ki, onlar atəş açana qədər ordunun əliyalın vətəndaşlara atəş açağını gözləmirdilər. İlk nümayişlərdən sonra şəhərdə komendant saatı elan olundu. Ölülərin cansız bədənlər gizli bir şəkildə Rostov vilayəti içərisindəki qəsəbələrin müxtəlif məzarlıqlarında basdırıldı. Ancaq növbəti sabah bir neçə yüz nümayişçidən ibarət böyük bir qrup yenidenən meydanda toplaşdı. 116 nəfər həbs edildi, onlardan 14-ü açıq məhkəmə şəraitində mühakimə olundu. On dörd nəfərdən yeddisi ölüm cəzasına məhkum edildi və edam olundu. Digərləri on ildən on beş ilə qədər müxtəlif müddətlərə azadlıqdan məhrum edildi.
Hadisədən sonra sovet hökuməti regiona əlavə ərzaq tədarükü yönləndirdi və hadisəylə bağlı istintaq başlatdı. Hərbi rəsmilərin hərbi məhkəmələri işə daxil etməsiylə, əlavə olaraq işçilərin həbs edilməsi davam etdi. Aleksandr Soljenitsın fərdlərin hadisələrdə yaralandığını və onların ailələrinin Sibirə sürgünə göndərildiyini iddia etdi.
Məsələylə bağlı bütün hekayə Sovet medyası tərəfindən senzuraya məruz qaldı və heç vaxt hər hansısa bir KİV-ə bunu yayınlama icazəsi verilmədi. Olanlar 1992-ci ilə qədər sirr olaraq qalsa da, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra 1992-ci ildə 20 cəsədin qalıqları çıxarıldı və təyin edildikdən sonra Novoşaxtinsk məzarlığında yenidən dəfn edildi.
Bədii ədəbiyyatda
Yazıçı Frederik Forsit tərəfindən yazılan Şeytanın Alternativi (1979) əsərində Siyasi büro səhnəsində aclıq dövründə iğtişaşları basdırması istənilən KQB rəhbəri cavab verir ki, on, hətta iyirmi novoçerkassklını basdırmaq mümkündür, ancaq əlli yox. Yazıçı qəsdən burada bu rəqəmi seçir ki, əsərdə Sovet İttifaqının özündə qarşılaşdığı problemlərin nə qədər ciddi olduğunu göstərə bilsin.
Qətliam Françis Spuffordun 2010-cu ildə yazdığı Qırmızı Çoxluq romanında da canlandırılmışdı.
↑ Bu istinad üçün siyahılaşdırılıb, çünki o, kitab mənbəsi hissəsində qeyd olunub.
Müxtəlif mənbələrdə nə vaxt və nə qədər çəkməsi fərqlilik göstərir
İstinadlar
1961: Novocherkassk Massacre 2011-03-03 at the Wayback Machine
"Novocherkassk Massacre". Seventeen Moments in Soviet History (ingilis). 2015-06-19. İstifadə tarixi: 2019-06-02.
""Не хватает денег на мясо и колбасу, ешьте пирожки с ливером"". Бессмертный барак. İstifadə tarixi: 2016-06-02.
↑ Taubman, William. Khrushchev: The Man and His Era, First Edition, W. W. Norton & Co., New York, NY. 2003.
"MASSACRE IN WORKERS PARADISE". Washington Post (ingilis). 1990-12-18. ISSN 0190-8286. İstifadə tarixi: 2019-06-02.
Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). "13". Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. 390. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
Би-би-си, Артем Кречетников; Москва. "Бойня в Новочеркасске: "Но был один, который не стрелял"". BBC News Русская служба (rus). İstifadə tarixi: 2019-06-02. В 1992 году Главная военная прокуратура возбудила по факту новочеркасского расстрела уголовное дело против Хрущева, Козлова, Микояна и еще восьми человек, которое было прекращено в связи с их смертью.
↑ Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). "13". Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. 333, 334. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
"СОВЕТ МИНИСТРОВ СССР ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 17 мая 1962 г. N 456 О ПОВЫШЕНИИ ЗАКУПОЧНЫХ (СДАТОЧНЫХ) ЦЕН НА КРУПНЫЙ РОГАТЫЙ СКОТ, СВИНЕЙ, ОВЕЦ, ПТИЦУ, МАСЛО ЖИВОТНОЕ И СЛИВКИ И РОЗНИЧНЫХ ЦЕН НА МЯСО, МЯСНЫЕ ПРОДУКТЫ И МАСЛО ЖИВОТНОЕ".
"События в г. Новочеркасске 1 мая 1962". histrf.ru (rus). İstifadə tarixi: 2019-06-02.
"MASSACRE IN WORKERS PARADISE". Washington Post (ingilis). 1990-12-18. ISSN 0190-8286. İstifadə tarixi: 2019-06-02. On the morning of June 2 at around 11, 7,000 workers and other demonstrators began a protest march from the plant to the center of Novocherkassk. They simply ignored the troops and tanks that surrounded the plant. As they marched, some workers tried to block the railway line leading into town as a further show of protest.
Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. 370. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). "13". Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. 345. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
"Russia: And Then the Police Fired". Time (ingilis). 1962-10-19. ISSN 0040-781X. İstifadə tarixi: 2019-06-02.
Vladislav Zubok and Constantine Pleshkov, Inside the Kremlin's Cold War: from Stalin to Khrushchev, Harvard University Press, p. 262
Hosking, Geoffrey. A History of the Soviet Union, Fontana Press, London. 1992.
""Не хватает денег на мясо и колбасу, ешьте пирожки с ливером"". Бессмертный барак. İstifadə tarixi: 2018-06-04.
"Шапошников Матвей Кузьмич - История на сайте Бессмертный барак". Шапошников Матвей Кузьмич :: Бессмертный барак. İstifadə tarixi: 2018-06-04.
(in Russian) Новочеркасск вспоминает жертв трагедии, Vest, 2007
And Then the Police Fired, TIME Magazine, October 19, 1962
Kozlov, V. A. (Vladimir Aleksandrovich); Козлов, В. А. (Владимир Александрович) (2005). "13". Neizvestnyĭ SSSR : protivostoi︠a︡nie naroda i vlasti, 1953-1985. Moskva: Olma Press. 335. ISBN5224053579. OCLC 65428522.
Xarici keçidlər
The Novocherkassk Tragedy, June 1–3 1962 – An eyewitness account of the strike leading up to the shootings.
Avqust 10, 2021
novoçerkassk, qətliamı, Новочеркасский, Расстрел, sovet, ordusu, zabitləri, tərəfindən, rsfsr, novoçerkassk, şəhərində, iyun, 1962, ildə, silahsız, etirazçılara, qarşı, törədilən, qətliam, hadisədən, neçə, həftə, əvvəl, novoçerkassk, elektromotivqayırma, fabri. Novocerkassk qetliami rus Novocherkasskij Rasstrel Sovet Ordusu ve KQB zabitleri terefinden RSFSR in Novocerkassk seherinde 2 iyun 1962 ci ilde silahsiz etirazcilara qarsi toredilen qetliam 1 Hadiseden bir nece hefte evvel Novocerkassk Elektromotivqayirma Fabrikasinin NEF iscileri normativ istehsal planinin artmasi ve maaslarinin sabit qalasina baxmayaraq olke seviyyesinde et ve sud mehsullari qiymetlerinin yukselmesinden sonra yaranan naraziliqlar sebebiyle is tetili teskil etdiler 2 Hadiseler seher merkezindeki idare merkezinde etirazcilara avtomatlarla ates acilmasindan sonra kutlevi etirazlara cevrildi Resmi istintaqa gore 26 nefer ordu terefinden oldurulmus 87 nefer yaralanmisdi 3 Hebsler aciq mehkemeler ve ortbaslar neticesinde 200 nefer saxlanildi 7 nefer mehkemeye cixarildi ve kutlevi itaetsizlik kimi muxtelif cinayetler sebebiyle olum cezasina mehkum edildi ve texminen yuzlerle diger insan 15 ile qeder azadliqdan mehrum edildi bu azadliqdan mehrum etmelerin ili daha sonra azaldi 4 dovletin idare etdiyi KIV ler hadise ile bagli hec bir xeber yaymadi ve bunu 1992 ci ile qeder gizli saxladi 5 6 26 nefer KQB emeliyyatcilari terefinden sehv qebirlerde gizli sekilde defn edildi hansiki bu qebirlerin yerleri olenlerin qohumlarindan 2 iyun 1994 cu ile qeder gizledildi Ancaq bu tarixden sonra butun cesedler askarlandi ve resmi memorialda yeniden defn edildi Novocerkassk qetliamiQetliamin qurbanlari ucun qoyulan mezar dasi O hemcinin Qan uzerindeki das olaraq adlanir Dasin uzerinde yazilib 2 iyun 1962 Umumi melumatlar47 28 sm e 40 04 s u Hucumun yeri Novocerkassk Rostov vilayeti Sovet IttifaqiHucumun hedefi Etirazlarin basdirilmasiTarix 2 iyun 1962Hucum metodu Ates acmaSilah lar Snayper tufengi pulemyot ZTR masin tankOlu sayi 26Yarali sayi 87Teskilatci lar Sovet Ordusu Vikianbarda elaqeli mediafayllar1992 ci ilde hadiseler Bas Prokuror terefinden yeniden arasdirildi Nikita Xrussov Anastas Mikoyan Frol Kozlov kimi qetliamdan subheli bilinen bir sira yuksek sovet resmilerinin de arasinda oldugu esas subheliler olumleri sebebiyle hec vaxt mesuliyyete celb olunmadilar 7 8 Digerlerinin talehi 2019 cu ile qeder namelum qaldi Qirgin etirazlarin sag qalan istirakcilari terefinden her il qetillerin illiyinde yad edilir Mundericat 1 Xronologiya 1 1 1962 2 Tarixi 2 1 Qurbanlari 3 Bedii edebiyyatda 4 Hemcinin bax 5 Qeydler 6 Istinadlar 7 Xarici kecidlerXronologiya Redakte1962 Redakte 1 7 may V A Kozlova gore isciler arasindaki naraziliqlarin ilk isareleri qirgin bas vermeden cox evvel gorulmusdu bu meqamda fabrika iscileri terefinden ilk tecrid olunmus ferdi tetiller qeyde alindi tetilciler arasinda Sovet rejimi terefinden daha evvel surgun edilmis tecrubeli siyasi mehbuslarin oldugu deyilse de bu iddiani destekleyecek subut yox idi 9 10 17 may Nazirler Surasi olke erazisinde muxtelif mehsullarin qiymetlerinin artimini beyan eden ve bir iyunda quvveye minmesi planlasdirilan 456 sayli qanunu qebul etdi 11 note 1 31 may 456 sayli qanun haqqinda ilk xeber sovet metbuatinda yayilmaga basladi 12 note 1 1 iyun Etirazlar boyuyur Bu zaman etirazcilar sovet eskerleri ve soviet milisleri terefinden siddete meruz qalir Quvveler arasinda muxtelif toqqusmalar qeyd alinir Etirazcilar oz fabriklerinde baslayan etirazlari diger fabrikalara yaymaga calisirlar 2 iyun NEF deki tetil gece boyu davam edir seher saatlarinda ise minlerle insan NEF den Novocerkasskin merkezine dogru ellerinde Leninin sekilleri ve qirmizi bayraqlarla yuruyus edir Onlarin hedefinde seher surasi ve idare komitesinin binalari idi 13 Teskilatlanmamis bir halda olmasina baxmayaraq usyan cox dinc ve zerersiz idi Kutle Tuzlov cayi uzerindeki korpunu kecir ve polkovnik Matvey Saposnikovun rehberliyindeki bolukle qarsi qarsiya gelir Saposnikov xalqa ates acmaqdan imtina edir ve insanlarin kecmesine icaze verir Bu zaman Sov IKP MK KQB MIA nin yuksek selahiyyetli sexsleri sehere gelib cixmisdilar Kutle seher merkezine catana qeder selahiyyetliler onlarin cox rahat sekilde korpunu kecdiyini oyrendiler ve derhal tehlukesiz bolgeye cekilmeye qerar verdiler etirazcilarin yuruyusu seherin merkezine dogru davam etdikce daha cox insan bu kutleye qosulmaga basladi resmiler qorxmaga baslayirdilar artiq izdiham bir nece idare binasina ve polis merkezine hucum ve talan etdi bu siddet cox qisa cekdi Kutle Anastas Mikoyandan cole cixmagi ve buradaki xalqa meseleni danismagi teleb edirdi gunorta saatlarinda ordu izdihami ZTR ve eskerlerden istifade ederek dagitmaga cehd etse de ugursuz oldu Insanlara acilan atesden sonra eskerler de daxil olmaqla 22 neferin heyatini itirdi ve cox sayida insanin yaralandigi iddia olundu 14 Eyni gunun axsaminda 2 etirazci daha olduruldu resmilere gore 2 3 iyun Komendant saati elan edildi ve bir hefteden cox davam etdi note 2 Buna baxmayaraq kicik miqyasda da olsa etirazlar davam etdi Hebs edilenlerin sayi artirdi 19 iyul Etirazcilardan bezileri 10 ile qeder azadliqdan mehrum edildi 15 19 oktyabr Qetliamin bas vermesi ile bagli soylentileri gosteren hesabat Time jurnalinda ortaya cixdi Bir muddet sonra da bu xeberin britaniyali ve fransiz qezetler terefinden istifade olundugu ehtimal olunur 16 Tarixi Redakte Igtisaslar birbasa olaraq erzaq ve tedaruk catismazliginin habele fabrikdeki berbad isleme seraitinin neticesiydi Etirazlar 1 iyunda tokme ve demir sexlerindeki iscilerin mudirlerinin onlarin sikayetlerini dinlememesinden sonra isi dayandirmasiyla Budyonni Elektrik Lokomotiv Fabrikasinda basladi Tetil ve isci danisiqlari axsama qeder butun fabrika boyunca yayilmisdi Naraziciliq 1 iyun tarixinde Nikita Xrussovun Sovet Ittifaqi erazisinde et ve yagin qiymetlerini artirmasiyla basladi Eyni gunde ayri bir iqtisadi planin telebi kimi fabrikdeki her bir iscinin uzerine dusen minimum istehsal plani artirildi 17 BU da insanlarin aliciliq qabiliyyetini azaldirdi 18 Naraziciliq polis qerargahi ve seher zalina olan yuruyusde kulminasiya noqtesine catdi ve tetil polislerin 30 iscini hebs etmesinden sonra diger muessiselere de yayildi 90 ci illerde arxivden acilan senedlere gore motorlu piyada birliyine etirazcilari basdirmaq emri olunur ancaq onlar havaya ates aciqlar Esas olumcul ates Daxili Qosunlarin birliyinden acilir Rostov na Dondan gelen ve Don hotelinde yerlesdirilen bu birlik 10 snayper ve 2 pulemyotdan ibaret idi Oldurme emrleri mudafie nazirleri vasitesile Xrussov terefinden ve butun kommanda iyerarxiyasi terefinden qebul edilmisdi 19 Simali Qafqaz Qosunlari Komandiri general Matvey Kuzmic Saposnikov dinc numayislere tanklarla hucum ederek insanlari oldurme fikrini redd etmisdi deyilene gore o demisdi ki Burada silahlarimizi onlara qarsi cevire bileceyimiz dusmen gormurem Sonralar bu hereketine gore rutbesi alinmis ve hebs edilmisdi 20 Anma lovhesi Yazida oxunur 1962 Novocerkassk faciesinin xatiresine Rusiya prezidenti Vladimir Putin qetliam qurbanlarinin memorialina gul qoyur 1 fevral 2008 Qurbanlari Redakte Indiki el catan resmi menbelere gore 26 etirazci pulemyotdan acilan ates neticesinde oldurulumusdu 21 22 Yaralanan 87 neferden ucu daha sonra agir yaralarina gore olmusdu Kutle sovet propaqandasi netcesinde Sovet Ordusu baresinde o qeder xayal qurmusdu ki onlar ates acana qeder ordunun eliyalin vetendaslara ates acagini gozlemirdiler 23 Ilk numayislerden sonra seherde komendant saati elan olundu Olulerin cansiz bedenler gizli bir sekilde Rostov vilayeti icerisindeki qesebelerin muxtelif mezarliqlarinda basdirildi Ancaq novbeti sabah bir nece yuz numayisciden ibaret boyuk bir qrup yenidenen meydanda toplasdi 116 nefer hebs edildi onlardan 14 u aciq mehkeme seraitinde muhakime olundu On dord neferden yeddisi olum cezasina mehkum edildi ve edam olundu Digerleri on ilden on bes ile qeder muxtelif muddetlere azadliqdan mehrum edildi 4 Hadiseden sonra sovet hokumeti regiona elave erzaq tedaruku yonlendirdi ve hadiseyle bagli istintaq baslatdi Herbi resmilerin herbi mehkemeleri ise daxil etmesiyle elave olaraq iscilerin hebs edilmesi davam etdi Aleksandr Soljenitsin ferdlerin hadiselerde yaralandigini ve onlarin ailelerinin Sibire surgune gonderildiyini iddia etdi Meseleyle bagli butun hekaye Sovet medyasi terefinden senzuraya meruz qaldi ve hec vaxt her hansisa bir KIV e bunu yayinlama icazesi verilmedi Olanlar 1992 ci ile qeder sirr olaraq qalsa da Sovet Ittifaqinin dagilmasindan sonra 1992 ci ilde 20 cesedin qaliqlari cixarildi ve teyin edildikden sonra Novosaxtinsk mezarliginda yeniden defn edildi Bedii edebiyyatda RedakteYazici Frederik Forsit terefinden yazilan Seytanin Alternativi 1979 eserinde Siyasi buro sehnesinde acliq dovrunde igtisaslari basdirmasi istenilen KQB rehberi cavab verir ki on hetta iyirmi novocerkassklini basdirmaq mumkundur ancaq elli yox Yazici qesden burada bu reqemi secir ki eserde Sovet Ittifaqinin ozunde qarsilasdigi problemlerin ne qeder ciddi oldugunu gostere bilsin Qetliam Francis Spuffordun 2010 cu ilde yazdigi Qirmizi Coxluq romaninda da canlandirilmisdi Hemcinin bax RedakteQara Yanvar Qanli bazar gunu Xaybax qetliamiQeydler Redakte 1 2 Bu istinad ucun siyahilasdirilib cunki o kitab menbesi hissesinde qeyd olunub 9 Muxtelif menbelerde ne vaxt ve ne qeder cekmesi ferqlilik gosterirIstinadlar Redakte 1961 Novocherkassk Massacre Arxivlesdirilib 2011 03 03 at the Wayback Machine Novocherkassk Massacre Seventeen Moments in Soviet History ingilis 2015 06 19 Istifade tarixi 2019 06 02 Ne hvataet deneg na myaso i kolbasu eshte pirozhki s liverom Bessmertnyj barak Istifade tarixi 2016 06 02 1 2 Taubman William Khrushchev The Man and His Era First Edition W W Norton amp Co New York NY 2003 MASSACRE IN WORKERS PARADISE Washington Post ingilis 1990 12 18 ISSN 0190 8286 Istifade tarixi 2019 06 02 Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 13 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press 390 ISBN 5224053579 OCLC 65428522 Bi bi si Artem Krechetnikov Moskva Bojnya v Novocherkasske No byl odin kotoryj ne strelyal BBC News Russkaya sluzhba rus Istifade tarixi 2019 06 02 V 1992 godu Glavnaya voennaya prokuratura vozbudila po faktu novocherkasskogo rasstrela ugolovnoe delo protiv Hrusheva Kozlova Mikoyana i eshe vosmi chelovek kotoroe bylo prekrasheno v svyazi s ih smertyu Rostov AiF 2017 06 02 Novocherkasskij rasstrel geroi palachi i zhertvy tragedii 1962 goda www rostov aif ru Istifade tarixi 2019 06 02 1 2 Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press ISBN 5224053579 OCLC 65428522 Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 13 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press 333 334 ISBN 5224053579 OCLC 65428522 SOVET MINISTROV SSSR POSTANOVLENIE ot 17 maya 1962 g N 456 O POVYShENII ZAKUPOChNYH SDATOChNYH CEN NA KRUPNYJ ROGATYJ SKOT SVINEJ OVEC PTICU MASLO ZhIVOTNOE I SLIVKI I ROZNIChNYH CEN NA MYaSO MYaSNYE PRODUKTY I MASLO ZhIVOTNOE Sobytiya v g Novocherkasske 1 maya 1962 histrf ru rus Istifade tarixi 2019 06 02 MASSACRE IN WORKERS PARADISE Washington Post ingilis 1990 12 18 ISSN 0190 8286 Istifade tarixi 2019 06 02 On the morning of June 2 at around 11 7 000 workers and other demonstrators began a protest march from the plant to the center of Novocherkassk They simply ignored the troops and tanks that surrounded the plant As they marched some workers tried to block the railway line leading into town as a further show of protest Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press 370 ISBN 5224053579 OCLC 65428522 Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 13 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press 345 ISBN 5224053579 OCLC 65428522 Russia And Then the Police Fired Time ingilis 1962 10 19 ISSN 0040 781X Istifade tarixi 2019 06 02 Vladislav Zubok and Constantine Pleshkov Inside the Kremlin s Cold War from Stalin to Khrushchev Harvard University Press p 262 Hosking Geoffrey A History of the Soviet Union Fontana Press London 1992 Ne hvataet deneg na myaso i kolbasu eshte pirozhki s liverom Bessmertnyj barak Istifade tarixi 2018 06 04 Shaposhnikov Matvej Kuzmich Istoriya na sajte Bessmertnyj barak Shaposhnikov Matvej Kuzmich Bessmertnyj barak Istifade tarixi 2018 06 04 in Russian Novocherkassk vspominaet zhertv tragedii Vest 2007 And Then the Police Fired TIME Magazine October 19 1962 Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich Kozlov V A Vladimir Aleksandrovich 2005 13 Neizvestnyĭ SSSR protivostoi a nie naroda i vlasti 1953 1985 Moskva Olma Press 335 ISBN 5224053579 OCLC 65428522 Xarici kecidler RedakteThe Novocherkassk Tragedy June 1 3 1962 An eyewitness account of the strike leading up to the shootings Menbe https az wikipedia org w index php title Novocerkassk qetliami amp oldid 5033672, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
