Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Niyazi Şahid oğlu Rəsulzadə (9 yanvar 1948 – 11 dekabr 2020) — azərbaycanlı alim, kimya elmləri doktoru, professor. AMEA Polimer Materialları İnstitutunun "Makromonomer əsaslı polimer materiallar" laboratoriyasının müdiri
| Niyazi Şahid oğlu Rəsulzadə | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 9 yanvar 1948 |
| Vəfat tarixi | 11 dekabr 2020 (72 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ, Azərbaycan |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi adı | |
| İş yeri | |
| Mükafatları |  |
Həyatı
Niyazi Şahid oğlu Rəsulzad 1948-ci il yanvarın 9-da Şuşa rayonunda anadan olmuşdur. 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinə daxil olmuş, 1970-ci ildə həmin fakultəni fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və təyinat üzrə həmin Universitetdə kiçik elmi işçi kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. 1971-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnistutunda (indiki Azərbaycan Texniki Universiteti) aspiranturaya daxil olaraq, 1973-cü ildə oranı bitirmiş və 1974-cü ildə "Tsikloheksilvinilketonun homo- və sopolimerləşməsi sahəsində tədqiqatlar" mövzusunda elmlər namizədi dissertasiya işini müdafiə etmişdir. 1985-ci ildə "Tsikloheksil sırası vinilketonlarının oliqomerləri və sopolimerlərinin sintezi, çevrilmələri və xassələri" mövzusunda 2304.01 — Makromolekullar kimyası və 2304.01-Neft kimyası ixtisasları üzrə kimya elmləri doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 1986-cı ildə isə Üzvi və fiziki kimya kafedrası üzrə professor elmi adını almışdır.
N. Ş. Rəsulzadə 1981–1990-cı illərdə Azərbaycan Texnologiya İnstitutunda Kimya kafedrasının müdiri olmaqla yanaşı "Funksional polimerlər" elmi-tədqiqat laboratoriyasının müdiri, 1990–1993-cü illərdə Gəncə Dövlət Pedaqoji İnstitutunun rektoru vəzifələrində fəaliyyət göstərmişdir. O, 1995–2004-cü illər arasında Türkiyə Cümhuriyyətinin Ankara şəhərində professor olaraq fəaliyyət göstərməklə yanaşı bir sıra strateji əhəmiyyətli layihələrin rəhbəri və icraçısı olmuşdur. Professor N. Ş. Rəsulzadə 2011-ci ildən Sumqayıt Dövlət Universitetində "Tətbiqi kimya" elmi-tədqiqat laboratoriyasının müdiri olmuş, 2014-cü ildən isə AMEA Polimer Materialları İnstitutunda laboratoriya müdiri vəzifəsində işləyir. N. Ş. Rəsulzadə "Yüksək molekullu birləşmələr" və "Neft kimyası" sahəsində ixtisaslaşmışdır. Onun elmi yaradıcılığında viniltsik-loheksilketon və onun törəmələri əsasında işıq, elektron və rentgen süalarına qarşı həssas bir sıra homo- və birgəpolimerlər sintez olunmuş və hal-hazırda fotolitoqrafiyada, xüsusilə mikroelektronikada submikron ölçülü mikrosxemlərin hazırlanmasında geniş istifadə olunur. Tsikloheksil sırası vinil ketonların radikal oliqomerləşməsi və digər reaksiyalarının qanunauyğunluqları öyrənilmiş və ilk dəfə olaraq vinilketon monomerlərində ketoenol tautomerliyinin radikal birgəpolimerləşmə reaksiyalarında rolu müəyyən edilmişdir. Fiziki-kimyəvi analiz üsulları ilə müəyyən edilmişdir ki, vinil keton molekullarında enol tautomerinin yaranma ehtimalı molekuldakı alkil (tsikloalkil) qrupunun təbiətindən asilıdır. Enollaşma qabiliyyətinin yüksək olması monomerin elektrodonorluq xassələrinin güclənməsinə səbəb olur ki, bunun da nəticəsində elektroakseptor monomerlərlə, məsələn, malein turşusu və onun törəmələri ilə donor-akseptor tipli kompleks əmələ gətirir. Yükün ötürülməsilə yaranan bu komplekslər özlərini aktiv monomerlər kimi apararaq növbəli quruluşlu birgəpolimerlərin yaranmasına səbəb olur. Ilk dəfə olaraq N. Ş. Rəsulzadə tərəfindən vinilketonların birgəpolimerləşməsi, alınan homo- və birgəpolimerlərin kimyəvi və foto-kimyəvi cevrilmələri reaksiyalarında ketoenol tautomerliyinin rolu müəyyən edilmişdir. Onun təklif etdiyi nəzəriyyə dünyanın bir çox ölkələrində müzakirə olunaraq qəbul edilmiş və bir çox Universitetlərdə, həmçinin Moskva Dövlət Universitetində xüsusi kurslarda tədris olunur. N. Ş. Rəsulzadənin son illərdə xüsusi təyinatlı motor yağlarının alınması sahəsində apardığı elmi-tədqiqiat işləri bir çox ölkələrdə (ABŞ, Türkiyə, Belarusiya, BƏƏ) maraqla qarşılanmış və birgə tədqiqatların aparılması üçün onlardan təkliflər alınmışdır.
Mükafatlar
N. Ş. Rəsulzadənin kimya elmi sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınaraq 1992-ci ildə ona dövlətimiz tərəfindən "Əməkdar elm xadimi" fəxri adı verilmişir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Niyazi Sahid oglu Resulzade 9 yanvar 1948 11 dekabr 2020 azerbaycanli alim kimya elmleri doktoru professor AMEA Polimer Materiallari Institutunun Makromonomer esasli polimer materiallar laboratoriyasinin mudiriNiyazi Sahid oglu ResulzadeDogum tarixi 9 yanvar 1948 1948 01 09 Vefat tarixi 11 dekabr 2020 2020 12 11 72 yasinda Vetendasligi SSRI AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi adi professorIs yeri AMEA Polimer Materiallari InstitutuMukafatlariHeyatiNiyazi Sahid oglu Resulzad 1948 ci il yanvarin 9 da Susa rayonunda anadan olmusdur 1965 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin kimya fakultesine daxil olmus 1970 ci ilde hemin fakulteni ferqlenme diplomu ile bitirmis ve teyinat uzre hemin Universitetde kicik elmi isci kimi emek fealiyyetine baslamisdir 1971 ci ilde Azerbaycan Politexnik Inistutunda indiki Azerbaycan Texniki Universiteti aspiranturaya daxil olaraq 1973 cu ilde orani bitirmis ve 1974 cu ilde Tsikloheksilvinilketonun homo ve sopolimerlesmesi sahesinde tedqiqatlar movzusunda elmler namizedi dissertasiya isini mudafie etmisdir 1985 ci ilde Tsikloheksil sirasi vinilketonlarinin oliqomerleri ve sopolimerlerinin sintezi cevrilmeleri ve xasseleri movzusunda 2304 01 Makromolekullar kimyasi ve 2304 01 Neft kimyasi ixtisaslari uzre kimya elmleri doktoru elmi derecesi almisdir 1986 ci ilde ise Uzvi ve fiziki kimya kafedrasi uzre professor elmi adini almisdir N S Resulzade 1981 1990 ci illerde Azerbaycan Texnologiya Institutunda Kimya kafedrasinin mudiri olmaqla yanasi Funksional polimerler elmi tedqiqat laboratoriyasinin mudiri 1990 1993 cu illerde Gence Dovlet Pedaqoji Institutunun rektoru vezifelerinde fealiyyet gostermisdir O 1995 2004 cu iller arasinda Turkiye Cumhuriyyetinin Ankara seherinde professor olaraq fealiyyet gostermekle yanasi bir sira strateji ehemiyyetli layihelerin rehberi ve icracisi olmusdur Professor N S Resulzade 2011 ci ilden Sumqayit Dovlet Universitetinde Tetbiqi kimya elmi tedqiqat laboratoriyasinin mudiri olmus 2014 cu ilden ise AMEA Polimer Materiallari Institutunda laboratoriya mudiri vezifesinde isleyir N S Resulzade Yuksek molekullu birlesmeler ve Neft kimyasi sahesinde ixtisaslasmisdir Onun elmi yaradiciliginda viniltsik loheksilketon ve onun toremeleri esasinda isiq elektron ve rentgen sualarina qarsi hessas bir sira homo ve birgepolimerler sintez olunmus ve hal hazirda fotolitoqrafiyada xususile mikroelektronikada submikron olculu mikrosxemlerin hazirlanmasinda genis istifade olunur Tsikloheksil sirasi vinil ketonlarin radikal oliqomerlesmesi ve diger reaksiyalarinin qanunauygunluqlari oyrenilmis ve ilk defe olaraq vinilketon monomerlerinde ketoenol tautomerliyinin radikal birgepolimerlesme reaksiyalarinda rolu mueyyen edilmisdir Fiziki kimyevi analiz usullari ile mueyyen edilmisdir ki vinil keton molekullarinda enol tautomerinin yaranma ehtimali molekuldaki alkil tsikloalkil qrupunun tebietinden asilidir Enollasma qabiliyyetinin yuksek olmasi monomerin elektrodonorluq xasselerinin guclenmesine sebeb olur ki bunun da neticesinde elektroakseptor monomerlerle meselen malein tursusu ve onun toremeleri ile donor akseptor tipli kompleks emele getirir Yukun oturulmesile yaranan bu kompleksler ozlerini aktiv monomerler kimi apararaq novbeli quruluslu birgepolimerlerin yaranmasina sebeb olur Ilk defe olaraq N S Resulzade terefinden vinilketonlarin birgepolimerlesmesi alinan homo ve birgepolimerlerin kimyevi ve foto kimyevi cevrilmeleri reaksiyalarinda ketoenol tautomerliyinin rolu mueyyen edilmisdir Onun teklif etdiyi nezeriyye dunyanin bir cox olkelerinde muzakire olunaraq qebul edilmis ve bir cox Universitetlerde hemcinin Moskva Dovlet Universitetinde xususi kurslarda tedris olunur N S Resulzadenin son illerde xususi teyinatli motor yaglarinin alinmasi sahesinde apardigi elmi tedqiqiat isleri bir cox olkelerde ABS Turkiye Belarusiya BEE maraqla qarsilanmis ve birge tedqiqatlarin aparilmasi ucun onlardan teklifler alinmisdir MukafatlarN S Resulzadenin kimya elmi sahesindeki xidmetleri nezere alinaraq 1992 ci ilde ona dovletimiz terefinden Emekdar elm xadimi fexri adi verilmisir