Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Nitrobirləşmələr — molekulunda karbon atomu ilə birləşmiş bir və ya bir neçə nitro qrupu — NO2 olan üzvi birləşmələr. Mono-, di-, tri- nə polinitrobirləşmələr var.
Qrupları
Nitrobirləşmələr bir neçə qrupa ayrılır:
- alifatik nitrobirləşmələr (məsələn, nitroparafinlər, nitroolefinlər),
- aromatik nitrobirləşmələr (məsələn, nitroanilinlər, nitrobenzol, nitrotoluol, nitrol naftalinlər),
- alifatik aromatik nitrobirləşmələr (məsələn, fenilnitrometan, nitrostirol) və. s.
Aromatik nitrobirləşmələr sarımtıl maye və ya kristal maddədir, üzvi həlledicilərdə yaxşı, suda pis həll olur. Aromatik polinitrobirləşmələr partlayıcı maddə kimi işlədilir (məsələn, trinitrotoluol). Onların nitroqrupu reduksiya edildikdə boya maddələri istehsalında aralıq məhsul olan aminlər alınır. Sadə mononitroparafinlər xüsusi iyi olan rəngsiz mayedir. Nitroparafinlər asan reduksiya olunaraq hidroksilamin və aminlər əmələ gətirir, onlara qatı turşularla təsir etdikdə karbon turşularına çevrilir, aldehid və ketonlarla asan kondensasiya olunaraq əmələ gətirir, onların da dehidratasiyasından alınır. Bəzi nitrobirləşmələr zəhərlidir.
Alınması
Konovalova görə alkanlar 110....150oC-də duru nitratturşusu ilə nitrolaşırlar. Sənayedə isə nitrolaşmanı 350....500 o C-də buxar fazada aparırlar. 
Nitrobirləşmələrin tətbiqi
Nitroalkanlar raket yanacaqlarında komponent (oksidləşdirici), amin, aldehid, karbon turşularının sintezində xammal, polyar həlledici kimi istifadə edilir və s.
Nitrobenzoldan əsasən boyaq, vulkanlaşdırma surətləndirici kimi istifadə edilən anilin istehsalında istifadə edilir. trinitrotoluol partlayıcıdır. Nitrobirləşmələrdən ətirli və dərman maddələri, insektisidlər istehsalında və s. istifadə edirlər.
Mənbə
- S.F.Qarayev, U.B.İmaşev, G.M.Talıbov "Üzvi kimya", Bakı-2003.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nitrobirlesmeler molekulunda karbon atomu ile birlesmis bir ve ya bir nece nitro qrupu NO2 olan uzvi birlesmeler Mono di tri ne polinitrobirlesmeler var QruplariNitrobirlesmeler bir nece qrupa ayrilir alifatik nitrobirlesmeler meselen nitroparafinler nitroolefinler aromatik nitrobirlesmeler meselen nitroanilinler nitrobenzol nitrotoluol nitrol naftalinler alifatik aromatik nitrobirlesmeler meselen fenilnitrometan nitrostirol ve s Aromatik nitrobirlesmeler sarimtil maye ve ya kristal maddedir uzvi helledicilerde yaxsi suda pis hell olur Aromatik polinitrobirlesmeler partlayici madde kimi isledilir meselen trinitrotoluol Onlarin nitroqrupu reduksiya edildikde boya maddeleri istehsalinda araliq mehsul olan aminler alinir Sade mononitroparafinler xususi iyi olan rengsiz mayedir Nitroparafinler asan reduksiya olunaraq hidroksilamin ve aminler emele getirir onlara qati tursularla tesir etdikde karbon tursularina cevrilir aldehid ve ketonlarla asan kondensasiya olunaraq emele getirir onlarin da dehidratasiyasindan alinir Bezi nitrobirlesmeler zeherlidir AlinmasiKonovalova gore alkanlar 110 150oC de duru nitrattursusu ile nitrolasirlar Senayede ise nitrolasmani 350 500 o C de buxar fazada aparirlar C3H8 HNO3 CH3CH NO2 CH3 CH3CH2CH2NO2 CH3CH2NO2 CH3NO2 displaystyle mathsf C 3 H 8 HNO 3 rightarrow CH 3 CH NO 2 CH 3 CH 3 CH 2 CH 2 NO 2 CH 3 CH 2 NO 2 CH 3 NO 2 Nitrobirlesmelerin tetbiqiNitroalkanlar raket yanacaqlarinda komponent oksidlesdirici amin aldehid karbon tursularinin sintezinde xammal polyar helledici kimi istifade edilir ve s Nitrobenzoldan esasen boyaq vulkanlasdirma suretlendirici kimi istifade edilen anilin istehsalinda istifade edilir trinitrotoluol partlayicidir Nitrobirlesmelerden etirli ve derman maddeleri insektisidler istehsalinda ve s istifade edirler MenbeS F Qarayev U B Imasev G M Talibov Uzvi kimya Baki 2003