Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifənin Nimtac Səlmasi olaraq adlandırılması təklif edilir. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Nimtac Səlmasi (1906, Qaraqışlaq, Qərbi Azərbaycan ostanı – 1989, Tehran) — Cənubi Azərbaycan şairəsi.
| Nimtac Səlmasi | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1906 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1989 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı |
Həyatı
Nimtac Səlmasi 1869-cu ildə Cənubi Azərbaycanın Salmas bölgəsinin Ləkistan mahalının Qaraqışlaq kəndində anadan olub. Atası Məsudi-divan ləqəbli Məsud xan Ləkistanın sərkərdələrindən idi. Babası Hacı Vəzir Ləkistani Salmasın məşhur şəxsiyyətlərindən sayılırdı. Anası "Ağa xanım" ləqəbli Nərgiz xanım idi.
1919-cu ildə Şəkkak əşirətinin başçısı İsmayıl ağa Simitko dəstələri Urmiyada toplaşdığı zaman Salmas əhalisi özünü müdafiə etməyə hazırlaşıb. Həmin vaxt Salmasın Ləkistan mahalının əhalisi çox çətinliklər 15 min güllə əldə edib və öz silahlılarına təlim keçiblər. Digər tərəfdən Simitko onları güllələri təhvil verməyə çağırıb və bildirib ki, əgər təslim olmasanız qadın və uşaqların qətl ediləcəyi qaçılmazdır. Nəhayət 1919-cu il dekabrın 19-da Ləkistan əhalisi ilə talançı Simitko qoşunu arasında savaş başladı. Ləkistanlı kişi və qadınlar hamısı savaşa qoşuldu və böyük qəhrəmanlıq göstərdilər. Lakin onlarda yalnız 340 ədəd silah olduğu üçün Sultan Əhməddə baş verən savaş 2 saatdan çox çəkmədi və kürdlər hər tərəfdən kəndə girərək ləkistanlıları qətliam edib, hər şeyi talayıb apardılar. Kişilərin çoxu öldürüldü, qadın və uşaqlar isə əsir düşdü. Kürdlərin əlindən qaçanlar Qara Qışlaq kəndinə gəlib orada yenidən müdafiəyə hazırlaşdılar. Simitko Sultan Əhmədi talan etdikdən sonra Qara Qışlaqa hücuma keçdi və tərəflər arasında yenidən qanlı savaş başladı. Simitko qoşununun sayı və silah-sursatı Ləkistan əhalisindən qat-qat çox idi. Bu savaşda ləkistanlılara Sadiq xan, Məsud xan və İbrahim xan adlı 3 qardaş sərkərdəlik edirdi. Azərbaycanlılar bu qeyri-bərabər savaşda 11 saatdan artıq müqavimət göstərə bilmədilər, bununla da Qara qışlaq kəndi işğal edildi. Qeyri-bərabər savaşda Ləkistan qoşununun sərkərdəsi Məsud Divan narahatlığından intihar etdi və bütün məntəqə Simitko tərəfindən işğal olundu.
Məsud Divanın oğlu mühəndis Teymur Ləkistani, Şərif Sənaye Universitetinin qurucularından biridir, o həmçinin İranın elektrik sənayesinin atası kimi tanınır. Teymur Ləkistani atası Məsud öləndən sonra bacısı Nimtac xanımla birlikdə Xoy şəhərinə gedib və öz təhsilini davam etdirib.
Salmasın Ləkistan mahalı Urmu gölünün şimal sahillərində yerləşir. Bu məntəqənin 9 kəndi var, bölgə əhalisinin hamısı türkdür.
Nimtac Səlmasi Tehran şəhərində vəfat edib.
Yaradıcılığı
İsmayıl ağa Simitko Salmasa hücum edən zaman demişdi:
İranlılar Kəyan təxtin istəsələr, hər qış, bahar,
Gərək öncə yurdlarında Gavələri axtaralar.
Böyük adam özü kimi böyük işlər görsə əgər,
Qüvvəsilə müşkillərə halallığın özü çatar.
Əndəlisdə namaz əhli namazını başlayanda
Qüdsdə o dəm coşmalıdır, daşmalıdır qızıl qanlar.
Ah, iranlı şikəst olub, mərhəmət yox zəmanədən,
Əgər yüz yol rəng çəksən də zahirinə nə xeyri var?
Bu heyrətdən parçalandı sınmaz əcəm pərdəsi də,
İndi gəlin, indi görün nə gündədir bu qadınlar?!
Gözəl Rəştin zənanları — qara saçları pərişan,
Açar sizin eyibləri… Günahımız sizə çatar.
Şeirlərinin kiçik bir qismi əldə olan Nimtac Səlmasinin "Qadınların kişilərə xitabı", "Tehrana xitab" adlı şeirləri həmin illərin əhvali-ruhiyyəsini öyrənmək baxımından çox xarakterikdir. İkinci şeiri qeydsiz-şərtsiz əyalətlərin mərkəzi hökumətə protesti də adlandırmaq olar. Əyalətlərdə "qurd sürünü daьıdır", çobanların guya bundan xəbəri yoxdur. Başına papaq qoyanlar harada itib-batıblar ki, papaqsızların əhvalından hali ola bilmirlər? Nimtac xanım onlara baş yaylıьı göndərməyi təklif edir ki, onsuz da onların qadınlardan bir o qədər də fərqləri yoxdur. Xalqa başçılıq edənlərin məskəni "parklar olubdur bu gün". Bu səbəbdən də millətin – uşaqların naləsi onlar tərəfindən eşidilməz olub. Bəs bu nadan başçıları qəflət yuxusundan necə ayıltmalı? Şair təklif edir ki:
Yetimlərin göz yaşı axıb güclü sel olsun,
Aparsın o parkları, boьulsun o nadanlar.
Qısa bir zamanda şeir bütün İranda dillər əzbəri olur. Deyilənlərə görə, Məliküşşəra Bahar bu şeri oxuyarkən təəccüblənmi, özündən asılıl olmayaraq dik ayağa qalxmışdır.
Mənbə
İstinadlar
- Kafkasyalı, 2002. səh. 179
- Ələkbərli, 2021. səh. 224
Ədəbiyyat
- Kafkasyalı, Ali. İran türk edebiyatı antolojisi (türk). V. Ərzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. 2002. səh. 573. ISBN .
- Ənvər Çingizoğlu, Məşrutə ensiklopediyası, Bakı, 2011. 624 səh.
- Ələkbərli, Faiq. Azərbaycan türk fəlsəfi və ictimai fikir tarixi: XIX-XX əsrlər (az.). III. Bakı: Elm və təhsil nəşriyyatı. 2021. səh. 684. ISBN . 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-12-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifenin Nimtac Selmasi olaraq adlandirilmasi teklif edilir Sehifenin adinin deyisdirilmesi ile bagli muzakirede istirak ederek fikirlerinizi boluse bilersiniz Lutfen muzakire bitene qeder sehifeden sablonu cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Nimtac Selmasi 1906 Qaraqislaq Qerbi Azerbaycan ostani 1989 Tehran Cenubi Azerbaycan sairesi Nimtac SelmasiDogum tarixi 1906Dogum yeri Qaraqislaq Qerbi Azerbaycan ostani IranVefat tarixi 1989Vefat yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranFealiyyeti sair yaziciHeyatiNimtac Selmasi 1869 cu ilde Cenubi Azerbaycanin Salmas bolgesinin Lekistan mahalinin Qaraqislaq kendinde anadan olub Atasi Mesudi divan leqebli Mesud xan Lekistanin serkerdelerinden idi Babasi Haci Vezir Lekistani Salmasin meshur sexsiyyetlerinden sayilirdi Anasi Aga xanim leqebli Nergiz xanim idi 1919 cu ilde Sekkak esiretinin bascisi Ismayil aga Simitko desteleri Urmiyada toplasdigi zaman Salmas ehalisi ozunu mudafie etmeye hazirlasib Hemin vaxt Salmasin Lekistan mahalinin ehalisi cox cetinlikler 15 min gulle elde edib ve oz silahlilarina telim kecibler Diger terefden Simitko onlari gulleleri tehvil vermeye cagirib ve bildirib ki eger teslim olmasaniz qadin ve usaqlarin qetl edileceyi qacilmazdir Nehayet 1919 cu il dekabrin 19 da Lekistan ehalisi ile talanci Simitko qosunu arasinda savas basladi Lekistanli kisi ve qadinlar hamisi savasa qosuldu ve boyuk qehremanliq gosterdiler Lakin onlarda yalniz 340 eded silah oldugu ucun Sultan Ehmedde bas veren savas 2 saatdan cox cekmedi ve kurdler her terefden kende girerek lekistanlilari qetliam edib her seyi talayib apardilar Kisilerin coxu olduruldu qadin ve usaqlar ise esir dusdu Kurdlerin elinden qacanlar Qara Qislaq kendine gelib orada yeniden mudafieye hazirlasdilar Simitko Sultan Ehmedi talan etdikden sonra Qara Qislaqa hucuma kecdi ve terefler arasinda yeniden qanli savas basladi Simitko qosununun sayi ve silah sursati Lekistan ehalisinden qat qat cox idi Bu savasda lekistanlilara Sadiq xan Mesud xan ve Ibrahim xan adli 3 qardas serkerdelik edirdi Azerbaycanlilar bu qeyri beraber savasda 11 saatdan artiq muqavimet gostere bilmediler bununla da Qara qislaq kendi isgal edildi Qeyri beraber savasda Lekistan qosununun serkerdesi Mesud Divan narahatligindan intihar etdi ve butun menteqe Simitko terefinden isgal olundu Mesud Divanin oglu muhendis Teymur Lekistani Serif Senaye Universitetinin qurucularindan biridir o hemcinin Iranin elektrik senayesinin atasi kimi taninir Teymur Lekistani atasi Mesud olenden sonra bacisi Nimtac xanimla birlikde Xoy seherine gedib ve oz tehsilini davam etdirib Salmasin Lekistan mahali Urmu golunun simal sahillerinde yerlesir Bu menteqenin 9 kendi var bolge ehalisinin hamisi turkdur Nimtac Selmasi Tehran seherinde vefat edib YaradiciligiIsmayil aga Simitko Salmasa hucum eden zaman demisdi Iranlilar Keyan textin isteseler her qis bahar Gerek once yurdlarinda Gaveleri axtaralar Boyuk adam ozu kimi boyuk isler gorse eger Quvvesile muskillere halalligin ozu catar Endelisde namaz ehli namazini baslayanda Qudsde o dem cosmalidir dasmalidir qizil qanlar Ah iranli sikest olub merhemet yox zemaneden Eger yuz yol reng ceksen de zahirine ne xeyri var Bu heyretden parcalandi sinmaz ecem perdesi de Indi gelin indi gorun ne gundedir bu qadinlar Gozel Restin zenanlari qara saclari perisan Acar sizin eyibleri Gunahimiz size catar Seirlerinin kicik bir qismi elde olan Nimtac Selmasinin Qadinlarin kisilere xitabi Tehrana xitab adli seirleri hemin illerin ehvali ruhiyyesini oyrenmek baximindan cox xarakterikdir Ikinci seiri qeydsiz sertsiz eyaletlerin merkezi hokumete protesti de adlandirmaq olar Eyaletlerde qurd surunu daidir cobanlarin guya bundan xeberi yoxdur Basina papaq qoyanlar harada itib batiblar ki papaqsizlarin ehvalindan hali ola bilmirler Nimtac xanim onlara bas yaylii gondermeyi teklif edir ki onsuz da onlarin qadinlardan bir o qeder de ferqleri yoxdur Xalqa basciliq edenlerin meskeni parklar olubdur bu gun Bu sebebden de milletin usaqlarin nalesi onlar terefinden esidilmez olub Bes bu nadan bascilari qeflet yuxusundan nece ayiltmali Sair teklif edir ki Yetimlerin goz yasi axib guclu sel olsun Aparsin o parklari boulsun o nadanlar Qisa bir zamanda seir butun Iranda diller ezberi olur Deyilenlere gore Melikussera Bahar bu seri oxuyarken teeccublenmi ozunden asilil olmayaraq dik ayaga qalxmisdir MenbeIstinadlar Kafkasyali 2002 seh 179 Elekberli 2021 seh 224 Edebiyyat Kafkasyali Ali Iran turk edebiyati antolojisi turk V Erzurum Ataturk Universitesi Basimevi 2002 seh 573 ISBN 9757698113 Enver Cingizoglu Mesrute ensiklopediyasi Baki 2011 624 seh Elekberli Faiq Azerbaycan turk felsefi ve ictimai fikir tarixi XIX XX esrler az III Baki Elm ve tehsil nesriyyati 2021 seh 684 ISBN 978 9952 81 76 0 7 2024 12 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 12 25