Dil ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Nida cümləsi söylənilən fikrə emosional münasibət bildirən cümlələrə deyilir.
Nəqli cümlə, sual və əmr cümlələri adi tonla tələffüz edildiyi kimi, yüksək tonla tələffüz edilərək, hiss-həyəcanla dolğunlaşdırıla bilir və bu zaman nida cümlələri yaranır; məs.: Zaman bizə bir anadır! Biz zamanın övladıyıq! Mən həyatın bu hökmünü ömrüm boyu alqışladım! (S.Vurğun) Bir ayaqları gorda olan bu quru-taqqanaq qocalar bu sehri hardan alırdılar?! (İ.Hüseynov) Qoy göyün ulduzu göyə nur saçsın, Yerin də arzusu yerdə gül açsın! (S.Vurğun)
S.Vurğundan verdiyimiz ilk cümlələr nəqli, ikinci misal sual, sonuncusu əmr cümləsi əsasında yaranmış nida cümlələridir.
Nida cümlələrinin formalaşmasında intonasiyanın rolu əsasdır. İntonasiya vasitəsilə adi nəqli cümlələrdə şadlıq, sevinc, qəzəb, nifrət, təəccüb, heyrət, istehza, təəssüf və s. kimi hisslər ifadə olunur, emosional münasibət cümlənin yüksək tonla tələffüzünə, nida cümləsi kimi formalaşmasına səbəb olur; məs.: Bəsdi! Daha bir kəlmə də danışma! (İ.Hüseynov) Qudalılardan savayı, kim şahid durar belə fırıldağa?! (İ.Hüseynov) Katib deyilsən, protokolsan sən! Qadın deyilsən, buzsan! Gözəl deyilsən, idbarsan! Sönmüş ocaq dedim mən sənə! Elə sönmüsən, külün də qalmayıb! (İ.Hüseynov)
Nida cümlələri çox zaman müxtəlif nidaların iştirakı ilə qurulur. Bu cür cümlələrin məna çaları nidaların məna tutumundan asılı olur; məs.: Ah, əfsus ki, keçdi o gözəl dövranım! (Sabir) Qorxdum, ay aman, yarıldı bağrım!. . (Sabir) Ax, nə yaxşı kişidir qonşumuz Ağcanın əri! (Sabir) Ax, necə kef çəkməli əyyam idi, Onda ki övladi-vətən xam idi! (Sabir) Tazədən bərgəşt edib bir də cavan olsaydım, ah! (Sabir) Əlləşməmiş qurtardıq zəhmətdən, ay can, ay can! (Sabir)
Qeyd etdiyimiz nida cümlələri təəssüf, qorxu, həsəd, kinayə, arzu, şadlıq və s. bildirir.
Xitablar, sözlərin təkrarı, ellipsis, bağlayıcı sözlər -nisbi əvəzliklər, sual əvəzlikləri və s. də cümlənin nida cümləsi kimi formalaşmasına səbəb olur; məs.: Qaytar mənim balamı, qaytar! Sənsən onun baisi, qaytar! (V.Babanlı) Adamları tanımaq nə qədər çətinmiş! Bu şən və şux qızın qəribə taleyi varmış! (V.Babanlı) Bircə bu əzab olmayaydı, Qurban əmi! Mübarizlik, yenilməzlik - hamısı bir yana, mən insan görmək istəyirəm, Qurban əmi! (İ.Hüseynov) Cəbrayıl kişi kimi sədr türmədə! İskəndər kişi kimi sədr də türmədə! Lüt Cəfər də! (İ.Hüseynov) İnan mənə, Abbas əmi, inan! Pul Qudalıların! Ət Qudalıların! Yağ Qudalıların! Yavanlıq Qudalıların! (İ.Hüseynov)
Nida cümlələri də hər cür cümlə tiplərini - sadə və mürəkkəb, cüttərkibli və təktərkibli, bütöv və yarımçıq, müxtəsər və geniş cümlələri əhatə edir. Üzvlənməyən cümlələr də hissi-emosional keyfiyyətdə tələffüz edilərək nida cümləsi kimi formalaşa bilir; məs.: Ay Allah! Yox bir! Afərin! Dəhşət! və s.
nida, cümləsi, ilə, əlaqədar, məqalə, qaralama, halındadır, məqaləni, redaktə, edərək, vikipediyanı, zənginləşdirin, söylənilən, fikrə, emosional, münasibət, bildirən, cümlələrə, deyilir, nəqli, cümlə, sual, əmr, cümlələri, tonla, tələffüz, edildiyi, kimi, yük. Dil ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Nida cumlesi soylenilen fikre emosional munasibet bildiren cumlelere deyilir Neqli cumle sual ve emr cumleleri adi tonla teleffuz edildiyi kimi yuksek tonla teleffuz edilerek hiss heyecanla dolgunlasdirila bilir ve bu zaman nida cumleleri yaranir mes Zaman bize bir anadir Biz zamanin ovladiyiq Men heyatin bu hokmunu omrum boyu alqisladim S Vurgun Bir ayaqlari gorda olan bu quru taqqanaq qocalar bu sehri hardan alirdilar I Huseynov Qoy goyun ulduzu goye nur sacsin Yerin de arzusu yerde gul acsin S Vurgun S Vurgundan verdiyimiz ilk cumleler neqli ikinci misal sual sonuncusu emr cumlesi esasinda yaranmis nida cumleleridir Nida cumlelerinin formalasmasinda intonasiyanin rolu esasdir Intonasiya vasitesile adi neqli cumlelerde sadliq sevinc qezeb nifret teeccub heyret istehza teessuf ve s kimi hissler ifade olunur emosional munasibet cumlenin yuksek tonla teleffuzune nida cumlesi kimi formalasmasina sebeb olur mes Besdi Daha bir kelme de danisma I Huseynov Qudalilardan savayi kim sahid durar bele firildaga I Huseynov Katib deyilsen protokolsan sen Qadin deyilsen buzsan Gozel deyilsen idbarsan Sonmus ocaq dedim men sene Ele sonmusen kulun de qalmayib I Huseynov Nida cumleleri cox zaman muxtelif nidalarin istiraki ile qurulur Bu cur cumlelerin mena calari nidalarin mena tutumundan asili olur mes Ah efsus ki kecdi o gozel dovranim Sabir Qorxdum ay aman yarildi bagrim Sabir Ax ne yaxsi kisidir qonsumuz Agcanin eri Sabir Ax nece kef cekmeli eyyam idi Onda ki ovladi veten xam idi Sabir Tazeden bergest edib bir de cavan olsaydim ah Sabir Ellesmemis qurtardiq zehmetden ay can ay can Sabir Qeyd etdiyimiz nida cumleleri teessuf qorxu hesed kinaye arzu sadliq ve s bildirir Xitablar sozlerin tekrari ellipsis baglayici sozler nisbi evezlikler sual evezlikleri ve s de cumlenin nida cumlesi kimi formalasmasina sebeb olur mes Qaytar menim balami qaytar Sensen onun baisi qaytar V Babanli Adamlari tanimaq ne qeder cetinmis Bu sen ve sux qizin qeribe taleyi varmis V Babanli Birce bu ezab olmayaydi Qurban emi Mubarizlik yenilmezlik hamisi bir yana men insan gormek isteyirem Qurban emi I Huseynov Cebrayil kisi kimi sedr turmede Iskender kisi kimi sedr de turmede Lut Cefer de I Huseynov Inan mene Abbas emi inan Pul Qudalilarin Et Qudalilarin Yag Qudalilarin Yavanliq Qudalilarin I Huseynov Nida cumleleri de her cur cumle tiplerini sade ve murekkeb cutterkibli ve tekterkibli butov ve yarimciq muxteser ve genis cumleleri ehate edir Uzvlenmeyen cumleler de hissi emosional keyfiyyetde teleffuz edilerek nida cumlesi kimi formalasa bilir mes Ay Allah Yox bir Aferin Dehset ve s Nida cumlesi Arxivlesdirilib 2010 04 10 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Nida cumlesi amp oldid 5930960, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
