36 11 13 şm e 109 34 25 q u H G Y O Vikipediya azad ensiklopediya Navaxo millətiNaabeehó BináhásdzoBayraq d 36 11 13 şm

36 11 13 sm e 109 34 25 q u H G Y O Vikipediya azad ensiklopediya Navaxo milletiNaabeeho BinahasdzoBayraq d 36 11 13 sm e 109 34 25 q u H G Y OOlke ABSTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1 iyun 1868Sahesi 62 362 km EhalisiEhalisi 165 158 nef 2020 Digernavajo nsn govNavaxo milleti Vikianbarda elaqeli mediafayllarNavaxoda Navaxo milletinin bolmelerinin xeritesiNavaxo qadini selalede teq 1920 Navaxo milleti ABS da Navaxo xalqinin yerlesdiyi bir Hindistan rezervasiyasi Bu erazi Arizona statinin simal serqini Nyu Meksiko statinin simal qerbini ve Yuta statinin cenub serqini ehate edir Navaxo hokumetinin qerargahi Arizona statinin pencere qayasi menasina gelen Uindou Rok seherinde yerlesir Texminen 17 544 500 akr 71 000 km 27 413 kvadrat mil sahesi ile Navaxo milleti ABS da en boyuk Hindistan rezervasiyasidir ve sahesi on ABS statindan daha boyukdur 2010 cu ilde rezervasiyada 332 129 Navaxo qebile uzvunden 173 667 si yasayirdi Geride qalan 158 462 qebile uzvu ise seher yerlerinde 26 serhed qesebelerinde 10 ve ABS in diger yerlerinde 17 yasayirdi 2020 ci ilde qebile uzvlerinin sayi 399 494 e cataraq qeydiyyata alinmis en boyuk qebile qrupu kimi Ceroki milletini geride qoydu Terminologiya span 15 aprel 1969 cu ilde qebile resmi adini Navaxo milleti olaraq deyisdirdi ve bu ad onlarin mohurunde eks olunur Navaxo dilinde Dine xalq demekdir ve bu termin bir cox dillerde kimi istifade olunur Navaxo ehalisi arasinda her iki termin isledilir 2017 ci ilde Navaxo Millet Surasi adi Dine Milleti olaraq deyisdirmek barede qanun layihesini Navaxo ve qeyri Navaxo vetendaslari arasinda casqinliq ve narahatliq yarada bileceyi dusuncesiyle redd etdi Tarixi span Navaxo xalqinin idareetme enenesi onlarin qebilelerine ve sifahi tarixlerine esaslanir Navaxo qebile sistemi onlarin cemiyyetinin ayrilmaz hissesidir Bu sistem Navaxo xalqinin gozellik icinde yurumek adlandirdigi ince medeniyyet qaydalarina qeder uzanan davranis qaydalarina malikdir Rezervasiya ve genislendirme span 1868 ci ilden 1934 cu ile qeder Navaxo qorugunun serhed deyisiklikleri ve genislendirilmesiABS in Cenub Qerbi dord kunc bolgesinde gosterilen Navaxo milletinin xeritesi1904 cu ilde bir genc navaxo adaminin fotosekili 19 cu esrin ortalarinda 1860 ci illerde ABS ordusunun hokumet terefinden tesdiqlenmis ve yandirilmis torpaq siyaseti ile bagli aparilan bir sira herbi kampaniyalar neticesinde ekser Navaxo xalqi evlerini terk etmeye mecbur edildi Ordu onlarin evlerini ve ekin sahelerini yandirdi mal qarani ogurladi ve ya oldurdu ki Navaxo xalqini zeifledib acliqla teslim olmaga mecbur etsin 1864 cu ilde 8 000 neferden ibaret esas Navaxo qrupu 300 mil 500 km mesafeni qet ederek Uzun Yurus adlanan sefer zamani Boske Redondoda hebse mehkum edildi 1868 ci il muqavilesi Navaxo Hindistan qorugunu tesis etdi ve Navaxo xalqi Boske Redondodan bu eraziye kocdu Serhedler simalda 37 ci paralel cenubda Fort Defayansdan kecen xett serqde Fort Lyondan kecen xett ve qerbde 109 30 uzunluq derecesi ile mueyyen edildi Erazinin ilk genislendirilmesi 28 oktyabr 1878 ci ilde Prezident Ruterford Heyz terefinden imzalanmis ve qorugun serhedlerini 20 mil 32 km qerbe dogru genislendirmis icra emri ile bas verdi Daha sonraki elaveler 19 cu esrin sonu ve 20 ci esrin evvellerinde davam etdi Bu genislendirmelerin ekseriyyeti icra emrleri ile heyata kecirildi bezileri ise Konqres terefinden tesdiqlendi Meselen Prezident Teodor Ruzveltin 1905 ci ilde Yuta statinin Anet etrafindaki erazini elave etmesi ile bagli verdiyi icra emri 1933 cu ilde Konqres terefinden tesdiq olundu Serq serhedi esasen 1887 ci il Daves akti cercivesinde ferdi Navaxo ailelerine torpaq paylanmasi neticesinde formalasdi Bu eksperiment yerli amerikalilari esas Amerika medeniyyetine assimilyasiya etmek ucun nezerde tutulmusdu Federal hokumet Amerika aileleri arasinda yayilmis kicik aile teserrufatlarinin numunesi ile icma torpaqlarini sahelere bolub paylamagi teklif etdi Bu hemin eraziler ucun tayfa torpaq iddialarini legv etmek meqsedi dasiyirdi Navaxo aile bascilarina ayrilan bu torpaq saheleri evvelce qorugun bir hissesi hesab edilmirdi Ustelik federal hokumet butun uzvlere pay verildikden sonra artiq qalan torpaqlarin artiq kimi qiymetlendirilib qeyri yerli amerikalilara satisa cixarilmasina qerar verdi Paylama proqrami 1934 cu ile qeder davam etdi Bu gun qoruq ve qeyri qoruq torpaqlarindan ibaret olan bu mozaik sahe dama sahesi adlanir Bu proqram neticesinde coxlu Navaxo torpagi itirildi Qorugun cenub serq hissesinde Navaxo milleti bezi fermalar alib ve onlari Nahata Dzil ve ya yeni torpaqlar adlandirirdi Bu torpaqlar Navaxo ferdlerine heyvandarliq sirketlerine ve otlaq assosiasiyalarina icareye verilirdi 1996 ci ilde Qaraayaq tayfasindan federal hokumete qarsi texminen 250 000 500 000 iddiaci yerli amerikalilar adindan kollektiv iddia qaldirdi 2009 cu ilde Kobel ve Salazar isi uzre elde edilen razilasmaya esasen hokumete qismen mulkiyyet huquqlarini almaq ve torpaqlari tayfa qoruqlarina qaytarmaq ucun texminen 2 milyard dollarliq fond ayrildi Bu proqram cercivesinde eger onlarin tayfasi istirak edirdise ferdi sexsler torpaq paylarini bazar deyerinde konullu olaraq sata bilerdi 2017 ci ilin mart ayina qeder ferdi Navaxo uzvleri torpaq paylarini sataraq 104 milyon dollar elde etdiler Bele ki 155 503 akr torpaq Daxili Isler Nazirliyi terefinden Navaxo milletine qaytarildi Dil span 2024 cu il dekabrin 30 da Navaxo milletinin prezidenti Buu Niqren qanun layihesini imzalayaraq Navaxo dilini Navaxo milletinin resmi dili elan etdi Bu addim Navaxo milletinde Navaxo dilinin nesillerarasi qorunmasini tesviq etmek ve Navaxo dilinin istifadesini inkisaf etdirmek ucun atilan muhum addim oldu Hemcinin bax span Navaxo diliIstinadlar span https data census gov profile g 2500000US2430 History www navajo nsn gov 21 mart 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 may 2022 Navajo Population Profile 2010 U S Census PDF Navajo Nation Government 6 sentyabr 2015 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 aprel 2021 Lonas Lexi Navajo Nation becomes largest tribe in US after pandemic saw climb in enrollment The Hill ingilis 22 may 2021 20 iyul 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 iyul 2023 David E Wilkins Wilkins David Eugene The Navajo Political Experience Dine College Press Tsaile Tsehilį 1999 p 3 Dine Nation legislation fails to garner enough support PDF 12 noyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 12 noyabr 2021 Denetdale Jennifer Nez Reclaiming Dine History The Legacies of Navajo Chief Manuelito and Juanita Tucson Arizona University of Arizona Press 2007 seh 8 ISBN 978 0 8165 2420 4 Planting Dine shares seeds of wisdom Navajo Times 24 yanvar 2019 seh A4 Iverson Peter Rossel Monty Dine A History of the Navajos Albuquerque New Mexico University of New Mexico Press 2002 Hubbell Trading Post Site History Arxiv sureti 7 noyabr 2012 tarixinden Wayback Machine saytinda Arxivlesdirilib noyabr 7 2012 at the Wayback Machine National Park Service Accessed 2010 11 05 David E Wilkins The Navajo Political Experience Dine College Press Tsaile Tsehilį 1999 page 58 BRIEF FOR AMICUS CURIAE NEW MEXICO OIL AND GAS ASSOCIATION IN SUPPORT OF PETITIONER PDF sct narf org 4 avqust 2020 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 23 aprel 2020 Staff Native News Online Dine Bizaad Becomes the Official Language of Navajo Nation Native News Online ingilis 30 dekabr 2024 Istifade tarixi 27 yanvar 2025 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore yasayis menteqeleri1868 ci ilde yaranan yasayis menteqeleriGizli kateqoriyalar Vikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerPoct indeksi olmayan menteqeKartographer uzantisindan istifade eden sehifeler