Natural ədədlər — saymaq üçün istifadə olunan ədədlərə deyilir (riyazi dildə: 1-i özündə saxlayan minimal induktiv çoxluq).
Natural ədədlər həyatda adi say üçün istifadə edilir (məsələn, bir alma, iki alma və s.).
Natural ədədlər 2 cür olur:
1.Tək(2,4,6.....)
2.Cüt(1,3,5......)
Natural ədədlər
“Ədəd” sözü yunan sözü olan “artimos” sözündən götürülmüşdür. Hesabla ədədlər haqqındakı elmlə bağlı yaranmışdır. “Rəqəm” sözü (ərəbcə "sıfır") əsl mənası “boş yer” olan (həmin mənanı verən “sunya sanskrit” sözünün tərcüməsidir) ərəb sözündən götürülmüşdür. Əşyaları saymaq üçün və ya eyni növ əşyaların sıra nömrəsini göstərmək üçün istifadə olunan ədədlərə natural ədədlər deyilir. Natural sıra natural ədədlər çoxluğunu yaradır. Natural ədədlər çoxluğu N ilə işarə olnur. Çoxluq 1-dən başlayır və sonsuzdur. Sayma zamanı istifadə olunan ədədlər natural ədədlərdir. "0" natural ədəd deyil.Ən kiçik natural ədəd 1-dir. Natural ədədin yazılışında ədədin tutduğu yer mərtəbə adlanır. Rəqəmlərinin sayı müxtəlif olan iki natural ədəddən rəqəmi çox olan ədəd böyük, rəqəmi az olan kiçikdir. İki natural ədədin rəqəmlərinin sayı eynidirsə, onda ən yüksək mərtəbəsində çox sayda vahidi olan ədəd böyükdür. Həmin mərtəbədə vahidlərin sayı bərabərdirsə, onda bir pillə aşağı mərtəbənin vahidlərinin sayı müqayisə edilir.
Natural ədədlərin onluq yazılışı (mərtəbə toplananların cəmi şəklində yazılışı)
abcd=1000a + 100b + 10c + d
abc=100a + 10b + c
ab=10a + b
Məsələn: abcd - ədədində
a - sayda minlik
b - sayda yüzlük
c - sayda onluq
d - sayda təklik var.
Ədədin mərtəbələri
abcde - beşmərtəbəli ədədir.
e - təkliklər mərtəbəsinin vahidlərinin sayı.
d - onluqlar mərtəbəsinin vahidlərinin sayı.
c - yüzlüklər mərtəbəsinin vahidlərinin sayı.
b - minliklər mərtəbəsinin vahidlərinin sayı.
a - on minliklər mərtəbəsinin vahidlərinin sayı.
Tək və cüt ədədlər
Cüt ədədlər - sonu 0, 2, 4, 6 və 8 rəqəmlərindən biri ilə qurtaran natural ədədlərə cüt ədədlər deyilir.
Tək ədədlər - sonu 1, 3, 5, 7 və 9 rəqəmlərindən biri ilə qurtaran natural ədədlər tək ədədlər deyilir.
Natural ədədlər çoxluğu
Natural ədədlər çoxluğu hərfi ilə işarə olunur. Deməli,
n- natural ədədinin bölündüyü hər bir natural ədəd n- böləni adlanır.
Məsələn: 12- nin bölənləri —> 1,2,3,4,6,12
Ədədin bölünəni
n-natural ədədinə qalıqsız bölünən hər bir natural ədəd n- in bölünəni adlanır.
Məsələn: 15-in bölünənləri —> 15;30;45;...
Bölünmə əlamətləri
Sonu "0" yaxud cüt rəqəmlə qurtaran natural ədədlər 2-yə qalıqsız bölünür.
Rəqəmləri cəmi 3-ə bölünən natural ədədlər 3-ə qalıqsız bölünür.
Natural ədədin son iki rəqəmi sıfırdırsa, və ya son iki rəqəminin əmələ gətirdiyi ədəd 4-ə bölünürsə, bu ədəd 4-ə qalıqsız bölünür.
Sonu "0"- la yaxud "5"-lə qurtaran natural ədədlər 5-ə qalıqsız bölünür.
Eyni zamanda 2-yə və 3-ə bölünən natural ədədlər 6-ya qalıqsız bölünür.
Natural ədədin son üç rəqəmi sıfırdırsa, və ya son üç rəqəminin əmələ gətirdiyi ədəd 8-ə bölünürsə, bu ədəd 8-ə qalıqsız bölünür.
Rəqəmləri cəmi 9-a bölünən natural ədədlər 9-a qalıqsız bölünür.
Sonu "0"-la qurtaran bütün natural ədədlər 10-a qalıqsız bölünür.
Eyni zamanda 2-ə və 3-ə bölünən (6-a bölünən) natuarl ədədlər 12-ə bölünür.
Eyni zamanda 3-ə və 5-ə bölünən ədədlər 15-ə bölünür.
Son iki rəqəmi 25, 50, 75 və 00 olan ədədlər 25-ə bölünür.
Sadə və mürəkkəb ədədlər
Yalnız 1-ə və özünə bölünən ədədlərə sadə ədədlər deyilir.
Məsələn: 2;3;5;7;11;13;17;19...
İkidən çox böləni olan ədədlərə mürəkkəb ədədlər deyilir.
Məsələn: 4;6;8;9;10;12;14;15 və s. 2-dən başqa bütün cüt ədədlər mürəkkəb hesab olunur.
1 nə sadə, nə də mürəkkəb ədəddir.
Mürəkkəb ədədin sadə vuruqların hasili şəklində göstərilməsi sadə vuruqlara ayırma adlanır.
Məsələn: 120=2×2×2×3 və ya 120=2³×3¹×5¹
Qarşılıqlı sadə ədədlər
Ortaq sadə vuruqları olmayan ədədlərə qarşılıqlı sadə ədədlər deyilir.
Ardıcıl iki natural ədədlər qarşılıqlı sadədir.
Ardıcıl iki tək natural ədəd qarşılıqlı sadədir.
1 istənilən ədədlə qarşılıqlı sadədir.
Ən böyük ortaq bölən (ƏBOB) və ən kiçik ortaq bölünən (ƏKOB)
a və b natural ədədlərinin hər ikisinin bölündüyü ən böyük natural ədədə a və b-nin ən böyük ortaq böləni deyilir və ƏBOB(a;b) kimi işarə olunur.
ƏBOB (a;b)-ni tapmaq üçün
a və b sadə vuruqlarına ayrılıb qüvvət kimi göstərilir.
Ortaq vuruqlardan qüvvəti kiçik olanlar seçilir.
Onların hasili tapılır.
a və b natural ədədlərinin hər ikisinə bölünən ən kiçik natural ədədə a və b-nin ən kiçik ortaq bölünəni deyilir və ƏKOB(a;b) kimi işarə olunur.
ƏKOB (a;b)-ni tapmaq üçün
a və b sadə vuruqlarına ayrılıb qüvvət kimi göstərilir.
Bütün sadə vuruqlardan qüvvəti böyük olanlar seçilir.
Onların hasili tapılır.
Ədəbiyyat
Феферман С. Числовые системы. Основания алгебры и анализа. — 1971. — 445 с.
Riyaziyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Avqust 06, 2021
natural, ədədlər, saymaq, üçün, istifadə, olunan, ədədlərə, deyilir, riyazi, dildə, özündə, saxlayan, minimal, induktiv, çoxluq, həyatda, üçün, istifadə, edilir, məsələn, alma, alma, cür, olur, tək, cüt, mündəricat, onluq, yazılışı, mərtəbə, toplananların, cəm. Natural ededler saymaq ucun istifade olunan ededlere deyilir riyazi dilde 1 i ozunde saxlayan minimal induktiv coxluq Natural ededler heyatda adi say ucun istifade edilir meselen bir alma iki alma ve s Natural ededler 2 cur olur 1 Tek 2 4 6 2 Cut 1 3 5 Mundericat 1 Natural ededler 1 1 Natural ededlerin onluq yazilisi mertebe toplananlarin cemi seklinde yazilisi 1 2 Ededin mertebeleri 2 Tek ve cut ededler 3 Natural ededler coxlugu 4 Natural ededler cedveli 5 Ededin bolenleri ve bolunenleri 6 Bolunme elametleri 7 Sade ve murekkeb ededler 7 1 Qarsiliqli sade ededler 8 En boyuk ortaq bolen EBOB ve en kicik ortaq bolunen EKOB 9 EdebiyyatNatural ededler Redakte Eded sozu yunan sozu olan artimos sozunden goturulmusdur Hesabla ededler haqqindaki elmle bagli yaranmisdir Reqem sozu erebce sifir esl menasi bos yer olan hemin menani veren sunya sanskrit sozunun tercumesidir ereb sozunden goturulmusdur Esyalari saymaq ucun ve ya eyni nov esyalarin sira nomresini gostermek ucun istifade olunan ededlere natural ededler deyilir Natural sira natural ededler coxlugunu yaradir Natural ededler coxlugu N ile isare olnur Coxluq 1 den baslayir ve sonsuzdur Sayma zamani istifade olunan ededler natural ededlerdir 0 natural eded deyil En kicik natural eded 1 dir Natural ededin yazilisinda ededin tutdugu yer mertebe adlanir Reqemlerinin sayi muxtelif olan iki natural ededden reqemi cox olan eded boyuk reqemi az olan kicikdir Iki natural ededin reqemlerinin sayi eynidirse onda en yuksek mertebesinde cox sayda vahidi olan eded boyukdur Hemin mertebede vahidlerin sayi beraberdirse onda bir pille asagi mertebenin vahidlerinin sayi muqayise edilir Natural ededlerin onluq yazilisi mertebe toplananlarin cemi seklinde yazilisi Redakte abcd 1000a 100b 10c dabc 100a 10b cab 10a bMeselen abcd ededindea sayda minlikb sayda yuzlukc sayda onluqd sayda teklik var Ededin mertebeleri Redakte abcde besmertebeli ededir e teklikler mertebesinin vahidlerinin sayi d onluqlar mertebesinin vahidlerinin sayi c yuzlukler mertebesinin vahidlerinin sayi b minlikler mertebesinin vahidlerinin sayi a on minlikler mertebesinin vahidlerinin sayi Tek ve cut ededler RedakteCut ededler sonu 0 2 4 6 ve 8 reqemlerinden biri ile qurtaran natural ededlere cut ededler deyilir Tek ededler sonu 1 3 5 7 ve 9 reqemlerinden biri ile qurtaran natural ededler tek ededler deyilir Natural ededler coxlugu RedakteNatural ededler coxlugu N displaystyle mathbb N herfi ile isare olunur Demeli N 1 2 3 n displaystyle mathbb N left 1 2 3 n right Natural ededler cedveli Redakte1 2 3 4 5 6 7 8 910 11 12 13 14 15 16 17 18 1920 21 22 23 24 25 26 27 28 2930 31 32 33 34 35 36 37 38 3940 41 42 43 44 45 46 47 48 4950 51 52 53 54 55 56 57 58 5960 61 62 63 64 65 66 67 68 6970 71 72 73 74 75 76 77 78 7980 81 82 83 84 85 86 87 88 8990 91 92 93 94 95 96 97 98 99100 101 102 103 104 105 106 107 108 109110 111 112 113 114 115 116 117 118 119120 121 122 123 124 125 126 127 128 129130 131 132 133 134 135 136 137 138 139140 141 142 143 144 145 146 147 148 149150 151 152 153 154 155 156 157 158 159160 161 162 163 164 165 166 167 168 169170 171 172 173 174 175 176 177 178 179180 181 182 183 184 185 186 187 188 189190 191 192 193 194 195 196 197 198 199200 201 202 203 204 205 206 207 208 209210 220 230 240 250 260 270 280 290300 400 500 600 700 800 9001000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 900010000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000 90000100000 1000000 10000000 1000000001000000000 10000000000 100000000000 1000000000000Ededin bolenleri ve bolunenleri RedakteEdedin bolenin natural ededinin bolunduyu her bir natural eded n boleni adlanir Meselen 12 nin bolenleri gt 1 2 3 4 6 12Ededin bolunenin natural ededine qaliqsiz bolunen her bir natural eded n in boluneni adlanir Meselen 15 in bolunenleri gt 15 30 45 Bolunme elametleri RedakteSonu 0 yaxud cut reqemle qurtaran natural ededler 2 ye qaliqsiz bolunur Reqemleri cemi 3 e bolunen natural ededler 3 e qaliqsiz bolunur Natural ededin son iki reqemi sifirdirsa ve ya son iki reqeminin emele getirdiyi eded 4 e bolunurse bu eded 4 e qaliqsiz bolunur Sonu 0 la yaxud 5 le qurtaran natural ededler 5 e qaliqsiz bolunur Eyni zamanda 2 ye ve 3 e bolunen natural ededler 6 ya qaliqsiz bolunur Natural ededin son uc reqemi sifirdirsa ve ya son uc reqeminin emele getirdiyi eded 8 e bolunurse bu eded 8 e qaliqsiz bolunur Reqemleri cemi 9 a bolunen natural ededler 9 a qaliqsiz bolunur Sonu 0 la qurtaran butun natural ededler 10 a qaliqsiz bolunur Eyni zamanda 2 e ve 3 e bolunen 6 a bolunen natuarl ededler 12 e bolunur Eyni zamanda 3 e ve 5 e bolunen ededler 15 e bolunur Son iki reqemi 25 50 75 ve 00 olan ededler 25 e bolunur Sade ve murekkeb ededler RedakteYalniz 1 e ve ozune bolunen ededlere sade ededler deyilir Meselen 2 3 5 7 11 13 17 19 Ikiden cox boleni olan ededlere murekkeb ededler deyilir Meselen 4 6 8 9 10 12 14 15 ve s 2 den basqa butun cut ededler murekkeb hesab olunur 1 ne sade ne de murekkeb ededdir Murekkeb ededin sade vuruqlarin hasili seklinde gosterilmesi sade vuruqlara ayirma adlanir Meselen 120 2 2 2 3 ve ya 120 2 3 5 Qarsiliqli sade ededler Redakte Ortaq sade vuruqlari olmayan ededlere qarsiliqli sade ededler deyilir Ardicil iki natural ededler qarsiliqli sadedir Ardicil iki tek natural eded qarsiliqli sadedir 1 istenilen ededle qarsiliqli sadedir En boyuk ortaq bolen EBOB ve en kicik ortaq bolunen EKOB Redaktea ve b natural ededlerinin her ikisinin bolunduyu en boyuk natural edede a ve b nin en boyuk ortaq boleni deyilir ve EBOB a b kimi isare olunur EBOB a b ni tapmaq ucun a ve b sade vuruqlarina ayrilib quvvet kimi gosterilir Ortaq vuruqlardan quvveti kicik olanlar secilir Onlarin hasili tapilir a ve b natural ededlerinin her ikisine bolunen en kicik natural edede a ve b nin en kicik ortaq boluneni deyilir ve EKOB a b kimi isare olunur EKOB a b ni tapmaq ucun a ve b sade vuruqlarina ayrilib quvvet kimi gosterilir Butun sade vuruqlardan quvveti boyuk olanlar secilir Onlarin hasili tapilir Edebiyyat RedakteFeferman S Chislovye sistemy Osnovaniya algebry i analiza 1971 445 s Riyaziyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Natural ededler amp oldid 6018853, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
