Nanokimya ("nano" və "kimya" sözlərinin birləşməsindən yaranıb) – nanohissəciklərin quruluşu, alınması, xassələri və çevrilmələrini öyrənən elmdir.
"Nano" sözü latınca "nanus" – "cirtdan" sözündən götürülmüşdür və birbaşa hissəciklərin çox kiçik olmasını göstərir. Alimlər "nano" sözünə daha dəqiq məna veriblər: 1 nanometr metrin milyardda bir hissəsidir (1nm=10–9 m).
Nanokimyanın əsas fərqli cəhəti xassələrdə ölçü effekti – hissəcikdə molekul və atomların sayının dəyişməsi ilə fiziki-kimyəvi xassələrin və reaksiyaya girmə qabiliyyətinin əsaslı dəyişməsidir. Nanohissəciklərin xassələri maddənin makroskopik miqdarındakı xassələrindən kəskin fərqlənir. Bu effekt hissəciklərin ölçüləri təqribən 10 nm-dən az olduqda meydana çıxır. Məsələn, qızılın nanohissəcikləri suda bərabər paylanaraq kolloid məhlul–gel əmələ gətirir. Ölçüsündən asılı olaraq gel müxtəlif rənglər alır.
Tərkibində nanohissəciklər olan maddələrlə insanlar çox əsrlər bundan əvvəl tanış olmuşlar. Orta əsrlərdə Suriyanın Dəməşq və digər şəhərlərində möhkəm, iti və bir-birinə dəydikdə cingiltili səs verən xəncər və qılınclar hazırlamağı öyrənmişdilər. Uzun illər sənətkarlar dəməşq qılıncının hazırlanma üsulunun sirrini ciddi şəkildə qoruyaraq bir-birinə ötürürdülər. Hindistan və Yaponiyada da yüksək keyfiyyətli silah hazırlamaq üçün polad almağı öyrənmişdilər. Alimlər Dəməşq poladının və digər poladların tərkibinə uyğun (tərkibində 1,5% C, müəyyən qədər Mn, sementit –dəmir karbid Fe3C və s. olan) polad aldılar. Lakin bu poladlar Dəməşq poladının unikal xassələrinə malik deyildi. Bunun səbəbi Dəməşq qılıncının quruluşunda idi. Alman alimləri dəməşq qılıncının bir parçasını xlorid turşusunda həll edərək müəyyən etdilər ki, poladın tərkibindəki karbon, qrafit müstəviləri şəklində deyil, nanoborular(qrafit laylarının qatlanaraq çevrildiyi silindrlər) şəklindədir. Nanoboruların içi sementitlə dolmuş olur. Sementitin çox nazik lifləri müxtəlif nanoboruları birləşdirərək polada yüksək möhkəmlik, elastiklik və korroziyaya davamlılıq xassələri verir.
Nanoobyektlərin təsnifatının müxtəlif üsulları vardır. Ən sadə təsnifat nanoobyektlərin iki böyük sinfə–“xarici” və “daxili” siniflərə bölünməsidir . Nanoobyektlər ölçülərinə görə təsnif edilir: 1) həcmi üçölçülü (3D) quruluşlar, nanoklasterlər (cluster–çoxluq, dəstə) adlanırlar; 2)müstəvi ikiölçülü (2D) obyektlər–nanolentlər; xətti bir ölçülü(1D) quruluşlar–nanoliflər, nanonaqillər; 4) sıfırölçülü (0D) obyektlər–nanonöqtələr və ya kvant nöqtələri adlanırlar. Daxili quruluşlu maddələrə nanoboru və nanoməsaməli materiallar, məsələn amorf silikatlar aiddir. Lakin bu təsnifat tam deyildir. Supramolekulyar kimyada alınan molekulyar aqreqatlar da nanohissəciklərə aid edilir.
Mənbə
Dilqəm Tağıyev. Asif Məmmədov. Tək atomdan supramolekulyar kimyaya. Bakı, 2015, 315 s.
Бучаченко А.Л.Нанохимия-прямой путь к высоким технологиям нового века.Успехи химии (2003) 72, 419
Бучаченко А.Л. Химия как музыка. М.Нобелистика
Еремин В.В., Дроздов А.А. Нанохимия и нанотехнология. Дрофа.2013 120 с.
Steed J.W., Turner D.R., Wallace K. "Core Concepts in Supramolecular Chemistry and Nanochemistry" (Wiley, 2007) 315 p.
Brechignac C., Houdy P., Lahmani M.(Eds) "Nanomaterials and Nanochemistry"(Springter, 2007) 748 p.
Нанотехнологии.Азбука для всех. Под ред. акад.Ю.Д.Третьякова. М.:Физматлит, 2008, 365 с.
Bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyaya kömək edə bilərsiniz. Əgər mümkündürsə, daha dəqiq bir şablondan istifadə edin. Bu məqalə sonuncu dəfə 2 il əvvəl NMW03 tərəfindən redaktə olunub. (Yenilə)
Avqust 12, 2021
nanokimya, nano, kimya, sözlərinin, birləşməsindən, yaranıb, nanohissəciklərin, quruluşu, alınması, xassələri, çevrilmələrini, öyrənən, elmdir, nano, sözü, latınca, nanus, cirtdan, sözündən, götürülmüşdür, birbaşa, hissəciklərin, çox, kiçik, olmasını, göstərir. Nanokimya nano ve kimya sozlerinin birlesmesinden yaranib nanohisseciklerin qurulusu alinmasi xasseleri ve cevrilmelerini oyrenen elmdir Nano sozu latinca nanus cirtdan sozunden goturulmusdur ve birbasa hisseciklerin cox kicik olmasini gosterir Alimler nano sozune daha deqiq mena veribler 1 nanometr metrin milyardda bir hissesidir 1nm 10 9 m Nanokimyanin esas ferqli ceheti xasselerde olcu effekti hissecikde molekul ve atomlarin sayinin deyismesi ile fiziki kimyevi xasselerin ve reaksiyaya girme qabiliyyetinin esasli deyismesidir Nanohisseciklerin xasseleri maddenin makroskopik miqdarindaki xasselerinden keskin ferqlenir Bu effekt hisseciklerin olculeri teqriben 10 nm den az olduqda meydana cixir Meselen qizilin nanohissecikleri suda beraber paylanaraq kolloid mehlul gel emele getirir Olcusunden asili olaraq gel muxtelif rengler alir Terkibinde nanohissecikler olan maddelerle insanlar cox esrler bundan evvel tanis olmuslar Orta esrlerde Suriyanin Demesq ve diger seherlerinde mohkem iti ve bir birine deydikde cingiltili ses veren xencer ve qilinclar hazirlamagi oyrenmisdiler Uzun iller senetkarlar demesq qilincinin hazirlanma usulunun sirrini ciddi sekilde qoruyaraq bir birine otururduler Hindistan ve Yaponiyada da yuksek keyfiyyetli silah hazirlamaq ucun polad almagi oyrenmisdiler Alimler Demesq poladinin ve diger poladlarin terkibine uygun terkibinde 1 5 C mueyyen qeder Mn sementit demir karbid Fe3C ve s olan polad aldilar Lakin bu poladlar Demesq poladinin unikal xasselerine malik deyildi Bunun sebebi Demesq qilincinin qurulusunda idi Alman alimleri demesq qilincinin bir parcasini xlorid tursusunda hell ederek mueyyen etdiler ki poladin terkibindeki karbon qrafit mustevileri seklinde deyil nanoborular qrafit laylarinin qatlanaraq cevrildiyi silindrler seklindedir Nanoborularin ici sementitle dolmus olur Sementitin cox nazik lifleri muxtelif nanoborulari birlesdirerek polada yuksek mohkemlik elastiklik ve korroziyaya davamliliq xasseleri verir Nanoobyektlerin tesnifatinin muxtelif usullari vardir En sade tesnifat nanoobyektlerin iki boyuk sinfe xarici ve daxili siniflere bolunmesidir Nanoobyektler olculerine gore tesnif edilir 1 hecmi ucolculu 3D quruluslar nanoklasterler cluster coxluq deste adlanirlar 2 mustevi ikiolculu 2D obyektler nanolentler xetti bir olculu 1D quruluslar nanolifler nanonaqiller 4 sifirolculu 0D obyektler nanonoqteler ve ya kvant noqteleri adlanirlar Daxili quruluslu maddelere nanoboru ve nanomesameli materiallar meselen amorf silikatlar aiddir Lakin bu tesnifat tam deyildir Supramolekulyar kimyada alinan molekulyar aqreqatlar da nanohisseciklere aid edilir Menbe RedakteDilqem Tagiyev Asif Memmedov Tek atomdan supramolekulyar kimyaya Baki 2015 315 s Buchachenko A L Nanohimiya pryamoj put k vysokim tehnologiyam novogo veka Uspehi himii 2003 72 419 Buchachenko A L Himiya kak muzyka M Nobelistika Eremin V V Drozdov A A Nanohimiya i nanotehnologiya Drofa 2013 120 s Steed J W Turner D R Wallace K Core Concepts in Supramolecular Chemistry and Nanochemistry Wiley 2007 315 p Brechignac C Houdy P Lahmani M Eds Nanomaterials and Nanochemistry Springter 2007 748 p Nanotehnologii Azbuka dlya vseh Pod red akad Yu D Tretyakova M Fizmatlit 2008 365 s Bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyaya komek ede bilersiniz Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqale sonuncu defe 2 il evvel NMW03 terefinden redakte olunub Yenile Menbe https az wikipedia org w index php title Nanokimya amp oldid 4659689, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
