fbpx
Wikipedia

Məşədi Zeynal Haqverdiyev

Avqust 05, 2021

Haqverdiyev Məşədi Zeynal (1851, Kərkicahan, Şamaxı quberniyası – 1918, Bakı) — tarzən.

Məşədi Zeynal Haqverdiyev
Ümumi məlumatlar
Doğum tarixi 1851
Doğum yeri
Vəfat tarixi 1918
Vəfat yeri

Həyatı

Məşədi Zeynal 1851-ci ildə Şuşa qəzasının Kərkicahan kəndində dünyaya gəlmişdir. Şuşa real məktəbində oxuyarkən Firudin bəy Köçərli, Yusif bəy Məlikhaqnəzərov, Azad bəy Əmirov, Kərim bəy Mehmandarov, Nəcəf bəy Vəzirov, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Cabbar Qaryağdı oğlu kimi məşhur mədəniyyət xadimlərinin mühitində boya-başa çatmış, Azərbaycanın musiqi həyatında görkəmli rol oynamış tarzənlərindən biri olmuşdur.

Məşədi Zeynal məşhur tarzən Əli Əsgərdən dərs almışdı. O hələ gənc ikən Şuşa məclislərinin yaraşığı olmuş, təkcə dinləyicinin deyil, musiqiçilərin də diqqətini özünə cəlb etmişdi. Məşədi Zeynal sədəfli tarında Çəkməçi Məhəmmədi, Əbdülbaqi Zülalovu, Məşədi Məhəmməd Fərzəliyevi, Şahnaz Abbası, Segah İslamı, Məcid Behbudovu, sonralar isə Seyid Şuşinskini və başqalarını uzun illər xalq məclislərində və "Şərq konsertləri"ndə müşayiət etmişdir. Şuşada keçirilən ilk "Şərq konsertləri"ndə Məşədi Zeynal da çıxış etmiş, böyük məharət göstərmişdir.

1907-ci il yanvarın 20-də Məşədi Zeynalın və digər sənətkarların iştirakı ilə "Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti" yoxsul müsəlmanların xeyrinə gözəl bir gecə təşkil edir. "Kaspi" qəzeti həmin gecə haqqında öz oxucularına belə yazırdı: "Gecənin proqramı çox maraqlı idi. Proqram 4 şöbədən ibarət idi ki, burada əsas yer "Şərq konserti"nə verilirdi". Həmin qəzetdə Məşədi Zeynalın çalğısı haqqında müsbət fikirlər yazılmışdı.

İstər Şuşada, istərsə də Bakıda xalq şənliklərinin, konsertlərin və teatr tamaşalarının müvəffəqiyyətlə keçməsi üçün tarzən Məşədi Zeynal əlindən gələni əsirgəmirdi. Üzeyir Hacıbəyov Məşədi Zeynalı istedadlı bir tarzən kimi opera tamaşalarında çalmağa dəvət edirdi. 1911-ci ildə "Leyli və Məcnun" operasının afişalarından birində yazılmışdır: 1911-ci il noyabrın 4-də Nikitin qardaşlarının teatr binasında Ü.Hacıbəyovun "Leyli və Məcnun" operası göstəriləcək, operada xüsusi skripkaçı və məşhur tarzən Zeynal Haqverdiyev çalacaqdır.

1911–1918-ci illər arasında Bakı, Tiflis və Şuşa şəhərlərində verilən opera, dram tamaşalarında və xeyriyyə gecələrində Məşədi Zeynal tar çalmış, həm də teatr tamaşalarının fasilələrində xanəndələri — Segah İslamı, Seyid Şuşinskini, Məcid Behbudovu müşayiət etmişdi.

Məşədi Zeynal Azərbaycan musiqi tarixində Sadıqcandan sonra ilk solo çalan tarzənlərdən biri olmuşdur. O hələ 1897-ci ildə Şuşada Xandəmirovun teatrında verilən xeyriyyə gecəsində tarda "Cahargah" çalmışdır. Xanəndələr arasında "Cahargah" muğamını Seyid Şuşinski kimi məharətlə oxuyan, klassik tarzənlər arasında isə Məşədi Zeynal kimi ustalıqla çalan olmamışdır. Məşədi Zeynal öz çalğısında nəinki texniki ustalıq, həm də sonsuz melizm əlamətlərini nümayiş etdirməklə muğamın son dərəcə əzəmətli və nikbin səslənməsinə nail olurdu. Tarzən muğamın "Hasar", xüsusilə "Müxalif" şöbələrində misilsiz barmaqlar vuraraq öz çalğısında nəinki xanəndə guşə və xallarını, hətta çətin zəngulə elementlərini də məharətlə gəzişərdi. O da müəllimi Sadıqcan kimi cingənə simlərdə gəzişməyi, bir neçə formada alt-üst mizrablar vurmağı unutmazdı.

Əli Əsgərdən sonra Məşədi Zeynal tarın əsas sirlərini Sadıqcandan öyrənmişdir. Eyni zamanda Məşədi Zeynal heç bir zaman texniki ustalığa uyub muğamın bədii ifaçılıq xüsusiyyətlərini yaddan çıxaran tarzənlərdən deyildi. Məhz buna görə də saysız-hesabsız dinləyicilər həmişə onun çalğısının intizarında idilər. O, tarı sadəcə olaraq çalmır, onu oxudurdu.

Məşədi Zeynal xanəndə oxutdurmaqda da məşhur idi. Klassik tarzənlər içərisində Məşədi Zeynal kimi xanəndəni oxutdurmağı bacaran tək-tək tarzənlər olmuşdur. Qocaman sənətkarlardan Mirzə Mənsur, Qurban Pirimov, Seyid Şuşinski və Xan Şuşinski onun haqqında qiymətli və maraqlı xatirələr söyləmişlər. Xan Şuşinski Məşədi Zeynalın "Zabul" çalmasını elə qeyri-adi bir məharətlə yamsılayırmış ki, görənlər təəccüb qalarmışlar. Özü də deyərmiş ki, "Məşədi Zeynal olan məclisdə hər xanəndə cürət edib oxumazdı. Çünki rəhmətlik tarı elə çalırdı ki, elə bil tar xanəndə kimi dil açıb oxuyurdu. Bizim hamımız — Qasım, Seyid, İslam, Musa, mən "Zabul" oxumağı onun çalğısından öyrənmişik. Mən tarın nə olduğunu və tarı necə çalmağın sirrini yalnız Məşədi Zeynalın çalğısında hiss etmişəm. Özü də bir layiqli insan kimi onun tayı-bərabəri yox idi. Son dərəcə alicənab, ağır adam idi. O, məclisə daxil olanda hamı ayağa qalxardı. Çünki Məşədi Zeynal həm yaxşı sənətkar, həm də yaxşı insan idi.

Sazəndə dəstəsinin başçısı xanəndədirsə, dəstənin bədii rəhbəri tarzəndir. Xanəndənin istər yaxşı, istərsə də pis oxuması tarzəndən çox asılıdır. Tarzən öz rəvan, şirin çalğısı ilə xanəndəni ruhlandırdığı kimi, həm də sönük, xaric çalğısı ilə onu ruhdan sala bilər. Məhz Məşədi Zeynalda hər iki xasiyyət vardı. Hər xanəndə Məşədi Zeynal ilə oxuya bilməzdi. Həm də Məşədi Zeynal özü hər xanəndəyə tar çalmaq istəməzdi. Vay o günə ki, xanəndə bir balaca xaric oxuyardı. Onda o xanəndənin evi yıxılardı. Bu vaxt Məşədi Zeynal nəinki çalğını saxlardı, hətta xanəndənin məclisi tərk etməsini tələb edərdi. Bəzən isə belində saxladığı tapançanın dəstəyi ilə xanəndəni kötəkləyərdi. Amma Məşədi Zeynal heç də qoçu deyildi. Əksinə, Məşədi son dərəcə mədəni, mülayim, geniş biliyi olan yüksək tərbiyəli ziyalı idi. Amma nədənsə bu sakit, ağır xasiyyətli sənətkar xaric oxuyan xanəndə eşidəndə varlığı sarsılırdı.

Mirzə Mənsurun bu xatirəsində inkaredilməz bir həqiqət vardır. Doğrudan da, keçmişdə gözəl bir adət hökm sürürdü. Xaric oxuyan xanəndəni məclisdən qovardılar və yaxud xanəndənin özü xəcalətindən bir neçə ay məclislərdə görünməzdi. Muğamatın soltanı olan Mirzə Muxtar haqlı olaraq deyirdi: "Xaric oxumaq fəlakətdir". Bir gün də bir məclisdə "Şur" oxuyan xanəndə ağzını açarkən Məşədi Zeynal ondan soruşur:

Bülbülcan, Zabul Qasım, Seyid Şuşinski, Segah İslam kimi görkəmli musiqi xadimləri yalnız Məşədi Zeynalın çalğısını dinləməyi, yalnız onun müşayiətilə oxumağı üstün bilirdilər. Məşədi Zeynalla uzun illər dostluq etmiş, böyük xanəndə Seyid Şuşinski söyləyirdi ki, "Məşədi Zeynalla çalıb-oxuyanda mən həzz alardım. O nəinki məni oxutdururdu, həm də öyrədirdi. Onunla oxuyanda heç bir çətinlik çəkməzdim. Bütün Qafqazda tarçalanların hamısı Məşədi Zeynalın barmaqlarını vurmağa cəhd edərdilər. Mənim "Cahargah" ustası kimi püxtələşməyimdə Məşədi Zeynalın əməyi çox olmuşdur. O mənə "Cahargah"ı, "Mənsuriyyə" üstündə "Bərdaş" edib "Maye"yə düşməyi məsləhət görərdi. "Cahargah" ustası olmuş Kosa Mərdanbəyin və Məşədi İsinin guşə xallarını vurub, mənə təkrar etdirərdi. Mən muğamatın sirlərini Məşədi Zeynalın çalğısında duymuşam".

Məşədi Zeynal Azərbaycan klassik musiqi xadimləri arasında şərəfli yerlərdən birini tutur. O, klassik tar məktəbinin fədailərindən biri idi. Məşədi Zeynal bütün ömrü boyu Azərbaycan musiqisinin inkişafı uğrunda çalışmışdır. O, varlıların, kübar ailələrin deyil, geniş xalq kütləsinin zövqünü, mənəvi ehtiyacını ödəmək üçün çalmış, ömrünün son günlərinədək sevimli tarından ayrılmamışdır.

Məşədi Zeynal nəinki müəllimi Sadıqcanın tar məktəbini davam etdirmiş, həm də bu məktəbi zənginləşdirmiş, onlarca istedadlı tarzən yetişdirmişdir.

Görkəmli tarzən Məşədi Zeynal 1918-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.

Həmçinin bax

  • Sadıqcan məktəbinin davamçısı: Məşədi Zeynal[ölü keçid]
  • Sadıqcan məktəbinin davamçısı

Avqust 05, 2021
məşədi, zeynal, haqverdiyev, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, haqverdiyev, məşədi, zeynal, 1851, kərkicahan, şamaxı, quberniyası, 1918, bakı, tarzən, ümumi, məlumatlardoğum. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Haqverdiyev Mesedi Zeynal 1851 Kerkicahan Samaxi quberniyasi 1918 Baki tarzen Mesedi Zeynal HaqverdiyevUmumi melumatlarDogum tarixi 1851Dogum yeri Kerkicahan Xankendi Susa qezasi Samaxi quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 1918Vefat yeri Baki Baki qezasi Baki quberniyasiHeyati RedakteMesedi Zeynal 1851 ci ilde Susa qezasinin Kerkicahan kendinde dunyaya gelmisdir Susa real mektebinde oxuyarken Firudin bey Kocerli Yusif bey Melikhaqnezerov Azad bey Emirov Kerim bey Mehmandarov Necef bey Vezirov Ebdurrehim bey Haqverdiyev Cabbar Qaryagdi oglu kimi meshur medeniyyet xadimlerinin muhitinde boya basa catmis Azerbaycanin musiqi heyatinda gorkemli rol oynamis tarzenlerinden biri olmusdur Mesedi Zeynal meshur tarzen Eli Esgerden ders almisdi O hele genc iken Susa meclislerinin yarasigi olmus tekce dinleyicinin deyil musiqicilerin de diqqetini ozune celb etmisdi Mesedi Zeynal sedefli tarinda Cekmeci Mehemmedi Ebdulbaqi Zulalovu Mesedi Mehemmed Ferzeliyevi Sahnaz Abbasi Segah Islami Mecid Behbudovu sonralar ise Seyid Susinskini ve basqalarini uzun iller xalq meclislerinde ve Serq konsertleri nde musayiet etmisdir Susada kecirilen ilk Serq konsertleri nde Mesedi Zeynal da cixis etmis boyuk meharet gostermisdir 1907 ci il yanvarin 20 de Mesedi Zeynalin ve diger senetkarlarin istiraki ile Muselman Xeyriyye Cemiyyeti yoxsul muselmanlarin xeyrine gozel bir gece teskil edir Kaspi qezeti hemin gece haqqinda oz oxucularina bele yazirdi Gecenin proqrami cox maraqli idi Proqram 4 sobeden ibaret idi ki burada esas yer Serq konserti ne verilirdi Hemin qezetde Mesedi Zeynalin calgisi haqqinda musbet fikirler yazilmisdi Ister Susada isterse de Bakida xalq senliklerinin konsertlerin ve teatr tamasalarinin muveffeqiyyetle kecmesi ucun tarzen Mesedi Zeynal elinden geleni esirgemirdi Uzeyir Hacibeyov Mesedi Zeynali istedadli bir tarzen kimi opera tamasalarinda calmaga devet edirdi 1911 ci ilde Leyli ve Mecnun operasinin afisalarindan birinde yazilmisdir 1911 ci il noyabrin 4 de Nikitin qardaslarinin teatr binasinda U Hacibeyovun Leyli ve Mecnun operasi gosterilecek operada xususi skripkaci ve meshur tarzen Zeynal Haqverdiyev calacaqdir 1911 1918 ci iller arasinda Baki Tiflis ve Susa seherlerinde verilen opera dram tamasalarinda ve xeyriyye gecelerinde Mesedi Zeynal tar calmis hem de teatr tamasalarinin fasilelerinde xanendeleri Segah Islami Seyid Susinskini Mecid Behbudovu musayiet etmisdi Mesedi Zeynal Azerbaycan musiqi tarixinde Sadiqcandan sonra ilk solo calan tarzenlerden biri olmusdur O hele 1897 ci ilde Susada Xandemirovun teatrinda verilen xeyriyye gecesinde tarda Cahargah calmisdir Xanendeler arasinda Cahargah mugamini Seyid Susinski kimi meharetle oxuyan klassik tarzenler arasinda ise Mesedi Zeynal kimi ustaliqla calan olmamisdir Mesedi Zeynal oz calgisinda neinki texniki ustaliq hem de sonsuz melizm elametlerini numayis etdirmekle mugamin son derece ezemetli ve nikbin seslenmesine nail olurdu Tarzen mugamin Hasar xususile Muxalif sobelerinde misilsiz barmaqlar vuraraq oz calgisinda neinki xanende guse ve xallarini hetta cetin zengule elementlerini de meharetle geziserdi O da muellimi Sadiqcan kimi cingene simlerde gezismeyi bir nece formada alt ust mizrablar vurmagi unutmazdi Eli Esgerden sonra Mesedi Zeynal tarin esas sirlerini Sadiqcandan oyrenmisdir Eyni zamanda Mesedi Zeynal hec bir zaman texniki ustaliga uyub mugamin bedii ifaciliq xususiyyetlerini yaddan cixaran tarzenlerden deyildi Mehz buna gore de saysiz hesabsiz dinleyiciler hemise onun calgisinin intizarinda idiler O tari sadece olaraq calmir onu oxudurdu Mesedi Zeynal xanende oxutdurmaqda da meshur idi Klassik tarzenler icerisinde Mesedi Zeynal kimi xanendeni oxutdurmagi bacaran tek tek tarzenler olmusdur Qocaman senetkarlardan Mirze Mensur Qurban Pirimov Seyid Susinski ve Xan Susinski onun haqqinda qiymetli ve maraqli xatireler soylemisler Xan Susinski Mesedi Zeynalin Zabul calmasini ele qeyri adi bir meharetle yamsilayirmis ki gorenler teeccub qalarmislar Ozu de deyermis ki Mesedi Zeynal olan meclisde her xanende curet edib oxumazdi Cunki rehmetlik tari ele calirdi ki ele bil tar xanende kimi dil acib oxuyurdu Bizim hamimiz Qasim Seyid Islam Musa men Zabul oxumagi onun calgisindan oyrenmisik Men tarin ne oldugunu ve tari nece calmagin sirrini yalniz Mesedi Zeynalin calgisinda hiss etmisem Ozu de bir layiqli insan kimi onun tayi beraberi yox idi Son derece alicenab agir adam idi O meclise daxil olanda hami ayaga qalxardi Cunki Mesedi Zeynal hem yaxsi senetkar hem de yaxsi insan idi Sazende destesinin bascisi xanendedirse destenin bedii rehberi tarzendir Xanendenin ister yaxsi isterse de pis oxumasi tarzenden cox asilidir Tarzen oz revan sirin calgisi ile xanendeni ruhlandirdigi kimi hem de sonuk xaric calgisi ile onu ruhdan sala biler Mehz Mesedi Zeynalda her iki xasiyyet vardi Her xanende Mesedi Zeynal ile oxuya bilmezdi Hem de Mesedi Zeynal ozu her xanendeye tar calmaq istemezdi Vay o gune ki xanende bir balaca xaric oxuyardi Onda o xanendenin evi yixilardi Bu vaxt Mesedi Zeynal neinki calgini saxlardi hetta xanendenin meclisi terk etmesini teleb ederdi Bezen ise belinde saxladigi tapancanin desteyi ile xanendeni kotekleyerdi Amma Mesedi Zeynal hec de qocu deyildi Eksine Mesedi son derece medeni mulayim genis biliyi olan yuksek terbiyeli ziyali idi Amma nedense bu sakit agir xasiyyetli senetkar xaric oxuyan xanende esidende varligi sarsilirdi Mirze Mensurun bu xatiresinde inkaredilmez bir heqiqet vardir Dogrudan da kecmisde gozel bir adet hokm sururdu Xaric oxuyan xanendeni meclisden qovardilar ve yaxud xanendenin ozu xecaletinden bir nece ay meclislerde gorunmezdi Mugamatin soltani olan Mirze Muxtar haqli olaraq deyirdi Xaric oxumaq felaketdir Bir gun de bir meclisde Sur oxuyan xanende agzini acarken Mesedi Zeynal ondan sorusur Bulbulcan Zabul Qasim Seyid Susinski Segah Islam kimi gorkemli musiqi xadimleri yalniz Mesedi Zeynalin calgisini dinlemeyi yalniz onun musayietile oxumagi ustun bilirdiler Mesedi Zeynalla uzun iller dostluq etmis boyuk xanende Seyid Susinski soyleyirdi ki Mesedi Zeynalla calib oxuyanda men hezz alardim O neinki meni oxutdururdu hem de oyredirdi Onunla oxuyanda hec bir cetinlik cekmezdim Butun Qafqazda tarcalanlarin hamisi Mesedi Zeynalin barmaqlarini vurmaga cehd ederdiler Menim Cahargah ustasi kimi puxtelesmeyimde Mesedi Zeynalin emeyi cox olmusdur O mene Cahargah i Mensuriyye ustunde Berdas edib Maye ye dusmeyi meslehet gorerdi Cahargah ustasi olmus Kosa Merdanbeyin ve Mesedi Isinin guse xallarini vurub mene tekrar etdirerdi Men mugamatin sirlerini Mesedi Zeynalin calgisinda duymusam Mesedi Zeynal Azerbaycan klassik musiqi xadimleri arasinda serefli yerlerden birini tutur O klassik tar mektebinin fedailerinden biri idi Mesedi Zeynal butun omru boyu Azerbaycan musiqisinin inkisafi ugrunda calismisdir O varlilarin kubar ailelerin deyil genis xalq kutlesinin zovqunu menevi ehtiyacini odemek ucun calmis omrunun son gunlerinedek sevimli tarindan ayrilmamisdir Mesedi Zeynal neinki muellimi Sadiqcanin tar mektebini davam etdirmis hem de bu mektebi zenginlesdirmis onlarca istedadli tarzen yetisdirmisdir Gorkemli tarzen Mesedi Zeynal 1918 ci ilde Bakida vefat etmisdir Hemcinin bax RedakteSadiqcan mektebinin davamcisi Mesedi Zeynal olu kecid Sadiqcan mektebinin davamcisiMenbe https az wikipedia org w index php title Mesedi Zeynal Haqverdiyev amp oldid 6063807, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.