Mərcan polipləri (lat.Anthozoa) — Bağırsaqboşluqlular (lat.Cnidaria) tipinin nümayəndələrindən biridir.Təbiətdə mərcanların yumşaq, buynuzlu, tikanlı və başqa növləri var. Mərcanlar ya tək, ya da koloniyalarla yaşayırlar. 6000-ə qədər növü məlumdur. Görünüşdə bu koloniyalar gözəl gül baxçasını xatırladır. Mərcanlar heyvan kimi kəşf olunmamışdan əvvəl məhz suda yaşayan güllər sayılırdılar. Hazırda onların əksəriyyəti tropik dənizlərdə yaşayır. Hidroidlərdən fərqli olaraq mərcan poliplərinin bədən quruluşu xeyli mürəkkəbləşmişdir.
Mərcan polipləri mürəkkəb quruluşdadır. Ayrıca bir fərdin bədəni silindr formasındadır. Tək yaşayan poliplərin aşağı tərəfi yastılaşaraq substrata yapışmağa xidmət edən döşənək əmələ gətirir. Koloniyalı formalarda isə gövdə və ya koloniya budağı ilə birləşmiş olur. Ağız dəliyi bədənin əks tərəfində yerləşir. Ağız ətrafında bəzi poliplərdə (Octocorallia) səkkiz, digərlərində isə (Hexacorallia) altı və ya altıya bölünən sayda içi boş çıxıntılar dəstəsi yerləşir. Ağız boruvari udlağa keçir. Udlaq ağız lövhəsi divarlarının daxili çökməsindən əmələ gəlir. Udlaq borusu bir istiqamətdə yastılaşmışdır. Həmin yarığın ucunda kirpikcikli hüceyrələrə malik olan ağız novcuqları - sifonoqliflər yerləşir. Kirpikciklər arası kəsilmədən hərəkət edərək suyu polipin qastral boşluğuna qovur, udlağın qalan sahələrindən isə qastral boşluqdakı su geriyə-xaricə çıxır. Bağırsaq boşluğunda oksigenlə zəngin təzə kiçik plankton orqanizmlərlə qidalanır. Oksigeni polipin toxumlarına vermiş və karbon qazı ilə zənginləşmiş su, həzm olunmamış qida qalıqları ilə xaricə çıxır. Qastral boşluq entoderma ilə örtülmüşdür və radial septalarla bölünmüşdür. Kameraların sayı çıxıntıların sayına müvafiqdir. Septalar entoderma ilə örtülmüş mezoqleydən ibarətdir. Polipin yuxarı hissəsində arakəsmələr, bir kənarı ilə bədən divarına, digər kənarı ilə udlağa birləşir. Polipin aşağı hissəsində onlar yalnız bədən divarına birləşir ki, bunun nəticəsində qastral boşluğun mərkəzi hissəsində mədə bölünməmiş olur. Aktiniyalar yırtıcı heyvanlardır. Yaxşı inkişaf etmiş entoderma mənşəli əzələ hüceyrələri septalarda da vardır. Əzələ toxumasının diferensiyası getmişdir. Mərcan poliplərində dərialtı sinir kələfidə güclü inkişaf etmişdir. Ağac kimi qol ataraq artan mərcanların yalnız üst qatı yaşayır, alt qatı isə ölür. Beləcə şişərək böyüyən mərcanlar dayaz yerlərdə qayalıqlara və adalara çevrilirlər. Bu prosesə aylar, illər yox, min illər lazım gəlir.
Çoxalması və inkişafı
Mərcan polipləri qeyri-cinsi və cinsi yolla çoxalır. Aktiniyalar bölünməklə çoxalır. Kolonial formalarda isə tumurcuqlanma müşahidə edilir. Mərcan polipləri ayrıcinslidir. Cinsi hüceyrələr arakəsmələrin entoderması ilə mezoqley arasında formalaşır. Cinsi çoxalma zamanı erkək fərdlərin spermatozoidləri septanın epitelisini yararaq ağızdan xaricə çıxırlar və dişi fərdin ağızdan daxil olaraq ondakı yumurta hüceyrəsini mayalayır. İnkişaf mərhələləri septaların mezoqleyində gedir. Aktiniyaların çoxunda inkişaf polipin əmələ gəlməsinə qədər ana orqanizmin qastral boşluğunda gedir.
Mərcan rifləri
Mərcan rifləri qədim geoloji dövrlərdən başlayaraq mövcud olmuşdur, lakin rif əmələ gətirən heyvanların növ tərkibi dəyişmişdir. Bəzən çox böyük ölçüləri ilə fərqlənən, rif əmələ gətirən mərcanlar Atlantik, Hind və Sakit okeanların tropik hissələrində yayılmışdır. Onlarda iri kirəcli skelet vardır və dayaz zonalarda məskən salaraq mərcan riflərini əmələ gətirirlər. Avstraliyanın, İndoneziyanın və Okeaniya adalarının sahillərindəki riflər daha məşhurdur. Mərcan riflərinin ən şimal sərhədi Qırmızı dənizi keçir. Qışda temperaturu 10 °C-dən a.ağı düşməyən sularda onlar daha rəngarəngdirlər. Riflər 3 formada olurlar: sahil, sədd və atollar
Təsnifatı
Anthozoa sinfinə iki müasir və üç tamamilə nəsli kəsilmiş yarımsinif aiddir.
mərcan, polipləri, anthozoa, bağırsaqboşluqlular, cnidaria, tipinin, nümayəndələrindən, biridir, təbiətdə, mərcanların, yumşaq, buynuzlu, tikanlı, başqa, növləri, mərcanlar, tək, koloniyalarla, yaşayırlar, 6000, qədər, növü, məlumdur, görünüşdə, koloniyalar, g. Mercan polipleri lat Anthozoa Bagirsaqbosluqlular lat Cnidaria tipinin numayendelerinden biridir Tebietde mercanlarin yumsaq buynuzlu tikanli ve basqa novleri var Mercanlar ya tek ya da koloniyalarla yasayirlar 6000 e qeder novu melumdur Gorunusde bu koloniyalar gozel gul baxcasini xatirladir Mercanlar heyvan kimi kesf olunmamisdan evvel mehz suda yasayan guller sayilirdilar Hazirda onlarin ekseriyyeti tropik denizlerde yasayir Hidroidlerden ferqli olaraq mercan poliplerinin beden qurulusu xeyli murekkeblesmisdir AnthozoaAnthozoaMercan beyin Diploria labyrinthiformis Elmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme BagirsaqbosluqlularTip DalayicilarSinif AnthozoaElmi adiAnthozoa Ehrenberg 1831Bezi qruplar Deniz anemonlari Actiniaria Alsionariler Alcyonacea Qara mercanlar Antipatharia Qorqonariler Gorgonacea Madreporovi mercanlari Madreporaria Deniz lelekleri Pennatulacea VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 51938NCBI 6101EOL 1746PBDB 4742Mundericat 1 Qurulusu ve fiziologiyasi 2 Coxalmasi ve inkisafi 3 Mercan rifleri 4 Tesnifati 5 Edebiyyat 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecid 8 IstinadlarQurulusu ve fiziologiyasi RedakteMercan polipleri murekkeb qurulusdadir Ayrica bir ferdin bedeni silindr formasindadir Tek yasayan poliplerin asagi terefi yastilasaraq substrata yapismaga xidmet eden dosenek emele getirir Koloniyali formalarda ise govde ve ya koloniya budagi ile birlesmis olur Agiz deliyi bedenin eks terefinde yerlesir Agiz etrafinda bezi poliplerde Octocorallia sekkiz digerlerinde ise Hexacorallia alti ve ya altiya bolunen sayda ici bos cixintilar destesi yerlesir Agiz boruvari udlaga kecir Udlaq agiz lovhesi divarlarinin daxili cokmesinden emele gelir Udlaq borusu bir istiqametde yastilasmisdir Hemin yarigin ucunda kirpikcikli huceyrelere malik olan agiz novcuqlari sifonoqlifler yerlesir Kirpikcikler arasi kesilmeden hereket ederek suyu polipin qastral bosluguna qovur udlagin qalan sahelerinden ise qastral bosluqdaki su geriye xarice cixir Bagirsaq boslugunda oksigenle zengin teze kicik plankton orqanizmlerle qidalanir Oksigeni polipin toxumlarina vermis ve karbon qazi ile zenginlesmis su hezm olunmamis qida qaliqlari ile xarice cixir Qastral bosluq entoderma ile ortulmusdur ve radial septalarla bolunmusdur Kameralarin sayi cixintilarin sayina muvafiqdir Septalar entoderma ile ortulmus mezoqleyden ibaretdir Polipin yuxari hissesinde arakesmeler bir kenari ile beden divarina diger kenari ile udlaga birlesir Polipin asagi hissesinde onlar yalniz beden divarina birlesir ki bunun neticesinde qastral boslugun merkezi hissesinde mede bolunmemis olur Aktiniyalar yirtici heyvanlardir Yaxsi inkisaf etmis entoderma menseli ezele huceyreleri septalarda da vardir Ezele toxumasinin diferensiyasi getmisdir Mercan poliplerinde derialti sinir kelefide guclu inkisaf etmisdir Agac kimi qol ataraq artan mercanlarin yalniz ust qati yasayir alt qati ise olur Belece siserek boyuyen mercanlar dayaz yerlerde qayaliqlara ve adalara cevrilirler Bu prosese aylar iller yox min iller lazim gelir 1 Coxalmasi ve inkisafi RedakteMercan polipleri qeyri cinsi ve cinsi yolla coxalir Aktiniyalar bolunmekle coxalir Kolonial formalarda ise tumurcuqlanma musahide edilir Mercan polipleri ayricinslidir Cinsi huceyreler arakesmelerin entodermasi ile mezoqley arasinda formalasir Cinsi coxalma zamani erkek ferdlerin spermatozoidleri septanin epitelisini yararaq agizdan xarice cixirlar ve disi ferdin agizdan daxil olaraq ondaki yumurta huceyresini mayalayir Inkisaf merheleleri septalarin mezoqleyinde gedir Aktiniyalarin coxunda inkisaf polipin emele gelmesine qeder ana orqanizmin qastral boslugunda gedir Mercan rifleri RedakteMercan rifleri qedim geoloji dovrlerden baslayaraq movcud olmusdur lakin rif emele getiren heyvanlarin nov terkibi deyismisdir Bezen cox boyuk olculeri ile ferqlenen rif emele getiren mercanlar Atlantik Hind ve Sakit okeanlarin tropik hisselerinde yayilmisdir Onlarda iri kirecli skelet vardir ve dayaz zonalarda mesken salaraq mercan riflerini emele getirirler Avstraliyanin Indoneziyanin ve Okeaniya adalarinin sahillerindeki rifler daha meshurdur Mercan riflerinin en simal serhedi Qirmizi denizi kecir Qisda temperaturu 10 C den a agi dusmeyen sularda onlar daha rengarengdirler Rifler 3 formada olurlar sahil sedd ve atollar 2 Tesnifati RedakteAnthozoa sinfine iki muasir ve uc tamamile nesli kesilmis yarimsinif aiddir Altisuali mercanlar lat Hexacorallia yarimsinfi Deniz anemonlari Actiniaria destesi Qara mercanlar Antipatharia destesi Corallimorpharia destesi Scleractinia destesi Zoantharia destesi Ceriantipatharia qrupu Ceriantharia destesi Sekkizsualilar Octocorallia yarimsinfi Alsionariler Alcyonacea destesi Helioporacea destesi Deniz lelekleri Pennatulacea destesiEdebiyyat RedakteDogel Onurgasizlar zoologiyasi Baki 2007 seh 117Hemcinin bax RedakteBagirsaqbosluqlarXarici kecid RedakteActiniaIstinadlar Redakte Arxivlenmis suret 2009 07 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 05 06 Dogel Onurgasizlar zoologiyasi Baki 2007 seh 117Menbe https az wikipedia org w index php title Mercan polipleri amp oldid 5736074, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
