Məmməd Altunbay (türk.Mehmet Altunbay) — Azərbaycan əsilli Türkiyə hərbi və mülki pilotu. Gəncə üsyanının şahidi. Əslən Gəncə şəhərindən olan Məhəmməd Altunbəy SSRİ-yə məxsus təyyarəni əvvəlcə İrana və daha sonra Türkiyəyə qaçırmaqla bu ölkəyə mühacirət etmişdir.
Azərbaycanlı mühacir pilot Məmməd Altunbay. Foto mühacirətə getmədən öncə çəkilib. (1936)
Məmməd Altunbay 1911-ci ildə Gəncə şəhərində Zərrabi məhəlləsində Qaçaq İbrahimin evində anadan olub. Altunbayın dəqiq doğum tarixi və doğum günü məlum deyil. Atası GəncəninQaramusalı kəndindən olub, şəhərdə Dərvişoğlu Qaçaq İbrahim kimi tanınıb, Çar Rusiyasına qarşı mübarizə aparıb. Anasının adı Bəyim olub.
Məmməd gənclik illəri haqqında xatirələrində yazır:
1916-cı ildə atam 44 yaşında həyata gözlərini yumdu. O zaman anamın qucağında olan bir yaşında süd əmən qardaşım, üç yaşımda mən və altı yaşında məndən böyük qardaşım yetim qaldıq. Orta məktəbdə oxuduğum zaman 13 yaşımda ikən özümdən üç yaş böyük qardaşımla bərabər çalışmaq məcburiyyətində idik. Gündüz fabrikdə işləyərək gecə məktəbdə oxuyurduq.
Nəhayət, min iztirab və sıxıntı içərisində ilk və orta məktəbi Gəncədə bitirdikdən sonra 1926-cı ildə qardaşımla bərabər Bakıya getdik. Orada da yenə gündüz işlədik, gecələr liseydə oxuduq. Eyni zamanda Bakıda türk dilində çıxan “Kommunist” və “Yeni yol” qəzetlərinin aktiv müxbirləri arasında idik. Liseyi bitirən ərəfədə Bakıda təyyarə məktəbi açıldı. Mən də bu fürsəti qaçırmayaraq imtahandan və həkimlərin müayinəsindən keçdikdən sonra təyyarə məktəbinə qəbul olundum.
Daha sonra Altunbay Odessa Ali Hərbi Hava Məktəbinə daxil olur, 1933-cü ildə buranı bitirir. SSRİ-nin bir sıra bölgələrində pilot kimi fəaliyyət göstərir, üç dəfə fəxri fərmanla təltif olunur. 1935-ci ildən etibarən Azərbaycanda repressiya dalğasının və bolşevik zülmünün güclənməsi fonunda Məmməd Altunbay ölkədən çıxmaq barədə qərar qəbul edir və bu məqsədlə eyni düşüncədə olan hərbiçilərlə tanış olur. Altunbayın xatirələrinə əsasən SSRİ-yə qarşı çıxan bir çox tanış və dostu hökumət tərəfindən güllələnmişdir və yerdə qalan 22 şəxslə bərabər imperiyanı tərk etmək barədə yekun qərar vermişdilər.
Məmməd Altunbay pilot olduğundan digər iki dostu Həsən və Cəlalla birlikdə 1939-cu ildə SSRİ-yə məxsus hərbi təyyarəni Türkiyəyə qaçırmağa qərar verir. İmperiya sərhədini keçən pilotları sərhədçilər atəşə tuturlar. Məcburi şəkildə İrana eniş edilir. İran tərəfi onların istəklərinə baxmayaraq Türkiyəyə təhvil vermirlər, 9 ay Təbriz həbsxanasında saxlanılırlar.
Hadisədən sonra SSRİ-nin Tehran şəhərində yerləşən səfirliyi vasitəsi ilə imperiya adından İran Şahına bir necə dəfə rəsmi nota göndərilir. Göndərilən nota mətnində Sovet ordusuna məxsus təyyarənin və fərrari pilotların ən qısa zamanda qarşı tərəfə təhvil verilməsi tələb olunurdu. SSRİ-nin İrana təziq göstərməsindən xəbər tutan pilotlar Buxara katibi və Türkiyə Respublikasının Tehranda yerləşən səfirliliyinin əməkdaşlarının vasitəsi ilə həbsxanadan qaçıb, Türkiyə səfirliyinə sığınmaq qərarına gəlirlər. Pilotların həbsxanadan qaçmasına səfirliyinin Osman Koçaoğlu adlı əməkdaşının da xüsusi xidməti olmuşdur.
Məmməd Altunbaya Türkiyədə verilmiş mühacir sənədində belə yazılıb:
Soyadı: Altunbay
Gəldiyi yer: Rusiya
Dini: İslam
Yaşayacağı yer: Elazığ
İrqi: Türk
Ana dili: Türkcə
Gəldiyi tarix: 20.10.1941
Doğum yeri: Azərbaycan, Gəncə
Mədəni vəziyyəti: İfadəsinə görə evli
Sənəti: Təyyarəçilik müəllimi
Məmməd Altunbayın xatirələrinə əsasən qaçış planı ağır şərtlər altında həyata keçirilib və qaçış zamanı pilotlardan biri kommunist təşkikatlarının üzvləri tərəfindən küçədə güllələnərək öldürülüb. Hadisə gecəsi Türkiyə səfirliyinin köməkliyi ilə Məhəmməd Altunbay və digər bir pilot Tehran şəhərindən qaçmağa nail oldular. Şəxslər qaçan zaman kommunist dəstələri tərəfindən yaxalanmağ ehtimalını nəzərə alaraq üzərlərində olan Sovet vətəndaşlığına aid bütün sənədləri yandırmışdılar. Altunbay sənədlərin yandırılmasının onları xilas etdiyini bildirmişdir. Belə ki, qaçış gecəsi pilotlar bir dəstə kommunist tərəfindən sənədlərin yoxlanılması və ayaq üstü sorğu-sual üçün saxlanılmışdır.
Pilotlar səfirlik tərəfindən verilmiş passportların itirilməsini göstərən sənədləri kommunistlərə təqdim etdikdən sonra oradan uzaqlaşmağa nail olmuşdular. Altunbay kommunistlərin onlara inandığını və onları sənədləri itmiş Türkiyə Respublikasının vətəndaşları zənn etdiklərini bildirmişdir. Qaçaq pilotlar səkkiz həftə ərzində gecəli-gündüzlü bir çox təhlükələrdən, ağır mübarizələrdən keçməklə Bağdad şəhərinə çatmışdır. Bağdad şəhərinə olan məsafəni ölkədə qaçaq olduqlarından piyada və gizlənərək getmək məcburiyyətində idilər.
Bağdad şəhərində yerləşən Türkiyə səfirliyinin attaşesi Sahib İlkin tərəfindən qarşılanan pilotlar Türkiyəyə yola salınmaq üçün Bağdadın Kiçik Teleqraf qatar dayanacağına göndərilmişdir. Dayanacaqda Məhəmməd Altunbay və digər pilot gözlənilməz şəkildə ingilis zabitlərinin diqqətini cəlb etmiş və ingilislər onları beşinci alman polkuna mənsub casuslar olması şübhəsi ilə həbs etmişdilər.
Bağdad şəhərində yerləşən ingilis birlikləri geyimlərindən və danışıqlarından yerli cammaatdan fərqlənən bu iki şəxsi əvvəlcə Bağdad şəhərində yerləşən lokal həbsxanada, daha sonra isə ingilis qarnizonunun həbsxanasına göndərmişdir. Pilotlar barəsində aparılan istitaq yekunlaşdıqdan sonra Bağdad ingilis qarnizonunun komandirinin göstərişi ilə hər iki pilot casusluq ittihamı ilə ölümə məhkum edilmişdir.
Türkiyə səfirliyinin attaşesi Sahib İlkin pilotlar barəsində ölüm hökmünün çıxarılmasından xəbər tutandan sonra, diplomatik kanallar vasitəsi ilə məsələyə müdaxilə etməyə çalışır və aparılan uzun danışıqlardan sonra hər iki pilotun cəzasının ləğv edilməsinə və Türkiyəyə göndərilməsinə nail olur. Pilotlar 1941-ci idə Türkiyəninİstanbul şəhərinə göndərilmişdir.
Mühacir kağızında Altunbayın Türkiyəyə tək gəldiyi qeyd edilib. Sənəd 1943-cü ilin 25 may tarixindək doğum kağızı əvəzinə istifadə etmək üçün verilib. Sənədə Altunbayın şəkli də yapışdırılıb. Mühacir kağızı pilota 1942-ci ilin 25 mayında verilib. Sənədin üzərindəki möhürlərdən anlaşılır ki, Altunbaya mühacir olduğuna görə müxtəlif yardımlar edilib.
Altunbay Türkiyəyə gələn kimi pilot kimi fəaliyyətinə davam etməyə qərar verir. 1943-cü ildə bu məqsədlə Baş qərargahın sədrinə müraciət edir. Əskişəhər təyyarəçilik məktəbinə göndərilir. İmtahanlardan uğurla keçərək pilotluq sənədi alır. 1945-1960-cı illər ərzində Türk Hava Yollarında təyyarəçi işləyir.
Ədəbi fəaliyyəti
Əsas məqalə: 501 nömrəli hücrə (film)
Məmməd Altunbayın başına gəlmiş hadisələr əsasında 1967-ci ildə Türkiyədə çəkilmiş 501 nömrəli hücrə filminin afişası. Film, AzərbaycandaSSRİ hakimiyyəti yaradıldıqdan sonra mühacirətdə olan azərbaycanlıların vətən sevgisindən və mübarizə ideyalarından bəhs edir.
Məmməd Altunbay Türkiyədə olduğu dövrdə ədəbi və kino mühiti ilə daha yaxından məşğul olmaq imkanı qazanmışdır. Altunbay ilk iş kimi xatirələrini çap etməyə qərar verir. 1953-1954-cu illərdə İstanbuldaHürriyyət və Yeni səhər qəzetlərində xatirələrini Türk təyyarəçisi Məhəmməd Altunbay Rusiyadan necə qaçdı? və Cəhənnəmdə gördüklərim başlıqları ilə 8-9 ay ərzində yayımlayır.
Xatirələrimi ssenari şəklinə salıb Baş qərargahın sədrliyinə təqdim etdim. Tədqiqat nəticəsində 1966-cı il dekabrın 6-da Baş qərargah sədrinin əmrilə Türk Silahlı Qüvvələrinin milli və əxlaqi tərbiyəsi üçün faydalı hesab edilən milli məqsəd və milli mənfəət baxımından heyətin diqqətini cəlb edən ssenarim əsasında “501 nömrəli hücrə” filminin çəkilməsi məsləhət görüldü. Mərhum Camal Tural paşanın yaxından köməyi nəticəsində kommunist cəhənnəmindəki həyatım şanlı ordumuzun zabitləri tərəfindən; Aytən Kökçər, Cuneyt Kökçər və digər dövlət, teatrlarının tanınmış artistlərinin iştirakı ilə kinoya çəkildi.
Film bütün əsgər qarnizonlarında və mülki kinoteatrlarda göstərildi, 6 milyon yarım vətəndaşımız bu filmə baxdı. Film 1971-ci il aprelin 29-da Ankara televiziyası ilə göstəriləndə həyatda gördüyüm bütün dəhşət və ürək ağrıdan fəlakətlərimə baxmayaraq türk insanına, xüsusilə də izləyicimiz olan gənc və körpə balalara kommunizmi geniş miqyasda tanıtdıra bildiyim üçün kədərimi nisbətən azalmış hesab etdim”. Bu dövrdə Altunbay uşaqlıq xatirələrini çap edir: ““Düşmən gəlir” başlığı ilə dörd İstanbul qəzetində nəşr olunan uşaqlıq illərimə aid xatirələrim İstanbul Universiteti gənclərinin arzusu ilə 1974-cü ildə 55 səhifəlik broşüra halında çap olundu və 6 ayın içində 25 min nüsxənin hamısı universitet və lisey tələbələri tərəfindən alındı.
Altunbay kommunizmi anlatmaq üçün 33 şəhərdə 180-dən artıq konfransda çıxış etmişdir. Türk dünyasının mədəniyyətini Türkiyədə tanıtmaq üçün bu ölkələrdə çəkilən filmləri Türkiyədə yayımlayır. İbn Sina adlı özbək, Dədə Qorqud və Nəsimi adlı Azərbaycan, Yaşamaq eşqilə dolu bir qadının həyatı və Könüllər şahı adlı uyğur filmlərini kommunizm əleyhinə çəkilmiş Macarıstan alovlar içində filmlərini tamaşaçılara təqdim edir.
Türkiyəyə gəldikdən sonra Altunbay yenidən ailə həyatı qurur. Ankaralı Tiftikçizadələrin ailəsindən Məlahət xanımla evlənir. Altunbay Azərbaycan Kültür Dərnəyinin qurulmasında yaxından iştirak etmişdir. Türk izi, Mücahit jurnalları ilə əməkdaşlıq edir.
məmməd, altunbay, türk, mehmet, altunbay, azərbaycan, əsilli, türkiyə, hərbi, mülki, pilotu, gəncə, üsyanının, şahidi, əslən, gəncə, şəhərindən, olan, məhəmməd, altunbəy, ssri, məxsus, təyyarəni, əvvəlcə, irana, daha, sonra, türkiyəyə, qaçırmaqla, ölkəyə, müha. Memmed Altunbay turk Mehmet Altunbay Azerbaycan esilli Turkiye herbi ve mulki pilotu Gence usyaninin sahidi Eslen Gence seherinden olan Mehemmed Altunbey SSRI ye mexsus teyyareni evvelce Irana ve daha sonra Turkiyeye qacirmaqla bu olkeye muhaciret etmisdir Memmed Altunbayturk Mehmet AltunbayDogum tarixi 1911Dogum yeri Gence Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 27 dekabr 1987Vefat yeri Istanbul TurkiyeVetendasligi TurkiyeAtasi Ibrahim AltunbayAnasi Beyim AltunbayMilliyyeti azerbaycanliIxtisasi pilotTehsili Odessa Ali Hava MektebiFealiyyeti teyyare pilotuTaninir pilot Mundericat 1 Heyati 2 Edebi fealiyyeti 3 Olumu 4 Irsi 5 IstinadlarHeyati Redakte Azerbaycanli muhacir pilot Memmed Altunbay Foto muhacirete getmeden once cekilib 1936 Memmed Altunbay 1911 ci ilde Gence seherinde Zerrabi mehellesinde Qacaq Ibrahimin evinde anadan olub Altunbayin deqiq dogum tarixi ve dogum gunu melum deyil Atasi Gencenin Qaramusali kendinden olub seherde Dervisoglu Qacaq Ibrahim kimi taninib Car Rusiyasina qarsi mubarize aparib Anasinin adi Beyim olub Memmed genclik illeri haqqinda xatirelerinde yazir 1916 ci ilde atam 44 yasinda heyata gozlerini yumdu O zaman anamin qucaginda olan bir yasinda sud emen qardasim uc yasimda men ve alti yasinda menden boyuk qardasim yetim qaldiq Orta mektebde oxudugum zaman 13 yasimda iken ozumden uc yas boyuk qardasimla beraber calismaq mecburiyyetinde idik Gunduz fabrikde isleyerek gece mektebde oxuyurduq Nehayet min iztirab ve sixinti icerisinde ilk ve orta mektebi Gencede bitirdikden sonra 1926 ci ilde qardasimla beraber Bakiya getdik Orada da yene gunduz isledik geceler liseyde oxuduq Eyni zamanda Bakida turk dilinde cixan Kommunist ve Yeni yol qezetlerinin aktiv muxbirleri arasinda idik Liseyi bitiren erefede Bakida teyyare mektebi acildi Men de bu furseti qacirmayaraq imtahandan ve hekimlerin muayinesinden kecdikden sonra teyyare mektebine qebul olundum Daha sonra Altunbay Odessa Ali Herbi Hava Mektebine daxil olur 1933 cu ilde burani bitirir SSRI nin bir sira bolgelerinde pilot kimi fealiyyet gosterir uc defe fexri fermanla teltif olunur 1935 ci ilden etibaren Azerbaycanda repressiya dalgasinin ve bolsevik zulmunun guclenmesi fonunda Memmed Altunbay olkeden cixmaq barede qerar qebul edir ve bu meqsedle eyni dusuncede olan herbicilerle tanis olur Altunbayin xatirelerine esasen SSRI ye qarsi cixan bir cox tanis ve dostu hokumet terefinden gullelenmisdir ve yerde qalan 22 sexsle beraber imperiyani terk etmek barede yekun qerar vermisdiler 1 Memmed Altunbay pilot oldugundan diger iki dostu Hesen ve Celalla birlikde 1939 cu ilde SSRI ye mexsus herbi teyyareni Turkiyeye qacirmaga qerar verir Imperiya serhedini kecen pilotlari serhedciler atese tuturlar Mecburi sekilde Irana enis edilir Iran terefi onlarin isteklerine baxmayaraq Turkiyeye tehvil vermirler 9 ay Tebriz hebsxanasinda saxlanilirlar Hadiseden sonra SSRI nin Tehran seherinde yerlesen sefirliyi vasitesi ile imperiya adindan Iran Sahina bir nece defe resmi nota gonderilir Gonderilen nota metninde Sovet ordusuna mexsus teyyarenin ve ferrari pilotlarin en qisa zamanda qarsi terefe tehvil verilmesi teleb olunurdu SSRI nin Irana teziq gostermesinden xeber tutan pilotlar Buxara katibi ve Turkiye Respublikasinin Tehranda yerlesen sefirliliyinin emekdaslarinin vasitesi ile hebsxanadan qacib Turkiye sefirliyine siginmaq qerarina gelirler Pilotlarin hebsxanadan qacmasina sefirliyinin Osman Kocaoglu adli emekdasinin da xususi xidmeti olmusdur 1 Memmed Altunbaya Turkiyede verilmis muhacir senedinde bele yazilib Soyadi Altunbay Geldiyi yer Rusiya Dini Islam Yasayacagi yer Elazig Irqi Turk Ana dili Turkce Geldiyi tarix 20 10 1941 Dogum yeri Azerbaycan Gence Medeni veziyyeti Ifadesine gore evli Seneti Teyyarecilik muellimi Memmed Altunbayin xatirelerine esasen qacis plani agir sertler altinda heyata kecirilib ve qacis zamani pilotlardan biri kommunist teskikatlarinin uzvleri terefinden kucede gullelenerek oldurulub Hadise gecesi Turkiye sefirliyinin komekliyi ile Mehemmed Altunbay ve diger bir pilot Tehran seherinden qacmaga nail oldular Sexsler qacan zaman kommunist desteleri terefinden yaxalanmag ehtimalini nezere alaraq uzerlerinde olan Sovet vetendasligina aid butun senedleri yandirmisdilar Altunbay senedlerin yandirilmasinin onlari xilas etdiyini bildirmisdir Bele ki qacis gecesi pilotlar bir deste kommunist terefinden senedlerin yoxlanilmasi ve ayaq ustu sorgu sual ucun saxlanilmisdir Pilotlar sefirlik terefinden verilmis passportlarin itirilmesini gosteren senedleri kommunistlere teqdim etdikden sonra oradan uzaqlasmaga nail olmusdular Altunbay kommunistlerin onlara inandigini ve onlari senedleri itmis Turkiye Respublikasinin vetendaslari zenn etdiklerini bildirmisdir Qacaq pilotlar sekkiz hefte erzinde geceli gunduzlu bir cox tehlukelerden agir mubarizelerden kecmekle Bagdad seherine catmisdir Bagdad seherine olan mesafeni olkede qacaq olduqlarindan piyada ve gizlenerek getmek mecburiyyetinde idiler 1 Bagdad seherinde yerlesen Turkiye sefirliyinin attasesi Sahib Ilkin terefinden qarsilanan pilotlar Turkiyeye yola salinmaq ucun Bagdadin Kicik Teleqraf qatar dayanacagina gonderilmisdir Dayanacaqda Mehemmed Altunbay ve diger pilot gozlenilmez sekilde ingilis zabitlerinin diqqetini celb etmis ve ingilisler onlari besinci alman polkuna mensub casuslar olmasi subhesi ile hebs etmisdiler Bagdad seherinde yerlesen ingilis birlikleri geyimlerinden ve danisiqlarindan yerli cammaatdan ferqlenen bu iki sexsi evvelce Bagdad seherinde yerlesen lokal hebsxanada daha sonra ise ingilis qarnizonunun hebsxanasina gondermisdir Pilotlar baresinde aparilan istitaq yekunlasdiqdan sonra Bagdad ingilis qarnizonunun komandirinin gosterisi ile her iki pilot casusluq ittihami ile olume mehkum edilmisdir Turkiye sefirliyinin attasesi Sahib Ilkin pilotlar baresinde olum hokmunun cixarilmasindan xeber tutandan sonra diplomatik kanallar vasitesi ile meseleye mudaxile etmeye calisir ve aparilan uzun danisiqlardan sonra her iki pilotun cezasinin legv edilmesine ve Turkiyeye gonderilmesine nail olur Pilotlar 1941 ci ide Turkiyenin Istanbul seherine gonderilmisdir Muhacir kagizinda Altunbayin Turkiyeye tek geldiyi qeyd edilib Sened 1943 cu ilin 25 may tarixindek dogum kagizi evezine istifade etmek ucun verilib Senede Altunbayin sekli de yapisdirilib Muhacir kagizi pilota 1942 ci ilin 25 mayinda verilib Senedin uzerindeki mohurlerden anlasilir ki Altunbaya muhacir olduguna gore muxtelif yardimlar edilib 1 Altunbay Turkiyeye gelen kimi pilot kimi fealiyyetine davam etmeye qerar verir 1943 cu ilde bu meqsedle Bas qerargahin sedrine muraciet edir Eskiseher teyyarecilik mektebine gonderilir Imtahanlardan ugurla kecerek pilotluq senedi alir 1945 1960 ci iller erzinde Turk Hava Yollarinda teyyareci isleyir Edebi fealiyyeti Redakte Esas meqale 501 nomreli hucre film Memmed Altunbayin basina gelmis hadiseler esasinda 1967 ci ilde Turkiyede cekilmis 501 nomreli hucre filminin afisasi Film Azerbaycanda SSRI hakimiyyeti yaradildiqdan sonra muhaciretde olan azerbaycanlilarin veten sevgisinden ve mubarize ideyalarindan behs edir Memmed Altunbay Turkiyede oldugu dovrde edebi ve kino muhiti ile daha yaxindan mesgul olmaq imkani qazanmisdir Altunbay ilk is kimi xatirelerini cap etmeye qerar verir 1953 1954 cu illerde Istanbulda Hurriyyet ve Yeni seher qezetlerinde xatirelerini Turk teyyarecisi Mehemmed Altunbay Rusiyadan nece qacdi ve Cehennemde gorduklerim basliqlari ile 8 9 ay erzinde yayimlayir 1960 1963 cu illerde Altunbay Amerika Birlesmis Statlarinin Merkezi Avropada yerlesen Azadliq radiostansiyasinin Azerbaycan sobesi ile emekdasliq edir 1963 cu ilde yeniden Turkiyeye qayidir Bu dovrde Altunbay heyati ile bagli film cekir Xatirelerimi ssenari sekline salib Bas qerargahin sedrliyine teqdim etdim Tedqiqat neticesinde 1966 ci il dekabrin 6 da Bas qerargah sedrinin emrile Turk Silahli Quvvelerinin milli ve exlaqi terbiyesi ucun faydali hesab edilen milli meqsed ve milli menfeet baximindan heyetin diqqetini celb eden ssenarim esasinda 501 nomreli hucre filminin cekilmesi meslehet goruldu Merhum Camal Tural pasanin yaxindan komeyi neticesinde kommunist cehennemindeki heyatim sanli ordumuzun zabitleri terefinden Ayten Kokcer Cuneyt Kokcer ve diger dovlet teatrlarinin taninmis artistlerinin istiraki ile kinoya cekildi Film butun esger qarnizonlarinda ve mulki kinoteatrlarda gosterildi 6 milyon yarim vetendasimiz bu filme baxdi Film 1971 ci il aprelin 29 da Ankara televiziyasi ile gosterilende heyatda gorduyum butun dehset ve urek agridan felaketlerime baxmayaraq turk insanina xususile de izleyicimiz olan genc ve korpe balalara kommunizmi genis miqyasda tanitdira bildiyim ucun kederimi nisbeten azalmis hesab etdim Bu dovrde Altunbay usaqliq xatirelerini cap edir Dusmen gelir basligi ile dord Istanbul qezetinde nesr olunan usaqliq illerime aid xatirelerim Istanbul Universiteti genclerinin arzusu ile 1974 cu ilde 55 sehifelik brosura halinda cap olundu ve 6 ayin icinde 25 min nusxenin hamisi universitet ve lisey telebeleri terefinden alindi Altunbay kommunizmi anlatmaq ucun 33 seherde 180 den artiq konfransda cixis etmisdir Turk dunyasinin medeniyyetini Turkiyede tanitmaq ucun bu olkelerde cekilen filmleri Turkiyede yayimlayir Ibn Sina adli ozbek Dede Qorqud ve Nesimi adli Azerbaycan Yasamaq esqile dolu bir qadinin heyati ve Konuller sahi adli uygur filmlerini kommunizm eleyhine cekilmis Macaristan alovlar icinde filmlerini tamasacilara teqdim edir Turkiyeye geldikden sonra Altunbay yeniden aile heyati qurur Ankarali Tiftikcizadelerin ailesinden Melahet xanimla evlenir Altunbay Azerbaycan Kultur Derneyinin qurulmasinda yaxindan istirak etmisdir Turk izi Mucahit jurnallari ile emekdasliq edir Olumu RedakteIrsi RedakteIstinadlar Redakte 1 2 3 4 Kitabda Azerbaycan Cumhuriyyeti ve Azerbaycan siyasi muhacireti ile bagli ilk defe uze cixarilan materiallar toplanib Bu materiallar muellifin Turkiyenin Istanbul Ankara Izmir seherlerindeki kitabxanalarda arxivlerde calismasi neticesinde elde edilib bezileri ise ayri ayri kolleksionerlerden satin alinib Baki Teas Press 2018 2019 06 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 06 03 Menbe https az wikipedia org w index php title Memmed Altunbay amp oldid 6028641, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}