Məhəmməd Şah Bəy Ben Yude Sultan türbəsi (bəzən həmçinin Eski Türbə də deyilir) — Bivede Sultanın türbəsi. Bivede Sultan Acağan bəyin qızı və Məhəməəd Şah Bəyin anası olmuşdur. Tikili təxminən XIV əsrin sonu — XV əsrin əvvəllərinə aid edilir. Əvvəl Əziz (qəbiristanlıq) ərazisində Eski Yurtda (indiki Bağçasaray şəhərinin bir hissəsi) Çürük Su çayının aşağı axarı boyunca yerləşirdi. Hazırda obyekt yaşayış binalasının kvartalı içərisində, fərdi mülklər arasında yerləşir.
2014-cü ildən Krımı işğal edən Rusiya Federasiyasında bura federal əhəmiyyətli mədəni irs obyektidir, beynəlxalq səviyyədə bu əraziləri ölkəsinin bir hissəsi sayan Ukrayna isə buranı milli əhəmiyyətli mədəni irs abidəsi hesab edir.
Tarixi
1793-cü ildə Eski Yurt. Peter Simon Pallasın kitabında Kristian Qotfrid Henrix Geyslerin qravürası.
Yazılı tarixi mənbələr olmadığı üçün adı kimi tikilinin inşa edilmə tarixi şərtdir. Mütəxəssislər tikilinin memarlıq üslubuna görə düşünürlər ki, o, XIV əsrin sonlarında — XV əsrin əvvəllərində inşa olunub, ancaq Orda dövründə də tikilməsi istisna edilmir. Daha sonralarda, Krım xanlığı dövründə inşa edilən türbələr çoxşaxəli idi. Kvadrat şəkli isə köhnə Krım-Tatar memarlığına xasdır və xeyli qədimliyin göstəricisidir: bu cür tikililər (məscidlər) Krımın şərqində də yerləşir və XIII — XVI əsrin əvvəllərinə aiddir.
Arxitekturası
Planda kvadrat şəklində olan divarlar hündürlüyün yarısında maili enişlər yaradırlar, hansı ki yuxarı hissədən adi səkkizguşəyə keçir. Ona yelkən şəklində olan əyrixətli səthlər üzərində olan düz yarımsfera günbəzi söykənir. Şimal divarının yuxarı hissəsində kiçik düzbucaqlı işıq pəncərəsi var. Divarlara tünd boz rəngli əhəngdaşından olan və daşla yaxşı işlənmiş şaqul hörmə ilə üz çəkilib. Günbəzin bir hissəsi çöküb. Cənub girişi piştağı ilə vurğulanmışdır, amma ondan ancaq yarımdairəvi taxçalı pilon qalıb. Girişin üstündə oyma yazılı lövhə var:
"Bu türbəni Məhəmməd bəyin oğlu Məhəmməd Şah bəy anası və Acaqan bəyin qızı Ben Yude Sultan üçün tikdirmək əmrini verdi."
Kiçik ölçülü (5.3 x 5.3 metr) olmasına baxmayaraq abidə böyük üz çəkmə blokları və dekorasiya olmaması səbəbindən monumental tikili təsiri bağışlayır. Forması ilə ona ən yaxın Əhməd bəy türbəsidir, amma onun divar enişləri üfüqidir, sferik günbəzin əvəzinə isə çoxşaxəli qübbədir. Oxşar türbə Bağçasaray rayonunun Ayvove kəndində də qorunub saxlanılmışdır.
Müasir vəziyyəti
Memarlıq abidəsinin ətrafındakı torpaq sahələri hələ 1950-ci illərdə yaşayış sahəsi üçün ayrılmış və hazırda özəl mülkiyyətdədir. 1970-ci illərdə türbənin giriş piştağının bir hissəsi itirildi. XX əsrin 1990-cı illərinin sonunda abidə üzərində kiçik bərpa işləri aparıldı, mütəxəssislərin fikrincə bu işlər arxeoloji tədqiqatlardan sonra davam etdirilməlidir. Həmçinin, Bağçasaray Tarix, Mədəniyyət və Arxeoloji Muzey-Qoruğu işçilərinin təkidi ilə mədəni irs sahəsinə onun vəziyyətinə nəzarəti təmin edəcək mütəxəssislər tərəfindən maneəsiz giriş təmin edilməlidir.
2004-cü ildə Bağçasaray Tarix, Mədəniyyət və Arxeoloji Muzey-Qoruğu Əzizin bütün obyektlərini (məqbərələr, fərdi qəbirlər, qazıntı yerləri) əhatə edəcək mənəvi mədəniyyət muzeyinin yaradılması konsepsiyasını təklif etdi.
"Перечень объектов культурного наследия федерального значения, расположенных на территориях Республики Крым и г. Севастополя. Приложение к распоряжению Правительства Российской Федерации от 17 октября 2015 г. № 2073-р с. 8" (PDF). Официальный сайт Правительства России. 2015-10-17.
Боданинский У. Татарские мавзолеи «Дурбе» в Крыму // ИТОИАиЭ. 1. Симферополь. 1927. (rus.)
Под ред. Жарикова Н. Л. (1983). Памятники градостроительства и архитектуры Украинской ССР: иллюстрированный справочник-каталог в четырёх томах, Том 3. К.: Будiвельник. 311.
Байцар А. Л. (2017). География Крыма (Учеб.-метод. пособие). Львов: ЛНУ имени Ивана Франко.
Башкиров А. С., Боданинский У. Э. Памятники крымско-татарской старины. Эски-Юрт // Новый Восток. 1925.№ 8—9. (rus.)
September 24, 2021
məhəmməd, şah, bəy, yude, sultan, türbəsi, şəhər, bağçasarayyerləşməsi, frunze, küç, eski, yurtkonfessiya, islaminşaatçı, məhəmməd, şah, bəyinşası, təxminən, əsrin, sonu, əsrin, əvvəlləri, illərvəziyyəti, bərpa, edilmiş, tikiliməhəmməd, şah, bəy, yude, sultan,. Mehemmed Sah bey Ben Yude Sultan turbesiSeher BagcasarayYerlesmesi Frunze kuc 10a Eski YurtKonfessiya IslamInsaatci Mehemmed Sah beyInsasi texminen XIV esrin sonu XV esrin evvelleri illerVeziyyeti Berpa edilmis tikiliMehemmed Sah Bey Ben Yude Sultan turbesi bezen hemcinin Eski Turbe de deyilir Bivede Sultanin turbesi Bivede Sultan Acagan beyin qizi ve Mehemeed Sah Beyin anasi olmusdur Tikili texminen XIV esrin sonu XV esrin evvellerine aid edilir Evvel Eziz qebiristanliq erazisinde Eski Yurtda indiki Bagcasaray seherinin bir hissesi Curuk Su cayinin asagi axari boyunca yerlesirdi 1 Hazirda obyekt yasayis binalasinin kvartali icerisinde ferdi mulkler arasinda yerlesir 2014 cu ilden Krimi isgal eden Rusiya Federasiyasinda bura federal ehemiyyetli medeni irs obyektidir beynelxalq seviyyede bu erazileri olkesinin bir hissesi sayan Ukrayna ise burani milli ehemiyyetli medeni irs abidesi hesab edir 2 Mundericat 1 Tarixi 2 Arxitekturasi 3 Muasir veziyyeti 4 Istinadlar 5 EdebiyyatTarixi Redakte 1793 cu ilde Eski Yurt Peter Simon Pallasin kitabinda Kristian Qotfrid Henrix Geyslerin qravurasi Yazili tarixi menbeler olmadigi ucun adi kimi tikilinin insa edilme tarixi sertdir Mutexessisler tikilinin memarliq uslubuna gore dusunurler ki o XIV esrin sonlarinda XV esrin evvellerinde insa olunub ancaq Orda dovrunde de tikilmesi istisna edilmir Daha sonralarda Krim xanligi dovrunde insa edilen turbeler coxsaxeli idi Kvadrat sekli ise kohne Krim Tatar memarligina xasdir ve xeyli qedimliyin gostericisidir bu cur tikililer mescidler Krimin serqinde de yerlesir ve XIII XVI esrin evvellerine aiddir 3 Arxitekturasi RedaktePlanda kvadrat seklinde olan divarlar hundurluyun yarisinda maili enisler yaradirlar hansi ki yuxari hisseden adi sekkizguseye kecir Ona yelken seklinde olan eyrixetli sethler uzerinde olan duz yarimsfera gunbezi soykenir Simal divarinin yuxari hissesinde kicik duzbucaqli isiq penceresi var Divarlara tund boz rengli ehengdasindan olan ve dasla yaxsi islenmis saqul horme ile uz cekilib Gunbezin bir hissesi cokub Cenub girisi pistagi ile vurgulanmisdir amma ondan ancaq yarimdairevi taxcali pilon qalib Girisin ustunde oyma yazili lovhe var Bu turbeni Mehemmed beyin oglu Mehemmed Sah bey anasi ve Acaqan beyin qizi Ben Yude Sultan ucun tikdirmek emrini verdi Kicik olculu 5 3 x 5 3 metr olmasina baxmayaraq abide boyuk uz cekme bloklari ve dekorasiya olmamasi sebebinden monumental tikili tesiri bagislayir Formasi ile ona en yaxin Ehmed bey turbesidir amma onun divar enisleri ufuqidir sferik gunbezin evezine ise coxsaxeli qubbedir Oxsar turbe Bagcasaray rayonunun Ayvove kendinde de qorunub saxlanilmisdir 3 4 Muasir veziyyeti RedakteMemarliq abidesinin etrafindaki torpaq saheleri hele 1950 ci illerde yasayis sahesi ucun ayrilmis ve hazirda ozel mulkiyyetdedir 1970 ci illerde turbenin giris pistaginin bir hissesi itirildi XX esrin 1990 ci illerinin sonunda abide uzerinde kicik berpa isleri aparildi mutexessislerin fikrince bu isler arxeoloji tedqiqatlardan sonra davam etdirilmelidir Hemcinin Bagcasaray Tarix Medeniyyet ve Arxeoloji Muzey Qorugu iscilerinin tekidi ile medeni irs sahesine onun veziyyetine nezareti temin edecek mutexessisler terefinden maneesiz giris temin edilmelidir 5 2004 cu ilde Bagcasaray Tarix Medeniyyet ve Arxeoloji Muzey Qorugu Ezizin butun obyektlerini meqbereler ferdi qebirler qazinti yerleri ehate edecek menevi medeniyyet muzeyinin yaradilmasi konsepsiyasini teklif etdi 6 Istinadlar Redakte Bashkirov Bodaninskij 1925 seh 294 295 Perechen obektov kulturnogo naslediya federalnogo znacheniya raspolozhennyh na territoriyah Respubliki Krym i g Sevastopolya Prilozhenie k rasporyazheniyu Pravitelstva Rossijskoj Federacii ot 17 oktyabrya 2015 g 2073 r s 8 PDF Oficialnyj sajt Pravitelstva Rossii 2015 10 17 1 2 Zharikov 1983 seh 311 Bajcar 2017 seh 300 Koncepciya razvitiya GBU RK Bahchisarajskij istoriko kulturnyj i arheologicheskij muzej zapovednik PDF Bahchisarajskij istoriko kulturnyj i arheologicheskij muzej zapovednik 2017 Istochnik Bahchisarajskij istoriko kulturnyj zapovednik 2012 02 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 06 16 parameter ignored suggest Edebiyyat RedakteBodaninskij U Tatarskie mavzolei Durbe v Krymu ITOIAiE 1 Simferopol 1927 rus Pod red Zharikova N L 1983 Pamyatniki gradostroitelstva i arhitektury Ukrainskoj SSR illyustrirovannyj spravochnik katalog v chetyryoh tomah Tom 3 K Budivelnik 311 Bajcar A L 2017 Geografiya Kryma Ucheb metod posobie Lvov LNU imeni Ivana Franko Bashkirov A S Bodaninskij U E Pamyatniki krymsko tatarskoj stariny Eski Yurt Novyj Vostok 1925 8 9 rus Menbe https az wikipedia org w index php title Mehemmed Sah bey Ben Yude Sultan turbesi amp oldid 5970737, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
