Məhəmməd Müsəddiq 16 iyun 1882–ci ildə Tehran şəhərində anadan olmuşdur. Atası Mirzə Hidayətulla xan Aştiyani (?-1892), anası Şahzadə Malikə Tac Xanım Qacar (1858-1933) idi. Şahzadə Malikə Tac Xanım Qacar Müzəffərəddin Şah Qacarın (25 mart 1853 - 7 yanvar 1907) kiçik bacısı olmuşdur.
Məhəmməd Müsəddiq ali təhsilini hüquq ixtisası üzrə almış, daha sonra İsveçrədə Lozanna Universitetini bitirərək hüquq üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır.
Məhəmməd Müsəddiq Müzəffərəddin Şah Qacarın böyük qızı Zəhra Xanım Qacarla (1879-1965) evlənmiş və onların 5 övladı olmuşdur; oğulları - Əhməd, Qulam Hüseyn və qızları – Mənsurə, Ziya Əşrəf və Xədicə Xanım.
Siyasi fəaliyyəti
20-ci illərin əvvəllərində İngiltərə ilə yaxınlaşan İran ölkədəki neftin çıxarılmasında İngiltərəyə böyük imtiyazlar verdi. 1909-cu ildə yaradılan İngilis şirkəti "Anqlo Persian Oil Company" İran neftini işlətməyə başladı. Şirkət qurulduğu gündən İrandan böyük qazanclar əldə etdi. Ancaq neft gəlirinin çox böyük bir qismi İrana çatırdı. Bu gəlir isə İran xalqına verilmirdi və xalq bu neftdən faydalanmırdı. O, siyasi fəaliyyətinə 1914-cü ildə Fars əyalətinin valisi seçilməsi ilə başlamışdı. Rza xanın 1921-ci ildə etdiyi çevrilişdən sonra yeni yaranan hökumətdə əvvəl maliyyə naziri daha sonra isə xarici işlər naziri vəzifələrini yerinə yetirmişdir. Məhəmməd Müsəddiq 1923-cü ildə Milli Məşvərət Məclisinin üzvü olmuşdur. 1922-ci ildə Azərbaycan valisi təyin edilən Müsəddiq sonralar Rza xanın özünü Şah elan etməsinə qarşı çıxdığı üçün bütün vəzifələrindən kənarlaşdırılmışdır.}}
1941-ci ildə Rza şah taxtı oğlu Məhəmməd Rza Pəhləvi lehinə taxtdan çəkilmək məcburiyyətində qalır. Bu hadisədən sonra Məhəmməd Müsəddiq yenidən siyasi arenaya qayıdır və ikinci dəfə məclisə seçilir (1944)
İngiltərə,İranın təkcə iqtisadiyatında deyil,həmçinin siyasətində də təsirliydi. 1941-ci ildə Rza şah Pəhləviyə də hakimiyyətdən çəkilib yerinə oğlu Məhəmməd Rza Pəhləvini də gətirən elə məhz İngiltərənin özü idi. İngiltərəİran üzərindəki bu siyasi və iqtisadi hegemonluğu 1950-ci illərdə önəmli sarsıntılar keçirdi. Bunda birinci dərəcəli rol oynayan isə Məhəmməd Müsəddiq idi.
Müsəddiq Sovet İttifaqına İranın şimalında neft çıxartmaq və axtarış hüququnun tanınmasına qarşı uğurlu bir müxalifət aparırdı. Daha sonra İngilislərə məxsus "Anglo-İranian Oil Company Ltd"-ni İrandakı müəssisələrini milliləşdirilməyə dəvət edərək, millətçi dairələrdə də böyük nüfuz qazanmışdı. 1949-cu ildə Məhəmməd Müsəddiq Milli Cəbhə adlanan siyasi təşkilat yaradır. 1951-ci ildə Milli məclisdə neft sənayəsinin milliləşdirilməsi qərarının qəbulunda iştirak edir. Həmin il İranın baş naziri vəzifəsinə təyin olunur və neft sənayesinin milliləşdirilməsi istiqamətində fəaliyyətə başlayır. Bu zəmində onun neft İngiltərə-İran şirkəti ilə qarşıdurması baş verir. Böyük Britaniya ilə ABŞ-ın maraqlarının ziddiyətindən istifadə etməyə çalışan Müsəddiqin siyasəti özünü doğrultmur. İngilis və ABŞ xüsusi xidmətlərinin səyi ilə hakimiyyətdən 1953-ci ildə uzaqlaşdırılır və bir daha siyasətə qayıtmır. Bundan sonra İran xaricilərlə bağladığı bütün sazişləri təsdiq edir.
Məhəmməd Rza Pəhləvinin dövründə siyasi səhnəyə qayıdaraq məclisə seçildi. Konstitusiyalı Monarxiya olan İranda Məhəmməd Rza təzyiqi idarəni biraz yumşaltmış, siyasi partiyaların qurulmasına icazə vermişdi. Bu vəziyyət ölkədə kommunistlət, milliyyətçilər və din adamları başda olmaqla müxtəlif qrupların güclənməsinə səbəb oldu. Siyasətin sərbəstləşməsi və 1947-ci ildə keçirilən seçkilərdə ortaya çıxan məclisin quruluşu İngiltərə başda olmaqla böyük dövlətlərin İran üzərindəki siyasi və iqtisadi hegemonluğuna qarşı mübarizənin mərkəzi oldu. Yeni Məclis dövründə prezident Ahmet Kavam ilə Sovet Rusiyası arasında imzalanan neft imtiyazlarının məclisin çoxluğu tərəfindən rədd edilməsi buna işarə idi.
İngilislərin neft imtiyazlarına və İrana düşən payın az olduğu illərdə bu gündəm maddəsi idi. İmtiyazların yenidən ələ alınması üçün 1948-ci ildən İngiltərə ilə görüşmələrə başlandı. Bu vaxt 1949-cu ildə ümumi seçkilər keçirildi. Parlamentə seçkilərdə Məhəmməd Müsəddiqin lideri olduğu Milliyətçi Cəbhə müvəffəqiyyət qazandı. İngiltərə ilə görüşlərdən nəticə çıxmadığından, Məclis Neft komissiyası 25 noyabr1950-ci ildə görüşmələrdən çəkildi. Bu hadisələrdən sonra Milliyyətçi Cəbhə lideri M.Müsəddiq 19 fevral1951-ci ildə Neft Məclis komissiyasının bəzi millət vəkilləri ilə İran neftinin milliləşdirilməsi üçün məsləhətləşdi. İran neftini milliləşdirən qərar 20 mart1951-ci ildə Məclisdə qəbul edildi. Beləliklə, İngiltərənin İran nefti üzərindəki imtiyazları ləğv olundu. Milliləşdirmə qərarı Müsəddikin zəfəri idi. Xalq tərəfindən çox sevilən,rüşvət yeməyən Müsəddiq 1 ay sonra prezident seçildi.
Neftin milliləşdirilməsi Müsəddiq ilə İngiltərəni qarşı-qarşıya gətirdi. İran nefti onlar üçün həyati önəm daşıyırdı. İrandakı neft sahələrini itirmək istəməyən İngiltərə bu məsələni Lahey Ədalət Divanına qədər daşıdı. Eyni zamanda İrana bir heyət göndərərək milliləşdirmə qərarını tanıyacaqlarını ancaq bunun 100-də 50-50 hissəsi və “Anqola-İranian Oil Company” damı altında olmasını təklif etdi. Ancaq bu təklif Müsəddiq tərəfindən rədd edildi. Buna görə də İngiltərə İranı iqtisadi baxımdan çətin vəziyyətdə qoymaq üçün beynəlxalq amborqa çağırışı etdi. İngilis donanmasına aid gəmilər Bəsrə körfəzinə keçdi. İngiltərənin bütün cəhdlərinə baxmayaraq 1952-ci ildə Laheydəki Beynəlxalq Ədalət Divanı neft davasında verdiyi vəzifəsizlik qərarı İranın qalibiyyəti mənasına gəlirdi. Bu qərardan sonra ilk ölkə ilə münasibətləri çıxılmaz nöqtəyə gəldi və 1952-ci il noyabrda Müsəddiqin İngiltərə səfirliyi ilə əlaqələri tamamən qopdu. Müsəddiq bir tərəfdən nefti milliləşdirərkən digər tərəfdən də ölkədəki iqtisadi problemləri həll etmək üçün cəhd edirdi. Bu məqsədlə böyük torpaq sahiblərinin əlindəki torpaqların bir qismini torpaqsız kəndlilərə paylamaq istəyirdi. Ancaq Müsəddiqin bu cəhdləri onu böyük sahibəri ilə qarşı-qarşıya gətirdi. Neftin milliləşdirilməsi vaxtı Musəddiqi dəstəkləyən bəzi din adamları ilə əlaqələr pozulurdu. Müsəddiqə düşmən olan general Fəzlullah Zahidi ilə hərbi gücü əlində cəmləyən Raşidiyan qardaşların birlikdə hərəkət etməsi Müsəddiq üçün çətin bir dönəmi başladırdı.
Ajax əməliyyatı
Bu vaxt İngiltərə itirdiklərini geri almaq məqsədilə ABŞ ilə Müsəddiqi devirmək planlarını qururdu. 1953-cü il martda TP-Ajax,“Operasyon Ajax” deyilən bir plan CİA və İngiltərə kəşfiyyat servisi M16 tərəfindən tətbiq edilməli idi. Planın məqsədi Müsəddiqi xalqı ayağa qaldırmaqla vəzifədən əl çəkməyə məcbur etmək idi. Amerika və İngilis kəşfiyyatı Müsəddiq hoküməti ilə düşmən olan qruplarla yaxınlaşmağa başladı. Milyonlarla dollar rüşvətin dağıdıldığı bu işlərdən sonra bu qruplar idarəetmədən razı olmayan xalqı ayağa qaldırdı və ölkədə asayişi pozdu. Bu qarşıdurmalarda yüzlərlə insan həyatını itirdi.
Şah Məhəmməd Rza Pəhləvi isə Müsəddiqi vəzifədən uzaqlaşdırmaq istəyirdi. Onun yerinə general Fəzlullah Zahidi gətirdi. Bu səbəbdən də Müsəddiqin tərəfdarları da küçələrə axışdı və Şah əvvəlcə İraqa, sonra da Romaya qaçdı. Müsəddiqi devirmək üçün edilən bu həmlə uğursuz oldu. Lakin bir neçə ay sonra generallar ölkədəki qarışıqlığa son vermək iddiası ilə Müsəddiq, nazirlər və tərəfdarları həbs edildi. Şah 3 gün sonra İrana qayıtdı. İngiltərə və ABŞ demokratik seçkilərlə iqtidara gələn və xalqın istəyi ilə nefti milliləşdirən, həyata keçirməyə çalışdığı islahatlarla demokratiyanın qarşısını açmağa çalışan Müsəddiq hökumətini devirdilər.
Vəfatı
Çevrilişdən sonra Müsəddiq vətənə xəyanət maddəsi ilə 3 il müddətinə həbs edilir və həyatının son illərini ev dustaqlığında keçirir. 1967-ci ildə ev dustağı olaraq vəfat edir.
Matini, Jalal (2009). نگاهی به کارنامه سیاسی دکتر محمد مصدق [A Glance at the Political Career of Dr. Mohammad Mosaddeq] (Persian). Los Angeles, CA: Ketab Co. 25. ISBN978-1595842268.
James Risen (2000). "Secrets of History The C.I.A. in Iran The Coup First Few Days Look Disastrous". nytimes.com.
Avqust 12, 2021
məhəmməd, müsəddiq, fars, محمد, مصدق, 1880, tehran, mart, 1967, 1967, mart, 1967, 1967, ahmadabad, mosaddeq, əlburz, ostanı, aprel, 1951, avqust, 1953, illərdə, iranın, baş, naziri, fars, محمد, مصدق21, iyul, 1952, avqust, 1953sələfi, əhməd, qəvamxələfi, fəzlul. Mehemmed Museddiq fars محمد مصدق 1880 2 2 3 Tehran 5 mart 1967 1967 03 05 4 3 ve ya 4 mart 1967 1967 03 04 5 Ahmadabad e Mosaddeq d Elburz ostani 28 aprel 1951 19 avqust 1953 cu illerde Iranin bas naziri Mehemmed Museddiqfars محمد مصدق21 iyul 1952 19 avqust 1953Selefi Ehmed QevamXelefi Fezlulla Zahidi9 fevral 1950 27 aprel 1951Sexsi melumatlarTehsili Siyasi Arasdirmalar Institutu Paris Paris UniversitetiDogum tarixi 16 iyun 1882Dogum yeri TehranVefat tarixi 5 mart 1967 84 yasinda Vefat yeri TehranElmi fealiyyetiElmi derecesi doktor d 1 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Siyasi fealiyyeti 2 1 Ajax emeliyyati 3 Vefati 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarHeyati RedakteMehemmed Museddiq 16 iyun 1882 ci ilde Tehran seherinde anadan olmusdur Atasi Mirze Hidayetulla xan Astiyani 1892 anasi Sahzade Malike Tac Xanim Qacar 1858 1933 idi Sahzade Malike Tac Xanim Qacar Muzeffereddin Sah Qacarin 25 mart 1853 7 yanvar 1907 kicik bacisi olmusdur Mehemmed Museddiq ali tehsilini huquq ixtisasi uzre almis daha sonra Isvecrede Lozanna Universitetini bitirerek huquq uzre doktorluq derecesi almisdir Mehemmed Museddiq Muzeffereddin Sah Qacarin boyuk qizi Zehra Xanim Qacarla 1879 1965 evlenmis ve onlarin 5 ovladi olmusdur ogullari Ehmed Qulam Huseyn ve qizlari Mensure Ziya Esref ve Xedice Xanim Siyasi fealiyyeti Redakte20 ci illerin evvellerinde Ingiltere ile yaxinlasan Iran olkedeki neftin cixarilmasinda Ingiltereye boyuk imtiyazlar verdi 1909 cu ilde yaradilan Ingilis sirketi Anqlo Persian Oil Company Iran neftini isletmeye basladi Sirket quruldugu gunden Irandan boyuk qazanclar elde etdi Ancaq neft gelirinin cox boyuk bir qismi Irana catirdi Bu gelir ise Iran xalqina verilmirdi ve xalq bu neftden faydalanmirdi O siyasi fealiyyetine 1914 cu ilde Fars eyaletinin valisi secilmesi ile baslamisdi Rza xanin 1921 ci ilde etdiyi cevrilisden sonra yeni yaranan hokumetde evvel maliyye naziri daha sonra ise xarici isler naziri vezifelerini yerine yetirmisdir Mehemmed Museddiq 1923 cu ilde Milli Mesveret Meclisinin uzvu olmusdur 1922 ci ilde Azerbaycan valisi teyin edilen Museddiq sonralar Rza xanin ozunu Sah elan etmesine qarsi cixdigi ucun butun vezifelerinden kenarlasdirilmisdir 6 1941 ci ilde Rza sah taxti oglu Mehemmed Rza Pehlevi lehine taxtdan cekilmek mecburiyyetinde qalir Bu hadiseden sonra Mehemmed Museddiq yeniden siyasi arenaya qayidir ve ikinci defe meclise secilir 1944 Ingiltere Iranin tekce iqtisadiyatinda deyil hemcinin siyasetinde de tesirliydi 1941 ci ilde Rza sah Pehleviye de hakimiyyetden cekilib yerine oglu Mehemmed Rza Pehlevini de getiren ele mehz Ingilterenin ozu idi Ingiltere Iran uzerindeki bu siyasi ve iqtisadi hegemonlugu 1950 ci illerde onemli sarsintilar kecirdi Bunda birinci dereceli rol oynayan ise Mehemmed Museddiq idi Museddiq Sovet Ittifaqina Iranin simalinda neft cixartmaq ve axtaris huququnun taninmasina qarsi ugurlu bir muxalifet aparirdi Daha sonra Ingilislere mexsus Anglo Iranian Oil Company Ltd ni Irandaki muessiselerini millilesdirilmeye devet ederek milletci dairelerde de boyuk nufuz qazanmisdi 1949 cu ilde Mehemmed Museddiq Milli Cebhe adlanan siyasi teskilat yaradir 1951 ci ilde Milli meclisde neft senayesinin millilesdirilmesi qerarinin qebulunda istirak edir Hemin il Iranin bas naziri vezifesine teyin olunur ve neft senayesinin millilesdirilmesi istiqametinde fealiyyete baslayir Bu zeminde onun neft Ingiltere Iran sirketi ile qarsidurmasi bas verir Boyuk Britaniya ile ABS in maraqlarinin ziddiyetinden istifade etmeye calisan Museddiqin siyaseti ozunu dogrultmur Ingilis ve ABS xususi xidmetlerinin seyi ile hakimiyyetden 1953 ci ilde uzaqlasdirilir ve bir daha siyasete qayitmir 7 Bundan sonra Iran xaricilerle bagladigi butun sazisleri tesdiq edir Mehemmed Rza Pehlevinin dovrunde siyasi sehneye qayidaraq meclise secildi Konstitusiyali Monarxiya olan Iranda Mehemmed Rza tezyiqi idareni biraz yumsaltmis siyasi partiyalarin qurulmasina icaze vermisdi Bu veziyyet olkede kommunistlet milliyyetciler ve din adamlari basda olmaqla muxtelif qruplarin guclenmesine sebeb oldu Siyasetin serbestlesmesi ve 1947 ci ilde kecirilen seckilerde ortaya cixan meclisin qurulusu Ingiltere basda olmaqla boyuk dovletlerin Iran uzerindeki siyasi ve iqtisadi hegemonluguna qarsi mubarizenin merkezi oldu Yeni Meclis dovrunde prezident Ahmet Kavam ile Sovet Rusiyasi arasinda imzalanan neft imtiyazlarinin meclisin coxlugu terefinden redd edilmesi buna isare idi Ingilislerin neft imtiyazlarina ve Irana dusen payin az oldugu illerde bu gundem maddesi idi Imtiyazlarin yeniden ele alinmasi ucun 1948 ci ilden Ingiltere ile gorusmelere baslandi Bu vaxt 1949 cu ilde umumi seckiler kecirildi Parlamente seckilerde Mehemmed Museddiqin lideri oldugu Milliyetci Cebhe muveffeqiyyet qazandi Ingiltere ile goruslerden netice cixmadigindan Meclis Neft komissiyasi 25 noyabr 1950 ci ilde gorusmelerden cekildi Bu hadiselerden sonra Milliyyetci Cebhe lideri M Museddiq 19 fevral 1951 ci ilde Neft Meclis komissiyasinin bezi millet vekilleri ile Iran neftinin millilesdirilmesi ucun meslehetlesdi Iran neftini millilesdiren qerar 20 mart 1951 ci ilde Meclisde qebul edildi Belelikle Ingilterenin Iran nefti uzerindeki imtiyazlari legv olundu Millilesdirme qerari Museddikin zeferi idi Xalq terefinden cox sevilen rusvet yemeyen Museddiq 1 ay sonra prezident secildi Neftin millilesdirilmesi Museddiq ile Ingiltereni qarsi qarsiya getirdi Iran nefti onlar ucun heyati onem dasiyirdi Irandaki neft sahelerini itirmek istemeyen Ingiltere bu meseleni Lahey Edalet Divanina qeder dasidi Eyni zamanda Irana bir heyet gondererek millilesdirme qerarini taniyacaqlarini ancaq bunun 100 de 50 50 hissesi ve Anqola Iranian Oil Company dami altinda olmasini teklif etdi Ancaq bu teklif Museddiq terefinden redd edildi Buna gore de Ingiltere Irani iqtisadi baximdan cetin veziyyetde qoymaq ucun beynelxalq amborqa cagirisi etdi Ingilis donanmasina aid gemiler Besre korfezine kecdi Ingilterenin butun cehdlerine baxmayaraq 1952 ci ilde Laheydeki Beynelxalq Edalet Divani neft davasinda verdiyi vezifesizlik qerari Iranin qalibiyyeti menasina gelirdi Bu qerardan sonra ilk olke ile munasibetleri cixilmaz noqteye geldi ve 1952 ci il noyabrda Museddiqin Ingiltere sefirliyi ile elaqeleri tamamen qopdu Museddiq bir terefden nefti millilesdirerken diger terefden de olkedeki iqtisadi problemleri hell etmek ucun cehd edirdi Bu meqsedle boyuk torpaq sahiblerinin elindeki torpaqlarin bir qismini torpaqsiz kendlilere paylamaq isteyirdi Ancaq Museddiqin bu cehdleri onu boyuk sahiberi ile qarsi qarsiya getirdi Neftin millilesdirilmesi vaxti Museddiqi destekleyen bezi din adamlari ile elaqeler pozulurdu Museddiqe dusmen olan general Fezlullah Zahidi ile herbi gucu elinde cemleyen Rasidiyan qardaslarin birlikde hereket etmesi Museddiq ucun cetin bir donemi basladirdi Ajax emeliyyati Redakte Bu vaxt Ingiltere itirdiklerini geri almaq meqsedile ABS ile Museddiqi devirmek planlarini qururdu 1953 cu il martda TP Ajax Operasyon Ajax deyilen bir plan CIA ve Ingiltere kesfiyyat servisi M16 terefinden tetbiq edilmeli idi Planin meqsedi Museddiqi xalqi ayaga qaldirmaqla vezifeden el cekmeye mecbur etmek idi Amerika ve Ingilis kesfiyyati Museddiq hokumeti ile dusmen olan qruplarla yaxinlasmaga basladi Milyonlarla dollar rusvetin dagidildigi bu islerden sonra bu qruplar idareetmeden razi olmayan xalqi ayaga qaldirdi ve olkede asayisi pozdu Bu qarsidurmalarda yuzlerle insan heyatini itirdi Sah Mehemmed Rza Pehlevi ise Museddiqi vezifeden uzaqlasdirmaq isteyirdi Onun yerine general Fezlullah Zahidi getirdi Bu sebebden de Museddiqin terefdarlari da kucelere axisdi ve Sah evvelce Iraqa sonra da Romaya qacdi Museddiqi devirmek ucun edilen bu hemle ugursuz oldu Lakin bir nece ay sonra generallar olkedeki qarisiqliga son vermek iddiasi ile Museddiq nazirler ve terefdarlari hebs edildi Sah 3 gun sonra Irana qayitdi Ingiltere ve ABS demokratik seckilerle iqtidara gelen ve xalqin isteyi ile nefti millilesdiren heyata kecirmeye calisdigi islahatlarla demokratiyanin qarsisini acmaga calisan Museddiq hokumetini devirdiler Vefati RedakteCevrilisden sonra Museddiq vetene xeyanet maddesi ile 3 il muddetine hebs edilir ve heyatinin son illerini ev dustaqliginda kecirir 1967 ci ilde ev dustagi olaraq vefat edir Hemcinin bax RedakteIran Xarici Isler nazirleriIstinadlar Redakte Almaniya Milli Kitabxanasi Berlin Dovlet Kitabxanasi Bavariya Dovlet Kitabxanasi ve b Record 118785095 Umumi tenzimleme nezareti GND 2012 2016 lt a href https wikidata org wiki Track Q27302 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q304037 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q256507 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q170109 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q36578 gt lt a gt 1 2 3 4 Swartz A Open Library 2007 lt a href https wikidata org wiki Track Q461 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1201876 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q302817 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P648 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P3847 gt lt a gt 1 2 3 4 Encyclopaedia Britannica lt a href https wikidata org wiki Track Q5375741 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P1417 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2450 gt lt a gt 1 2 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru aciq melumat platformasi 2011 lt a href https wikidata org wiki Track Q193563 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19938912 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P268 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q54837 gt lt a gt 1 2 Find a Grave 1995 lt a href https wikidata org wiki Track Q63056 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P535 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2025 gt lt a gt Matini Jalal 2009 نگاهی به کارنامه سیاسی دکتر محمد مصدق A Glance at the Political Career of Dr Mohammad Mosaddeq Persian Los Angeles CA Ketab Co 25 ISBN 978 1595842268 James Risen 2000 Secrets of History The C I A in Iran The Coup First Few Days Look Disastrous nytimes com Menbe https az wikipedia org w index php title Mehemmed Museddiq amp oldid 5906418, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
