Mustoufi əl-məmalik – “Vilayətlərin xəzinədarı”. O, maliyyə idarəsinin rəhbəri idi. Ehtimal etmək olar ki, mülki idarə aparatının başçısı olan vəzirin nəzarəti altında işləyirdi. “Allahın mühafizə etdiyi vilayətlərin” (məmalik-i məhrusə) ərazisində “divan-i məmalik” idarələrinin bütün maliyyə əməliyyatları, onların əyalət nümayəndələrinə (ümmal) göndərdikləri yazılı təlimatlara müvafiq olaraq həyata keçirilirdi. İdarə vergi aparatının işinə, dövlət büdcəsinin tərtib edilməsinə rəhbərliyi həyata keçirir, vergi siyahılarını təsdiq edirdi.Bəylərbəyilərintiyul və digər mükafatları, vəzirlərin, mustoufilərin və kələntərlərin maaşları (rüsumat), mülki və hərbi şəxslərin məvacibləri onun təsdiqləməsi və möhürü olmadan verilmirdi. İsgəndər bəy Münşinin məlumatına görə, I Təhmasibin dövründə “divan-i əlanın böyük mustoufilərindən” məlum olan on nəfərin yeddisi mustoufi əl-məmalik, ikisi də “mustoufiy-i bəqayə” “vergi borcları üzrə xəzinədar” idi.
Aşağıdakılar mustoufi əl-məmalik olmuşlar:
Mir Məsud Curbadqani
Xacə Hüseyn
Xacə Qiyasəddin Əli
Xacə Qasım Nətənzi
Xacə Məlik İsfahan
Mir Qiyasəddin Mahmud İsfahani
Mirzə Şükrulla İsfahani.
Onların içərisindən daha məşhur olanı yerli əyanların nümayəndəsi, “riyaziyyat qanunlarında və hesab kitablarının aparılmasında mahir” (qanun-i hesabdani və elm-i siyaq) olan, şahın hüsn-rəğbətini qazanmış Xacə Qasım Nətənzi idi. Mir Qiyasəddin Mahmud bu vəzifədə az işlədi və tezliklə işdən azad edildi. Müəyyən dövrdə xəzinədar vəzifəsi “əlahəzrət dəftərxanasının mirzələri (avaracanəvisan-i dəftərxane-yi hümayun)” arasında bölüşdürüldü. “Onlardan hər biri öz idarəsinin mustoufisi idi”. Sonra Mir Qiyasəddin Mahmud yenidən vəzifəyə təyin edildi və bu dəfə uzun müddət ərzində öz vəzifəsini yerinə yetirdi. O, I Şah Təhmasibin vəfatına üç il qalmış azad edildi və onun yerinə Mirzə Şükrulla irəli sürüldü. Mustoufi əl-məmalikin rolunu bundan görmək olar ki, hicri 981 (1573-1574)-ci ildə Mirzə Şükrulla bu vəzifəyə təyin olunarkən ona 500 Təbriztüməni məbləğində məvacib müəyyən edilmişdi. Vəzirlər – Seyid Həsən Fərəhani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbrizi üçün müəyyən edilən məvaciblər də həmin miqdarda idi.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, II Şah İsmayılın dövründə Mirzə Şükrulla vəzir vəzifəsinə keçirilmiş, onun yerini isə Mirşah Qazi İsfahani tutmuşdu. O, yeni şah – Məhəmməd Xudabəndənin dövründə də mustoufi əl-məmalik vəzifəsində qalmış və “işdə tam sərbəstlik göstərmişdi”. Lakin o, tezliklə ona düşməncəsinə yanaşan vəzir Mirzə Salmanın təhriki ilə vəzifədən kənar edilmiş və mustoufilik vəzifəsi Xacə Məhəmməd Bəkir Hərəviyə verilmişdi. Mustoufiyan-i bəqayə sırasında İsgəndər bəy Münşi Mir Hidayətulla Məmurinin, onun qardaşı Mir Məhəmməd Məmurinin, habelə əvvəlcə mustoufi əl-məmalik vəzifəsinə irəli çəkilmiş Mirşah Qazi İsfahaninin adlarını çəkir.
İstnadlar
Təzkirət əl-Mülük, vər.4a, b.
Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti. səh.306
mustoufi, məmalik, vilayətlərin, xəzinədarı, maliyyə, idarəsinin, rəhbəri, ehtimal, etmək, olar, mülki, idarə, aparatının, başçısı, olan, vəzirin, nəzarəti, altında, işləyirdi, allahın, mühafizə, etdiyi, vilayətlərin, məmalik, məhrusə, ərazisində, divan, məmal. Mustoufi el memalik Vilayetlerin xezinedari O maliyye idaresinin rehberi idi Ehtimal etmek olar ki mulki idare aparatinin bascisi olan vezirin nezareti altinda isleyirdi Allahin muhafize etdiyi vilayetlerin memalik i mehruse erazisinde divan i memalik idarelerinin butun maliyye emeliyyatlari onlarin eyalet numayendelerine ummal gonderdikleri yazili telimatlara muvafiq olaraq heyata kecirilirdi 1 Idare vergi aparatinin isine dovlet budcesinin tertib edilmesine rehberliyi heyata kecirir vergi siyahilarini tesdiq edirdi Beylerbeyilerin tiyul ve diger mukafatlari vezirlerin mustoufilerin ve 2 kelenterlerin maaslari rusumat mulki ve herbi sexslerin mevacibleri onun tesdiqlemesi ve mohuru olmadan verilmirdi 3 Isgender bey Munsinin melumatina gore I Tehmasibin dovrunde divan i elanin boyuk mustoufilerinden melum olan on neferin yeddisi mustoufi el memalik ikisi de mustoufiy i beqaye vergi borclari uzre xezinedar idi 4 Asagidakilar mustoufi el memalik olmuslar Mir Mesud Curbadqani Xace Huseyn Xace Qiyaseddin Eli Xace Qasim Netenzi Xace Melik Isfahan Mir Qiyaseddin Mahmud Isfahani Mirze Sukrulla Isfahani Onlarin icerisinden daha meshur olani yerli eyanlarin numayendesi riyaziyyat qanunlarinda ve hesab kitablarinin aparilmasinda mahir qanun i hesabdani ve elm i siyaq olan sahin husn regbetini qazanmis Xace Qasim Netenzi idi Mir Qiyaseddin Mahmud bu vezifede az isledi ve tezlikle isden azad edildi Mueyyen dovrde xezinedar vezifesi elahezret defterxanasinin mirzeleri avaracanevisan i defterxane yi humayun arasinda bolusduruldu Onlardan her biri oz idaresinin mustoufisi idi Sonra Mir Qiyaseddin Mahmud yeniden vezifeye teyin edildi ve bu defe uzun muddet erzinde oz vezifesini yerine yetirdi O I Sah Tehmasibin vefatina uc il qalmis azad edildi ve onun yerine Mirze Sukrulla ireli suruldu Mustoufi el memalikin rolunu bundan gormek olar ki hicri 981 1573 1574 ci ilde Mirze Sukrulla bu vezifeye teyin olunarken ona 500 Tebriz tumeni mebleginde mevacib mueyyen edilmisdi Vezirler Seyid Hesen Ferehani ve Xace Cemaleddin Eli Tebrizi ucun mueyyen edilen mevacibler de hemin miqdarda idi 5 Yuxarida qeyd edildiyi kimi II Sah Ismayilin dovrunde Mirze Sukrulla vezir vezifesine kecirilmis onun yerini ise Mirsah Qazi Isfahani tutmusdu O yeni sah Mehemmed Xudabendenin dovrunde de mustoufi el memalik vezifesinde qalmis ve isde tam serbestlik gostermisdi Lakin o tezlikle ona dusmencesine yanasan vezir Mirze Salmanin tehriki ile vezifeden kenar edilmis ve mustoufilik vezifesi Xace Mehemmed Bekir Hereviye verilmisdi 6 Mustoufiyan i beqaye sirasinda Isgender bey Munsi Mir 7 Hidayetulla Memurinin onun qardasi Mir Mehemmed Memurinin habele evvelce mustoufi el memalik vezifesine ireli cekilmis Mirsah Qazi Isfahaninin adlarini cekir 8 9 Mundericat 1 Istnadlar 2 Edebiyyat 3 Hemcinin bax 4 Hemcinin baxIstnadlar Redakte Tezkiret el Muluk ver 4a b Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti seh 306 Tezkiret el Muluk ver 27a b Tezkiret el Muluk seh 122 125 Tarix i Alem arayi Abbasi seh 162 Ehsen et Tevarix seh 458 Cevahir el exbar ver 334a Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti seh 307 Tarix i Alem arayi Abbasi seh 163 Oqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti seh 308Edebiyyat RedakteOqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Baki Serq Qerb 2007 344 seh 8 seh illust ISBN 978 9952 34 101 0Hemcinin bax RedakteSefeviler QizilbaslarHemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Mustoufi el memalik amp oldid 4415345, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
