fbpx
Wikipedia

Mirzə Əsədulla xan Qalib

September 17, 2021

Mirzə Əsədulla xan Qalib (27 dekabr 1797(1797-12-27), Kala Mahal[d], Aqra və ya Bharatpur State[d] – 15 fevral 1869(1869-02-15), Kala Kasim Khan[d], Dehli) — Azərbaycanlı şair, Böyük Moğollar imperiyasının saray şairi, tarixçi, vəzir, sərkərdə

Mirzə Əsədulla xan Qalib
Doğum tarixi 27 dekabr 1797(1797-12-27)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 15 fevral 1869(1869-02-15) (71 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti şair, yazıçı, nasir, tarixçi
Əsərlərinin dili Urdu dili
Janr qəzəl
Mirzə Əsədulla xan Qalib Vikimənbədə
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Mirzə Əsədulla xan Abdullabəy xan oğlu 27 dekabR 1797-cı ildə Hindistanın Əkbərabad (Aqra) şəhərinin Qalamahal adlı məhəlləsində anadan olub. Əslən Azərbaycanlıdır. XVIII yüzilin ikinci yarısında, Aləm şahın (1759–1806) hakimiyyəti dövründə atası və əmisi Nəsrullabəy xan Təbriz şəhərindən Hindistana gəlmişlər və Böyük Moğollar imperiyasında hərbi xidmətə daxil olmuşdular. O, hərbi əyan silkinə mənsub idi. Atası 1806-cı ildə döyüşdə öldürüldüyündən əmisi tərəfindən tərbiyə edildi. Bacısı Çiçək (Çoti) bəyim Yusifi xanədanının nəvvablarından olan İlahibəxş xana verildi.

Mirzə Əsədulla xan Qalib mükəmməl mədrəsə təhsili almışdı. Şeir yazmağa tələbəlik illərindən başlamışdı. İlk təxəllüsü Əsəd idi. Sonra Qalib təxəllüsünü seçdi. Maraqlıdır ki, bu Azərbaycan şairi xalqımıza demək olar ki, tanış deyil. Onun adına yalnız bir-iki təzkirədə rast gəlmək mümkündür. Mirzə Məhəmmədəli Tərbiyət onun haqqında yazır: "Qalib Əsədulla xan—Azərbaycan şairlərindən və "Məcməül-füsəha" əsəri müəllifinin müasiridir. Şeirdə gözəl təbli və şirin ləhcəli olmuş, Mövləvi şivəsində qəzəl deməyə çalışmışdır və bir çox şeirlərində ona iqtibas etmişdir. Onun məsnəvisi vardır. Aşağıdakı şeir ondandır:

 Bax bu sözümə zahid, gəl sən də xərəbata,
 Qaldır qədəhi, baxma danlaqla xürafata.

 Danlaqda, məzəmmətdə namərdlə mərd seçilər,
 Hər ağlı olan kimsə düzgün yolu o izlər.

 Əvvəlcə sən et tövbə nəfsinə itaətdən,
 Olmaz səməri yoxsa heç zaman nədamətdən.

("Riyazül-arifin") Eləcə bu sətirlər. Nə qədər kitabxanalara, internetə baş vurduqsa, Azərbaycan dilində bu şairə aid məlumata ürcah olmadıq.

Mirzə Əsədulla xan Qalibin həyatı keşməkeşli olub. Həm maddi, həm də mənəvi sıxıntı çəkib. Əmisi Nəsrullabəy xana görə dövlətdən təqaüd alırdı. Məmur ucbatından o da kəsildi. 1828-ci ildə Kəlküttəyə yollandı. Fikirləşirdi ki, ingilis general-qubernatoru bəlkə ona yardım edər. Əli ayağından uzun geri döndü. Pul ingilisdə idi, vicdan islamda.

Qalib 1847-ci ildə həbs edildi. Onu qumar oynamaqda ittiham edirdilər. Bir neçə ayını zindanda keçirdi. Mirzə Əsədulla xan Qalib 1850-ci ildə Böyük Moğollar imperiyasının sonuncu hökmdarı II Bahadur şahın (1775–1862) sarayına tarixçi kimi dəvət edildi. 1854-cü ildə vəzir vəzifəsinə yüksəldi. Tarixçi olarkən Dəbirülmülk (Mülkün yazarı), vəzirkən Nəcməddövlə (Dövlətin ulduzu), sərkərdə ikən isə Nizamcəng (Döyüşün nizamı) ləqəblərini daşıyırdı.

1857-ci ildə Dehlidə ingilislərə qarşı sipahi qiyamı baş verdi. İngilislər qiyamı yatırandan sonra şəhərin müsəlman elitasına divan tutdular. Mirzə Əsədulla xan Qalib də digər saray adamları kimi soyuldu. Evi, mülkü, torpağı əlindən çıxdı. Qiyamdan sonra heç kimə aman verilmədi. Əyanları, əsgərləri qırıb çatandan sonra şəhərin memarlığına, müqəddəs ziyarətgahlara növbə çatdı. Məscidlər dağıdıldı. Gözəl binalar yerlə yeksan edildi. Sevgili Dehlisinin tam təhqirini görmək yaşantısı Qalibin taleyi idi. Qalib məktublarında talan-taracı təsvir edir: Mən Dehlinin bir-birinin ardınca dağıdılan binalarını gördüm. Ən məşhur bazarlar gözümün önündə məhv edildi. Xas Bazar, Xürrəm Bazarı yoxa çıxdı. Dostların tozunu özündə saxlayan məhəllə və küçələr yox oldu". 1859-cu ildə yazılan məktubunda qeyd edir ki, Dehli qalası dağıdıldı, Cümə məscidi, Çandri Çovk məscidi uçuruldu, hanı bizim gördüyümüz Dehli?" Onun şagirdi şair Tuftaya yazdığı məktublar Hindistan tarixi üçün qiymətli sənədlərdir.

Dehlinin qiyamdan sonrakı həyatı Qalibin məktublarında əks olunur. 1859-cu ildə yazılan məktubundan sətirlər: "Hakim Əhsənullah xan deyir ki, Bahadur şahın nazirlərindən biri öz uca imarətində yaşayır. Başqa əyan-əşrəflər isə ayaqyalın, başıaçıq küçə-küçə dilənirlər. Keçmişi yada salanda ağlayıram. Gör başımıza nələr gəldi?" Onun bir çox poetik məktublarından duyulur ki, ingilislər Dehlini səhraya çevirib, hərbi düşərgə yaradıblar. 1863-cü ildə yazılan məktubunda haray var: "O gələn Mir Mehdidir, Yusuf mirzədir, Mirandır və Yusufəli xandır. Allah, Allah, mən minlərləyə göz yaşı axıdıram. Mən öləndə, kim ki, mənə göz yaşı axıdacaq, onlar məhv olub gedirlər".

Mirzə Əsədulla xan Qalibin tarixi əsərləri bunlardır: "Dastanbu", "Kaviyanların bayrağı", "Beşlik".

Qalibin tənqidi əsərləri də var. 1859-cu ildə "Şərhi-Qate" adlı bir əsər yazıb. Bu tənqidi qeydlər onun həmyerlisi Mövlanə Məhəmmədhüseyn Təbrizinin yazdığı "Bürhani-qate" əsəri haqqındadır. O, standart lüğət kimi qiymətləndirilən "Bürhane-Qata-e"dəki səhvləri göstərdi. Şərq aləmində tənqid təhqirlə eynidir. Qalib bu əsərlə özünü cəncələ saldı. Hindistan, Orta Asiya və İranda Məhəmmədhüseyn Təbrizinin ardıcılları, sevənləri çox idi. Onlar Qalib haqqında elə şeylər yazdılar ki, qələmə almaq mümkün deyildir. Hətta onu din düşməni elan etdilər. Qalibin şagirdi Hali sonralar qeyd edirdi ki, ustadı bu yazıdan çox əziyyət çəkmişdi. O hər gördüyünə danışırdı ki, mən Allahın təkliyinə inanıram. Dilindən "Lailahiilləllah" kəliməsi əskik olmurdu…

</poem> Nə vaxt ki, heç nə var deyildi, Tanrı var idi, Əgər heç nə olmasa da, Tanrı olacaq.

Mənim çox varlıq ilə qəzam olmuşdur, Əgər mən olmamışdımsa, bunun nə əhəmiyyətli olacaq? (Sətri tərcümə) </poem> Bu Qalibin etirafıdır. O, sevinclə ümidsizliyin arasında çabalayırdı. Qalibi sufilər anlayırdı. O Mənsur Həllacla Nəsiminin dilində danışırdı. Quş dili isə hələ də anlaşılmır.

Mövlanə Məhəmmədhüseyn Təbrizi Bürhan Hindistanda yaşayarkən azərbaycanlılardan ibarət bir diaspora yaratmışdı. Onun xətri bu adamların və törəmələrinin yanında əziz idi. Təzkirəçi Mirzə Tahir Nəsrabadi yazır ki, Benqalda olarkən Məsihi "Bürhane qate" lüğətinin müəllifi, Azərbaycan alimi Məhəmmədhüseyn ibn Xələf Bürhan Təbrizi ilə görüşmüşdü. Ondan yaxşılıqlar görmüşdü. 1632-ci ildə Məsihi Hindistanda 20 il yaşayandan sonra vətənə qayıdır. Onun qayıtması münasibətilə şair Övci Nətənzi təxminən bu məzmunda bir şeir də yazmışdı: "Allaha min şükürlər olsun ki, mənə həkim Rüknünü görmək qismət oldu. Onun həkimliyindən təptəzə qalmış çoxillik şərab kimi həkimlər can alır. Allah o adamın camını doldursun ki, mənim əllərimi bu qədəhə yetirdi." Onun həyatı yolu hamar deyildi, ancaq o hər yerdə yaxşı əhval-ruhiyyəsini və zəkasını saxlamağı bacardı. Səbr onu salamat saxladı. Mirzə Əsədulla xan Qalib 15 fevral 1869-cu ildə Dehli şəhərində vəfat edib.


Ailəsi

Mirzə Əsədulla xan Qalib 1810-cu ildə Lohar zadəganlarından (Əslən Buxaralı idilər), Yusifi sülaləsindən Mirzə Arifcan bəyin oğlu, Nəvvab Mirzə Əhmədbəxş xanın (1803 – 1822) kiçik qardaşı Nəvvab İlahibəxş xan Məərufun qızı ilə ailə qurmuşdu. Bacısı ona günülərindən birinin qızını almışdı. Yeddi övladı olsa da, hamısı uşaqkən tələf oldu. Bütün bu əskiklər onun poeziyasına təsir etmişdi.


Yaradıcılığı

Mirzə Əsədulla xan Qalibin həyatı bir neçə mədəniyyəti, ənənəni, dili və sosial layları birləşdirdi. Onu Hindistanın klassik şairlərinin sonuncusu adlandırılır. O, türk əsilli olsa da, Hindistan şairi idi. Farsca yazan saray şairi idi, ancaq Urdu dilindəki qəzəlləri də çox məşhurdur. O Hindistanda Böyük Moğollar imperiyasının sonunda, Britaniya üsul-idarəsinin əvəlində yazıb-yaratdı. Onun poeziyası nəinki müsəlmanlar, eləcə də hinduslar arasında yayılmışdı. Şairin mistik sevgi poeziyası onu sufilər cərgəsinə qatdı. Elə şeirləri var ki, onu ateist saymaq mümkündür. Bəzən bu şeirlərə görə onun başı ağrımışdı. Mirzə Əsədulla xan Qalibin yaradıcılığı əsasən qəzəl janrındadır. Qalib şeiriyyətinin gözəl nümunələrindən biri də "Çıraqi-dair"dir. Şair bu şeirində Benares məbədinin əzəmətini vəsf edir. Qalib sufi idi. O, poeziyasında da sufi ənənələrinə riayət edirdi. Şeirlərin birində deyir: </poem> Meyxana və xətibin arasında çox fərq yox, adları eynidir, Mən yaxşı bilirəm ki, ordan mən çıxanda xətib daxil olur.

</poem> Mirzə Əsədulla xan Qalib urdu dilində gözəl şeir nümunələri yaratmışdı. Qeyd etdiyimiz kimi o, türk əsilli olsa da, farsca yazırdı. Onun dövründə Moğollar imperiyası hakimiyyətdə idi. Onlar fars dilində danışırdılar. Bu dil dövlətin rəsmi dili idi. Bütün zadəganlar bu dildə ünsiyyət saxlayırdılar. Urdu dili isə Hindistan poeziyası üçün yenicə pasport almışdı. Urdu dili fars dilinə nisbətən gənc dil idi, şairlər müəyyən poetik konsepsiyaları ifadə etmək üçün dürlü gedişlər etdilər və müxtəlif linqvistik elementləri sintezləşdirməli oldular. Qalib xalq şairi idi. Çox istəyirdi ki, xalq onu anlasın, oxusun. Dehlidə geniş xalq kütləsi urdu dilində danışdığından o da bu dildə yazmağa üstünlük verdi. Ondan əvvəlki və müasirlərinin əksəriyyəti həm də urdu dilində yazmışdılar. Vəli Dekkani (1668–1744), Hətəm (1669–1734), Mir Darəd (1788–1843), Məzhər (1700–1781), Sauda (1730–1780), Mir (1722–1810) və başqaları urdu dilində şeir söyləyirdilər. 1850-ci ildən sonra fars dili demək olar ki, Hindistanda unuduldu. Fətullah bəy öz əsərində yazır: "Qalibin müasirləri Zauq, Ələvi, Azurda, Nəyyar, Aiş, Mömün, Şəfta, Cövhər, Səhbai, Nazir Əkbərabadi və Tufla kimi ədəbi simalar urdu dilini seçmişdilər. Onların əksəriyyəti Qalibin şagirdləri idilər. Hətta Moğol imperatoru Zəfər təxəllüslü Bahadur şah da hərdən urdu dilində yazırdı. Onun bu hərəkəti urdu dilinin çiçklənməsinə yol açdı. Qalib urdu dilinin üzə çıxmasına təkan verdi".

Qalibin Urdu dilində divanı 1841-ci ildə, Fars dilində isə divanı 1845-ci ildə daşbasma üsulu ilə nəşr edilib.

Mirzə Əsədulla xan Qalib sufitəbiət şair idi. Meyxananı minbərdən üstün tuturdu. Zövq əhli idi. O faktiki olaraq, öz reputasiyası ilə fəxr edirdi. O qumar oynamaq üstündə həbs edilmişdi və sonralar bu hadisəni qürur hissi ilə xatırlayırdı. Bir dəfə, kimsə onun iştirakı ilə keçirilən məclisdə dindar Şeyx Sahbainin poeziyasını tərifləyəndə, o, dərhal etiraz edir ki, "Sahbai necə şair ola bilər ki, şərabı heç vaxt dadmayıb, heç vaxt qumar oynamayıb, heç vaxt sevgililər tərəfindən ev başmaqları ilə döyülməyib, heç vədə həbsxananın daxili tərəfini görməyib".

Mirzə Əsədulla xan Qalib şair Zauq ilə zarafatlaşırdı. Ona bəzəmələr qoşur, zərif nöqtələrlə qıcıqlandırırdı. Amma bu zarafatlar zəriflik həddini keçməmişdi. Aralarında qarşılıqlı hörmət vardı. Şairin dostları arasında Mir Mehdi Məcruh və Mömün daha çox ilqarlı idilər. Onların dostluğu baqidən borca enmədi… Mirzə Əsədulla xan Qalibin poeziyası bu gündə populyardır. Bir çox dillərə tərcümə edilib.

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu, Mirzə Əsədulla xan Qalib, "Soy" dərgisi, 11 (31), 2009.
  • / Hindistanın böyük azərbaycanlı şairi: Mirzə Əsədulla xan Qalib[ölü keçid]
  • Ghalib Institute, New Delhi
  • A Visit to Mirza Ghalib's Haveli in Ballimara, Old Delhi

Əsərləri

  • Ghalib at Kavita Kosh (Devanagari Hindi script)
  • Fully coloured Deewan-e-Ghalib
  • DIVAN – E – GHALIB The Urdu Ghazals of Mirza Asadullah Khan "GHALIB".
  • Deewan-E-Ghalib
  • Poetry of Ghalib 2011-07-17 at the Wayback Machine – Complete Collection of Mirza Ghalib, A large Number of his Ghazals
  • The Love Sonnets of Ghalib – Biography, selected works, and all things Ghalib
  • Biography and selected works
  • The Joy of the Drop – 37 poems by Ghalib in English translation.
  • Selected couplets of Mirza Ghalib
  • Selected couplets with translation of Mirza Ghalib 2010-05-22 at the Wayback Machine

Ədəbiyyat

  1. Məhəmmədəli Tərbiyət, Danişməndani-Azərbaycan, Bakı, 1987
  2. All, A. 1973. The Golden Tradition: An Anthology cvf'Urcht Poetily, New York & London: Columbia University Press.
  3. Ghalib, Asadullah Khan. 1989. Diwan-i Ghalib, reprint from original Diwan manuscript. Lahore: Ferozsons Limited. Matthews, J., Shackle, C. Wl. An Anthology of Classical Urdu. Love Lyrics: Text Translations. London: Oxford University Press.
  4. Mohiuddin, A. The Oce'w (tnci The Tear Drop. Unpublished manuscript. Russell. It and Islam, K. 1969. Ghalib: Vol I Life and Letters. London.
  5. Schimmcl A. 1979. A Dance of Sparks: Imagery of Fire in Ghalib's Poetry. Iondon The Hague: East-West Publications in conjunction with the Ghalib Academy, New Delhi.

İstinadlar

  1. ↑ Ghalib // https://pantheon.world/profile/person/Ghalib
  2. ↑ Mirza Asadullah Ghalib // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.)

September 17, 2021
mirzə, əsədulla, qalib, dekabr, 1797, 1797, kala, mahal, aqra, bharatpur, state, fevral, 1869, 1869, kala, kasim, khan, dehli, azərbaycanlı, şair, böyük, moğollar, imperiyasının, saray, şairi, tarixçi, vəzir, sərkərdədoğum, tarixi, dekabr, 1797, 1797, doğum, y. Mirze Esedulla xan Qalib 27 dekabr 1797 1797 12 27 1 2 Kala Mahal d Aqra ve ya Bharatpur State d 15 fevral 1869 1869 02 15 1 2 Kala Kasim Khan d Dehli Azerbaycanli sair Boyuk Mogollar imperiyasinin saray sairi tarixci vezir serkerdeMirze Esedulla xan QalibDogum tarixi 27 dekabr 1797 1797 12 27 1 2 Dogum yeri Kala Mahal d Aqra Boyuk Mogol imperiyasi ve yaBharatpur State d Vefat tarixi 15 fevral 1869 1869 02 15 1 2 71 yasinda Vefat yeri Kala Kasim Khan d Old Delhi d Dehli Britaniya HindistaniVetendasligi Boyuk Mogol imperiyasi Britaniya HindistaniFealiyyeti sair yazici nasir tarixciEserlerinin dili Urdu diliJanr qezelMirze Esedulla xan Qalib Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Ailesi 3 Yaradiciligi 4 Menbe 4 1 Eserleri 4 2 Edebiyyat 4 3 IstinadlarHeyati RedakteMirze Esedulla xan Abdullabey xan oglu 27 dekabR 1797 ci ilde Hindistanin Ekberabad Aqra seherinin Qalamahal adli mehellesinde anadan olub Eslen Azerbaycanlidir XVIII yuzilin ikinci yarisinda Alem sahin 1759 1806 hakimiyyeti dovrunde atasi ve emisi Nesrullabey xan Tebriz seherinden Hindistana gelmisler ve Boyuk Mogollar imperiyasinda herbi xidmete daxil olmusdular O herbi eyan silkine mensub idi Atasi 1806 ci ilde doyusde oldurulduyunden emisi terefinden terbiye edildi Bacisi Cicek Coti beyim Yusifi xanedaninin nevvablarindan olan Ilahibexs xana verildi Mirze Esedulla xan Qalib mukemmel medrese tehsili almisdi Seir yazmaga telebelik illerinden baslamisdi Ilk texellusu Esed idi Sonra Qalib texellusunu secdi Maraqlidir ki bu Azerbaycan sairi xalqimiza demek olar ki tanis deyil Onun adina yalniz bir iki tezkirede rast gelmek mumkundur Mirze Mehemmedeli Terbiyet onun haqqinda yazir Qalib Esedulla xan Azerbaycan sairlerinden ve Mecmeul fuseha eseri muellifinin muasiridir Seirde gozel tebli ve sirin lehceli olmus Movlevi sivesinde qezel demeye calismisdir ve bir cox seirlerinde ona iqtibas etmisdir Onun mesnevisi vardir Asagidaki seir ondandir Bax bu sozume zahid gel sen de xerebata Qaldir qedehi baxma danlaqla xurafata Danlaqda mezemmetde namerdle merd seciler Her agli olan kimse duzgun yolu o izler Evvelce sen et tovbe nefsine itaetden Olmaz semeri yoxsa hec zaman nedametden Riyazul arifin Elece bu setirler Ne qeder kitabxanalara internete bas vurduqsa Azerbaycan dilinde bu saire aid melumata urcah olmadiq Mirze Esedulla xan Qalibin heyati kesmekesli olub Hem maddi hem de menevi sixinti cekib Emisi Nesrullabey xana gore dovletden teqaud alirdi Memur ucbatindan o da kesildi 1828 ci ilde Kelkutteye yollandi Fikirlesirdi ki ingilis general qubernatoru belke ona yardim eder Eli ayagindan uzun geri dondu Pul ingilisde idi vicdan islamda Qalib 1847 ci ilde hebs edildi Onu qumar oynamaqda ittiham edirdiler Bir nece ayini zindanda kecirdi Mirze Esedulla xan Qalib 1850 ci ilde Boyuk Mogollar imperiyasinin sonuncu hokmdari II Bahadur sahin 1775 1862 sarayina tarixci kimi devet edildi 1854 cu ilde vezir vezifesine yukseldi Tarixci olarken Debirulmulk Mulkun yazari vezirken Necmeddovle Dovletin ulduzu serkerde iken ise Nizamceng Doyusun nizami leqeblerini dasiyirdi 1857 ci ilde Dehlide ingilislere qarsi sipahi qiyami bas verdi Ingilisler qiyami yatirandan sonra seherin muselman elitasina divan tutdular Mirze Esedulla xan Qalib de diger saray adamlari kimi soyuldu Evi mulku torpagi elinden cixdi Qiyamdan sonra hec kime aman verilmedi Eyanlari esgerleri qirib catandan sonra seherin memarligina muqeddes ziyaretgahlara novbe catdi Mescidler dagidildi Gozel binalar yerle yeksan edildi Sevgili Dehlisinin tam tehqirini gormek yasantisi Qalibin taleyi idi Qalib mektublarinda talan taraci tesvir edir Men Dehlinin bir birinin ardinca dagidilan binalarini gordum En meshur bazarlar gozumun onunde mehv edildi Xas Bazar Xurrem Bazari yoxa cixdi Dostlarin tozunu ozunde saxlayan mehelle ve kuceler yox oldu 1859 cu ilde yazilan mektubunda qeyd edir ki Dehli qalasi dagidildi Cume mescidi Candri Covk mescidi ucuruldu hani bizim gorduyumuz Dehli Onun sagirdi sair Tuftaya yazdigi mektublar Hindistan tarixi ucun qiymetli senedlerdir Dehlinin qiyamdan sonraki heyati Qalibin mektublarinda eks olunur 1859 cu ilde yazilan mektubundan setirler Hakim Ehsenullah xan deyir ki Bahadur sahin nazirlerinden biri oz uca imaretinde yasayir Basqa eyan esrefler ise ayaqyalin basiaciq kuce kuce dilenirler Kecmisi yada salanda aglayiram Gor basimiza neler geldi Onun bir cox poetik mektublarindan duyulur ki ingilisler Dehlini sehraya cevirib herbi duserge yaradiblar 1863 cu ilde yazilan mektubunda haray var O gelen Mir Mehdidir Yusuf mirzedir Mirandir ve Yusufeli xandir Allah Allah men minlerleye goz yasi axidiram Men olende kim ki mene goz yasi axidacaq onlar mehv olub gedirler Mirze Esedulla xan Qalibin tarixi eserleri bunlardir Dastanbu Kaviyanlarin bayragi Beslik Qalibin tenqidi eserleri de var 1859 cu ilde Serhi Qate adli bir eser yazib Bu tenqidi qeydler onun hemyerlisi Movlane Mehemmedhuseyn Tebrizinin yazdigi Burhani qate eseri haqqindadir O standart luget kimi qiymetlendirilen Burhane Qata e deki sehvleri gosterdi Serq aleminde tenqid tehqirle eynidir Qalib bu eserle ozunu cencele saldi Hindistan Orta Asiya ve Iranda Mehemmedhuseyn Tebrizinin ardicillari sevenleri cox idi Onlar Qalib haqqinda ele seyler yazdilar ki qeleme almaq mumkun deyildir Hetta onu din dusmeni elan etdiler Qalibin sagirdi Hali sonralar qeyd edirdi ki ustadi bu yazidan cox eziyyet cekmisdi O her gorduyune danisirdi ki men Allahin tekliyine inaniram Dilinden Lailahiillellah kelimesi eskik olmurdu lt poem gt Ne vaxt ki hec ne var deyildi Tanri var idi Eger hec ne olmasa da Tanri olacaq Menim cox varliq ile qezam olmusdur Eger men olmamisdimsa bunun ne ehemiyyetli olacaq Setri tercume lt poem gt Bu Qalibin etirafidir O sevincle umidsizliyin arasinda cabalayirdi Qalibi sufiler anlayirdi O Mensur Hellacla Nesiminin dilinde danisirdi Qus dili ise hele de anlasilmir Movlane Mehemmedhuseyn Tebrizi Burhan Hindistanda yasayarken azerbaycanlilardan ibaret bir diaspora yaratmisdi Onun xetri bu adamlarin ve toremelerinin yaninda eziz idi Tezkireci Mirze Tahir Nesrabadi yazir ki Benqalda olarken Mesihi Burhane qate lugetinin muellifi Azerbaycan alimi Mehemmedhuseyn ibn Xelef Burhan Tebrizi ile gorusmusdu Ondan yaxsiliqlar gormusdu 1632 ci ilde Mesihi Hindistanda 20 il yasayandan sonra vetene qayidir Onun qayitmasi munasibetile sair Ovci Netenzi texminen bu mezmunda bir seir de yazmisdi Allaha min sukurler olsun ki mene hekim Ruknunu gormek qismet oldu Onun hekimliyinden tepteze qalmis coxillik serab kimi hekimler can alir Allah o adamin camini doldursun ki menim ellerimi bu qedehe yetirdi Onun heyati yolu hamar deyildi ancaq o her yerde yaxsi ehval ruhiyyesini ve zekasini saxlamagi bacardi Sebr onu salamat saxladi Mirze Esedulla xan Qalib 15 fevral 1869 cu ilde Dehli seherinde vefat edib Ailesi RedakteMirze Esedulla xan Qalib 1810 cu ilde Lohar zadeganlarindan Eslen Buxarali idiler Yusifi sulalesinden Mirze Arifcan beyin oglu Nevvab Mirze Ehmedbexs xanin 1803 1822 kicik qardasi Nevvab Ilahibexs xan Meerufun qizi ile aile qurmusdu Bacisi ona gunulerinden birinin qizini almisdi Yeddi ovladi olsa da hamisi usaqken telef oldu Butun bu eskikler onun poeziyasina tesir etmisdi Yaradiciligi RedakteMirze Esedulla xan Qalibin heyati bir nece medeniyyeti eneneni dili ve sosial laylari birlesdirdi Onu Hindistanin klassik sairlerinin sonuncusu adlandirilir O turk esilli olsa da Hindistan sairi idi Farsca yazan saray sairi idi ancaq Urdu dilindeki qezelleri de cox meshurdur O Hindistanda Boyuk Mogollar imperiyasinin sonunda Britaniya usul idaresinin evelinde yazib yaratdi Onun poeziyasi neinki muselmanlar elece de hinduslar arasinda yayilmisdi Sairin mistik sevgi poeziyasi onu sufiler cergesine qatdi Ele seirleri var ki onu ateist saymaq mumkundur Bezen bu seirlere gore onun basi agrimisdi Mirze Esedulla xan Qalibin yaradiciligi esasen qezel janrindadir Qalib seiriyyetinin gozel numunelerinden biri de Ciraqi dair dir Sair bu seirinde Benares mebedinin ezemetini vesf edir Qalib sufi idi O poeziyasinda da sufi enenelerine riayet edirdi Seirlerin birinde deyir lt poem gt Meyxana ve xetibin arasinda cox ferq yox adlari eynidir Men yaxsi bilirem ki ordan men cixanda xetib daxil olur lt poem gt Mirze Esedulla xan Qalib urdu dilinde gozel seir numuneleri yaratmisdi Qeyd etdiyimiz kimi o turk esilli olsa da farsca yazirdi Onun dovrunde Mogollar imperiyasi hakimiyyetde idi Onlar fars dilinde danisirdilar Bu dil dovletin resmi dili idi Butun zadeganlar bu dilde unsiyyet saxlayirdilar Urdu dili ise Hindistan poeziyasi ucun yenice pasport almisdi Urdu dili fars diline nisbeten genc dil idi sairler mueyyen poetik konsepsiyalari ifade etmek ucun durlu gedisler etdiler ve muxtelif linqvistik elementleri sintezlesdirmeli oldular Qalib xalq sairi idi Cox isteyirdi ki xalq onu anlasin oxusun Dehlide genis xalq kutlesi urdu dilinde danisdigindan o da bu dilde yazmaga ustunluk verdi Ondan evvelki ve muasirlerinin ekseriyyeti hem de urdu dilinde yazmisdilar Veli Dekkani 1668 1744 Hetem 1669 1734 Mir Dared 1788 1843 Mezher 1700 1781 Sauda 1730 1780 Mir 1722 1810 ve basqalari urdu dilinde seir soyleyirdiler 1850 ci ilden sonra fars dili demek olar ki Hindistanda unuduldu Fetullah bey oz eserinde yazir Qalibin muasirleri Zauq Elevi Azurda Neyyar Ais Momun Sefta Covher Sehbai Nazir Ekberabadi ve Tufla kimi edebi simalar urdu dilini secmisdiler Onlarin ekseriyyeti Qalibin sagirdleri idiler Hetta Mogol imperatoru Zefer texelluslu Bahadur sah da herden urdu dilinde yazirdi Onun bu hereketi urdu dilinin cicklenmesine yol acdi Qalib urdu dilinin uze cixmasina tekan verdi Qalibin Urdu dilinde divani 1841 ci ilde Fars dilinde ise divani 1845 ci ilde dasbasma usulu ile nesr edilib Mirze Esedulla xan Qalib sufitebiet sair idi Meyxanani minberden ustun tuturdu Zovq ehli idi O faktiki olaraq oz reputasiyasi ile fexr edirdi O qumar oynamaq ustunde hebs edilmisdi ve sonralar bu hadiseni qurur hissi ile xatirlayirdi Bir defe kimse onun istiraki ile kecirilen meclisde dindar Seyx Sahbainin poeziyasini terifleyende o derhal etiraz edir ki Sahbai nece sair ola biler ki serabi hec vaxt dadmayib hec vaxt qumar oynamayib hec vaxt sevgililer terefinden ev basmaqlari ile doyulmeyib hec vede hebsxananin daxili terefini gormeyib Mirze Esedulla xan Qalib sair Zauq ile zarafatlasirdi Ona bezemeler qosur zerif noqtelerle qiciqlandirirdi Amma bu zarafatlar zeriflik heddini kecmemisdi Aralarinda qarsiliqli hormet vardi Sairin dostlari arasinda Mir Mehdi Mecruh ve Momun daha cox ilqarli idiler Onlarin dostlugu baqiden borca enmedi Mirze Esedulla xan Qalibin poeziyasi bu gunde populyardir Bir cox dillere tercume edilib Menbe RedakteEnver Cingizoglu Mirze Esedulla xan Qalib Soy dergisi 11 31 2009 Hindistanin boyuk azerbaycanli sairi Mirze Esedulla xan Qalib olu kecid Ghalib Institute New Delhi A Visit to Mirza Ghalib s Haveli in Ballimara Old DelhiEserleri Redakte Ghalib at Kavita Kosh Devanagari Hindi script Fully coloured Deewan e Ghalib DIVAN E GHALIB The Urdu Ghazals of Mirza Asadullah Khan GHALIB Deewan E Ghalib Poetry of Ghalib Arxivlesdirilib 2011 07 17 at the Wayback Machine Complete Collection of Mirza Ghalib A large Number of his Ghazals The Love Sonnets of Ghalib Biography selected works and all things Ghalib Biography and selected works The Joy of the Drop 37 poems by Ghalib in English translation Selected couplets of Mirza Ghalib Selected couplets with translation of Mirza Ghalib Arxivlesdirilib 2010 05 22 at the Wayback Machine English translation of one of Ghalib s Persian poems Edebiyyat Redakte Mehemmedeli Terbiyet Danismendani Azerbaycan Baki 1987 All A 1973 The Golden Tradition An Anthology cvf Urcht Poetily New York amp London Columbia University Press Ghalib Asadullah Khan 1989 Diwan i Ghalib reprint from original Diwan manuscript Lahore Ferozsons Limited Matthews J Shackle C Wl An Anthology of Classical Urdu Love Lyrics Text Translations London Oxford University Press Mohiuddin A The Oce w tnci The Tear Drop Unpublished manuscript Russell It and Islam K 1969 Ghalib Vol I Life and Letters London Schimmcl A 1979 A Dance of Sparks Imagery of Fire in Ghalib s Poetry Iondon The Hague East West Publications in conjunction with the Ghalib Academy New Delhi Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Ghalib https pantheon world profile person Ghalib 1 2 3 4 5 6 Mirza Asadullah Ghalib Brockhauz Ensiklopediyasi alm Menbe https az wikipedia org w index php title Mirze Esedulla xan Qalib amp oldid 6063868, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.