Mirzə Kazım bəy (rus.Александр Касимович Казем-Бек, Мирза Казым-Бек; 22 iyun1802(1802-06-22), Rəşt – 27 noyabr [9 dekabr] 1870, Sankt-Peterburq) əsl adı Məhəmməd Əli Kazımbəy olmuş Azərbaycan əsilli rus şərqşünası, tarixçi, türkşünas və filoloqu. Mladorossi hərəkatının banisi Aleksandr Kazımbəyin babası. Rusiya Elmlər Akademiyasının ilk azərbaycanlı üzvü.
Mirzə Kazım bəy 1802-ci ildə Rəşt şəhərində ruhani ailəsində anadan olmuşdur. Bir çox mənbələr onun milli mənsubiyyətinə görə azərbaycanlı olduğunu göstərsə də, bəzi mənbələrdə onun "tatar mənşəli" olması fikrini irəli sürmüşdürlər.
Atası Məhəmməd Qasım Kazımbəy Dərbəndin (o vaxtlar Azərbaycanın Quba xanlığının tərkibində olmuş, sonralar Rusiya imperiyasına birləşdirilmişdir) tanınmış ruhani şəxslərindən olmuşdur. Babası Nazir Məhəmməd xan isə Dərbənd hakiminin baş xəzinədarı olmuşdur. Məkkəyə həcc ziyarətindən qayıdarkən atası Məhəmməd Qasım Kazımbəy Rəşt şəhərində (İndiki İran İslam Republikasının Gilan vilayəti) yerli hakim Bağır xanın qızı Şərəfnisə xanımla evlənir. Mirzə Kazım bəy məhz bu şəhərdə anadan olur. Bir qədər sonra atası Dərbəndə qazı təyin olunur və ailəsi ilə bu şəhərə köçür.
Kazımbəy İslam dininin əsasları, Azərbaycan və fars dillərini kamil şəkildə öyrənməklə yanaşı rus, türk və ərəb dillərinə də mükəmməl şəkildə yiyələnir. Cəmi 17 yaşında isə "Ərəb dilinin qramatikası" adlı kitabını yazır. Atası isə oğlunun ruhani olmasını və İran və Ərəbistana dini təhsil dalınca getməsini istəyir. Lakin 1820-ci ildə Məhəmməd Qasım Kazımbəy İran leyhinə casusluq fəaliyyətində suçlanır, bütün rütbələrindən məhrum edilir və xanımı ilə birgə Həştərxana sürgün edilir.
Hələ Dərbənddə yaşadığı dövrdə tez-tez şotland-dini missionerlər ilə görüşür və onlarla saatlarla davam edən müzakirələr aparır. Bu müzakirələr gənc Kazımbəyi Xristian dinin əsaslarına dair mütəmadi suallara aparırır və o xaçpərəstlik haqqında daha geniş məlumat əldə etmək məqsədilə yəhudi və ingilis dillərini öyrənməyə başlayır. Və ciddi götür-qoydan sonra bu dini qəbul etmək qərarına gəlir. Bu hadisə onun ailəsi ilə münasibətlərinin pozulması ilə nəticələnir. Ömrünün sonunadək Xristianlıq dininə sitayiş edir.
Tarixçi
Kazımbəy bir sıra tarixi mövzularda kitabların müəllifidir. Türk dilində yazdığı "Əssəb əs-Səyyar" (Yeddi planet) əsəri Krım xanlığının 1466—1737-ci illər aralığındakı tarixi haqqındadır. 1841-ci ildə qələmə aldığı "Uyğurlar" əsərində isə qədim uyğurların tarixi haqqında dəyərli elmi məlumatlar verir. O həmçinin, Məhəmməd Əvabinin "Dərbəndnamə" əsərini (XVII əsr Dağıstan tarixi haqqında əsər) ingilis dilinə tərcümə edir və 1856-ci ildə nəşr etdirir. Ən böyük tarixi əsəri isə 1865-ci ildə nəşr olunmuş "Bab və Babilər: 1848—1852-ci illər İranda Dini və Siyasi Təlatümlər" əsəridir. Digər əsərləri isə başlıca olaraq İslam tədqiqatları mövzusunda olmuşdur: "Qurani-Kərimdə ahənglik" (1859), "Müridizm və Şamil" (1859), "İslam tarixi" (1860) və başqaları.
Filoloq
Kazımbəy dilçiliyə xristianlığa dair əsərlərin şərq dillərinə tərcüməsi ilə başlamışdır. Sonradan fransız, alman və tatar dillərini də öyrənir. 1825-ci ildə təhsilini davam etdirmək uçün Böyük Britaniyaya, Londona dəvət olunur. Lakin rus hakim dairələri bu təklifin həyata keçməsinə imkan vermirlər. Bunun əvəzində Rusiya İmperiyasının xüsusi sərəncamı ilə Kazımbəy Omska tatar dili müəllimi olaraq göndərilir. Lakin Kazanda xəstəliyə tutulması səbəbindən Omska gedişi təxirə salınır və o heç vaxt bu şəhərə getmir. Kazanda olarkən Kazımbəy Karl Fuks adlı tarixçidən Kazan universitetində ərəb və fars dillərindən dərs demək təklifini alır. 1828-ci ildə Britaniya Kral Şərqşünaslar Cəmiyyətinə üzv və Kazan universitetində yenicə yaranmış "Türk dilləri" fakültəsinə rəhbər təyin olunur . 1835-ci ildə isə Rusiya Elmlər Akademiyasına müxbir üzv seçilir. 1839-cu ildə Demidov mükafatına layiq görüləcək "Türk-tatar dillərinin qramatikası" adlı fundamental elmi monoqrafiyasını yazır. Qeyd etmək lazımdır ki, o dövrlər Rus imperiyasında əksər türk dilləri "Tatar" və ya "Türk-tatar" adlı vahid dilin ayrı-ayrı dialektləri kimi qəbul olunurdu. Bu əsərində Kazımbəy osmanlı, azəri və digər türk dillərinin və ya o zaman deyildiyi kimi dialektlərinin fonoloji, morfoloji və sintaksis təhlil və müqayisısini aparır. Əsər 1846-cı ildə ikinci dəfə nəşr olunur və Qərbi Avropada türk dilləri barəsində ən zəngin elmi mənbə kimi geniş marağa səbəb olur. 1921-ci ildə Jan Denin "Türk dilinin qramatikası" (Osmanlı dialekti) əsərinin nəşrinə qədərki dövrdə Avropa universitetlərində əsas istinad ədəbiyyatı olaraq istifadə olunmuşdur.
1849-cu ildə Kazımbəy St. Pterburq universitetinə yenicə açılmış "Şərq dilləri" fakultəsinə dekan təyin göndərilir. 1863-cü ildə isə burada "Şərq tarixi" kafedrasını təsis edir. O şərq mədəniyyətinin öyrənilmısinə maraq göstərən tələbələrin təcrübi ekskursiyaylara göndərilməsinin təşkilinə nail olur. 1854-cu ildə türk dilinə dair yeni, "Türk dillərinin öyrənilməsində kurs dərsliyi" və 6700 sözdən (o dövrün ən irilərindən biri) ibarət rus-türk lüğəti (sözlüyü) nəşr etdirir. Həmin il "Şərq dillərindənə törəmiş rus söz və söz birləşmlərinin izahına dair" əsərini də yazmağa müvəffəq olur.
1868-ci ildə rus elmi dairlərində Türküstanın etnoqrafiyası, linqvistikası, numizmatika və epiqrafiyasının öyrənilməsinə yönələn akademik hərəkata başlayır. Lakin dahi alimin ölümü ona ən böyük arzusu, mənsub olduğu və həmişə sadiq qaldığı türk millətinin həyati əhəmiyyətli vahid elmi-mədəni dəyərlər layihısini həyata keçirmısinə imkan vermir.
Medalları və sahib olduğu adlar
Bütün dünyada Şərqşünaslıq elminin banisi.
Rusiya Elmlər Akedemiyasının Müxbir üzvü.
London şəhərində Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Kral Cəmiyyətinin üzvü (1829)
Danimarkanın Kopenhagen şəhərində Şimali Antikvarilər Kral Cəmiyyətinin üzvü (1843)
Rusiya Elmlər Akedemiyasının 3 dəfə Demidov medalı mükafatçısı.
Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının kraliçası Elizavetanın Qızıl Medal laureatı.
Peterburq Universitetinin fəxri doktoru və dekan.
Türkşünas və filoloq.
Omsk şəhərində tatar dili müəllimi.
Britaniya Kral Şərqşünaslar Cəmiyyətinin üzvü.
Kazan universitetinin fakültə rəhbəri və burada ərəb-fars dili müəllimi.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.
Perhaps the only exception before Katanov was A.K. Kazembek, an Azeri who converted to Christianity and became a professor of Turkic languages at Kazan and then at St. Petersburg. Kazembek has been referred to as the first European Turkologist of Turkic origin. Robert P. Geraci. Window on the East: National and Imperial Identities in Late Tsarist Russia. Cornell University Press, 2001. ISBN 0-8014-3422-X, 9780801434228
Not a few in the nineteenth century would have accepted this judgment, and might have echoed Mirza Kazem-Bek, the Russified Azerbaijani orientalist, in asking "What European state has such intimate and inherent ties with Asia and Asiatics as does Russia? Andreas Kappeler, Edward Allworth, Gerhard Simon, Georg Brunner. Muslim Communities Reemerge: Historical Perspectives on Nationality, Politics, and Opposition in the Former Soviet Union and Yugoslavia. Duke University Press, 1994. ISBN 0-8223-1490-8, 9780822314905
И. Н. Березин, как востоковед, вышел из казанской школы, был учеником… азербайджанца, ираниста А. К. Казембека, который был своеобразной и интересной фигурой. Якубовский А. Ю. Из истории изучения монголов периода XI—XIII вв. — Очерки по истории русского востоковедения. — М., 1953
Robert P. Geraci. Window on the East: National and Imperial Identities in Late Tsarist Russia. (Cornell University Press, 2001), 310. ISBN 0-8014-3422-X, 9780801434228
The Kazem-Beks came of distinguished Tatar origin, and had an estate at Novospasskoye near Mursikha. Nikolai Tolstoy. The Tolstoys: Twenty-four Generations of Russian History, 1353—1983. H. Hamilton, 1983. ISBN 0-241-10979-5, 9780241109793
Kazembek Aleksandr (Muchammed-Ali), orientalista rosyjski, z pochodzenia Pers: Ilustrowana encyklopedja Trzaski, Everta i Michalskiego: z wieloma mapami, tablicami i ilustracjami w tekście. Trzaska, Evert i Michalski, 1927. стр. 894
Persian Professor of the Persian language at St.Petersburg University: Catherine Black Clay. Ethos and Empire: The Ethnographic Expedition of the Imperial Russian Naval Ministry 1855—1862. University of Oregon, 1989. p.69
↑ H. Əhmədov. Azərbaycan məktəb və pedaqoji fikir tarixi. Bakı: Elm və təhsil, 2014. - səh. 89-92.
Mənbə
"Aleksandr Kazımbəy: Şərqdən doğan işıq"" (rus dilində), Aleksey Pilev.
"Brokhaus və Efron ensiklopedik lüğəti" (rus dilində), St. Peterburq, Rusiya, 1890-1907.
Xarici keçidlər
Müsəlman ata ilə xristian oğlun görüşü... Mirzə Kazımbəy
Avqust 05, 2021
mirzə, kazım, bəy, Александр, Касимович, Казем, Бек, Мирза, Казым, Бек, iyun, 1802, 1802, rəşt, noyabr, dekabr, 1870, sankt, peterburq, əsl, adı, məhəmməd, əli, kazımbəy, olmuş, azərbaycan, əsilli, şərqşünası, tarixçi, türkşünas, filoloqu, mladorossi, hərəkatı. Mirze Kazim bey rus Aleksandr Kasimovich Kazem Bek Mirza Kazym Bek 22 iyun 1802 1802 06 22 1 2 Rest 27 noyabr 9 dekabr 1870 Sankt Peterburq esl adi Mehemmed Eli Kazimbey olmus Azerbaycan esilli rus serqsunasi tarixci turksunas ve filoloqu Mladorossi herekatinin banisi Aleksandr Kazimbeyin babasi Rusiya Elmler Akademiyasinin ilk azerbaycanli uzvu Mirze Kazim beyDogum tarixi 22 iyul 1802Dogum yeri RestVefat tarixi 27 noyabr 1870 68 yasinda Vefat yeri Sankt PeterburqVetendasligi Qacarlar dovleti Rusiya ImperiyasiTehsili Kazan Dovlet UniversitetiFealiyyeti dilci tercumeciMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Din 3 Dini gorusleri 4 Tarixci 5 Filoloq 6 Medallari ve sahib oldugu adlar 7 Istinadlar 8 Menbe 9 Xarici kecidlerHeyati RedakteMirze Kazim bey 1802 ci ilde Rest seherinde ruhani ailesinde anadan olmusdur Bir cox menbeler onun milli mensubiyyetine gore azerbaycanli oldugunu gosterse de 3 4 5 6 bezi menbelerde onun tatar menseli 7 olmasi fikrini ireli surmusdurler 8 9 Atasi Mehemmed Qasim Kazimbey Derbendin o vaxtlar Azerbaycanin Quba xanliginin terkibinde olmus sonralar Rusiya imperiyasina birlesdirilmisdir taninmis ruhani sexslerinden olmusdur Babasi Nazir Mehemmed xan ise Derbend hakiminin bas xezinedari olmusdur Mekkeye hecc ziyaretinden qayidarken atasi Mehemmed Qasim Kazimbey Rest seherinde Indiki Iran Islam Republikasinin Gilan vilayeti yerli hakim Bagir xanin qizi Serefnise xanimla evlenir Mirze Kazim bey mehz bu seherde anadan olur Bir qeder sonra atasi Derbende qazi teyin olunur ve ailesi ile bu sehere kocur Kazimbey Islam dininin esaslari Azerbaycan ve fars dillerini kamil sekilde oyrenmekle yanasi rus turk ve ereb dillerine de mukemmel sekilde yiyelenir Cemi 17 yasinda ise Ereb dilinin qramatikasi adli kitabini yazir 10 Atasi ise oglunun ruhani olmasini ve Iran ve Erebistana dini tehsil dalinca getmesini isteyir Lakin 1820 ci ilde Mehemmed Qasim Kazimbey Iran leyhine casusluq fealiyyetinde suclanir butun rutbelerinden mehrum edilir ve xanimi ile birge Hesterxana surgun edilir 10 Din RedakteXristianliq pravoslavDini gorusleri RedakteHele Derbendde yasadigi dovrde tez tez sotland dini missionerler ile gorusur ve onlarla saatlarla davam eden muzakireler aparir Bu muzakireler genc Kazimbeyi Xristian dinin esaslarina dair mutemadi suallara aparirir ve o xacperestlik haqqinda daha genis melumat elde etmek meqsedile yehudi ve ingilis dillerini oyrenmeye baslayir Ve ciddi gotur qoydan sonra bu dini qebul etmek qerarina gelir Bu hadise onun ailesi ile munasibetlerinin pozulmasi ile neticelenir Omrunun sonunadek Xristianliq dinine sitayis edir Tarixci RedakteKazimbey bir sira tarixi movzularda kitablarin muellifidir Turk dilinde yazdigi Esseb es Seyyar Yeddi planet eseri Krim xanliginin 1466 1737 ci iller araligindaki tarixi haqqindadir 1841 ci ilde qeleme aldigi Uygurlar eserinde ise qedim uygurlarin tarixi haqqinda deyerli elmi melumatlar verir O hemcinin Mehemmed Evabinin Derbendname eserini XVII esr Dagistan tarixi haqqinda eser ingilis diline tercume edir ve 1856 ci ilde nesr etdirir En boyuk tarixi eseri ise 1865 ci ilde nesr olunmus Bab ve Babiler 1848 1852 ci iller Iranda Dini ve Siyasi Telatumler eseridir Diger eserleri ise baslica olaraq Islam tedqiqatlari movzusunda olmusdur Qurani Kerimde ahenglik 1859 Muridizm ve Samil 1859 Islam tarixi 1860 ve basqalari Filoloq RedakteKazimbey dilciliye xristianliga dair eserlerin serq dillerine tercumesi ile baslamisdir Sonradan fransiz alman ve tatar dillerini de oyrenir 1825 ci ilde tehsilini davam etdirmek ucun Boyuk Britaniyaya Londona devet olunur Lakin rus hakim daireleri bu teklifin heyata kecmesine imkan vermirler Bunun evezinde Rusiya Imperiyasinin xususi serencami ile Kazimbey Omska tatar dili muellimi olaraq gonderilir Lakin Kazanda xesteliye tutulmasi sebebinden Omska gedisi texire salinir ve o hec vaxt bu sehere getmir Kazanda olarken Kazimbey Karl Fuks adli tarixciden Kazan universitetinde ereb ve fars dillerinden ders demek teklifini alir 1828 ci ilde Britaniya Kral Serqsunaslar Cemiyyetine uzv ve Kazan universitetinde yenice yaranmis Turk dilleri fakultesine rehber teyin olunur 1835 ci ilde ise Rusiya Elmler Akademiyasina muxbir uzv secilir 1839 cu ilde Demidov mukafatina layiq gorulecek Turk tatar dillerinin qramatikasi adli fundamental elmi monoqrafiyasini yazir Qeyd etmek lazimdir ki o dovrler Rus imperiyasinda ekser turk dilleri Tatar ve ya Turk tatar adli vahid dilin ayri ayri dialektleri kimi qebul olunurdu Bu eserinde Kazimbey osmanli azeri ve diger turk dillerinin ve ya o zaman deyildiyi kimi dialektlerinin fonoloji morfoloji ve sintaksis tehlil ve muqayisisini aparir Eser 1846 ci ilde ikinci defe nesr olunur ve Qerbi Avropada turk dilleri baresinde en zengin elmi menbe kimi genis maraga sebeb olur 1921 ci ilde Jan Denin Turk dilinin qramatikasi Osmanli dialekti eserinin nesrine qederki dovrde Avropa universitetlerinde esas istinad edebiyyati olaraq istifade olunmusdur 1849 cu ilde Kazimbey St Pterburq universitetine yenice acilmis Serq dilleri fakultesine dekan teyin gonderilir 1863 cu ilde ise burada Serq tarixi kafedrasini tesis edir O serq medeniyyetinin oyrenilmisine maraq gosteren telebelerin tecrubi ekskursiyaylara gonderilmesinin teskiline nail olur 1854 cu ilde turk diline dair yeni Turk dillerinin oyrenilmesinde kurs dersliyi ve 6700 sozden o dovrun en irilerinden biri ibaret rus turk lugeti sozluyu nesr etdirir Hemin il Serq dillerindene toremis rus soz ve soz birlesmlerinin izahina dair eserini de yazmaga muveffeq olur 1868 ci ilde rus elmi dairlerinde Turkustanin etnoqrafiyasi linqvistikasi numizmatika ve epiqrafiyasinin oyrenilmesine yonelen akademik herekata baslayir Lakin dahi alimin olumu ona en boyuk arzusu mensub oldugu ve hemise sadiq qaldigi turk milletinin heyati ehemiyyetli vahid elmi medeni deyerler layihisini heyata kecirmisine imkan vermir Medallari ve sahib oldugu adlar RedakteButun dunyada Serqsunasliq elminin banisi Rusiya Elmler Akedemiyasinin Muxbir uzvu London seherinde Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Kral Cemiyyetinin uzvu 1829 10 Danimarkanin Kopenhagen seherinde Simali Antikvariler Kral Cemiyyetinin uzvu 1843 10 Rusiya Elmler Akedemiyasinin 3 defe Demidov medali mukafatcisi Boyuk Britaniya ve Simali Irlandiya Birlesmis Kralliginin kralicasi Elizavetanin Qizil Medal laureati Peterburq Universitetinin fexri doktoru ve dekan Turksunas ve filoloq Omsk seherinde tatar dili muellimi Britaniya Kral Serqsunaslar Cemiyyetinin uzvu Kazan universitetinin fakulte rehberi ve burada ereb fars dili muellimi Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir 1 2 Swartz A Open Library 2007 lt a href https wikidata org wiki Track Q461 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1201876 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q302817 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P648 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P3847 gt lt a gt 1 2 Faceted Application of Subject Terminology lt a href https wikidata org wiki Track Q3294867 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2163 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q846596 gt lt a gt Perhaps the only exception before Katanov was A K Kazembek an Azeri who converted to Christianity and became a professor of Turkic languages at Kazan and then at St Petersburg Kazembek has been referred to as the first European Turkologist of Turkic origin Robert P Geraci Window on the East National and Imperial Identities in Late Tsarist Russia Cornell University Press 2001 ISBN 0 8014 3422 X 9780801434228 Not a few in the nineteenth century would have accepted this judgment and might have echoed Mirza Kazem Bek the Russified Azerbaijani orientalist in asking What European state has such intimate and inherent ties with Asia and Asiatics as does Russia Andreas Kappeler Edward Allworth Gerhard Simon Georg Brunner Muslim Communities Reemerge Historical Perspectives on Nationality Politics and Opposition in the Former Soviet Union and Yugoslavia Duke University Press 1994 ISBN 0 8223 1490 8 9780822314905 I N Berezin kak vostokoved vyshel iz kazanskoj shkoly byl uchenikom azerbajdzhanca iranista A K Kazembeka kotoryj byl svoeobraznoj i interesnoj figuroj Yakubovskij A Yu Iz istorii izucheniya mongolov perioda XI XIII vv Ocherki po istorii russkogo vostokovedeniya M 1953 Robert P Geraci Window on the East National and Imperial Identities in Late Tsarist Russia Cornell University Press 2001 310 ISBN 0 8014 3422 X 9780801434228 The Kazem Beks came of distinguished Tatar origin and had an estate at Novospasskoye near Mursikha Nikolai Tolstoy The Tolstoys Twenty four Generations of Russian History 1353 1983 H Hamilton 1983 ISBN 0 241 10979 5 9780241109793 Kazembek Aleksandr Muchammed Ali orientalista rosyjski z pochodzenia Pers Ilustrowana encyklopedja Trzaski Everta i Michalskiego z wieloma mapami tablicami i ilustracjami w tekscie Trzaska Evert i Michalski 1927 str 894 Persian Professor of the Persian language at St Petersburg University Catherine Black Clay Ethos and Empire The Ethnographic Expedition of the Imperial Russian Naval Ministry 1855 1862 University of Oregon 1989 p 69 1 2 3 4 H Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 89 92 Menbe Redakte Aleksandr Kazimbey Serqden dogan isiq rus dilinde Aleksey Pilev Brokhaus ve Efron ensiklopedik lugeti rus dilinde St Peterburq Rusiya 1890 1907 Xarici kecidler RedakteMuselman ata ile xristian oglun gorusu Mirze KazimbeyMenbe https az wikipedia org w index php title Mirze Kazim bey amp oldid 5883309, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}
.svg.html){kind=link}