Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Metonomiya (yun. μετονυμία addəyişmə)- məcaz növlərindən biridir. Bir əşyanın, hadisənin əvəzinə onunla əlaqədar olan başqa əşya və hadisənin adı çəkilir.
Metonimiya və yaxud istiarədə məcazi söz birləşməsindəki iki, üç və s. sözdən ibarət söz sırasının təyin olunan tərəfi ixtisara düşür. Ancaq təyin edən bir, bəzən isə iki söz qalaraq bütün birləşmənin mənasını verir.
Metonomiyada bir anlayış verilsə də, onunla əlaqədar başqa anlayış nəzərdə tutulur. Nəzərdə tutulan anlayışı təsəvvür etmək isə çətin olmur. Çox vaxt neft əvəzinə "qara qızıl", "Azərbaycan" əvəzinə "Odlar yurdu" deyildiyini və yazıldığını bilirik. Eləcə də fikrin "Mən Türkiyəyə baxıram" (Türkiyənin televiziya verilişləri nəzərdə tutulur), "Nizamini başdan-ayağa oxudum" (Nizaminin əsərlərinə işarə edilir) şəklində ifadə olunduğunu eşitmisiniz. Rəsul Rzanın "Salon susub durardı..." misrasında salondakılar, salonda əyləşənlər nəzərdə tutulmuşdur. Aşıq Ələsgərin "Dağlar" şeirindəki "Ağ xələt bürünər, zərnişan geyməz" misrasında metonomiya var: "qar" əvəzinə "ağ xələt" işlədilmiş, bu da əsərin bədii gözəlliyini artırmışdır.
Heç kəsi dindirib keyfinə dəyməz,
Sərdara söz deməz, şaha baş əyməz,
İstiarə şeir dilində işlənən məcazdır. Burada sözlərin bir hissəsinin ixtisara düşməsi lakonizmə, az sözlə çox fikir ifadəsinə xidmət edir. Şeirdə misraların uzunluğu sabit olduğundan onların içində hər cür fikrin ifadəsinə nail olmaq şeir dili üçün həmişə problemdir. Çox zaman bir söz şəklində qalan istiarə-obraz qısa sətirlərdə həm fikri yığcam ifadə etməyə, həm də qafiyə yaratmağa şərait yaradır. Mirzə Ələkbər Sabirin bir beytinə diqqət edək:
Dindirir əsr bizi – dinməyiriz,
Burada iki istiarə işlənib. Birinci “yeni inqilablar əsri” ifadəsinin qısa şəkli olan əsr sözüdür. İkinci isə “atılan inqilab topları” ifadəsinin qısa şəkli olan “Atılan toplar” ifadəsidir. Sabir demək istəyir ki, inqilablar əsri bizi dindirib hərəkət və fəaliyyətə çağırır, lakin biz o dərəcədə cəhalət yuxusundayıq ki, xalqları diksindirən inqilab toplarının gurultusundan heç olmasa diksinmirik də.
İstinadlar
- "Əliyev R. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı: Mütərcim, 2008. s. 232" (PDF). 2021-06-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-11-14.
- "Əliyev R. Ədəbiyyat nəzəriyyəsi. Bakı: Mütərcim, 2008. s. 233" (PDF). 2021-06-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-11-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Metonomiya yun metonymia addeyisme mecaz novlerinden biridir Bir esyanin hadisenin evezine onunla elaqedar olan basqa esya ve hadisenin adi cekilir Metonimiya ve yaxud istiarede mecazi soz birlesmesindeki iki uc ve s sozden ibaret soz sirasinin teyin olunan terefi ixtisara dusur Ancaq teyin eden bir bezen ise iki soz qalaraq butun birlesmenin menasini verir Metonomiyada bir anlayis verilse de onunla elaqedar basqa anlayis nezerde tutulur Nezerde tutulan anlayisi tesevvur etmek ise cetin olmur Cox vaxt neft evezine qara qizil Azerbaycan evezine Odlar yurdu deyildiyini ve yazildigini bilirik Elece de fikrin Men Turkiyeye baxiram Turkiyenin televiziya verilisleri nezerde tutulur Nizamini basdan ayaga oxudum Nizaminin eserlerine isare edilir seklinde ifade olundugunu esitmisiniz Resul Rzanin Salon susub durardi misrasinda salondakilar salonda eylesenler nezerde tutulmusdur Asiq Elesgerin Daglar seirindeki Ag xelet buruner zernisan geymez misrasinda metonomiya var qar evezine ag xelet isledilmis bu da eserin bedii gozelliyini artirmisdir Ag xelet buruner zernisan geymez Hec kesi dindirib keyfine deymez Serdara soz demez saha bas eymez Qudretden sengerli qalali daglar Istiare seir dilinde islenen mecazdir Burada sozlerin bir hissesinin ixtisara dusmesi lakonizme az sozle cox fikir ifadesine xidmet edir Seirde misralarin uzunlugu sabit oldugundan onlarin icinde her cur fikrin ifadesine nail olmaq seir dili ucun hemise problemdir Cox zaman bir soz seklinde qalan istiare obraz qisa setirlerde hem fikri yigcam ifade etmeye hem de qafiye yaratmaga serait yaradir Mirze Elekber Sabirin bir beytine diqqet edek Dindirir esr bizi dinmeyiriz Atilan toplara diksinmeyiriz Burada iki istiare islenib Birinci yeni inqilablar esri ifadesinin qisa sekli olan esr sozudur Ikinci ise atilan inqilab toplari ifadesinin qisa sekli olan Atilan toplar ifadesidir Sabir demek isteyir ki inqilablar esri bizi dindirib hereket ve fealiyyete cagirir lakin biz o derecede cehalet yuxusundayiq ki xalqlari diksindiren inqilab toplarinin gurultusundan hec olmasa diksinmirik de Istinadlar Eliyev R Edebiyyat nezeriyyesi Baki Mutercim 2008 s 232 PDF 2021 06 29 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 11 14 Eliyev R Edebiyyat nezeriyyesi Baki Mutercim 2008 s 233 PDF 2021 06 29 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 11 14