Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Meliorasiya (lat. melioratio - yaxşılaşdırmaq) — torpaqların faydalı istifadəsi üçün yararlı olmayan təbii şəraitin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmiş təsərrüfat və texniki tədbirlər sistemi: əsasən torpağın su, hava, qida və istilik rejimlərini nizamlamaq yolu ilə həyata keçirilir.Tətbiq sahəsinə görə meliorasiya üç əsas qrupa bölünür:
- Su rejimi əlverişli olmayan torpaqların meliorasiyası - Bataqlıq, su basmış torpaqların, həmçinin quru bozqırların, susuz səhra və yarımsəhra sahələrinin meliorasiyası. Buraya izafi nəmliyə qarşı mübarizə tədbiri kimi qurutma meliorasiyası, quraqlığa qarşı suvarma meliorasiyası (irriqasiya) daxildir.
- Əlverişli olmayan fiziki-kimyəvi xassələrə malik (şorakətli, şor, ağır gilli, lilli) torpaqların meliorasiyası. Bu qrupa şor torpaqların duzsuzlaşdırılması və şorakətli torpaqların kimyəvi meliorasiyası daxildir.
- Suyun və küləyin mexaniki təsirindən eroziyaya uğramış torpaqların meliorasiyası. Su ilə səthi yuyulmuş, həmçinin suyun yarğanlar əmələ gətirdiyi, sürüşmələr törətdiyi, küləyin qum yaratdığı sahələrin meliorasiyası.
Qurutma, duzsuzlaşdırma və kimyəvi meliorasiyası da əsas mübarizə tədbiri ərazinin drenlənməsi, suvarma meliorasiyasında isə əsas tədbir suvarma şəbəkəsinin yaradılması və onun su mənbəyinə birləşdirilməsidir. Hər iki halda torpağın su-duz rejimi normal saxlanmalı, lazımi aqrotexniki, fitomeliorasiya və hidrotexniki üsullarla aparılır. Azərbaycan Respublikasının düzənlik rayonlarında yarıdan çoxu müxtəlif dərəcədə şor olan, suvarılmalı, şorakətli, qurudulmalı və su eroziyasına qarşı mübarizə aparmalı torpaq vardır. Respublikada müxtəlif drenlər, Ceyranbatan, Sərsəng, Ağstafa, Xanbulançay, Xaxınçay, Arpaçay, su anbarları və qovşaqları tikilib istifadəyə verilmişdir. Muğan-Salyan, Mil-Qarabağ, Şirvan, Şabran-Xaçmaz zonalarında 100 min hektarlarla ərazi suvarılaraq duzsuzlaşdırılmış və kənd təsərrüfatı üçün yararlı hala salınmışdır.
Meliorativ bitkilər
Öz təsirilə torpağın bərpasına və münbitliyinin artmasına, torpaqəmələgəlmə prosesinə demək olar ki, əksər bitkilər meliorativ xüsusiyyətə malikdir.
İstinadlar
- Məmmədov Q.Ş. Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğət Bakı 2008
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Meliorasiya lat melioratio yaxsilasdirmaq torpaqlarin faydali istifadesi ucun yararli olmayan tebii seraitin yaxsilasdirilmasina yoneldilmis teserrufat ve texniki tedbirler sistemi esasen torpagin su hava qida ve istilik rejimlerini nizamlamaq yolu ile heyata kecirilir Tetbiq sahesine gore meliorasiya uc esas qrupa bolunur Su rejimi elverisli olmayan torpaqlarin meliorasiyasi Bataqliq su basmis torpaqlarin hemcinin quru bozqirlarin susuz sehra ve yarimsehra sahelerinin meliorasiyasi Buraya izafi nemliye qarsi mubarize tedbiri kimi qurutma meliorasiyasi quraqliga qarsi suvarma meliorasiyasi irriqasiya daxildir Elverisli olmayan fiziki kimyevi xasselere malik soraketli sor agir gilli lilli torpaqlarin meliorasiyasi Bu qrupa sor torpaqlarin duzsuzlasdirilmasi ve soraketli torpaqlarin kimyevi meliorasiyasi daxildir Suyun ve kuleyin mexaniki tesirinden eroziyaya ugramis torpaqlarin meliorasiyasi Su ile sethi yuyulmus hemcinin suyun yarganlar emele getirdiyi surusmeler toretdiyi kuleyin qum yaratdigi sahelerin meliorasiyasi Meliorasiyan isleri Qurutma duzsuzlasdirma ve kimyevi meliorasiyasi da esas mubarize tedbiri erazinin drenlenmesi suvarma meliorasiyasinda ise esas tedbir suvarma sebekesinin yaradilmasi ve onun su menbeyine birlesdirilmesidir Her iki halda torpagin su duz rejimi normal saxlanmali lazimi aqrotexniki fitomeliorasiya ve hidrotexniki usullarla aparilir Azerbaycan Respublikasinin duzenlik rayonlarinda yaridan coxu muxtelif derecede sor olan suvarilmali soraketli qurudulmali ve su eroziyasina qarsi mubarize aparmali torpaq vardir Respublikada muxtelif drenler Ceyranbatan Serseng Agstafa Xanbulancay Xaxincay Arpacay su anbarlari ve qovsaqlari tikilib istifadeye verilmisdir Mugan Salyan Mil Qarabag Sirvan Sabran Xacmaz zonalarinda 100 min hektarlarla erazi suvarilaraq duzsuzlasdirilmis ve kend teserrufati ucun yararli hala salinmisdir Meliorativ bitkilerOz tesirile torpagin berpasina ve munbitliyinin artmasina torpaqemelegelme prosesine demek olar ki ekser bitkiler meliorativ xususiyyete malikdir IstinadlarMemmedov Q S Xelilov M Y Ensiklopedik ekoloji luget Baki 2008Hemcinin baxBitkiler Torpaq Eroziya Azerbaycan Meliorasiya ve Su Teserrufati ASC Kimyevi meliorasiyaXarici kecidler