İris germanica L. - Alman süsəni (Süsən, soğanaqlı-süsən, əzizim)
Botaniki xarakteristikası:
Bu növ çoxillik ot bitkisi olub, iri, inkişaf edən, azbudaqlı kökə, aşağı tərəfdə isə çoxsaylı kökə malikdir. Kökümsovun zirvəsində 4-6 yarpaqları vardır. Yarpaqlarının hündürlüyü 1 m-ə qədər, göyümtül-yaşıl, tutqun, qılıncvari və paralel damarlıdır. Gövdə üzərində bir neçə iri, gözəl çiçəkləri olur. Çiçəkyanlığı sadə, tacabənzər, 3 xarici yarpaqcığının kənarları qatlanmış, 3 daxili yarpaqcığı isə yuxarıya doğru yönəlmişdir. Erkəkciyi 3 olub, yuxarı yarpaqcıq arasında yerləşmişdir. Aşağı yumurtalıqlı olub, üçyuvalıdır. Çiçəkləri tünd-bənövşəyi rəngli,qutucuqmeyvədir.
Kökü sıx, ağ kökümsovlu, yuxarı hissəsi yastılaşmış, gərilmiş, bir-iki şaxəyə ayrılmışdır. Bitkinin aşağı tərəfləri çoxsaylı, dairəvi tünd rəngli kökdən ibarətdir. Yuxarı tərəfi qabarıq, yastığabənər qalınlaşmış və köndələn istiqamlətli, üzərində kiçik tünd nöqtələr olmaqla, yarpaqlarında zəif damarlanma mövcuddur. Qazılaraq təzə çıxarılmış kökləri ot iyi verməklə, hava quruducusunda quruyarkən, xoşagələn bənövşə iyi verir.
Plantasiyalarda kökümsovunu 2-3 il becərdikdən sonra payızda toplayırlar. Kökümsovu, yarpaqları və kökləri toplanılır. Kökümsovlarını axar suda yuduqdan sonra günəş altında qurutmaq lazımdır.
Tərkibivə təsiri:
Kökümsovunun tərkibində 0,1-0,2% efir yağı vardır. Efir yağının tərkibində miristin turşusu (80-90%) və keton iron vardır.
Su-spirt çıxarışından kompleks dərman preparatları “Bitner” və “Mayrera” balzamları hazırlanır.
Öskürəkkəsici dərmanlar.
Avropa və Britaniya farmokopeyasında əsasən kökümsovundan dərman hazırlanır. Hindistan farmokopeyasında büzücü, işlədici və sidikqovucu dərmanlar, Avropa ölkələrinin farmokopeyasında isə tərqovucu, öskürəkkəsici və işlədici kimi istifadə edilir. Kökündən parfümeriyada, diş məcunlarının hazırlanmasında və konditer sahəsində istifadə edilir.
İstinadlar
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
Bitki ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın.
Dekabr 27, 2021
mavi, süsən, iris, germanica, süsən, cinsinə, bitki, növü, iris, germanicaelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, birləpəliləryarımsinif, liliidsıra, süsənçiçəklilərfəsilə, süsənkimilərcins, süsənnöv, elmi, adıiris, germanica, vikinövlərdəsis. Mavi susen lat Iris germanica 1 susen cinsine aid bitki novu 2 Mavi susenIris germanicaElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif BirlepelilerYarimsinif LiliidSira SusenciceklilerFesile SusenkimilerCins SusenNov Mavi susenElmi adiIris germanica L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 43207NCBI 34205EOL 490948GRIN 20310IPNI 438637 1TPL kew 321867Iris germanica L Alman suseni Susen soganaqli susen ezizim Botaniki xarakteristikasi RedakteBu nov coxillik ot bitkisi olub iri inkisaf eden azbudaqli koke asagi terefde ise coxsayli koke malikdir Kokumsovun zirvesinde 4 6 yarpaqlari vardir Yarpaqlarinin hundurluyu 1 m e qeder goyumtul yasil tutqun qilincvari ve paralel damarlidir Govde uzerinde bir nece iri gozel cicekleri olur Cicekyanligi sade tacabenzer 3 xarici yarpaqciginin kenarlari qatlanmis 3 daxili yarpaqcigi ise yuxariya dogru yonelmisdir Erkekciyi 3 olub yuxari yarpaqciq arasinda yerlesmisdir Asagi yumurtaliqli olub ucyuvalidir Cicekleri tund benovseyi rengli qutucuqmeyvedir Koku six ag kokumsovlu yuxari hissesi yastilasmis gerilmis bir iki saxeye ayrilmisdir Bitkinin asagi terefleri coxsayli dairevi tund rengli kokden ibaretdir Yuxari terefi qabariq yastigabener qalinlasmis ve kondelen istiqamletli uzerinde kicik tund noqteler olmaqla yarpaqlarinda zeif damarlanma movcuddur Qazilaraq teze cixarilmis kokleri ot iyi vermekle hava quruducusunda quruyarken xosagelen benovse iyi verir Plantasiyalarda kokumsovunu 2 3 il becerdikden sonra payizda toplayirlar Kokumsovu yarpaqlari ve kokleri toplanilir Kokumsovlarini axar suda yuduqdan sonra gunes altinda qurutmaq lazimdir 3 Terkibi ve tesiri RedakteKokumsovunun terkibinde 0 1 0 2 efir yagi vardir Efir yaginin terkibinde miristin tursusu 80 90 ve keton iron vardir Su spirt cixarisindan kompleks derman preparatlari Bitner ve Mayrera balzamlari hazirlanir Oskurekkesici dermanlar Avropa ve Britaniya farmokopeyasinda esasen kokumsovundan derman hazirlanir Hindistan farmokopeyasinda buzucu isledici ve sidikqovucu dermanlar Avropa olkelerinin farmokopeyasinda ise terqovucu oskurekkesici ve isledici kimi istifade edilir Kokunden parfumeriyada dis mecunlarinin hazirlanmasinda ve konditer sahesinde istifade edilir 4 Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Bitki ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Menbe https az wikipedia org w index php title Mavi susen amp oldid 6207808, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
