Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Məsdər — həm felin, həm də ismin xüsusiyyətlərini özündə daşıyan sözlər. Nə etmək?, Nə olmaq? suallarından birinə cavab verir. Məsdər feillərə -maq2 bəzən də -ma2 şəkilçisini artırmaqla düzəlir. Sonuncu hecasında qalın sait olan fellərə -maq, incə sait olan fellərə isə -mək şəkilçisi əlavə edilir. Məsələn, yaz-maq, eşit-mək. Lüğətlərdə feillər məsdər formasında yazılır.
Məsdərin feilə aid xüsusiyyətləri
- Feil və ondan əmələ gələn məsdər eyni leksik məna bildirir. Məsələn, götür və götürmək sözlərinin leksik mənaları arasında fərq yoxdur, amma qrammatik mənaları müxtəlifdir.
- Məsdər təsdiq və inkarda işlənə bilir. Məsələn, təmizləmək və təmizləməmək.
- Məsdər də feilin müəyyən növündə olur. Məsələn, görüş — görüşmək. Hər ikisi də qarşılıq bildirir.
- Məsdər də təsirli və ya təsirsiz olur. Məsələn: oxumaq -təsirli, yerimək — təsirsiz.
- Məsdər də feil kimi ətrafına söz toplayaraq məsdər tərkibi əmələ gətirir. Məsdər tərkibi bütövlükdə cümlənin mürəkkəb üzvü olur.
Məsdərin ismə aid xüsusiyyətləri
- Məsdər isim kimi hallanır və mənsubiyyətə görə dəyişir. 3-cü şəxsdə məsdər mənsubiyyətə görə dəyişərkən, bəzən -maq2 şəkilçisi -ma2 şəklinə düşür. Məsələn, quşların oxumağı və quşların oxuması.
- Məsdər isim kimi nə? sualına cavab verir.
- Qoşmalarla işlənə bilir. Məsələn, dırmanmaq üçün, yeməkdən qabaq.
- 3-cü şəxsdə xəbər şəkilçisi (-dır4) qəbul edib ismi xəbər olur (feili xəbər ola bilmir).
Məsdərin cümlədə rolu
Məsdər cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq, zərflik və bəzən qoşmalarla birlikdə işləndikdə təyin vəzifəsində çıxış edir.
- Oxumaq onun məqsədidir (mübtəda);
- Elnurun ən böyük arzusu Azərbaycana gəlməkdir (xəbər);
- Həsən oynamağı yaxşı bacarmır (tamamlıq)
İstinadlar
- Ş. Sadıq, E. Nəcəfov, A. Əsədov — Azərbaycan dili, dərs vəsaiti. Bakı: Çaşıoğlu, 2009. — 272 s.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Mesder hem felin hem de ismin xususiyyetlerini ozunde dasiyan sozler Ne etmek Ne olmaq suallarindan birine cavab verir Mesder feillere maq2 bezen de ma2 sekilcisini artirmaqla duzelir Sonuncu hecasinda qalin sait olan fellere maq ince sait olan fellere ise mek sekilcisi elave edilir Meselen yaz maq esit mek Lugetlerde feiller mesder formasinda yazilir Mesderin feile aid xususiyyetleriFeil ve ondan emele gelen mesder eyni leksik mena bildirir Meselen gotur ve goturmek sozlerinin leksik menalari arasinda ferq yoxdur amma qrammatik menalari muxtelifdir Mesder tesdiq ve inkarda islene bilir Meselen temizlemek ve temizlememek Mesder de feilin mueyyen novunde olur Meselen gorus gorusmek Her ikisi de qarsiliq bildirir Mesder de tesirli ve ya tesirsiz olur Meselen oxumaq tesirli yerimek tesirsiz Mesder de feil kimi etrafina soz toplayaraq mesder terkibi emele getirir Mesder terkibi butovlukde cumlenin murekkeb uzvu olur Mesderin isme aid xususiyyetleriMesder isim kimi hallanir ve mensubiyyete gore deyisir 3 cu sexsde mesder mensubiyyete gore deyiserken bezen maq2 sekilcisi ma2 sekline dusur Meselen quslarin oxumagi ve quslarin oxumasi Mesder isim kimi ne sualina cavab verir Qosmalarla islene bilir Meselen dirmanmaq ucun yemekden qabaq 3 cu sexsde xeber sekilcisi dir4 qebul edib ismi xeber olur feili xeber ola bilmir Mesderin cumlede roluMesder cumlede mubteda xeber tamamliq zerflik ve bezen qosmalarla birlikde islendikde teyin vezifesinde cixis edir Oxumaq onun meqsedidir mubteda Elnurun en boyuk arzusu Azerbaycana gelmekdir xeber Hesen oynamagi yaxsi bacarmir tamamliq IstinadlarS Sadiq E Necefov A Esedov Azerbaycan dili ders vesaiti Baki Casioglu 2009 272 s Xarici kecidler