Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Məmmədvəli Kəminə (1770[…] – 1840[…]) — XIX əsr türkmən klassik ədəbiyyatının ən böyük nümayəndələrindən biri.
| Məmmədvəli Kəminə | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1770[…] |
| Vəfat tarixi | 1840[…] |
| Fəaliyyəti | şair |
 Məmmədvəli Kəminə Vikimənbədə | |
Həyatı
Məmmədvəli Kəminə 1770–1840-cı illər arasında yaşamışdır. Təkə türkmənlərinin Toxtamış boyunun Toxlular qoluna mənsub olan Kəminə maddi imkansızlıq səbəbiylə istədiyi təhsili ala bilməmiş, buna baxmayaraq yaşadığı bölgənin mədəniyyət mərkəzlərini diyar-diyar gəzmiş, görərək və söhbətlərdə iştirak edərək öz-özünü yetişdirməyə çalışmış və bunu bacarmışdır. Kəminənin akademik səviyyədə şərq ədəbiyyatına bələd olmamasına baxmayaraq, bu sahənin ədəbiyyatı haqqında əhəmiyyətli məlumatlara malik idi. Onun ərəb və fars dillərində təhsil verən ədəbi məktəblərdən xəbərsiz olduğunu söyləmək mümkün deyil. Kəminənin türk ədəbiyyatının əhəmiyyət kəsb edən şəxsiyyətlərindən başqa fars dilində əsərlər qələmə alan Firdovsidən, Nizamidən, Dəhləvidən, Sadidən, Rumidən, Hafizdən, Məscididən, Müşfiqidən təsirləndiyini söyləmək olar. Türkmən şairi Kəminə həmçinin Yunus İmrə, Bürhanəddin Sivaslı, Lütfü, Nəvai, Füzuli, Nəsimi, Qaracaoğlan kimi böyük şəxsiyyətlərin əsərlərini bilmiş və onun sənət anlayışının meydana gəlməsində bu şairlərin yaradıcılığının böyük təsiri olmuşdur.
Kəminə, Türkmən klassik ədəbiyyatının ən böyük xəlifəsi olan Maxdımqulunun şagirdidir. Kəminə Maxdımqulunu söz sənətinin, ədəbiyyatın şeyxi kimi dəyərləndirmişdir. Bir məclisdə ondan "Necə yazmaq lazımdır?" deyə soruşulduğunda belə cavab vermişdir: "Ustadımız Maxdımqulu şairlik meydanının dənələrini orağıyla yığdı. Bizə yalnız hoşası qaldı" demişdir. Kəminə, şairlik məziyəti ilə yanaşı lətifələriylə də tanınan bir şəxsiyyətdir. İti zəkası, hazırcavablılığı onu digər Türkmən şairlərindən fərqləndirir. Türkmən şairi Kəminənin əsərləri öz həyatı və yaşadığı dövrün ictimai görünüşü ilə yaxından əlaqədardır. Kəminənin əsərlərini şeirləri və bəndləri olmaqla iki qrupda araşdırmaq mümkündür. Kəminənin altmışa yaxın şeiri, iki yüz əlli ətrafında da bəndlikləri mövcuddur. Ancaq yetmiş illik bir həyat yaşamış ağıllı və yaradıcı bir şairin yalnız altmışa yaxın şeir yazdığını qəbul etmək çox da inandırıcı deyil. Kəminənin ədəbi yaradıcılığını bir digər istiqamətini meydana gətirən bəndliklərin hamısının ona aid olduğunu söyləmək də düzgün olmaz. Onun bəzi belə sözləri xalq tərəfindən Kəminəyə aid edilmişdir.
Toplumun axsayan istiqamətlərini satirik bir yanaşma ilə ələ alan, xüsusilə yaşadığı dövrdəki siyasi quruluşu, ədalət sistemini və din adamlarını tənqid etməyi böyük bir ustalıqla bacaran Kəminə hünərini həm şeirlərində, həm də hikmətli sözlərində göstərərək hörmət edilən bir ictimai xadimə çevrilmişdir. Başqalarına aid bəndlərin də Kəminə adına bağlandığı və onun adıyla xatırlandığı da məlumdur. Onun adına çıxarılanlar arasında Molla Nəsrəddinin adına qeydli olanlar da var.
Şeirləri:
- Oğulbikə
- Ağmənli
- Oğulbəy
- Oğulmənli
- Səlbinyaz
İstinadlar
- Swartz A. Kemine // Open Library (ing.). 2007.
- Kemine // Faceted Application of Subject Terminology.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Memmedveli Kemine 1770 1840 XIX esr turkmen klassik edebiyyatinin en boyuk numayendelerinden biri Memmedveli KemineDogum tarixi 1770 Vefat tarixi 1840 Fealiyyeti sairMemmedveli Kemine VikimenbedeHeyatiMemmedveli Kemine 1770 1840 ci iller arasinda yasamisdir Teke turkmenlerinin Toxtamis boyunun Toxlular qoluna mensub olan Kemine maddi imkansizliq sebebiyle istediyi tehsili ala bilmemis buna baxmayaraq yasadigi bolgenin medeniyyet merkezlerini diyar diyar gezmis gorerek ve sohbetlerde istirak ederek oz ozunu yetisdirmeye calismis ve bunu bacarmisdir Keminenin akademik seviyyede serq edebiyyatina beled olmamasina baxmayaraq bu sahenin edebiyyati haqqinda ehemiyyetli melumatlara malik idi Onun ereb ve fars dillerinde tehsil veren edebi mekteblerden xebersiz oldugunu soylemek mumkun deyil Keminenin turk edebiyyatinin ehemiyyet kesb eden sexsiyyetlerinden basqa fars dilinde eserler qeleme alan Firdovsiden Nizamiden Dehleviden Sadiden Rumiden Hafizden Mescididen Musfiqiden tesirlendiyini soylemek olar Turkmen sairi Kemine hemcinin Yunus Imre Burhaneddin Sivasli Lutfu Nevai Fuzuli Nesimi Qaracaoglan kimi boyuk sexsiyyetlerin eserlerini bilmis ve onun senet anlayisinin meydana gelmesinde bu sairlerin yaradiciliginin boyuk tesiri olmusdur Kemine Turkmen klassik edebiyyatinin en boyuk xelifesi olan Maxdimqulunun sagirdidir Kemine Maxdimqulunu soz senetinin edebiyyatin seyxi kimi deyerlendirmisdir Bir meclisde ondan Nece yazmaq lazimdir deye sorusuldugunda bele cavab vermisdir Ustadimiz Maxdimqulu sairlik meydaninin denelerini oragiyla yigdi Bize yalniz hosasi qaldi demisdir Kemine sairlik meziyeti ile yanasi letifeleriyle de taninan bir sexsiyyetdir Iti zekasi hazircavabliligi onu diger Turkmen sairlerinden ferqlendirir Turkmen sairi Keminenin eserleri oz heyati ve yasadigi dovrun ictimai gorunusu ile yaxindan elaqedardir Keminenin eserlerini seirleri ve bendleri olmaqla iki qrupda arasdirmaq mumkundur Keminenin altmisa yaxin seiri iki yuz elli etrafinda da bendlikleri movcuddur Ancaq yetmis illik bir heyat yasamis agilli ve yaradici bir sairin yalniz altmisa yaxin seir yazdigini qebul etmek cox da inandirici deyil Keminenin edebi yaradiciligini bir diger istiqametini meydana getiren bendliklerin hamisinin ona aid oldugunu soylemek de duzgun olmaz Onun bezi bele sozleri xalq terefinden Kemineye aid edilmisdir Toplumun axsayan istiqametlerini satirik bir yanasma ile ele alan xususile yasadigi dovrdeki siyasi qurulusu edalet sistemini ve din adamlarini tenqid etmeyi boyuk bir ustaliqla bacaran Kemine hunerini hem seirlerinde hem de hikmetli sozlerinde gostererek hormet edilen bir ictimai xadime cevrilmisdir Basqalarina aid bendlerin de Kemine adina baglandigi ve onun adiyla xatirlandigi da melumdur Onun adina cixarilanlar arasinda Molla Nesreddinin adina qeydli olanlar da var Seirleri Ogulbike Agmenli Ogulbey Ogulmenli SelbinyazIstinadlarSwartz A Kemine Open Library ing 2007 Kemine Faceted Application of Subject Terminology