Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Lətifə Bəkir Çeyrəkbaşı və ya Mustafa Kamal Atatürkün verdiyi soyadla Lətifə İşıkdoğdu (türk. Latife Bekir Çeyrekbaşı; Latife Işıkdoğdu; 1901, Konstantinopol – 23 sentyabr 1952, İstanbul) — Osmanlı-Türkiyə maarifçisi, siyasətçi və qadın hüquqları müdafiəçisi.
| Lətifə Bəkir Çeyrəkbaşı | |
|---|---|
| türk. Latife Bekir Çeyrekbaşı; Latife Işıkdoğdu | |
 | |
| 5 avqust 1946 – 20 may 1950 | |
 | |
| 1928 – 1935 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1901 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 23 sentyabr 1952 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | Ədirnəqapı şəhidliyi |
| Milliyyəti | türk |
| Vətəndaşlığı |  Osmanlı imperiyası  Türkiyə |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | maarifçi, siyasətçi, aktivist |
| Atası | Yusuf Kamil Süphi |
| Anası | Nəsimə Süphi |
| Həyat yoldaşı | Bəkir Vefa Çəyrəkbaşı |
| Uşağı | 3 |
| Ailəsi | Əbdüllətif Süphi Paşa (babası) Sema Çəyrəkbaşıoğlu (nəvəsi) |
| Dini | İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
XX əsrin birinci yarısında Türkiyədə feminist hərəkatın aparıcı simalarından biri olan Lətifə Bəkir 1923-cü ildə qurulan Xalq Partiyasının və onun davamçısı Türk Qadınlar Birliyinin qurucu və idarə heyətinin üzvü idi. (TKB). O, 1946-cı il Ümumi Seçkilərində Cümhuriyyət Xalq Partiyasından (CHP) İzmir millət vəkili olaraq Türkiyə Böyük Millət Məclisinə daxil olub.
Babası Osmanlı imperiyası Xalq Maarif Nazirlərindən Əbdüllatif Sufi Paşa, əmisi isə Cümhuriyyət dövrünün Milli Maarif Nazirlərindən biri, yazıçı və ədəbiyyat adamı Həmdullah Sufi Tanrıövərdir. Nəvəsi Səma Çeyrekbaşıoğlu teatr və kino aktrisasıdır.
Həyatı
İlk illəri və təhsili
Lətifə Xanım 1901-ci ildə Osmanlı imperiyasının paytaxtı İstanbulda anadan olub. Atası, keçmiş Maarif Nazirlərində, Meşə və Mədən Müdiri Əbdüllatif Sufi Paşanın oğlu, Kocamemi ailəsinin üzvü Yusuf Kamil bəy, anası isə İkinci Məşrutiyyət dövründə Saloniki və İstanbulda qadın dərnəklərində fəallıq göstərən Nəsimə xanımdır.
Lətifə xanım evlərində ərəb və fars ədəbiyyatı, elm və dil kursları, eləcə də klassik Osmanlı-türk ədəbiyyatı dərsləri alaraq böyüyüb. O, malikanədə dayə və mürəbiyyəsindən fransız dilini, atası isə İzmirdə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində müfəttiş işləyərkən yunan dilini öyrənib.
Karyerası, sosial və siyasi tədqiqatları
Lətifə Xanım iki il Konya Qız Müəllimlər Məktəbində fransız dili müəllimi işlədikdən sonra on il fransız və yunan məktəblərində çalışıb. Lətifə Bəkir, o cümlədən Feriköydəki fransız orta məktəbi olan "Sainte-Jeanne d'Are" Kollecində türk dilindən dərs deyib.
O, gənc yaşlarından qadın hüquqları və sosial məsələlərlə maraqlanıb. Cəmi on yeddi yaşında ikən İttihad və Tərəqqi Komitəsinin köməkliyi ilə anası Nesime Xanım tərəfindən qurulan "Teali-i Vətən Osmanlı Xanımları" Cəmiyyətinin katibi olub.
Qadın hüquqları ilə bağlı fəaliyyəti ilə yanaşı o, yoxsullar, uşaqlar, imkansız qruplar və əlillər üçün bir çox yardım və xeyriyyə cəmiyyətlərinin yaradılmasında öncülük edibdir. Lətifə Bəkir şəxsən özü bu birlik və fondlarda çalışıb. "Hilal-i Ahmer", "Hilal-i Ahdar", "Himaye-i Etfal Dərnəyi", sonradan Uşaqları Müdafiə Təşkilatına çevrilən Türk Maarif Cəmiyyəti (TED), Darüşşafaka, İzmir Xeyriyyə Dərnəyi, Analar Birliyi, Qadınların Müdafiəsi Agentliyi və bir çox dərnək və təşkilatlarda aktiv fəaliyyət göstərib. O, bu fondların idarə heyətində təmsil olunub.
Lətifə Bəkir Çeyrəkbaşı ilk siyasi fəaliyyətini əmisi Həmdullah Süphi Tanrıövərlə İstanbulun Fatih səmtindəki Horhor küçəsindəki Əbdüllətif Süphi Paşa malikanəsində həyata keçirib. Qadınlar 1930-cu ildə bələdiyyə seçkilərində iştirak etmək hüququ aldıqdan sonra 1930-cu il yerli seçkilərdə İstanbul Cəmiyyət-i Bələdiyə (Bələdiyyə Şurası) üzvü seçilib.
1946-cı il ümumi seçkilərdən əvvəl Lətifə Bəkir İzmir Şəhər Şurasının üzvü və Xeyriyyə Dərnəyinin sədri idi. 1946-cı il seçkilərində 115.714 səs aldı və Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) siyahısından 8-ci çağırış İzmir millət vəkili olaraq Türkiyə Böyük Millət Məclisinə daxil oldu. 12 avqust 1946-1950-ci illər arasında Türkiyə Böyük Millət Məclisinin İqtisadiyyat Komissiyasının üzvü olub.
Şəxsi həyatı və ölümü
1934-cü ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisində Soyad Qanunu qəbul edildikdən sonra Mustafa Kamal Atatürk Lətifə Bəkirə türk qadınlarının üzərinə nur kimi doğulduğunu deyərək ona "İşıkdoğdu" soyadını verib.
Lətifə Bəkir 1915-ci ildə İzmirdə Poçt və Teleqraf Nazirliyinin müdir müavini Bəkir Vəfa bəylə nigaha daxil olub. Bu evlilikdən Sirət, Fikrət, Nasır və Necmi adlı övladları dünyaya gəlib.
İstanbulda, İzmirdə və Ankarada müvafiq olaraq Posçt İdarələrinin Baş Müdiri vəzifəsində çalışan həyat yoldaşı Osmanlı dövründə rüblüu vergi toplayan şəxs olduğu üçün "Çeyrekbaşı" soyadını götürüb. Lətifə xanım ərinin siyasi incikliyi və Soyadı Qanununun 4-cü maddəsinə əsasən, “Soyadı ailə başçısı olan kişilər təyin edə bilər” deyə evləndikdən sonra “Çeyrekbaşı” soyadını istifadə etməyə üstünlük verib.
Lətifə Bəkir Çeyrəkbaşı 23 sentyabr 1952-ci ildə 51 yaşında xərçəng xəstəliyindən İstanbulda vəfat edib. Onun cənazəsi 24 sentyabr 1952-ci ildə evindən götürülərək Ədirnəqapı şəhidliyində dəfn edilib.
İstinadlar
- "Türk kadın devriminde Latife Bekir Işıkdoğdu Çeyrekbaşı" (Türkçe). 2022-06-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-29.
- TÜRK PARLAMENTO TARİHİ VIII. DÖNEM (1946–1950) (PDF). ISBN . 2022-01-01 at the Wayback Machine
- Toplumsal Tarih: Sayı: 328.
- "SÜFRAJİST HAREKETTE BİR CUMHURİYET KADINI: LATİFE BEKİR ÇEYREKBAŞI". 2022-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-30.
- Türk Parlamentosundaki Kadın Milletvekilleri (1935-2007) (PDF). tr:Erzurum. 2021-03-15 at the Wayback Machine
- "Latife Bekir Çeyrekbaşı'nın Hayatı ve Faaliyetleri". İzmir. 2024-02-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-03-30.
Xarici keçidlər
- Izmir Katip Celebi University - Latife Bekir Çeyrekbaşıın həyaı və fəaliyyəti
- Latife Bekir Çeyrekbaşı Kadın Hakları Savunucusu, Milletvekili, Eğitimci, Siyasetçi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Letife Bekir Ceyrekbasi ve ya Mustafa Kamal Ataturkun verdiyi soyadla Letife Isikdogdu turk Latife Bekir Ceyrekbasi Latife Isikdogdu 1901 Konstantinopol 23 sentyabr 1952 Istanbul Osmanli Turkiye maarifcisi siyasetci ve qadin huquqlari mudafiecisi Letife Bekir Ceyrekbasiturk Latife Bekir Ceyrekbasi Latife IsikdogduTurkiye Boyuk Millet Meclisi Izmirden 8 ci cagiris millet vekili5 avqust 1946 20 may 1950Qadinlar Xalq Firqesi rehberi1928 1935Sexsi melumatlarDogum tarixi 1901Dogum yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiVefat tarixi 23 sentyabr 1952 1952 09 23 Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeDefn yeri Edirneqapi sehidliyiMilliyyeti turkVetendasligi Osmanli imperiyasi TurkiyePartiya CHPFealiyyeti maarifci siyasetci aktivistAtasi Yusuf Kamil SuphiAnasi Nesime SuphiHeyat yoldasi Bekir Vefa CeyrekbasiUsagi 3Ailesi Ebdulletif Suphi Pasa babasi Hemdullah Suphi Tanriover emisi Seniha Sami Morali xalasi Sema Ceyrekbasioglu nevesi Dini Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllar XX esrin birinci yarisinda Turkiyede feminist herekatin aparici simalarindan biri olan Letife Bekir 1923 cu ilde qurulan Xalq Partiyasinin ve onun davamcisi Turk Qadinlar Birliyinin qurucu ve idare heyetinin uzvu idi TKB O 1946 ci il Umumi Seckilerinde Cumhuriyyet Xalq Partiyasindan CHP Izmir millet vekili olaraq Turkiye Boyuk Millet Meclisine daxil olub Babasi Osmanli imperiyasi Xalq Maarif Nazirlerinden Ebdullatif Sufi Pasa emisi ise Cumhuriyyet dovrunun Milli Maarif Nazirlerinden biri yazici ve edebiyyat adami Hemdullah Sufi Tanrioverdir Nevesi Sema Ceyrekbasioglu teatr ve kino aktrisasidir HeyatiIlk illeri ve tehsili Letife Xanim 1901 ci ilde Osmanli imperiyasinin paytaxti Istanbulda anadan olub Atasi kecmis Maarif Nazirlerinde Mese ve Meden Mudiri Ebdullatif Sufi Pasanin oglu Kocamemi ailesinin uzvu Yusuf Kamil bey anasi ise Ikinci Mesrutiyyet dovrunde Saloniki ve Istanbulda qadin derneklerinde fealliq gosteren Nesime xanimdir Letife xanim evlerinde ereb ve fars edebiyyati elm ve dil kurslari elece de klassik Osmanli turk edebiyyati dersleri alaraq boyuyub O malikanede daye ve murebiyyesinden fransiz dilini atasi ise Izmirde Kend Teserrufati Nazirliyinde mufettis isleyerken yunan dilini oyrenib Karyerasi sosial ve siyasi tedqiqatlariLetife Xanim iki il Konya Qiz Muellimler Mektebinde fransiz dili muellimi isledikden sonra on il fransiz ve yunan mekteblerinde calisib Letife Bekir o cumleden Ferikoydeki fransiz orta mektebi olan Sainte Jeanne d Are Kollecinde turk dilinden ders deyib O genc yaslarindan qadin huquqlari ve sosial meselelerle maraqlanib Cemi on yeddi yasinda iken Ittihad ve Tereqqi Komitesinin komekliyi ile anasi Nesime Xanim terefinden qurulan Teali i Veten Osmanli Xanimlari Cemiyyetinin katibi olub Qadin huquqlari ile bagli fealiyyeti ile yanasi o yoxsullar usaqlar imkansiz qruplar ve eliller ucun bir cox yardim ve xeyriyye cemiyyetlerinin yaradilmasinda onculuk edibdir Letife Bekir sexsen ozu bu birlik ve fondlarda calisib Hilal i Ahmer Hilal i Ahdar Himaye i Etfal Derneyi sonradan Usaqlari Mudafie Teskilatina cevrilen Turk Maarif Cemiyyeti TED Darussafaka Izmir Xeyriyye Derneyi Analar Birliyi Qadinlarin Mudafiesi Agentliyi ve bir cox dernek ve teskilatlarda aktiv fealiyyet gosterib O bu fondlarin idare heyetinde temsil olunub Letife Bekir Ceyrekbasi ilk siyasi fealiyyetini emisi Hemdullah Suphi Tanrioverle Istanbulun Fatih semtindeki Horhor kucesindeki Ebdulletif Suphi Pasa malikanesinde heyata kecirib Qadinlar 1930 cu ilde belediyye seckilerinde istirak etmek huququ aldiqdan sonra 1930 cu il yerli seckilerde Istanbul Cemiyyet i Belediye Belediyye Surasi uzvu secilib 1946 ci il umumi seckilerden evvel Letife Bekir Izmir Seher Surasinin uzvu ve Xeyriyye Derneyinin sedri idi 1946 ci il seckilerinde 115 714 ses aldi ve Cumhuriyyet Xalq Partiyasi CHP siyahisindan 8 ci cagiris Izmir millet vekili olaraq Turkiye Boyuk Millet Meclisine daxil oldu 12 avqust 1946 1950 ci iller arasinda Turkiye Boyuk Millet Meclisinin Iqtisadiyyat Komissiyasinin uzvu olub Sexsi heyati ve olumu1934 cu ilde Turkiye Boyuk Millet Meclisinde Soyad Qanunu qebul edildikden sonra Mustafa Kamal Ataturk Letife Bekire turk qadinlarinin uzerine nur kimi doguldugunu deyerek ona Isikdogdu soyadini verib Letife Bekir 1915 ci ilde Izmirde Poct ve Teleqraf Nazirliyinin mudir muavini Bekir Vefa beyle nigaha daxil olub Bu evlilikden Siret Fikret Nasir ve Necmi adli ovladlari dunyaya gelib Istanbulda Izmirde ve Ankarada muvafiq olaraq Posct Idarelerinin Bas Mudiri vezifesinde calisan heyat yoldasi Osmanli dovrunde rubluu vergi toplayan sexs oldugu ucun Ceyrekbasi soyadini goturub Letife xanim erinin siyasi incikliyi ve Soyadi Qanununun 4 cu maddesine esasen Soyadi aile bascisi olan kisiler teyin ede biler deye evlendikden sonra Ceyrekbasi soyadini istifade etmeye ustunluk verib Letife Bekir Ceyrekbasi 23 sentyabr 1952 ci ilde 51 yasinda xerceng xesteliyinden Istanbulda vefat edib Onun cenazesi 24 sentyabr 1952 ci ilde evinden goturulerek Edirneqapi sehidliyinde defn edilib Istinadlar Turk kadin devriminde Latife Bekir Isikdogdu Ceyrekbasi Turkce 2022 06 01 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 29 TURK PARLAMENTO TARIHI VIII DONEM 1946 1950 PDF ISBN 978975 6226988 2022 01 01 at the Wayback Machine Toplumsal Tarih Sayi 328 SUFRAJIST HAREKETTE BIR CUMHURIYET KADINI LATIFE BEKIR CEYREKBASI 2022 06 12 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 30 Turk Parlamentosundaki Kadin Milletvekilleri 1935 2007 PDF tr Erzurum 2021 03 15 at the Wayback Machine Latife Bekir Ceyrekbasi nin Hayati ve Faaliyetleri Izmir 2024 02 01 tarixinde Istifade tarixi 2024 03 30 Xarici kecidlerIzmir Katip Celebi University Latife Bekir Ceyrekbasiin heyai ve fealiyyeti Latife Bekir Ceyrekbasi Kadin Haklari Savunucusu Milletvekili Egitimci Siyasetci