Lamiids, asteridlər kladına daxil olan geniş və müxtəlif bitki qrupudur. Bu klad, təxminən 40.000 növü əhatə edir və bu da bütün çiçəkli bitki növlərinin təxminən 15%-ni təşkil edir. Lamiidlər, ağaclar, kollar, otlar və üzüm bitkiləri də daxil olmaqla müxtəlif həyat formalarına malikdirlər.
Xüsusiyyətləri
Lamiidlər, bir sıra ortaq xüsusiyyətlərə malikdir:
Sympetalous corolla: Lamiidlərin əksəriyyəti, bitişik ləçəkli (sympetalous) çiçəklərə malikdir. Bu, ləçəklərin bir-birinə bitişərək boru və ya huni şəklində bir corrolla əmələ gətirməsidir.
Superior ovary: Lamiidlərin əksəriyyəti, üstün yumurtalıqlı (superior ovary) çiçəklərə malikdir. Bu, yumurtalığın digər çiçək hissələrinin (ləçəklər, kasa yarpaqları və erkəkciklər) üstündə yerləşməsidir.
Iridoid compounds: Lamiidlər, iridoid birləşmələri adlanan bir sıra ikincil metabolitlərə malikdir. Bu birləşmələr, bitkiləri ot yeyən heyvanlardan və zərərvericilərdən qorumağa kömək edir.
Təsnifatı
Lamiidlər, iki əsas qrupa ayrılır:
Basal lamiids: Bu qrup, Garryales, Gentianales, Lamiales, Solanales və Boraginales kimi sıraları əhatə edir.
Euasterids I: Bu qrup, daha çox tanınan lamiid fəsilələrini əhatə edir, o cümlədən:
- Lamiaceae (dodaqçiçəklilər)
- Oleaceae (zeytunkimilər)
- Plantaginaceae (bağayarpağıkimilər)
- Scrophulariaceae (sıracaotuçiçəklilər)
- Solanaceae (badımcançiçəklilər)
- Acanthaceae (akantkimilər)
- Bignoniaceae (bignoniyakimilər)
- Gesneriaceae (hesneriyakimilər)
- Verbenaceae (mineçiçəklilər)
Əhəmiyyəti
Lamiidlər, təbiət və insan həyatı üçün böyük əhəmiyyətə malikdir. Onlar qida mənbəyi (zeytun, susam, nanə, reyhan, lavanda və s.), dərman, ədviyyat, ətir, lif və digər məhsulların əsasını təşkil edir. Lamiidlər həmçinin ekosistemlərdə mühüm rol oynayır, fotosintez prosesi ilə oksigen istehsal edir, torpağın münbitliyini artırır və biomüxtəlifliyin qorunmasına kömək edir.
İstinadlar
- Refulio-Rodriguez, N.F.; Olmstead, R.G. "Phylogeny of Lamiidae". American Journal of Botany. 101 (2). 2014: 287–299. doi:10.3732/ajb.1300394.
- Judd, W. S.; Campbell, C. S.; Kellogg, E. A.; Stevens, P. F.; Donoghue, M. J. Plant Systematics: A Phylogenetic Approach. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates. 2008. ISBN .
- Jensen, S. R. "Plant iridoids, their biosynthesis and distribution in angiosperms". Natural Product Reports. 27 (11). 2010: 1728–1754. doi:10.1039/c001215h. PMID 20657544.
- Heywood, V. H.; Brummitt, R. K.; Culham, A.; Seberg, O. Flowering Plant Families of the World. Richmond, Surrey: Kew Publishing. 2007. ISBN .