Lüksemburq parlamenti

Lüksemburq Deputatlar Palatası (Chamber vun den Deputéierten, Chambre des Députés, Abgeordnetenkammer) — Lüksemburq Böyük Hersoqluğunun təkpalatalı . Palata qanunların qəbul edilməsi, fəaliyyətinə nəzarət edilməsi və dövlət büdcəsinin təsdiqlənməsi kimi mühüm funksiyaları yerinə yetirir. Palata 60 deputatdan ibarətdir və onlar ümumi, birbaşa seçkilər yolu ilə 5 il müddətinə seçilirlər. Hal-hazırda Palatanın sədri Xristian Sosial Xalq Partiyasından (CSV) olan .

Lüksemburq parlamenti
Ümumi məlumatlar
Növü	Təkpalatalı parlament
Təsis tarixi	1841, 1848
İdarə heyəti
Sədr (President)	(Claude Wiseler), CSV 21 noyabr 2023 tarixindən
Sədrin birinci müavini (Premier Vice-Président)	Mişel Volter (Michel Wolter), CSV
Sədr müavini (Vice-Président)	Fernand Etgen,
Sədr müavini (Vice-Président)	Mars Di Bartolomeo,
Baş katib (Secrétaire général)	Laurent Scheeck
Quruluşu
Üzvlərin sayı	60
8 oktyabr 2023 seçkilərindən sonra Deputatlar Palatasının tərkibi
Deputatlar Palatası siyasi partiyalar	Hökumət (35)      CSV (21)      (14) Müxalifət (25)      (11)      (5)      (4)      (3)      (2) Vakant (0)      Vakant (0)
Seçkilər
Deputatlar Palatası Səsvermə sistemi	Proporsional seçki sistemi (Açıq siyahı, )
Deputatlar Palatası Sonuncu seçkilər	Son seçki:
Məclis zalı
Deputatlar Palatasının iclas zalı
Sayt
chd.lu
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Lüksemburqun müasir parlamentarizm tarixi 1841-ci ildə Əyalətlər Məclisinin (Assemblée des États) yaradılması ilə başlayır. Bu məclis məhdud səlahiyyətlərə malik idi və əsasən məşvərətçi orqan kimi fəaliyyət göstərirdi. 1848-ci il inqilabi hərəkatlarının təsiri ilə Lüksemburqda yeni, daha liberal konstitusiya qəbul edildi və bu konstitusiya ilə müasir Deputatlar Palatası (Chambre des Députés) təsis olundu. Bu yeni orqan daha geniş qanunvericilik və nəzarət səlahiyyətləri əldə etdi.

1856-cı ildə Kral-Böyük Hersoq III Villem tərəfindən həyata keçirilən "dövlət çevrilişi" nəticəsində 1848-ci il konstitusiyası ləğv edildi və parlamentin səlahiyyətləri yenidən məhdudlaşdırıldı, Əyalətlər Məclisi bərpa edildi. Lakin 1868-ci ildə qəbul edilən yeni konstitusiya ilə Deputatlar Palatası bərpa olundu və onun səlahiyyətləri əsasən bu günə qədər qüvvədə qalan çərçivəyə salındı. XX əsrdə, xüsusilə 1919-cu ildə ümumi seçki hüququnun (kişilər və qadınlar üçün) tətbiqi və konstitusiya islahatları Lüksemburq parlamentarizminin inkişafında mühüm mərhələlər oldu.

Funksiyaları

Deputatlar Palatasının əsas funksiyaları Lüksemburq Konstitusiyası ilə müəyyən edilir və aşağıdakıları əhatə edir:

• Qanunvericilik: Palata qanun layihələrini (projets de loi, hökumət tərəfindən təqdim edilir) və qanun təkliflərini (propositions de loi, deputatlar tərəfindən təqdim edilir) müzakirə edir və səsə qoyur. Qəbul edilmiş qanunlar Böyük Hersoq tərəfindən təsdiqləndikdən sonra qüvvəyə minir.
• Büdcəyə nəzarət: Hər il Palata dövlət büdcəsini və dövlət hesablarını təsdiq edir. Bu, hökumətin maliyyə fəaliyyətinə nəzarət etmək üçün vacib bir mexanizmdir.
• Hökumətə nəzarət: Deputatların hökumət üzvlərinə yazılı və şifahi suallar ünvanlamaq, interpelyasiya (sorğu) vermək hüququ vardır. Palata hökumətin fəaliyyətini araşdırmaq üçün istintaq komissiyaları yarada bilər və hökumətə etimad və ya etimadsızlıq votumu verə bilər.
• Konstitusiyaya dəyişikliklər: Konstitusiyaya hər hansı bir dəyişiklik Palatanın təsdiqini tələb edir (bəzi hallarda referendum da tələb oluna bilər).
• Beynəlxalq müqavilələr: Əhəmiyyətli beynəlxalq müqavilələr qüvvəyə minməzdən əvvəl Palata tərəfindən təsdiq edilməlidir.

Tərkibi

Deputatlar Palatası 60 üzvdən ibarətdir. Deputatlar beş il müddətinə proporsional seçki sistemi əsasında seçilirlər. Seçkilər dörd çoxmandatlı seçki dairəsində keçirilir:

• Cənub (Sud) dairəsi: 23 deputat
• Mərkəz (Centre) dairəsi: 21 deputat
• Şimal (Nord) dairəsi: 9 deputat
• Şərq (Est) dairəsi: 7 deputat

Lüksemburq seçki sistemi seçicilərə səsvermə zamanı bir neçə namizədə səs vermək (panachage) və ya bir partiyanın siyahısına səs vermək imkanı verən açıq siyahı prinsipinə əsaslanır. Mandatların bölünməsi ilə həyata keçirilir.

2023-cü il seçkilərindən sonra tərkibi

nəticələrinə əsasən formalaşan hökumət koalisiyası Xristian Sosial Xalq Partiyası (CSV) və (DP) ibarətdir. Bu iki partiya birlikdə 60 yerdən 35-nə sahibdir. Əsas müxalifət partiyaları (LSAP), (ADR), (Déi Gréng), (Piraten) və (Déi Lénk) partiyalarıdır.

Rəhbərlik

Palatanın işinə Sədr (President) rəhbərlik edir. Sədr iclaslara sədrlik edir, Palatanı daxildə və xaricdə təmsil edir və onun inzibati işlərinə nəzarət edir. Palatanın işinin təşkili üçün Sədr, üç Sədr müavini və digər üzvlərdən ibarət olan Büro (Bureau) fəaliyyət göstərir. Büro Palatanın gündəliyini müəyyənləşdirir və onun fəaliyyətinin ümumi təşkilinə cavabdehdir. Palatanın inzibati aparatına Baş katib (Secrétaire général) rəhbərlik edir.

Hal-hazırda (Avqust 2024) Palatanın Bürosu aşağıdakı tərkibdədir:

• Sədr: (CSV)
• Sədr müavinləri: Mişel Volter (CSV), Fernand Etgen (DP), Mars Di Bartolomeo (LSAP)

İclas yeri

Deputatlar Palatası Lüksemburq şəhərinin mərkəzində, Krautmaart (Marché aux Herbes) adlanan ərazidə yerləşən Hôtel de la Chambre des Députés binasında fəaliyyət göstərir. Bu bina 1858-1860-cı illərdə memar Antuan Hartman tərəfindən xüsusi olaraq qanunverici orqan üçün tikilmişdir. Bina Lüksemburq Böyük Hersoq Sarayının (Palais Grand-Ducal) yaxınlığında yerləşir.

Seçkilər

Deputatlar Palatasına sonuncu seçkilər tarixində keçirilmişdir. Növbəti seçkilərin 2028-ci ilin oktyabr ayında keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Həmçinin bax

• Lüksemburq

İstinadlar

1. https://gouvernement.lu/en/systeme-politique.html.
2. "Luxembourg Chambre des Députés (Chamber of Deputies)". Inter-Parliamentary Union. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
3. "Rôle et fonctionnement" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
4. "Claude Wiseler" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
5. "Histoire parlementaire" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
6. "Histoire constitutionnelle et parlementaire" (fransız). Guichet.lu - Luxembourg government portal. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
7. "Histoire du Luxembourg" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
8. "Constitution du Grand-Duché de Luxembourg (version consolidée au 01/07/2023)" (fransız). Legilux. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
9. "Le budget de l'État" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
10. "Le contrôle du Gouvernement" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
11. "Élections législatives" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
12. "Répartition des sièges" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
13. "Accord de coalition 2023-2028" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
14. "Organisation politique" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
15. "Le Président" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
16. "Le Bureau" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
17. "Secrétariat général" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
18. "Le Bureau de la Chambre des Députés" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
19. "Découvrir l'Hôtel de la Chambre" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
20. "L'Hôtel de la Chambre des Députés (PDF Broşura)" (fransız). Chambre des Députés du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.
21. "Élections législatives 2023 - Résultats officiels" (fransız). Le Gouvernement du Grand-Duché de Luxembourg. İstifadə tarixi: 2024-08-12.

Xarici keçidlər

• Deputatlar Palatasının rəsmi saytı
• Lüksemburqun seçki sistemi haqqında rəsmi məlumat