fbpx
Wikipedia

Kərkük döyüşü

Avqust 12, 2021

Kərkük və ya Ağ Dərbənd döyüşü — Nadir xanın Mesopotomiya yürüşünün son döyüşü. Bu döyüşdə Nadir xan onu əvvəl məğlub etmiş Osmanlı sərkərdəsi Topal Osman Paşadan intiqamını almış, onun ordusunu döyüşdə məğlub etmiş, özünü isə öldürmüşdür. Bu döyüş hər iki tərəf üçün gözlənilməz qələbələr və məğlubiyyətlərlə müşayiət olunan hadisələr zəncirinin bir silsiləsi idi. Döyüş Nadirin ordusu üçün böyük qələbə ilə nəticələndi. Lakin Nadir xan imperiyanın cənubunda günü-gündən böyüyən və Məhəmməd xan Bəlucun rəhbərlik etdiyi üsyana görə bölgədən getməyə məcbur oldu. Bu Nadiri qələbəsindən sona qədər faydalanmasına mane oldu, belə ki, Nadir xan yürüşünü davam etdirərək Bağdadı ələ keçirə bilərdi.

Kərkük döyüşü
Əsas münaqişə: Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1730-1736) və Nadirin yürüşləri

Döyüşün son hissəsində Nadir xanın onu birinci və axırıncı dəfə məğlub edən Topal Osman Paşanın nəşinə əhvalı pis formada baxdığını əks etdirən illüstrasiya
Tarix 24-26 oktyabr 1733
Yeri Kərkük, Mosul vilayəti, Maku
Səbəbi Nadir xanın Kirmanşah sülh müqaviləsinin şərtlərindən narazı olması və itirilmiş torpaqları geri qaytarmaq istəməsi
Nəticəsi Mütləq Səfəvi qələbəsi.
Ərazi dəyişikliyi Səfəvi dövləti Osmanlı İraqını ələ keçirsə də, Məhəmməd xan Bəluc üsyanına görə geri çəkilməyə məcbur oldu.
Münaqişə tərəfləri
Komandan(lar)

Nadir xan Əfşar
Hacıbəy xan

Topal Osman Paşa
Memiş paşa

Tərəflərin qüvvəsi

Osmanlılardan daha az

100.000
Ölənlər və yaralananlar

Çox az

20.000-dən az

  • all the artillery

Arxa plan

1730–1732-ci illər Osmanlı-Səfəvi müharibəsinin ardından 1732-ci ildə Kirmanşah sülh müqaviləsi imzalandı. Bu müqaviləyə görə Araz çayı iki dövlət arasında sərhəd olacaq, İrəvan, Gəncə, Naxçıvan, Bitlis, Şirvan və Dağıstan osmanlılara, Təbriz, Kirmanşah, Luristan və Ərdəbil əyalətləri səfəvilərə qalacaqdı. Sözügedən müqavilə Osmanlı dövlətini məmnun etmədi və sədrəzəm vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Yəni, həssas sülh şəraiti yaradıldı. Səfəvi imperiyası da itirdiyi torpaqları geri almaq üçün fürsət gözləyirdi. 1733-cü ildə faktiki hakimiyyəti tamamən ələ keçirən Nadir xan osmanlılardan torpaqları geri ala bilmək üçün yenidən müharibəyə başladı.

Nadir xanın Mesopotomiya yürüşü 1732–1733-cü illəri əhatə edir. İranın qərbi və Qafqaz Osmanlı imperiyasının əlində ikən Nadir xanın niyə məhz İraqa hücum etməsi dəqqi bilinmir və tarixçilər arasında mübahisələrə səbəb olmuşdur. Aksvorti ehtimal edir ki, Nadir xan osmanlılara gözləmədikləri yerdən zərbə vurmaq və sonda ələ keçirdiyi yerləri Qafqazla dəyişmək fikrində idi. Çünki ələ keçirilməsi arzulanan Bağdad danışıqlar üçün ən ideal üstünlük idi. Hücum reallaşmamışdan əvvəl Osmanlı imperiyası bunu gözləməsə də, hazır vəziyyətdə idi.

Səfəvi ordusu özünün sağ qalan 7 min nəfərlik ordusu ilə Kərkükü mühasirəyə almışdı və sonra Bağdad yaxınlığında Osmanlı ordusunu məğlub etdikdən sonra Nadir xan çox çətin hərbi manevra edərək ordusunu Dəclə çayından keçirdi. Çayı keçən ordu Bağdad şəhərini mühasirəyə aldı. Şəhərdəki müqavimətə Osmanlı sərkərdəsi Əhməd paşa rəhbərlik edirdi. Çox inadkar sərkərdə olan Əhməd paşa Topal paşanın rəhbərliyi altındakı 80.000 nəfərlik (bəzi mənbələrə görə 100.000 və ya 200.000 nəfərlik) Osmanlı ordusunun yardıma gəlib çatdığı vaxta qədər şəhəri müdafiə edə bildi. Topal paşa bu ordunu müxtəlif vilayətlərdən, ərəblərdən və kürdlərdən toplamışdı.

Topalm paşa hiylə işlədərək öz ordusunun demək olar ki, 1/4 hissəsini itirən Nadir xanı əlverişsiz müharibəyə cəlb edə bildi. Nəticədə Səfəvi ordusu məğlub edildi, ordunun yarısı öldürüldü və bütün silah-sursat itirildi. Nadir xanın ordusu üçün dəhətli nəticələrlə bitən Samara döyüşünün nəticələrini eşidən Bağdad valisi Əhməd paşa şəhəri mühasirədə saxlayan 12 min nəfərlik Qızılbaş ordusuna hücum etdi.

Samara döyüşündəki məğlubiyyət Nadir xana baha başa gəlmişdi. Onun ordusunun sayı 30 minə qədər azalmış, döyüş ləvazimatlarının, ərzaq xeyli azalmış, Bağdada gedən yolunun önü kəsilmişdi. Bir çox təcrübəli döyüçmünün həyatını itirməsi ən böyük problemlərdən biri idi. Ortada olan problemlərdən biri də o idi ki, bu vaxta qədər məğlubedilməz olan Nadir xanı döyüşçüləri bu məğlubiyyətlə döyüş əhval-ruhiyyələrini itirmişdilər. Nadir xanın vəziyyəti öz yerinə dəyişdirmək üçün gördüyü ilk iş ordusunun əhval-ruhiyyəsini qaldırmaq oldu. O, öz köməkçilərini çağıraraq səhvlərini etiraf etdi:

  ...Nadir bildirdi ki, onun və onun adamlarının hər birinin taleyi eynidir və birdir, o, onlara keçmiş fədakarlıqlarını və cəsurluqlarını xatırlatdı və söz verdi ki, o, son məğlubiyyəti onlara unutduracaqdır. Beləcə, öz sərkərdələri və döyüşçüləri tərəfindən bəyənildi. O, öz döyüşçülərinin döyüş ruhunu yeniləməklə birlikdə osmanlılarla qarşıdan gələn müharibədə döyüşçülərinin ona qarşı itaətsizlik etməmələrini də təminat altına aldı.  

Üsyan imperiyanın cənubunda Məhəmməd xan Bəlucun rəhbərliyi altında gedirdi və o, öz ətrafına xeyli sayda narazı kütlə toplaya bilmişdi. Üsyan həmin bölgədəki yerli ərəb tayfaları tərəfindən də dəstəklənirdi. Nadirin fikirləşdiyi həll yoluna görə o, birinci Topal paşa problemini həll etməli, yalnız ondan sonra üsyanı yatırmaq üçün imperiyanın cənubuna getməli idi.

Nadiri Samaradakı məğlubiyyəti düzəltmək üçün vadar edən səbəblər içində siyasi səbəblər də var idi. O, məğlubiyyət xəbərinin imperiya ərazisində yayılaraq onun siyasi nüfuzunu azaltmasından və bərəkətli torpaqlarda başlanan üsyanın daha da böyüməsindən qorxurdu. Nadir öz nüfuzunu və eqosunu təmin etmək üçün təcili tədbirlərə başladı. Samara döyüşündə onu məğlub edən Topal paşa bunu bacaran ilk insan idi (hələ də yeganə insan olaraq qalır) və Nadir onunla yeni döyüş üçün öz ordusunun sürətli formada yenidən təşkil edilməsinə başladı.

Topal paşa da eyni zamanda öz ordusunu bərpa etməyə çalışırdı. Onun ordusu 20.000 itki vermişdi. Bu onun ordusundakı hər 4 nəfərdən birinin ölməsi demək idi. Topaş paşa döyüş zamanı 70 yaşında idi və İstanbula özündən daha gənc generalla əvəz edilməsini tələb edən xəbər göndərmişdi. O, İraqı ələ keçirmək üçün gələn növbəti Əfşar ordusunun qarşısına çıxan zaman 100.000 nəfərlik güclü ordu yarada bilmişdi.

Döyüş

İlk mərhələ

 
1.Səfəvi piyada qoşunu Osmanlı ordusuna hücum edir və hər iki tərəf bir-birinə atəş açır.
2. Nadir xan Hacıbəy xanı 15.000 nəfərlik qoşunla Osmanlı ordusunun sol cinahı üzərinə göndərir.
3. Nadir bir digər 15.000 nəfərlik qoşunla Osmanlı ordusunun sağ cınahını da əhatələyir. Bununla da, ordunun mühasirəyə alınması tamamlanır.

Nadirin kəşfiyyatçıları onu Ağ Dərbənd vadisi boyunca yaxınlaşan 12.000 nəfərlik ordu barədə xəbərdar etdilər. Topal Paşa bu ordu bölməsini əsas ordunun qarşısında onu mühafizə etmək üçün Memiş paşanın rəhbərliyi ilə göndərmişdi. Nadir xan Memiş paşanı tələyə salmaq üçün Hacıbəy xanın rəhbərliyi ilə avanqard qoşun göndərdi. Hacıbəy xanı uzaqdan təqib edən Memiş paşa Nadirin pusquda gözləyən ordusuna tərəf çəkildi və nəticədə hər iki tərəfdən 15.000 nəfərlik ordu bölmələri Osmanlı qoşununa hücum etdilər. Nadir xan bu toqquşmada asanlıqla qələbə qazandı. Topaş paşaya Nadirin ordusunu yönləndirdiyini deyən və təqib üçün daha çox qoşun istəyən Memiş paşa bu toqquşmadan sonra ölülər arasında idi.

Memiş paşanın izlədiyi marşrut Topal paşanın rəhbərliyi altındakı əsas qüvvələrdən 5 km aralıda idi. Nadir xan onu məğlub etdikdən sonra böyük sürətlə Topal paşanın üzərinə hücuma keçdi. Topal paşa bundan duyux düşdü və öz döyüşçülərinə dərhal hazır vəziyyətə gəlmək əmri verdi. Nadir xan ordusu aradakı məsafəni azaltdığı zaman piyada qoşununa yeniçərilərin üzərinə hücum etmək əmri verdi. Yüksək səviyyədə atışma başladı və Osmanlı-Səfəvi qoşunları 2 saat boyunca bir-birlərini atəşə tutdular.

Həlledici mərhələ

Səfəvi ordusunun elit tüfəngçi dəstəsi olan cəzayirçilər 2 saatlıq atışmadan sonra birbaşa yeniçərilərin üzərinə hücum etdilər. Mükəmməl zamanlama ilə Nadir xan özünün süvarilərinin 2 dəstəsini də hücuma göndərdi. Hər birində 15.000 nəfərlik döyüşçü ilə Hacıbəy xan sol cınah, Nadir xan isə sağ cinaha komandanlıq edirdi. Nadir xan böyük strateji zəka göstərərək manevraları sayəsində Osmanlı qoşununun düzülüş xəttini ikili mühasirəyə aldı.

Nadir xanın son əmrlərindən sonra artıq Osmanlı ordusu ön tərəfdən qılıncla hücum edən cəzayirçilər, hə cinahlardan hücum edən süvarilər tərəfindən sıxışdırılırdı. Vəziyyət belə olduğu zaman Topal paşa özünün səhvini və özünün son döyüşü olduğunu başa düşdü və son döyüşündə döyüşçülərinə qoşulması üçün at hazırlanmasını əmr etdi. Böyük hərbi strateq Topal paşa yaxın müddətdə Samarada məğlub etdiyi gənc türk tərəfindən məğlub edilirdi, lakin Topal paşa meydandan qaçıb həyatını xilas etmək yerinə döyüşçüləri ilə birgə ölməyi seçdi. Yaşlı general atının üzərində olarkən tüfənglə iki dəfə vuruldu və öldü. Səfəvi süvarisi Allahyar bəy Gəraylı Nadir xana hədiyyə etmək üçün onun başını kəsdi.

Döyüş 20.000 Osmanlı döyüşçüsü öldürüldü, bütün artilleriya Nadir xanın əlinə keçdi və Osmanlı ordusu sursatının böyük hissəsini itirdi. Samaradakı ağır məğlubiyyətin qisası beləcə alınmış oldu. Nadir onu birinci və axırıncı dəfə məğlub etmiş şəxsə hörmət əlaməti olaraq başı ilə bədənini bir yerdə dəfn olunması üçün Bağdad şəhərinə göndərdi. Lakin Topal Osman paşanın məzarı hal-hazırda Kərkükdəki İmam Qasım məscidində yerləşir.

Nəticə

Nadir xan bu yürüşü başladan zaman Bağdadı ələ keçirməyi və sonra Qafqaza yeni yürüş təşkil etməyi planlayırdı. Topal paşanın məğlubiyyəti və ölümündən sonra Əhməd paşa ərazi dəyişikliyi olmaqla sülh danışıqlarına başladı. Lakin bu danışıqlar heç vaxt İstanbul tərəfindən ratifikasiya edilmədi. Kərkük döyüşünün vahiməli xəbərləri Təbrizə çatdığı zaman Osmanlı qoşunu Təbrizi boşaltdı. Nadir xana gələn yeni hesabatlara görə imperiyanın cənubundakı Məhəmməd xan üsyanı günü-gündən böyüməkdə idi və onu görməzdən gəlmək təhlükəli ola bilərdi. Bu üsyan Nadir xanı əsas məqsədi olan Bağdadı ələ keçirməkdən məhrum etdi. Nadir xan üsyanı yatırmaq və zəifləyən ordusuna yeni qüvvələr toplamaq üçün geriyə döndü.

Topal paşa sonda Kərkükdə (Ağ Dərbənddə) məğlub öldürülsə də, Samara döyüşündə Nadiri məğlub etməklə Bağdad şəhərini Səfəvi hakimiyətinə keçməsinə mane oldu. Nadir xan Kərkük döyüşündə qazandığı qələbədən tam formada faydalana bilmədi və üsyanı yatırmaq üçün imperiyasına geri döndü. Tarixçilər düşünür ki, Topal Osman paşa Samara döyüşündə məğlub olsaydı, Bağdad Səfəvi dövlətinin əlinə keçəcək və uzun müddət də ona tabe olacaqdı.

Həmçinin bax

Mənbə

İstinadlar

  1. Lockhart, Laurence, Nadir Shah: A Critical Study Based Mainly Upon Contemporary Sources, London, 1938, s. 77. Luzac & Co.
  2. Ghafouri, Ali(2008). History of Iran's wars: from the Medes to now,s. 382. Etela'at Publishing
  3. Axworthy, Michael(2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, s. 141, I. B. Tauris
  4. Axworthy, Michael(2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, s. 141, I. B. Tauris
  5. Moghtader, Gholam-Hussein(2008). The Great Batlles of Nader Shah, s. 47. Donyaye Ketab
  6. Axworthy, Michael(2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, s. 190. I. B. Tauris
  7. Moghtader, Gholam-Hussein(2008). The Great Batlles of Nader Shah, s. 46. Donyaye Ketab
  8. Yıldırım, Alper (2017). I. MAHMUD DEVRİ OSMANLI-İRAN İLİŞKİLERİ. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
  9. Əliyarlı, Süleyman (1996). Azərbaycan tarixi (Uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Bakı: Azərbaycan nəşriyyatı.
  10. "Topal Osman Paşa". islamansiklopedisi.org.tr.
  11. ↑ Ghafouri, Ali(2008). History of Iran's wars: from the Medes to now,p. 382. Etela'at Publishing
  12. The Army of Nader Shah

Ədəbiyyat

  • Moghtader, Gholam-Hussein(2008). The Great Batlles of Nader Shah, Donyaye Ketab
  • Axworthy, Michael (2009). The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, I. B. Tauris
  • Ghafouri, Ali(2008). History of Iran's wars: from the Medes to now, Etela'at Publishing
  • GÜNHAN BÖREKÇİ(2006). A Contribution to the Military Revolution Debate The Janissaries Use of Volley Fire 1593, Department of History, Ohio University

Avqust 12, 2021
kərkük, döyüşü, kərkük, dərbənd, döyüşü, nadir, xanın, mesopotomiya, yürüşünün, döyüşü, döyüşdə, nadir, əvvəl, məğlub, etmiş, osmanlı, sərkərdəsi, topal, osman, paşadan, intiqamını, almış, onun, ordusunu, döyüşdə, məğlub, etmiş, özünü, isə, öldürmüşdür, döyüş,. Kerkuk ve ya Ag Derbend doyusu Nadir xanin Mesopotomiya yurusunun son doyusu Bu doyusde Nadir xan onu evvel meglub etmis Osmanli serkerdesi Topal Osman Pasadan intiqamini almis onun ordusunu doyusde meglub etmis ozunu ise oldurmusdur 8 Bu doyus her iki teref ucun gozlenilmez qelebeler ve meglubiyyetlerle musayiet olunan hadiseler zencirinin bir silsilesi idi Doyus Nadirin ordusu ucun boyuk qelebe ile neticelendi Lakin Nadir xan imperiyanin cenubunda gunu gunden boyuyen ve Mehemmed xan Belucun rehberlik etdiyi usyana gore bolgeden getmeye mecbur oldu Bu Nadiri qelebesinden sona qeder faydalanmasina mane oldu bele ki Nadir xan yurusunu davam etdirerek Bagdadi ele kecire bilerdi 9 Kerkuk doyusuEsas munaqise Sefevi Osmanli muharibesi 1730 1736 ve Nadirin yurusleriDoyusun son hissesinde Nadir xanin onu birinci ve axirinci defe meglub eden Topal Osman Pasanin nesine ehvali pis formada baxdigini eks etdiren illustrasiyaTarix 24 26 oktyabr 1733Yeri Kerkuk Mosul vilayeti MakuSebebi Nadir xanin Kirmansah sulh muqavilesinin sertlerinden narazi olmasi ve itirilmis torpaqlari geri qaytarmaq istemesiNeticesi Mutleq Sefevi qelebesi 1 2 Erazi deyisikliyi Sefevi dovleti Osmanli Iraqini ele kecirse de Mehemmed xan Beluc usyanina gore geri cekilmeye mecbur oldu Munaqise terefleriSefeviler Imperiyasi Osmanli ImperiyasiKomandan lar Nadir xan Efsar Hacibey xan Topal Osman Pasa Memis pasaTereflerin quvvesiOsmanlilardan daha az 3 100 000 4 Olenler ve yaralananlarCox az 5 20 000 den az 6 all the artillery 7 Mundericat 1 Arxa plan 2 Doyus 2 1 Ilk merhele 2 2 Helledici merhele 3 Netice 4 Hemcinin bax 5 Menbe 5 1 Istinadlar 5 2 EdebiyyatArxa plan Redakte1730 1732 ci iller Osmanli Sefevi muharibesinin ardindan 1732 ci ilde Kirmansah sulh muqavilesi imzalandi Bu muqavileye gore Araz cayi iki dovlet arasinda serhed olacaq Irevan Gence Naxcivan Bitlis Sirvan ve Dagistan osmanlilara Tebriz Kirmansah Luristan ve Erdebil eyaletleri sefevilere qalacaqdi Sozugeden muqavile Osmanli dovletini memnun etmedi ve sedrezem vezifesinden uzaqlasdirildi Yeni hessas sulh seraiti yaradildi Sefevi imperiyasi da itirdiyi torpaqlari geri almaq ucun furset gozleyirdi 1733 cu ilde faktiki hakimiyyeti tamamen ele keciren Nadir xan osmanlilardan torpaqlari geri ala bilmek ucun yeniden muharibeye basladi Nadir xanin Mesopotomiya yurusu 1732 1733 cu illeri ehate edir Iranin qerbi ve Qafqaz Osmanli imperiyasinin elinde iken Nadir xanin niye mehz Iraqa hucum etmesi deqqi bilinmir ve tarixciler arasinda mubahiselere sebeb olmusdur Aksvorti ehtimal edir ki Nadir xan osmanlilara gozlemedikleri yerden zerbe vurmaq ve sonda ele kecirdiyi yerleri Qafqazla deyismek fikrinde idi Cunki ele kecirilmesi arzulanan Bagdad danisiqlar ucun en ideal ustunluk idi Hucum reallasmamisdan evvel Osmanli imperiyasi bunu gozlemese de hazir veziyyetde idi Sefevi ordusu ozunun sag qalan 7 min neferlik ordusu ile Kerkuku muhasireye almisdi ve sonra Bagdad yaxinliginda Osmanli ordusunu meglub etdikden sonra Nadir xan cox cetin herbi manevra ederek ordusunu Decle cayindan kecirdi Cayi kecen ordu Bagdad seherini muhasireye aldi Seherdeki muqavimete Osmanli serkerdesi Ehmed pasa rehberlik edirdi Cox inadkar serkerde olan Ehmed pasa Topal pasanin rehberliyi altindaki 80 000 neferlik bezi menbelere gore 100 000 ve ya 200 000 neferlik Osmanli ordusunun yardima gelib catdigi vaxta qeder seheri mudafie ede bildi Topal pasa bu ordunu muxtelif vilayetlerden ereblerden ve kurdlerden toplamisdi 10 Topalm pasa hiyle islederek oz ordusunun demek olar ki 1 4 hissesini itiren Nadir xani elverissiz muharibeye celb ede bildi Neticede Sefevi ordusu meglub edildi ordunun yarisi olduruldu ve butun silah sursat itirildi Nadir xanin ordusu ucun dehetli neticelerle biten Samara doyusunun neticelerini esiden Bagdad valisi Ehmed pasa seheri muhasirede saxlayan 12 min neferlik Qizilbas ordusuna hucum etdi 11 Samara doyusundeki meglubiyyet Nadir xana baha basa gelmisdi Onun ordusunun sayi 30 mine qeder azalmis doyus levazimatlarinin erzaq xeyli azalmis Bagdada geden yolunun onu kesilmisdi Bir cox tecrubeli doyucmunun heyatini itirmesi en boyuk problemlerden biri idi Ortada olan problemlerden biri de o idi ki bu vaxta qeder meglubedilmez olan Nadir xani doyusculeri bu meglubiyyetle doyus ehval ruhiyyelerini itirmisdiler Nadir xanin veziyyeti oz yerine deyisdirmek ucun gorduyu ilk is ordusunun ehval ruhiyyesini qaldirmaq oldu O oz komekcilerini cagiraraq sehvlerini etiraf etdi Nadir bildirdi ki onun ve onun adamlarinin her birinin taleyi eynidir ve birdir o onlara kecmis fedakarliqlarini ve cesurluqlarini xatirlatdi ve soz verdi ki o son meglubiyyeti onlara unutduracaqdir Belece oz serkerdeleri ve doyusculeri terefinden beyenildi O oz doyusculerinin doyus ruhunu yenilemekle birlikde osmanlilarla qarsidan gelen muharibede doyusculerinin ona qarsi itaetsizlik etmemelerini de teminat altina aldi Usyan imperiyanin cenubunda Mehemmed xan Belucun rehberliyi altinda gedirdi ve o oz etrafina xeyli sayda narazi kutle toplaya bilmisdi Usyan hemin bolgedeki yerli ereb tayfalari terefinden de desteklenirdi Nadirin fikirlesdiyi hell yoluna gore o birinci Topal pasa problemini hell etmeli yalniz ondan sonra usyani yatirmaq ucun imperiyanin cenubuna getmeli idi Nadiri Samaradaki meglubiyyeti duzeltmek ucun vadar eden sebebler icinde siyasi sebebler de var idi O meglubiyyet xeberinin imperiya erazisinde yayilaraq onun siyasi nufuzunu azaltmasindan ve bereketli torpaqlarda baslanan usyanin daha da boyumesinden qorxurdu Nadir oz nufuzunu ve eqosunu temin etmek ucun tecili tedbirlere basladi Samara doyusunde onu meglub eden Topal pasa bunu bacaran ilk insan idi hele de yegane insan olaraq qalir ve Nadir onunla yeni doyus ucun oz ordusunun suretli formada yeniden teskil edilmesine basladi Topal pasa da eyni zamanda oz ordusunu berpa etmeye calisirdi Onun ordusu 20 000 itki vermisdi Bu onun ordusundaki her 4 neferden birinin olmesi demek idi Topas pasa doyus zamani 70 yasinda idi ve Istanbula ozunden daha genc generalla evez edilmesini teleb eden xeber gondermisdi O Iraqi ele kecirmek ucun gelen novbeti Efsar ordusunun qarsisina cixan zaman 100 000 neferlik guclu ordu yarada bilmisdi Doyus RedakteIlk merhele Redakte 1 Sefevi piyada qosunu Osmanli ordusuna hucum edir ve her iki teref bir birine ates acir 2 Nadir xan Hacibey xani 15 000 neferlik qosunla Osmanli ordusunun sol cinahi uzerine gonderir 3 Nadir bir diger 15 000 neferlik qosunla Osmanli ordusunun sag cinahini da ehateleyir Bununla da ordunun muhasireye alinmasi tamamlanir Nadirin kesfiyyatcilari onu Ag Derbend vadisi boyunca yaxinlasan 12 000 neferlik ordu barede xeberdar etdiler Topal Pasa bu ordu bolmesini esas ordunun qarsisinda onu muhafize etmek ucun Memis pasanin rehberliyi ile gondermisdi Nadir xan Memis pasani teleye salmaq ucun Hacibey xanin rehberliyi ile avanqard qosun gonderdi Hacibey xani uzaqdan teqib eden Memis pasa Nadirin pusquda gozleyen ordusuna teref cekildi ve neticede her iki terefden 15 000 neferlik ordu bolmeleri Osmanli qosununa hucum etdiler Nadir xan bu toqqusmada asanliqla qelebe qazandi Topas pasaya Nadirin ordusunu yonlendirdiyini deyen ve teqib ucun daha cox qosun isteyen Memis pasa bu toqqusmadan sonra oluler arasinda idi 11 Memis pasanin izlediyi marsrut Topal pasanin rehberliyi altindaki esas quvvelerden 5 km aralida idi Nadir xan onu meglub etdikden sonra boyuk suretle Topal pasanin uzerine hucuma kecdi Topal pasa bundan duyux dusdu ve oz doyusculerine derhal hazir veziyyete gelmek emri verdi Nadir xan ordusu aradaki mesafeni azaltdigi zaman piyada qosununa yenicerilerin uzerine hucum etmek emri verdi Yuksek seviyyede atisma basladi ve Osmanli Sefevi qosunlari 2 saat boyunca bir birlerini atese tutdular Helledici merhele Redakte Sefevi ordusunun elit tufengci destesi olan cezayirciler 2 saatliq atismadan sonra birbasa yenicerilerin uzerine hucum etdiler 12 Mukemmel zamanlama ile Nadir xan ozunun suvarilerinin 2 destesini de hucuma gonderdi Her birinde 15 000 neferlik doyuscu ile Hacibey xan sol cinah Nadir xan ise sag cinaha komandanliq edirdi Nadir xan boyuk strateji zeka gostererek manevralari sayesinde Osmanli qosununun duzulus xettini ikili muhasireye aldi 11 Nadir xanin son emrlerinden sonra artiq Osmanli ordusu on terefden qilincla hucum eden cezayirciler he cinahlardan hucum eden suvariler terefinden sixisdirilirdi Veziyyet bele oldugu zaman Topal pasa ozunun sehvini ve ozunun son doyusu oldugunu basa dusdu ve son doyusunde doyusculerine qosulmasi ucun at hazirlanmasini emr etdi Boyuk herbi strateq Topal pasa yaxin muddetde Samarada meglub etdiyi genc turk terefinden meglub edilirdi lakin Topal pasa meydandan qacib heyatini xilas etmek yerine doyusculeri ile birge olmeyi secdi Yasli general atinin uzerinde olarken tufengle iki defe vuruldu ve oldu Sefevi suvarisi Allahyar bey Gerayli Nadir xana hediyye etmek ucun onun basini kesdi Doyus 20 000 Osmanli doyuscusu olduruldu butun artilleriya Nadir xanin eline kecdi ve Osmanli ordusu sursatinin boyuk hissesini itirdi Samaradaki agir meglubiyyetin qisasi belece alinmis oldu Nadir onu birinci ve axirinci defe meglub etmis sexse hormet elameti olaraq basi ile bedenini bir yerde defn olunmasi ucun Bagdad seherine gonderdi Lakin Topal Osman pasanin mezari hal hazirda Kerkukdeki Imam Qasim mescidinde yerlesir Netice RedakteNadir xan bu yurusu basladan zaman Bagdadi ele kecirmeyi ve sonra Qafqaza yeni yurus teskil etmeyi planlayirdi Topal pasanin meglubiyyeti ve olumunden sonra Ehmed pasa erazi deyisikliyi olmaqla sulh danisiqlarina basladi Lakin bu danisiqlar hec vaxt Istanbul terefinden ratifikasiya edilmedi Kerkuk doyusunun vahimeli xeberleri Tebrize catdigi zaman Osmanli qosunu Tebrizi bosaltdi Nadir xana gelen yeni hesabatlara gore imperiyanin cenubundaki Mehemmed xan usyani gunu gunden boyumekde idi ve onu gormezden gelmek tehlukeli ola bilerdi Bu usyan Nadir xani esas meqsedi olan Bagdadi ele kecirmekden mehrum etdi Nadir xan usyani yatirmaq ve zeifleyen ordusuna yeni quvveler toplamaq ucun geriye dondu Topal pasa sonda Kerkukde Ag Derbendde meglub oldurulse de Samara doyusunde Nadiri meglub etmekle Bagdad seherini Sefevi hakimiyetine kecmesine mane oldu Nadir xan Kerkuk doyusunde qazandigi qelebeden tam formada faydalana bilmedi ve usyani yatirmaq ucun imperiyasina geri dondu Tarixciler dusunur ki Topal Osman pasa Samara doyusunde meglub olsaydi Bagdad Sefevi dovletinin eline kececek ve uzun muddet de ona tabe olacaqdi Hemcinin bax RedakteSefevi Osmanli muharibesi 1730 1736 Kirmansah sulh muqavilesiMenbe RedakteIstinadlar Redakte Lockhart Laurence Nadir Shah A Critical Study Based Mainly Upon Contemporary Sources London 1938 s 77 Luzac amp Co Ghafouri Ali 2008 History of Iran s wars from the Medes to now s 382 Etela at Publishing Axworthy Michael 2009 The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant s 141 I B Tauris Axworthy Michael 2009 The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant s 141 I B Tauris Moghtader Gholam Hussein 2008 The Great Batlles of Nader Shah s 47 Donyaye Ketab Axworthy Michael 2009 The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant s 190 I B Tauris Moghtader Gholam Hussein 2008 The Great Batlles of Nader Shah s 46 Donyaye Ketab Yildirim Alper 2017 I MAHMUD DEVRI OSMANLI IRAN ILISKILERI Eskisehir Eskisehir Osmangazi Universitesi Eliyarli Suleyman 1996 Azerbaycan tarixi Uzaq kecmisden 1870 ci illere qeder Baki Azerbaycan nesriyyati Topal Osman Pasa islamansiklopedisi org tr 1 2 3 Ghafouri Ali 2008 History of Iran s wars from the Medes to now p 382 Etela at Publishing The Army of Nader Shah Edebiyyat Redakte Moghtader Gholam Hussein 2008 The Great Batlles of Nader Shah Donyaye Ketab Axworthy Michael 2009 The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant I B Tauris Ghafouri Ali 2008 History of Iran s wars from the Medes to now Etela at Publishing GUNHAN BOREKCI 2006 A Contribution to the Military Revolution Debate The Janissaries Use of Volley Fire 1593 Department of History Ohio UniversityMenbe https az wikipedia org w index php title Kerkuk doyusu amp oldid 5980804, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.