Küveytin işğalı 2 avqust 1990-cı il tarixində İraq tərəfindən qonşu dövlət olan Küveytin ərazisini işğal etmək məqsədilə həyata keçirilmiş iki günlük əməliyyata verilən addır. İraq tərəfindən həyata keçirilmiş bu əməliyyat nəticəsində Küveyt ərazisi yeddi ay boyunca işğal altında qalmışdır. İraqın öz işğalçı qoşunlarını BMT tərəfindən müəyyənləşdirilmiş vaxt ərzində Küveytdən geri çəkməkdən imtina etməsi ABŞ-ın rəhbərliyi altında təşkil olunmuş koalisiya qüvvələrinin işğal olunmuş əraziyə hərbi müdaxiləsi ilə nəticələnmişdir. Bu hadisələr tarixə birinci Körfəz müharibəsi adı ilə daxil olmuş və koalisiya qüvvələrinin hücumu nəticəsində işğalçı İraq qoşunları Küveyt ərazisini tərk etmiş, həmçinin geri çəkilərkən Küveytə məxsus 600-ə yaxın neft buruğunu yandırmışdır.
39 aviasiya vasitəsi 295 ölü 361 yaralı 120 ədəd tank və digər zirehli texnika 4 gəmi
57 aviasiya vasitəsi Ən azı 8 ədəd Miraj F-1 iraqlılar tərəfindən ələ keçirildi 420 ölü
1990-cı ilin əvvəllərində İraq hökuməti Küveyti neft oğurlamaqda ittiham etdi. Digər tərəfdən, bəzi İraq mənbələrinin verdiyi məlumata görə İraq prezidenti Səddam Hüseynin Küveytə hücum etmək barədə planı hələ aylar əvvəldən qərara alınmışdı. Bəziləri isə İraqın İran-İraq müharibəsi ərzində xaricdən aldığı 14 milyard ABŞ dollarından çox məbləğdə olan borcunu ödəyə bilmədiyi və Küveytin tədarük etdiyi neftin çox olmasının İraq neftinin dəyərini düşürməsi kimi səbəblərin hücumu tətiklədiyini bildirmişdir. 2 avqust 1990-cı ildə başlayan hücum nəticəsində iki gün ərzində Küveyt Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətinin çox hissəsi ya iraqlılarla döyüşdə dağıdıldı, ya da qonşu Səudiyyə Ərəbistanı və Bəhreyn kimi ölkələrə çəkildi. İşğaldan sonra İraq tərəfindən burada "kukla dövlət" yaradıldı və bir neçə gündən sonra Səddam Hüseyn Küveyti İraqın 19-cu vilayəti olaraq adlandırdı.
Maliyyə borcu üzərində münaqişə
İran-İraq müharibəsi başladıqda Küveyt müharibənin əvvəllərində neytral mövqe nümayiş etdirmiş, hətta İran və İraq arasındakı danışıqlarda vasitəçi olmağa cəhd göstərmişdir. 1982-ci ildə Fars körfəzinin ərəb ölkələri ilə birlikdə Küveyt də İran inqilabı hökumətini cilovlamaq məqsədilə İraqa dəstək nümayiş etdirməyə başlamışdır. Küveyt müharibənin davam etdiyi 1982-1983-cü illərdə İraqa böyük miqdarda maliyyə yardımı etmişdir. Küveytin İraqa göstərdiyi genişmiqyaslı yardım İranı Küveyt əleyhinə fəaliyyətə təhrik edirdi. İran 1984-cü ildə Küveytə məxsus neft tankerlərini dəfələrlə hədəf almış və 1988-ci ildə Bubiyan adasında dislokasiya olunan Küveyt təhlükəsizlik qüvvələrinin əməkdaşlarına atəş açmışdır. Küveytin müharibə ərzində İraqa böyük dəstək nümayiş etdirməsinə baxmayaraq, müharibə başa çatdıqdan sonra iki qonşu ərəb ölkəsi arasındakı münasibətlər bir çox iqtisadi və diplomatik səbəblərə görə getdikcə pisləşmiş və İraqın Küveyti işğal etməsi ilə özünün kulminasiya nöqtəsinə çatmışdır.
İran-İraq müharibəsi başa çatdıqdan sonra İraq müharibə ərzində Küveytdən aldığı 14 milyard dollar dəyərindəki maliyyə borcunu geri qaytarmaq gücündə deyildi və buna görə də Küveytə bu borcu bağlaması ilə əlaqədar təklif verdi. İraq hökuməti qeyd edirdi ki, müharibə Küveytdə İran hegemoniyasının yüksəlməsinə imkan vermədi. Lakin, Küveytin borcu geri istəməsi ilə iki ölkə arasındakı münasibətlər pisləşdi. 1989-cu ilin sonlarında Küveyt və İraq dövlətlərinin liderləri arasında bir neçə dəfə danışıqlar baş tutsa da, bu danışıqlardan heç bir nəticə əldə olunmadı.
Konfliktin tarixi
18 iyul 1990cı ildə Səddam Hüseyn Küveyti son 10 ildə sərhadyanı ərazidən İraq neftini qeyri-qanuni olaraq hasil etməkdə ittiham etdi. Bunun əvəzində İraq Küveytdən 14 milyard dollarlıq borcu bağışlamağı və üstəlik 2.5 milyard dollar tələb etdi. Küveyt əmiri şeyx Cabir-əl-Əhməd əl Cabir əs-Sabah tələbləri yerinə yetirməkdən imtina etdi. Bir neçə gün sonra İraq ordusu Küveyt sərhədlərinə doğru getsə də Səddam Hüseyn o zaman danışıqlar arasında vasitəçi rolunu oynayan Hüsnü Mübarəkə konflikti sülh yolu ilə həll etməyə razı olduğunu bildirir. 1 avqust 1990cı ildə Küveyt deliqasiyası ilə yenicə başlanan danışıqlar İraq tərəfindən kəsilir. İraq tərəfinin tələbləri Küveytdən qarşılıqsız maddi kömək və ərazi güzəştləri olur. Deyilənlərə görə, həmin gün günortadan sonra Səddam Hüseyn Küveyt əmirinə telefonla zəng vurur: «İşlərin necədir, şeyx Cabir?» «Allaha şükür, özümü yaxşı hiss edirəm, artıq nahar etmişəm»- şeyx cavab verir. «Allaha and olsun ki, sən Küveytdə səhər yeməyini yeməyəcəksən»- Səddam şeyxə cavab verir.
Daxil olma
2 avqust 1990-cı ildə İraq ordusunun 120 min əsgəri və 350 tankı Küveyt ərazisinə daxil oldu. Hücum iki istiqamətdə aparılırdı: Əl-Küveytə gedən əsas şose boyunca və paytaxtı ölkənin cənub hissəsindən ayırmaq məqsədilə Küveyt-Sitydən cənub istiqamətdə. İraq dəniz qüvvələrinin piyadaları isə Əl-Küveytə sahil zonasından hücuma keçdilər. Küveyt ərazisinə ilk olaraq İraqın xüsusi dəstələri daxil oldu. Əsas qüvvələrə gedən yolda iraqlılar ciddi müqavimətə rast gəlmədilər, yalnız ayrı-ayrı hissələr onlara qarşı mübarizə aparırdı. Küveyt ərazisinə daxil olmaqdan yarım saat öncə-01:30da İraq xüsusi dəstələri Küveyt şeyxini ələ keçirmək məqsədilə helikopteri Dasman sarayı üzərində endirmək istəsələr də, M-84 tankları ilə qorunan saray bu hücumun qarşısını alaraq İraq qüvvələrinə ciddi zərbə vurur. Bu Küveyt şeyxinə Səudiyyə Ərəbistanınaa qaçmaq üçün vaxt verir və o, 05:00da helikopterlə qonşu ölkəyə qaçır. Saray uğrunda döyüşlər günün sonuna qədər davam edir. Bu döyüşlərdə əmirin kiçik qardaşı Fəhad əl-Əhməd əl-Cabir dünyasını dəyişir. Damas sarayı uğrunda döyüşlə yanaşı bir neçə irimiqyaslı döyüşlərdə baş verir. Saat 04:30da Küveytin 35-ci tank briqadası İraq ordusunun qarşısını almaq üçün Əl-Cəhrə rayonuna çıxmaq əmrini alsa da, sonradan 35-ci briqada yanacaq çatışmazlığından döyüşü tərk etməli olur. Avqustun 4-ü Küveyt ordusu tamamilə darmadağın edilir, ölkənin ərazisi tamamilə İraq hərbiçilərinin nəzarəti altına keçir.
El-Kureyndə görülmüş İraq Silahlı Qüvvələrinə məxsus olan bir Type 69/79 tankı
Küveyt Hərbi Hava Qüvvələrinə aid olan Douglas A-4 Skyhawk modelli təyyarələr
Küveytə daxil olmanı İraq guya Küveytdə inqilab edən hərbiçilərə kömək məqsədilə qələmə vermiş və marionet Küveyt Respublikasını elan edir. «Küveytin müvəqqəti azad hökuməti» başlarında Alaa Hüseyn Əlinin durduğu 9 Küveyt hərbiçisindən ibarət idi. 8 avqust tarixində İraq hökuməti Küveytlə birləşməni elan etdi. İraq hərbi komandanlığı elan etdi: «Küveytin müvəqqəti azad hökuməti prezident feldmarşal Səddam Hüseyn tərəfindən idarə olunan İraqda yaşayan həmyerlilərindən kömək istəmiş, onları öz oğulları kimi qəbul etməsini və İraq-Küveyt birliyini yaratmağı xahiş etmişlər.» 28 avqust tarixində Küveyt İraqın 19-cu əyaləti elan olunur və oranın qubernatoru Əli Həsən əl-Məcid təyin olunur.
Beynəlxalq reaksiya
2 avqust 1990-cı ildə BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası № 660 qətnaməni qəbul edərək İraq qoşunlarının dərhal Küveyt ərazisini tərk etməsini tələb etdi. ABŞ, Böyük Britaniya və Fransa banklarındakı İraq hesablarını dondurmuş və İraqa silah idxalına embarqo qoymuşdu.
4 avqustda Çin də İraqa silah idxalını dayandırır.
8 avqust 1990-cı ildə Corc Buş Səddam Hüseyndən heç bir danışıqlarsız və şərtsiz Küveyt ərazisini tərk etməyi tələb edir. Amerika qoşunları 8 avqust tarixində Səudiyyə-Ərəbistanına«Səhra qalxanı» əməliyyatı üçün daxil olurlar.
Nəticələri
Küveytin İraq tərəfindən işğalı 7 ay davam etdi. 1991-ci ilin fevralının sonlarında ABŞ-ın başçılıq etdiyi koalisiyanın qoşunları tərəfindən Küveyt İraq qoşunlarından azad edildi.
2002-ci ildə Səddam Hüseyn Küveytdən rəsmi surətdə üzr istəsə də, Küveyt tərəfi onu qəbul etmədi.
"1990: Iraq invades Kuwait". BBC On This Day. BBC. 2 avqust 1990. İstifadə tarixi: 13 avqust 2018.
Johns, Dave (24 yanvar 2006). "1990 The Invasion of Kuwait". Frontline/World. Public Broadcasting Service. İstifadə tarixi: 13 avqust 2018.
"Kuwait Organization and Mission of the Forces". Country Studies. Library of Congress. 1993. İstifadə tarixi: 13 avqust 2018.
John Pike. "Kuwait – Army Equipment". İstifadə tarixi: 13 avqust 2018.
"Kuwaiti casualties". kkackm.
Stork, Joe; Lesch, Ann M. (1990). "Background to the Crisis: Why War?". Middle East Report. 167 (November–December): 11–18. JSTOR 3012998.
Cooper, Tom; Sadik, Ahmad (6 avqust 2007). "Iraqi Invasion of Kuwait; 1990". Air Combat Information Group Journal. 6 iyul 2013 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 avqust 2018.
Xarici keçidlər
İraqın Küveyti işğal etməsi – Şəxsi təcrübə
Aftermath photographs taken by a Kuwaiti journalist in 1991
Avqust 11, 2021
küveytin, işğalı, avqust, 1990, tarixində, iraq, tərəfindən, qonşu, dövlət, olan, küveytin, ərazisini, işğal, etmək, məqsədilə, həyata, keçirilmiş, günlük, əməliyyata, verilən, addır, iraq, tərəfindən, həyata, keçirilmiş, əməliyyat, nəticəsində, küveyt, ərazis. Kuveytin isgali 2 avqust 1990 ci il tarixinde Iraq terefinden qonsu dovlet olan Kuveytin erazisini isgal etmek meqsedile heyata kecirilmis iki gunluk emeliyyata verilen addir Iraq terefinden heyata kecirilmis bu emeliyyat neticesinde Kuveyt erazisi yeddi ay boyunca isgal altinda qalmisdir Iraqin oz isgalci qosunlarini BMT terefinden mueyyenlesdirilmis vaxt erzinde Kuveytden geri cekmekden imtina etmesi ABS in rehberliyi altinda teskil olunmus koalisiya quvvelerinin isgal olunmus eraziye herbi mudaxilesi ile neticelenmisdir Bu hadiseler tarixe birinci Korfez muharibesi adi ile daxil olmus ve koalisiya quvvelerinin hucumu neticesinde isgalci Iraq qosunlari Kuveyt erazisini terk etmis hemcinin geri cekilerken Kuveyte mexsus 600 e yaxin neft burugunu yandirmisdir Kuveytin isgaliEsas munaqise Korfez muharibesiXeritede Iraq yasil Kuveyt ise narinci rengle tesvir olunubTarix 2 avqust 1990 26 fevral 1991Yeri KuveytNeticesi Iraq qelebe qazandi Kuveyt erazisi Iraq terefinden isgal olundu Iraq terefinden desteklenen kukla dovlet quruldu Korfez muharibesi basladiMunaqise terefleriIraq KuveytKomandan lar Seddam Huseyn III CebirTereflerin quvvesi88 000 nefer 1 2 20 000 neferden cox 3 4 Olenler ve yaralananlar39 aviasiya vasitesi295 olu361 yarali120 eded tank ve diger zirehli texnika4 gemi 57 aviasiya vasitesiEn azi 8 eded Miraj F 1 iraqlilar terefinden ele kecirildi420 olu 5 1990 ci ilin evvellerinde Iraq hokumeti Kuveyti neft ogurlamaqda ittiham etdi Diger terefden bezi Iraq menbelerinin verdiyi melumata gore Iraq prezidenti Seddam Huseynin Kuveyte hucum etmek barede plani hele aylar evvelden qerara alinmisdi Bezileri ise Iraqin Iran Iraq muharibesi erzinde xaricden aldigi 14 milyard ABS dollarindan cox meblegde olan borcunu odeye bilmediyi ve Kuveytin tedaruk etdiyi neftin cox olmasinin Iraq neftinin deyerini dusurmesi kimi sebeblerin hucumu tetiklediyini bildirmisdir 2 avqust 1990 ci ilde baslayan hucum neticesinde iki gun erzinde Kuveyt Silahli Quvvelerinin sexsi heyetinin cox hissesi ya iraqlilarla doyusde dagidildi ya da qonsu Seudiyye Erebistani ve Behreyn kimi olkelere cekildi Isgaldan sonra Iraq terefinden burada kukla dovlet yaradildi ve bir nece gunden sonra Seddam Huseyn Kuveyti Iraqin 19 cu vilayeti olaraq adlandirdi Mundericat 1 Maliyye borcu uzerinde munaqise 2 Konfliktin tarixi 3 Daxil olma 4 Kuveytin ilhaqi 5 Beynelxalq reaksiya 6 Neticeleri 7 Hemcinin bax 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerMaliyye borcu uzerinde munaqise RedakteIran Iraq muharibesi basladiqda Kuveyt muharibenin evvellerinde neytral movqe numayis etdirmis hetta Iran ve Iraq arasindaki danisiqlarda vasiteci olmaga cehd gostermisdir 1982 ci ilde Fars korfezinin ereb olkeleri ile birlikde Kuveyt de Iran inqilabi hokumetini cilovlamaq meqsedile Iraqa destek numayis etdirmeye baslamisdir Kuveyt muharibenin davam etdiyi 1982 1983 cu illerde Iraqa boyuk miqdarda maliyye yardimi etmisdir Kuveytin Iraqa gosterdiyi genismiqyasli yardim Irani Kuveyt eleyhine fealiyyete tehrik edirdi Iran 1984 cu ilde Kuveyte mexsus neft tankerlerini defelerle hedef almis ve 1988 ci ilde Bubiyan adasinda dislokasiya olunan Kuveyt tehlukesizlik quvvelerinin emekdaslarina ates acmisdir Kuveytin muharibe erzinde Iraqa boyuk destek numayis etdirmesine baxmayaraq muharibe basa catdiqdan sonra iki qonsu ereb olkesi arasindaki munasibetler bir cox iqtisadi ve diplomatik sebeblere gore getdikce pislesmis ve Iraqin Kuveyti isgal etmesi ile ozunun kulminasiya noqtesine catmisdir 6 Iran Iraq muharibesi basa catdiqdan sonra Iraq muharibe erzinde Kuveytden aldigi 14 milyard dollar deyerindeki maliyye borcunu geri qaytarmaq gucunde deyildi ve buna gore de Kuveyte bu borcu baglamasi ile elaqedar teklif verdi 7 Iraq hokumeti qeyd edirdi ki muharibe Kuveytde Iran hegemoniyasinin yukselmesine imkan vermedi Lakin Kuveytin borcu geri istemesi ile iki olke arasindaki munasibetler pislesdi 1989 cu ilin sonlarinda Kuveyt ve Iraq dovletlerinin liderleri arasinda bir nece defe danisiqlar bas tutsa da bu danisiqlardan hec bir netice elde olunmadi Konfliktin tarixi Redakte18 iyul 1990ci ilde Seddam Huseyn Kuveyti son 10 ilde serhadyani eraziden Iraq neftini qeyri qanuni olaraq hasil etmekde ittiham etdi Bunun evezinde Iraq Kuveytden 14 milyard dollarliq borcu bagislamagi ve ustelik 2 5 milyard dollar teleb etdi Kuveyt emiri seyx Cabir el Ehmed el Cabir es Sabah telebleri yerine yetirmekden imtina etdi Bir nece gun sonra Iraq ordusu Kuveyt serhedlerine dogru getse de Seddam Huseyn o zaman danisiqlar arasinda vasiteci rolunu oynayan Husnu Mubareke konflikti sulh yolu ile hell etmeye razi oldugunu bildirir 1 avqust 1990ci ilde Kuveyt deliqasiyasi ile yenice baslanan danisiqlar Iraq terefinden kesilir Iraq terefinin telebleri Kuveytden qarsiliqsiz maddi komek ve erazi guzestleri olur Deyilenlere gore hemin gun gunortadan sonra Seddam Huseyn Kuveyt emirine telefonla zeng vurur Islerin necedir seyx Cabir Allaha sukur ozumu yaxsi hiss edirem artiq nahar etmisem seyx cavab verir Allaha and olsun ki sen Kuveytde seher yemeyini yemeyeceksen Seddam seyxe cavab verir Daxil olma Redakte2 avqust 1990 ci ilde Iraq ordusunun 120 min esgeri ve 350 tanki Kuveyt erazisine daxil oldu Hucum iki istiqametde aparilirdi El Kuveyte geden esas sose boyunca ve paytaxti olkenin cenub hissesinden ayirmaq meqsedile Kuveyt Sityden cenub istiqametde Iraq deniz quvvelerinin piyadalari ise El Kuveyte sahil zonasindan hucuma kecdiler Kuveyt erazisine ilk olaraq Iraqin xususi desteleri daxil oldu Esas quvvelere geden yolda iraqlilar ciddi muqavimete rast gelmediler yalniz ayri ayri hisseler onlara qarsi mubarize aparirdi Kuveyt erazisine daxil olmaqdan yarim saat once 01 30da Iraq xususi desteleri Kuveyt seyxini ele kecirmek meqsedile helikopteri Dasman sarayi uzerinde endirmek isteseler de M 84 tanklari ile qorunan saray bu hucumun qarsisini alaraq Iraq quvvelerine ciddi zerbe vurur Bu Kuveyt seyxine Seudiyye Erebistaninaa qacmaq ucun vaxt verir ve o 05 00da helikopterle qonsu olkeye qacir Saray ugrunda doyusler gunun sonuna qeder davam edir Bu doyuslerde emirin kicik qardasi Fehad el Ehmed el Cabir dunyasini deyisir Damas sarayi ugrunda doyusle yanasi bir nece irimiqyasli doyuslerde bas verir Saat 04 30da Kuveytin 35 ci tank briqadasi Iraq ordusunun qarsisini almaq ucun El Cehre rayonuna cixmaq emrini alsa da sonradan 35 ci briqada yanacaq catismazligindan doyusu terk etmeli olur Avqustun 4 u Kuveyt ordusu tamamile darmadagin edilir olkenin erazisi tamamile Iraq herbicilerinin nezareti altina kecir El Kureynde gorulmus Iraq Silahli Quvvelerine mexsus olan bir Type 69 79 tanki Kuveyt Herbi Hava Quvvelerine aid olan Douglas A 4 Skyhawk modelli teyyareler Col Qalxani Emeliyyati esnasinda istifade edilmis olan Kuveyte mexsus bir M 84 tankiKuveytin ilhaqi RedakteKuveyte daxil olmani Iraq guya Kuveytde inqilab eden herbicilere komek meqsedile qeleme vermis ve marionet Kuveyt Respublikasini elan edir Kuveytin muveqqeti azad hokumeti baslarinda Alaa Huseyn Elinin durdugu 9 Kuveyt herbicisinden ibaret idi 8 avqust tarixinde Iraq hokumeti Kuveytle birlesmeni elan etdi Iraq herbi komandanligi elan etdi Kuveytin muveqqeti azad hokumeti prezident feldmarsal Seddam Huseyn terefinden idare olunan Iraqda yasayan hemyerlilerinden komek istemis onlari oz ogullari kimi qebul etmesini ve Iraq Kuveyt birliyini yaratmagi xahis etmisler 28 avqust tarixinde Kuveyt Iraqin 19 cu eyaleti elan olunur ve oranin qubernatoru Eli Hesen el Mecid teyin olunur Beynelxalq reaksiya Redakte2 avqust 1990 ci ilde BMT nin Tehlukesizlik Surasi 660 qetnameni qebul ederek Iraq qosunlarinin derhal Kuveyt erazisini terk etmesini teleb etdi ABS Boyuk Britaniya ve Fransa banklarindaki Iraq hesablarini dondurmus ve Iraqa silah idxalina embarqo qoymusdu 2 avqust 1990ci ilde Tehlukesizlik Surasinin Vasinqtondaki iclasinda ABS prezidenti Corc Uoker Bus Iran korfezi sahiline oz ordusunu gondermek qerarini verir 3 avqust tarixinde SSRI de embarqoya qosulur 4 avqustda Cin de Iraqa silah idxalini dayandirir 8 avqust 1990 ci ilde Corc Bus Seddam Huseynden hec bir danisiqlarsiz ve sertsiz Kuveyt erazisini terk etmeyi teleb edir Amerika qosunlari 8 avqust tarixinde Seudiyye Erebistanina Sehra qalxani emeliyyati ucun daxil olurlar Neticeleri RedakteKuveytin Iraq terefinden isgali 7 ay davam etdi 1991 ci ilin fevralinin sonlarinda ABS in basciliq etdiyi koalisiyanin qosunlari terefinden Kuveyt Iraq qosunlarindan azad edildi 2002 ci ilde Seddam Huseyn Kuveytden resmi suretde uzr istese de Kuveyt terefi onu qebul etmedi Iraq esgerleri olkeden geriye cekilerken 700 den artiq Kuveyte mexsus olan neft quyusunu yandirmisdir Yanan quyularin yuxaridan goruntusuHemcinin bax RedakteSeddam Huseyn Korfez muharibesiIstinadlar Redakte 1990 Iraq invades Kuwait BBC On This Day BBC 2 avqust 1990 Istifade tarixi 13 avqust 2018 Johns Dave 24 yanvar 2006 1990 The Invasion of Kuwait Frontline World Public Broadcasting Service Istifade tarixi 13 avqust 2018 Kuwait Organization and Mission of the Forces Country Studies Library of Congress 1993 Istifade tarixi 13 avqust 2018 John Pike Kuwait Army Equipment Istifade tarixi 13 avqust 2018 Kuwaiti casualties kkackm Stork Joe Lesch Ann M 1990 Background to the Crisis Why War Middle East Report 167 November December 11 18 JSTOR 3012998 Cooper Tom Sadik Ahmad 6 avqust 2007 Iraqi Invasion of Kuwait 1990 Air Combat Information Group Journal 6 iyul 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 avqust 2018 Xarici kecidler RedakteIraqin Kuveyti isgal etmesi Sexsi tecrube Aftermath photographs taken by a Kuwaiti journalist in 1991Menbe https az wikipedia org w index php title Kuveytin isgali amp oldid 5546820, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
