Vertolyot, Helikopter, Dikuçar - Şaquli hərəkət edən, havada dayana bilən və istənilən istiqamətdə hərəkət etmək imkanına malik olan aerodinamik uçuş aparatı. Lazımi qaldırıcı qüvvə reaktiv və ya porşenli mühərriklə hərəkətə gələn pərlər vasitəsilə əldə edilir.
Vertolyot sözü ilk dəfə 1929-cu ildə Nikolay Kamov tərəfindən istifadə edilmişdir. "Vertikal" və rus dilində uçmaq mənasını verən "letat" (летать) sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır.
Həmçinin, "helikopter" sözü XIX əsrin sonlarında fransız dilində istifadə olunmağa başlamış və öz növbəsində yunan dilindəki hélikos - spiral, vint və pterón - qanad sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır.
Yazıçı Anar "helikopter" sözünə "dikuçar" azərbaycanca qaşılığı təklif eləmişdir.
Uçuş prinsipi
Təbii ki, vertolyotun icadından bu yana uçuşu asanlaşdıracaq bir çox sistem inkişaf etdirilmişdir, lakin mahiyyət etibarilə bütün vertolyotların uçuş prinsipi eynidir. Pərlər süni burulğan yaradaraq vertolyotu yuxarı qaldırır.
Pərlər vertolyotun mühərrikinin təsiri ilə fırlanır, təyyarə qanadlarında da olduğu kimi onların altından və üstündən keçən hava axınlarının qət etdiyi məsafə fərqlidir. Üstdən keçən hava daha sürətli, altından keçən hava daha yavaş hərəkət etmək məcburiyyətində qalır. Daha sürətli hərəkət edən hava daha az təzyiq meydana gətirir. Eyni şəkildə pərin altından keçən hava, daha az səth qət etdiyindən daha yavaş hərəkət edib daha yüksək təzyiq meydana gətirir.
Bernulli qanununa görə iki səthdə yaranan bu təzyiq fərqi nəticəsində qanad üzərində qüvvətli təzyiqdən az təzyiqə doğru, yəni aşağıdan yuxarıya doğru bir qaldırma qüvvəsi meydana gəlir. Bu qaldırma qüvvəsi həm təyyarədə, həm də vertolyotda uçmağı təmin edən əsas qüvvədir.
Daha sadə bir şəkildə izah etsək, vertolyotun mühərriki pərləri fırladır, onlar hava içində hərəkət etdikləri üçün üst səthlərində alçaq təzyiq, alt səthlərində isə yüksək təzyiq meydana gəlir. Bu təzyiq fərqi də daşıma qüvvəsini meydana çıxarır. Daşıma qüvvəsi vertolyotun ağırlığına bərabər olduğunda vertolyot havada sabit dayanır, böyük olduğu zaman vertolyot şaquli olaraq yüksəlir, daha az olduğu zaman isə şaquli olaraq alçalır.
Mənbə
Vertolyot (Helikopter)
İstinadlar
Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti. Bakı, “Lider nəşriyyat”, 2004. Səh. 670
September 01, 2021
vertolyot, helikopter, dikuçar, şaquli, hərəkət, edən, havada, dayana, bilən, istənilən, istiqamətdə, hərəkət, etmək, imkanına, malik, olan, aerodinamik, uçuş, aparatı, lazımi, qaldırıcı, qüvvə, reaktiv, porşenli, mühərriklə, hərəkətə, gələn, pərlər, vasitəsil. Vertolyot 1 Helikopter Dikucar Saquli hereket eden havada dayana bilen ve istenilen istiqametde hereket etmek imkanina malik olan aerodinamik ucus aparati Lazimi qaldirici quvve reaktiv ve ya porsenli muherrikle herekete gelen perler vasitesile elde edilir Mediani oxut Vertolyot 1922 Caddebostan Kadikoyde vertolyot Apache hucum vertolyotu Mundericat 1 Adinin etimologiyasi 2 Ucus prinsipi 3 Menbe 4 IstinadlarAdinin etimologiyasi Redakte Iranian HH 43 Huskie Vertolyot sozu ilk defe 1929 cu ilde Nikolay Kamov terefinden istifade edilmisdir Vertikal ve rus dilinde ucmaq menasini veren letat letat sozlerinin birlesmesinden yaranmisdir Hemcinin helikopter sozu XIX esrin sonlarinda fransiz dilinde istifade olunmaga baslamis ve oz novbesinde yunan dilindeki helikos spiral vint ve pteron qanad sozlerinin birlesmesinden yaranmisdir Yazici Anar helikopter sozune dikucar azerbaycanca qasiligi teklif elemisdir Ucus prinsipi RedakteTebii ki vertolyotun icadindan bu yana ucusu asanlasdiracaq bir cox sistem inkisaf etdirilmisdir lakin mahiyyet etibarile butun vertolyotlarin ucus prinsipi eynidir Perler suni burulgan yaradaraq vertolyotu yuxari qaldirir Perler vertolyotun muherrikinin tesiri ile firlanir teyyare qanadlarinda da oldugu kimi onlarin altindan ve ustunden kecen hava axinlarinin qet etdiyi mesafe ferqlidir Ustden kecen hava daha suretli altindan kecen hava daha yavas hereket etmek mecburiyyetinde qalir Daha suretli hereket eden hava daha az tezyiq meydana getirir Eyni sekilde perin altindan kecen hava daha az seth qet etdiyinden daha yavas hereket edib daha yuksek tezyiq meydana getirir Bernulli qanununa gore iki sethde yaranan bu tezyiq ferqi neticesinde qanad uzerinde quvvetli tezyiqden az tezyiqe dogru yeni asagidan yuxariya dogru bir qaldirma quvvesi meydana gelir Bu qaldirma quvvesi hem teyyarede hem de vertolyotda ucmagi temin eden esas quvvedir Daha sade bir sekilde izah etsek vertolyotun muherriki perleri firladir onlar hava icinde hereket etdikleri ucun ust sethlerinde alcaq tezyiq alt sethlerinde ise yuksek tezyiq meydana gelir Bu tezyiq ferqi de dasima quvvesini meydana cixarir Dasima quvvesi vertolyotun agirligina beraber oldugunda vertolyot havada sabit dayanir boyuk oldugu zaman vertolyot saquli olaraq yukselir daha az oldugu zaman ise saquli olaraq alcalir Menbe RedakteVertolyot Helikopter Istinadlar Redakte Azerbaycan dilinin orfoqrafiya lugeti Baki Lider nesriyyat 2004 Seh 670Menbe https az wikipedia org w index php title Vertolyot amp oldid 6005094, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}