fbpx
Wikipedia

Kolumbiya-Peru müharibəsi (1828-1829)

1-ci Kolumbiya və Peru müharibəsi 1828-1829 cu illərdə PeruBöyük Kolumbiya Respublikası arasında baş vermişdir.

Tarixi

1563-cü ildə Peru vice krallığı nəzdində Kito kral andiensiası yaradılır.1717-ci ildə Yeni Qranada krallığa verilir.Bu dövrdə dəqiq xəritələr olmaması və az məskunlasmış ərazilərə marağın olmaması səbəbindən bölgələr arasında sərhədlər təxmini olaraq müəyyənləşirdi.Kral fərmanı ilə 1802-ci ildən Maynas ərazisi Peru vice krallığının hərbi nəzarətinə verilir amma bu fərmanda ərazinin inzibati cəhətdən krallığa aid olub-olmaması bildirilmirdi.1803-cü ildə buna bənzər Quayagil ərazisini Limaya verilməsi də dəqiq müəyyən edilmirdi.

Cənubi Amerika regionun İspan ağalığına qarşı müharibə aparan Simon Bolivar <<Uti prossidetis jurris>> şərtini irəli sürürdü.Bu İspan hakimiyyəti dövründə mövcud olan inzibati ərazi vahidləri cərcivəsində müstəqil dövlətlərin ərazi sərhədlərinin təstiqi prinsipini özündə ehtiva edirdi.Bu da mövcud və dəqiq olmayan sərhədlərlə əlaqədar münaqişələrə səbəb olurdu.Peru bunu əsas gətirərək öz ərazisini Simal və Şərq istiqamətdə <<düzəltmək>> istəyirdi.

Carkasa kral audensiyası əvvəl Peru vice krallığına aid idi.1776-ci ildə bu ərazi Pio-de-la Plata vice krallığına verilir.Tarixi cəhətdən bu ərazi <<Yuxarı Peru>> adlanır və buradan Limaya məsafə daha yaxın idi nəyinki Buenos-Ayresə.1826-cı ildə ərazidə Boliviya dövləti yaranır.Boliviyanın Peruya birləşməsi fikri daha da geniş yayılır.

1827-ci ildə Cukisokedə üsyan baş verir və perulular dərhal bundan istifadə edirlər.Ordu Avqustina Qamarri başda olmaqla Boliviyaya hücum edir.18 may 1828 ordu La Pasa daxil olur və prezidenti Sukre istefa verməli olur.

Müharibənin başlaması

Boliviyadakı hadisələrdə xəbər tutan Simon Bolivar 3 iyun 1828-ci ildə Peruya müharibə elan edərək Sukreni Kolumbiya ordusuna komandan təyin edir.Buna cavab olaraq Peru prezidenti Xose-de-la Mar Böyük Kolumbiyaya müharibə elan edərək ordunun və donanmanı hazır vəziyyətə gətirilməsi haqqında əmr verir.Avqust ayında Peru donanması dənizə cıxaraq Kolumbiyanın Quayagil limanını mühasirəyə alır.19 yanvar 1929-cu ildə səhəri ələ keçirirlər.Peru ordusu 3fevral 1829-cu ildə Loha şəhərini də tutmağa müvəffəq olur.Bununla belə Kolumbiya ordusu başda Sukre və Flores peruluları Kuenki rayonunda məğlub edir.Peru ordusunun Quayagilə dənizdən edilən hücüm qurudan dəsdək yeriləməsi şəhərin Perulular tərəfindən tutulması əhəmiyyətsiz idi.Bununla belə Maynas və Xaen ərazilərinə irrələyə bilinmədi.Bundan sonra aktiv hərbi əməliyyatlar demək olarki olmur.

Bu ərəfədə Peruda hərbi cevriliş olur və hakimiyyətə Qamarra gəlir.Sülh danışıqları başlayır.Miron konvesiyasına görə dövlət sərhədlərinin bərpası haqqında qərar verilir.Bu vice krallıqların sərhədləri cərcivəsidə həll edilir ki,sərhədlərin dəqiqləşdirilməməsi hələdə qalırdı.

Nəticə və sonrakı vəziyyət

10 iyul 1829-cu ildə Piur sülh anlaşması imzalanır.Bu anlaşmaya əsasən Quayagil ərazisi Kolumbiya torpağı olaraq təsdiqlənir.<<Uti prossidetis juris>> prinsipi əsas götürülsədə yerli şəraitə uyğun hərəkət etmək də bu anlaşmada öz əksini tapmışdı.Belə ki,hər iki dövlət sərhədlərin dəqiləşdirilməsi ücün ümumi komisiya yaradılmasına qərar verirlər.

1831-ci ildə Böyük Kolumbiya dövləti ləğv edilir və yerində Venesuela,Ekvador və Yeni Qranada Respublikası yaradılır.Peru bunda istifadə edərək varlığına son qoyulmuş dövlətlə imzalanmış bütün müqavilələrin ləğv edildiyini bildirir(Venesuela,Ekvador və Yeni Qranadanın bu dövlətin varisi olmasını qəbul etmir).Peru ərazi iddialarına başlayır.

Həmçinin bax

kolumbiya, peru, müharibəsi, 1828, 1829, kolumbiya, peru, müharibəsi, 1828, 1829, illərdə, peru, böyük, kolumbiya, respublikası, arasında, baş, vermişdir, mündəricat, tarixi, müharibənin, başlaması, nəticə, sonrakı, vəziyyət, həmçinin, baxtarixi, redaktə1563, . 1 ci Kolumbiya ve Peru muharibesi 1828 1829 cu illerde Peru ve Boyuk Kolumbiya Respublikasi arasinda bas vermisdir Mundericat 1 Tarixi 2 Muharibenin baslamasi 3 Netice ve sonraki veziyyet 4 Hemcinin baxTarixi Redakte1563 cu ilde Peru vice kralligi nezdinde Kito kral andiensiasi yaradilir 1717 ci ilde Yeni Qranada kralliga verilir Bu dovrde deqiq xeriteler olmamasi ve az meskunlasmis erazilere maragin olmamasi sebebinden bolgeler arasinda serhedler texmini olaraq mueyyenlesirdi Kral fermani ile 1802 ci ilden Maynas erazisi Peru vice kralliginin herbi nezaretine verilir amma bu fermanda erazinin inzibati cehetden kralliga aid olub olmamasi bildirilmirdi 1803 cu ilde buna benzer Quayagil erazisini Limaya verilmesi de deqiq mueyyen edilmirdi Cenubi Amerika regionun Ispan agaligina qarsi muharibe aparan Simon Bolivar lt lt Uti prossidetis jurris gt gt sertini ireli sururdu Bu Ispan hakimiyyeti dovrunde movcud olan inzibati erazi vahidleri cercivesinde musteqil dovletlerin erazi serhedlerinin testiqi prinsipini ozunde ehtiva edirdi Bu da movcud ve deqiq olmayan serhedlerle elaqedar munaqiselere sebeb olurdu Peru bunu esas getirerek oz erazisini Simal ve Serq istiqametde lt lt duzeltmek gt gt isteyirdi Carkasa kral audensiyasi evvel Peru vice kralligina aid idi 1776 ci ilde bu erazi Pio de la Plata vice kralligina verilir Tarixi cehetden bu erazi lt lt Yuxari Peru gt gt adlanir ve buradan Limaya mesafe daha yaxin idi neyinki Buenos Ayrese 1826 ci ilde erazide Boliviya dovleti yaranir Boliviyanin Peruya birlesmesi fikri daha da genis yayilir 1827 ci ilde Cukisokede usyan bas verir ve perulular derhal bundan istifade edirler Ordu Avqustina Qamarri basda olmaqla Boliviyaya hucum edir 18 may 1828 ordu La Pasa daxil olur ve prezidenti Sukre istefa vermeli olur Muharibenin baslamasi RedakteBoliviyadaki hadiselerde xeber tutan Simon Bolivar 3 iyun 1828 ci ilde Peruya muharibe elan ederek Sukreni Kolumbiya ordusuna komandan teyin edir Buna cavab olaraq Peru prezidenti Xose de la Mar Boyuk Kolumbiyaya muharibe elan ederek ordunun ve donanmani hazir veziyyete getirilmesi haqqinda emr verir Avqust ayinda Peru donanmasi denize cixaraq Kolumbiyanin Quayagil limanini muhasireye alir 19 yanvar 1929 cu ilde seheri ele kecirirler Peru ordusu 3fevral 1829 cu ilde Loha seherini de tutmaga muveffeq olur Bununla bele Kolumbiya ordusu basda Sukre ve Flores perululari Kuenki rayonunda meglub edir Peru ordusunun Quayagile denizden edilen hucum qurudan desdek yerilemesi seherin Perulular terefinden tutulmasi ehemiyyetsiz idi Bununla bele Maynas ve Xaen erazilerine irreleye bilinmedi Bundan sonra aktiv herbi emeliyyatlar demek olarki olmur Bu erefede Peruda herbi cevrilis olur ve hakimiyyete Qamarra gelir Sulh danisiqlari baslayir Miron konvesiyasina gore dovlet serhedlerinin berpasi haqqinda qerar verilir Bu vice kralliqlarin serhedleri cerciveside hell edilir ki serhedlerin deqiqlesdirilmemesi helede qalirdi Netice ve sonraki veziyyet Redakte10 iyul 1829 cu ilde Piur sulh anlasmasi imzalanir Bu anlasmaya esasen Quayagil erazisi Kolumbiya torpagi olaraq tesdiqlenir lt lt Uti prossidetis juris gt gt prinsipi esas goturulsede yerli seraite uygun hereket etmek de bu anlasmada oz eksini tapmisdi Bele ki her iki dovlet serhedlerin deqilesdirilmesi ucun umumi komisiya yaradilmasina qerar verirler 1831 ci ilde Boyuk Kolumbiya dovleti legv edilir ve yerinde Venesuela Ekvador ve Yeni Qranada Respublikasi yaradilir Peru bunda istifade ederek varligina son qoyulmus dovletle imzalanmis butun muqavilelerin legv edildiyini bildirir Venesuela Ekvador ve Yeni Qranadanin bu dovletin varisi olmasini qebul etmir Peru erazi iddialarina baslayir Hemcinin bax RedakteKolumbiya Peru muharibesi 1932 1933 Menbe https az wikipedia org w index php title Kolumbiya Peru muharibesi 1828 1829 amp oldid 6075924, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.