fbpx
Wikipedia

Kolanı tayfası

Avqust 12, 2021

Kolanı tayfası - oğuz tayfalarından biri.

Etimologiyası

Tədqiqatçıların mülahizəsinə görə, Kol, Kül, Gül qədim türklərdə “böyük” mənasında işlənmiş (məsələn, Kül Təgin-Gül Tigin, Kol Erki), bu söz toplum anlamında isə “çoxluq, böyük, el” mənalarını ifadə edir. Güman edilir ki, “kul, kol” tayfa adı olaraq işlənmiş, “an” şəkilçisini isə “yaşayış yeri” mənasında izah etmək daha düzgündür. Köçdükləri yeni yerlərdə “Kol, Kul tayfasının yaşadığı yer” mənasında işlənən “Kolan, Kulan” toponiminə mənsubiyyət bildirən “lı” şəkilçisi də əlavə olunaraq bu yerə aid olan tayfanı xarakterizə etmişdir. Yəni, “Kolan, Kulan yaşayış yerindən olanlar”. Mülahizələrə görə adın əsli Kolanlı olmuş, dildə “Kolannı” kimi də işlənmiş, sonradan yazıya köçürüldükdə bir “n” hərfi də düşərək Kolanı yazılmışdır. Azərbaycan ərazisində bu tayfanın adı ilə bağlı bir çox toponimlər mövcud olmuşdur.

Tarixi

Orta əsrlərə aid mənbələrdə Anadoluda, Kilis ərazisində oğuzların bəydili qoluna bağlı hesab edilən Kolanlu tayfasının yaşadığının əks olunması, Kolanı tayfasının oğuzların bir qolu olan qarapapaqlara aid edilməsi, Qazax-Borçalı bölgəsində yaşamış Qarapapaq tayfası barədə araşdırmada bu tayfanın qolları içərisində Kolanıların da adı qeyd olunması,Kolanlıların oğuz tayfalarının üstünlük təşkil etdiyi Qaraqoyunlu tayfa ittifaqının tərkibində olması, Türkiyənin Yozqat vilayətində yerləşən Kolanlı kəndi sakinlərinin türkmən-oğuz mənşəli hesab olunması, Anadolu ərazisində yaşamış oğuz tayfa ittifaqına daxil olmuş tayfalardan birinin Kolanşam türkmənləri adlandırılması, bu tayfanın adı ilə bağlı olduğunu güman edilən Golan yer adının Türkmənistanın şimalında, Daş Oğuz (Dış Oğuz) vilayətində yerləşməsi, XVI əsrdə Anadoluda, Sivasda oğuzlarla bağlı olduğu irəli sürülən Kayı-Kolan kənd adının olması əsasında bu fikrə gəlmək olur, lakin bəzi tədqiqatçılar bu tayfanı bulqar, peçeneq, kəngərli və digər türk tayfalarına da aid edirlər. Kolanlılarla bağlı aşağıdakı faktlar - Qarabağ Kolanılarında olmuş Qaraqoyunlu Mirzəxanlı obası, İğdır vilayətinin tarixi sakinləri olan Kolanlıların Qaraqoyunlu hesab olunması və eyniadlı ərazidə yaşaması, Vedi bölgəsində Kolanılarının yaşadığı Xınıt Qaraqoyunlu kənd adı, Şahbuz rayonunun Kolanı kəndi yaxınlığında tapılmış Qaraqoyunlu-Ağqoyunlu mədəniyyətinə aid edilən daş qoç fiqurları və s. onların XIV-XV əsrlərdə əsasən oğuz boylarından ibarət olmuş Qaraqoyunlu tayfa ittifaqına daxil olduqlarını göstərir. Kolanı tayfası içərisində Qoyunlu, Qara, Qaralar, Qaravənd qollarının olduğu da bu sahədə diqqəti çəkən faktlardır. Əlavə olaraq qeyd etmək lazımdır ki, Fərman Kərimzadə “Xudafərin körpüsü” romanında Vedi mahalında olan bir sıra kəndlərlə yanaşı, Kolanı kəndinin də Qaraqoyunlular tərəfindən salındığını bildirir.

Kolanı tayfası içərisində qol və tirə adları

Kolanı tayfası içərisində qol və tirə adları: Qaravənd (Qərvənd, Qarıbənd, Gərravənd, Gərəkvənd, Qaralar, Qara, Qaralı, Qaraoğlanlı), Şeyxavənd (Şıxavənd, İsxavənd, Şəxavənd, Şeyxli, Şıxlar), Köçərli, Goran (Coran, Goranlı, Göranlı), Dəmirli, Çıraqlı, Türəni (Turanı), Ağsaqlı (Axsaqlı), Həzili, Osallı, Lolaylı (Lolayı), Pirəvənd (Pirəvəd, Papirəvənd), Şadılı (Şidli, Sədli), Alataxtalı, Borravənd, Qaramanlı, Qoyunlu, Vəkəli, Dirəvərlər, Zamanlı, Sədirli, Mirzəxanlı, Bəylər və başqaları bu qol və tirələrdəndir. Şirvanda Goran (Osallı, Bəgalılı, Bəylər, Lolaylı, İsgəndərli, Əsədli, Şükürlü və b. tirə və obaları), Pirəvənd ( Borravənd, Xırda Pirəvənd, Abbasalılı, Ağarzalı və başqa), Alataxta (Həzili, Babalı, Zeynallı, Zülfüqarlı, Sadıqlı), Qaraoğlanlı (Tahirli) təbəhləri var. Axsaqlılar içərisində Qurbanlı tirəsi vardır. Kolanı tayfasının əsasən Qarabağ və Şirvan-Muğan qollarına aid olan “vənd” sonluğu türk tayfalarına məxsus şəkilçi olub, Cavanşir tayfasının qolları içərisində, bulqar tayfalarında işlənmişdir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. . 2016-01-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-20.

Mənbə

  • Abbasoğlu B. Kolanı-Şəhidlər yurdu. Bakı: Səda,1997, 175 s.
  • Azərbaycan Sovet Ensklopediyası, V c. Bakı, Azərbaycan SSR Dövlət Nəşriyyatı, 1981, 592 s.
  • Azərbaycan toponimləri. Ensiklopedik lüğət. Bakı: NPB, 1999, 588 s.
  • Bağırov A.N. Naxçıvan oykonimləri. Bakı: Nurlan, 2008, 336 s.
  • Bağırov A.N Naxçıvan toponimlərinin linqivistik xüsusiyyətləri. Bakı: Elm, 2002, 287 s.
  • Baxşəliyev V. Naxçıvanın qədim tayfalarının mənəvi mədəniyyəti. Bakı: Elm, 2004, 320 s.
  • Bəndəliyev N.S. Dağlıq Şirvanın toponimləri. Bakı: Elm, 2009, 352 s.
  • Ələkbərli Ə.Y. Qədim türk oğuz yurdu - “Ermənistan” Bakı: Sabah, 1994.
  • Ələkbərli Ə.Y. Qərbi Azərbaycan, I cild, Bakı, Ağrıdağ, 2000, 562 səhifə.
  • Fərzəlibəyli Ş.F. Naxçıvanın XVII-XIX əsrlər tarixinə dair qiymətli sənədlər / Naxçıvan, Bakı: Elm, 1999, s. 79-94

Avqust 12, 2021
kolanı, tayfası, oğuz, tayfalarından, biri, mündəricat, etimologiyası, tarixi, içərisində, tirə, adları, həmçinin, istinadlar, mənbəetimologiyası, redaktətədqiqatçıların, mülahizəsinə, görə, kül, gül, qədim, türklərdə, böyük, mənasında, işlənmiş, məsələn, kül,. Kolani tayfasi oguz tayfalarindan biri 1 Mundericat 1 Etimologiyasi 2 Tarixi 3 Kolani tayfasi icerisinde qol ve tire adlari 4 Hemcinin bax 5 Istinadlar 6 MenbeEtimologiyasi RedakteTedqiqatcilarin mulahizesine gore Kol Kul Gul qedim turklerde boyuk menasinda islenmis meselen Kul Tegin Gul Tigin Kol Erki bu soz toplum anlaminda ise coxluq boyuk el menalarini ifade edir Guman edilir ki kul kol tayfa adi olaraq islenmis an sekilcisini ise yasayis yeri menasinda izah etmek daha duzgundur Kocdukleri yeni yerlerde Kol Kul tayfasinin yasadigi yer menasinda islenen Kolan Kulan toponimine mensubiyyet bildiren li sekilcisi de elave olunaraq bu yere aid olan tayfani xarakterize etmisdir Yeni Kolan Kulan yasayis yerinden olanlar Mulahizelere gore adin esli Kolanli olmus dilde Kolanni kimi de islenmis sonradan yaziya kocuruldukde bir n herfi de duserek Kolani yazilmisdir Azerbaycan erazisinde bu tayfanin adi ile bagli bir cox toponimler movcud olmusdur Tarixi RedakteOrta esrlere aid menbelerde Anadoluda Kilis erazisinde oguzlarin beydili qoluna bagli hesab edilen Kolanlu tayfasinin yasadiginin eks olunmasi Kolani tayfasinin oguzlarin bir qolu olan qarapapaqlara aid edilmesi Qazax Borcali bolgesinde yasamis Qarapapaq tayfasi barede arasdirmada bu tayfanin qollari icerisinde Kolanilarin da adi qeyd olunmasi Kolanlilarin oguz tayfalarinin ustunluk teskil etdiyi Qaraqoyunlu tayfa ittifaqinin terkibinde olmasi Turkiyenin Yozqat vilayetinde yerlesen Kolanli kendi sakinlerinin turkmen oguz menseli hesab olunmasi Anadolu erazisinde yasamis oguz tayfa ittifaqina daxil olmus tayfalardan birinin Kolansam turkmenleri adlandirilmasi bu tayfanin adi ile bagli oldugunu guman edilen Golan yer adinin Turkmenistanin simalinda Das Oguz Dis Oguz vilayetinde yerlesmesi XVI esrde Anadoluda Sivasda oguzlarla bagli oldugu ireli surulen Kayi Kolan kend adinin olmasi esasinda bu fikre gelmek olur lakin bezi tedqiqatcilar bu tayfani bulqar peceneq kengerli ve diger turk tayfalarina da aid edirler Kolanlilarla bagli asagidaki faktlar Qarabag Kolanilarinda olmus Qaraqoyunlu Mirzexanli obasi Igdir vilayetinin tarixi sakinleri olan Kolanlilarin Qaraqoyunlu hesab olunmasi ve eyniadli erazide yasamasi Vedi bolgesinde Kolanilarinin yasadigi Xinit Qaraqoyunlu kend adi Sahbuz rayonunun Kolani kendi yaxinliginda tapilmis Qaraqoyunlu Agqoyunlu medeniyyetine aid edilen das qoc fiqurlari ve s onlarin XIV XV esrlerde esasen oguz boylarindan ibaret olmus Qaraqoyunlu tayfa ittifaqina daxil olduqlarini gosterir Kolani tayfasi icerisinde Qoyunlu Qara Qaralar Qaravend qollarinin oldugu da bu sahede diqqeti ceken faktlardir Elave olaraq qeyd etmek lazimdir ki Ferman Kerimzade Xudaferin korpusu romaninda Vedi mahalinda olan bir sira kendlerle yanasi Kolani kendinin de Qaraqoyunlular terefinden salindigini bildirir Kolani tayfasi icerisinde qol ve tire adlari RedakteKolani tayfasi icerisinde qol ve tire adlari Qaravend Qervend Qaribend Gerravend Gerekvend Qaralar Qara Qarali Qaraoglanli Seyxavend Sixavend Isxavend Sexavend Seyxli Sixlar Kocerli Goran Coran Goranli Goranli Demirli Ciraqli Tureni Turani Agsaqli Axsaqli Hezili Osalli Lolayli Lolayi Pirevend Pireved Papirevend Sadili Sidli Sedli Alataxtali Borravend Qaramanli Qoyunlu Vekeli Direverler Zamanli Sedirli Mirzexanli Beyler ve basqalari bu qol ve tirelerdendir Sirvanda Goran Osalli Begalili Beyler Lolayli Isgenderli Esedli Sukurlu ve b tire ve obalari Pirevend Borravend Xirda Pirevend Abbasalili Agarzali ve basqa Alataxta Hezili Babali Zeynalli Zulfuqarli Sadiqli Qaraoglanli Tahirli tebehleri var Axsaqlilar icerisinde Qurbanli tiresi vardir Kolani tayfasinin esasen Qarabag ve Sirvan Mugan qollarina aid olan vend sonlugu turk tayfalarina mexsus sekilci olub Cavansir tayfasinin qollari icerisinde bulqar tayfalarinda islenmisdir Hemcinin bax RedakteKolani yurdlari Sirvan ve Muganda Istinadlar Redakte Arxivlenmis suret 2016 01 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 20 Menbe RedakteAbbasoglu B Kolani Sehidler yurdu Baki Seda 1997 175 s Azerbaycan Sovet Ensklopediyasi V c Baki Azerbaycan SSR Dovlet Nesriyyati 1981 592 s Azerbaycan toponimleri Ensiklopedik luget Baki NPB 1999 588 s Bagirov A N Naxcivan oykonimleri Baki Nurlan 2008 336 s Bagirov A N Naxcivan toponimlerinin linqivistik xususiyyetleri Baki Elm 2002 287 s Baxseliyev V Naxcivanin qedim tayfalarinin menevi medeniyyeti Baki Elm 2004 320 s Bendeliyev N S Dagliq Sirvanin toponimleri Baki Elm 2009 352 s Elekberli E Y Qedim turk oguz yurdu Ermenistan Baki Sabah 1994 Elekberli E Y Qerbi Azerbaycan I cild Baki Agridag 2000 562 sehife Ferzelibeyli S F Naxcivanin XVII XIX esrler tarixine dair qiymetli senedler Naxcivan Baki Elm 1999 s 79 94Menbe https az wikipedia org w index php title Kolani tayfasi amp oldid 5731841, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.