fbpx
Wikipedia

Kiprian

Avqust 05, 2021

Karfagenli Kiprian (lat. Thascius Caecilus Cyprianus; 200-258) - ilk dövr xristian ilahiyyatçılarından biri

Karfagenli Kiprian
lat. Thascius Caecilus Cyprianus
Doğum tarixi 200[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 14 sentyabr 258 və ya 258
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi baş kəsmə[d]
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti yazıçı, rahib, filosof
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

O, Şimali Afrikanın Karfagen şəhərində, zəngin senator ailəsində doğulmuşdur. Burada mükəmməl təhsil almış və natiqlik sənəti üzrə məşhurlaşmışdır. Məktəbdə fəlsəfə və ritorika müəllimi vəzifəsində çalışmış, həmçinin məhkəmələrdə tez-tez vəkil kimi iştirak etmişdir. Kiprian bu dövrdə həyatını, əsasən, əyləncələrə həsr etmiş, tüfeyli həyat tərzi sürmüşdür.

Dövrün məşhur ilahiyyatçısı Tertullianın əsərləri ilə tanış olduqdan sonra isə Xristianlığı qəbul etmişdir. Çox keçməmiş yepiskop vəzifəsinə seçilmişdir. İmperator Desius xristianlara qarşı təqib siyasətinə başlayan vaxt xeyli xristian əzab-əziyyətə qatlaşmaqdan çəkinərək, dindən dönmüşdülər. Onların sonradan kilsəyə geri qəbul edilməsi məsələsi ilahiyyatçılar arasında mübahisələrə səbəb olmuşdur. Kiprianın təkidilə bu problemin həlli üçün Karfagendə kilsə məclisi çağırılmışdır. Məclisdə onun təsirilə bütün növ günahların (dindən dönmə daxil olmaqla) bağışlanmasının kilsənin səlahiyyətinə daxil olduğu barədə qərar qəbul edilmişdir. Zaman keçdikcə onun mövqeyini bütün ilahiyyatçılar təsdiqləmişdir. Bir neçə il sonra imperator Valerian xristianlara qarşı yeni təqib proseslərinə başlamış və Kiprian sürgünə məhkum edilsə də, cəzası dəyişdirilərək edam olunmuşdur.

Yaradıcılığı

Onun əsərləri apologetik və etik olmaq üzrə iki qrupa ayrılır. Demək olar ki, bütün yaradıcılığında Tertullianın təsiri hiss olunur. Ən məşhur əsərləri "Məhv olmuşlar haqqında" və "Kilsənin vəhdəti haqqında" kitablarıdır. Bu əsərlərdə Kiprian xristian dininin əsaslarını araşdırmış, imana gəlməklə insanın həyatında baş verən müsbət dəyişiklikləri diqqətə çatdırmışdır.

Etik sahədə yazılmış əsərlərində müxtəlif mövzulara toxunulmuşdur. Məsələn, vəba epidemiyası yayılarkən yazılmış "Ölüm haqqında" traktatında Kiprian xristianların ölümdən qorxmadıqlarını, əksinə onu əbədi həyata və mükafata aparan, həmçinin dünyanın əzab-əziyyətindən qurtaran yol kimi gördüklərini diqqətə çatdıraraq, ölənlər üçün kədər hissi ilə matəm mərasimləri keçirilməsini tənqid etmişdir.

"Məhv olmuşlar haqqında" əsərində təqib zamanı dinindən dönən, lakin daha sonra tövbə edərək kilsəyə qayıtmaq istəyən xristianların dini-etik problemləri araşdırılmışdır. Kiprianın fikrincə, təqiblərin əsas səbəbi sülh dövründə dini unudaraq dünyəvi işlərin ardınca qaçan, pullarını və əmlakını artırmaq üçün hər yola baş vuran, nəticədə imanlarını itirən xristianların günahlarıdır. O, hələ təqiblər başlamamış cəmiyyətdə tutduqları mövqe və nüfuzu itirmək qorxusundan dinlərindən üz döndərənləri xüsusilə pisləmişdir. Kiprian onları yalnız Tanrının bağışlaya biləcəyini bildirmişdir. Onun fikrincə, tövbə yalnız Tanrının məkanı sayılan kilsə daxilində baş verməlidir. Mürtədləri isə yepiskoplar Tanrının iradəsini yerinə yetirib kilsəyə geri qəbul edərək, bağışlamaq hüququna malikdirlər.

Kilsə ilə münasibəti

Kiprian bütün əsərlərində kilsənin bir təşkilat kimi vahidliyini müdafiə etmişdir. Bu mövzuya həsr edilmiş "Kilsə vəhdəti haqqında" əsərində o, məsələni dərindən araşdırmışdır. Onun fikrincə, bidətlər və bölünmələr son dərəcə, hətta təqiblərdən daha böyük təhlükə sayılırlar. Kiprian bu hərəkətlərin nəticəsində imanın məhvə uğradığını, həqiqətin yox olduğunu və kilsə nüfuzuna ağır zərbə endirildiyini bildirmişdir. O, deyirdi ki, kilsənin vəhdətini qorumaq bütün xristianların vəzifəsidir. Hər kəs yepiskopların sonsuz hakimiyyətini tanımalı və əmrlərinə tabe olmalıdır. Bu prinsip sonradan Roma Katolik Kilsəsinin inkişafına da mühüm təsir etmişdir.

Bu əsərlərdən əlavə Kiprian "Bakirələrin geyimi haqqında" adlı traktatında həyatını Tanrıya həsr etmiş rahibələrə nəsihətlər vermişdir. Onun fikrincə, rahibələr simanı gözəlləşdirən heç nə etməməli, gözəl paltarlar geyinməməli, toy məclisinə getməməli, kişilərdə duyğu oyada biləcək heç bir hərəkətə yol verməməlidirlər.

Kiprian dövrünün nüfuzlu din xadimlərindən olmaqla bərabər, kilsə iyerarxiyası və strukturunun formalaşmasında mühüm xidmətlər göstərmiş ilahiyyatçılardandır. Onun ədəbi irsi əsrlər boyunca tədqiq edilərək, özünə xeyli tərəfdar qazandırmışdır.

Xristian kilsəsi tərəfindən müqəddəs elan edilmişdir.

Vikianbarda Kiprian ilə əlaqəli mediafayllar var.

İstinadlar

  1. Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-538207-5
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q217595"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q60"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q561458"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q46002746"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18353479"></a>
  2. CONOR.SI
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q16744133"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P1280"></a>
  3. Store norske leksikon — 1978.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P4342"></a>
  4. BeWeB
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P7796"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5611"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P8200"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P7797"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q77541206"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P7798"></a>

Avqust 05, 2021
kiprian, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, karfagenli, thascius, caecilus, cyprianus, dövr, xristian, ilahiyyatçılarından, birikarfagenli, thascius, caecilus, cyprianusdoğum. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Karfagenli Kiprian lat Thascius Caecilus Cyprianus 200 258 ilk dovr xristian ilahiyyatcilarindan biriKarfagenli Kiprianlat Thascius Caecilus CyprianusDogum tarixi 200 1 2 3 Dogum yeri Karfagen Roma ImperiyasiVefat tarixi 14 sentyabr 258 ve ya 258 4 Vefat yeri Carthage d Roma ImperiyasiVefat sebebi bas kesme d Vetendasligi Qedim RomaFealiyyeti yazici rahib filosof Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Yaradiciligi 3 Kilse ile munasibeti 4 Istinadlar Heyati Redakte O Simali Afrikanin Karfagen seherinde zengin senator ailesinde dogulmusdur Burada mukemmel tehsil almis ve natiqlik seneti uzre meshurlasmisdir Mektebde felsefe ve ritorika muellimi vezifesinde calismis hemcinin mehkemelerde tez tez vekil kimi istirak etmisdir Kiprian bu dovrde heyatini esasen eylencelere hesr etmis tufeyli heyat terzi surmusdur Dovrun meshur ilahiyyatcisi Tertullianin eserleri ile tanis olduqdan sonra ise Xristianligi qebul etmisdir Cox kecmemis yepiskop vezifesine secilmisdir Imperator Desius xristianlara qarsi teqib siyasetine baslayan vaxt xeyli xristian ezab eziyyete qatlasmaqdan cekinerek dinden donmusduler Onlarin sonradan kilseye geri qebul edilmesi meselesi ilahiyyatcilar arasinda mubahiselere sebeb olmusdur Kiprianin tekidile bu problemin helli ucun Karfagende kilse meclisi cagirilmisdir Meclisde onun tesirile butun nov gunahlarin dinden donme daxil olmaqla bagislanmasinin kilsenin selahiyyetine daxil oldugu barede qerar qebul edilmisdir Zaman kecdikce onun movqeyini butun ilahiyyatcilar tesdiqlemisdir Bir nece il sonra imperator Valerian xristianlara qarsi yeni teqib proseslerine baslamis ve Kiprian surgune mehkum edilse de cezasi deyisdirilerek edam olunmusdur Yaradiciligi Redakte Onun eserleri apologetik ve etik olmaq uzre iki qrupa ayrilir Demek olar ki butun yaradiciliginda Tertullianin tesiri hiss olunur En meshur eserleri Mehv olmuslar haqqinda ve Kilsenin vehdeti haqqinda kitablaridir Bu eserlerde Kiprian xristian dininin esaslarini arasdirmis imana gelmekle insanin heyatinda bas veren musbet deyisiklikleri diqqete catdirmisdir Etik sahede yazilmis eserlerinde muxtelif movzulara toxunulmusdur Meselen veba epidemiyasi yayilarken yazilmis Olum haqqinda traktatinda Kiprian xristianlarin olumden qorxmadiqlarini eksine onu ebedi heyata ve mukafata aparan hemcinin dunyanin ezab eziyyetinden qurtaran yol kimi gorduklerini diqqete catdiraraq olenler ucun keder hissi ile matem merasimleri kecirilmesini tenqid etmisdir Mehv olmuslar haqqinda eserinde teqib zamani dininden donen lakin daha sonra tovbe ederek kilseye qayitmaq isteyen xristianlarin dini etik problemleri arasdirilmisdir Kiprianin fikrince teqiblerin esas sebebi sulh dovrunde dini unudaraq dunyevi islerin ardinca qacan pullarini ve emlakini artirmaq ucun her yola bas vuran neticede imanlarini itiren xristianlarin gunahlaridir O hele teqibler baslamamis cemiyyetde tutduqlari movqe ve nufuzu itirmek qorxusundan dinlerinden uz donderenleri xususile pislemisdir Kiprian onlari yalniz Tanrinin bagislaya bileceyini bildirmisdir Onun fikrince tovbe yalniz Tanrinin mekani sayilan kilse daxilinde bas vermelidir Murtedleri ise yepiskoplar Tanrinin iradesini yerine yetirib kilseye geri qebul ederek bagislamaq huququna malikdirler Kilse ile munasibeti Redakte Kiprian butun eserlerinde kilsenin bir teskilat kimi vahidliyini mudafie etmisdir Bu movzuya hesr edilmis Kilse vehdeti haqqinda eserinde o meseleni derinden arasdirmisdir Onun fikrince bidetler ve bolunmeler son derece hetta teqiblerden daha boyuk tehluke sayilirlar Kiprian bu hereketlerin neticesinde imanin mehve ugradigini heqiqetin yox oldugunu ve kilse nufuzuna agir zerbe endirildiyini bildirmisdir O deyirdi ki kilsenin vehdetini qorumaq butun xristianlarin vezifesidir Her kes yepiskoplarin sonsuz hakimiyyetini tanimali ve emrlerine tabe olmalidir Bu prinsip sonradan Roma Katolik Kilsesinin inkisafina da muhum tesir etmisdir Bu eserlerden elave Kiprian Bakirelerin geyimi haqqinda adli traktatinda heyatini Tanriya hesr etmis rahibelere nesihetler vermisdir Onun fikrince rahibeler simani gozellesdiren hec ne etmemeli gozel paltarlar geyinmemeli toy meclisine getmemeli kisilerde duygu oyada bilecek hec bir herekete yol vermemelidirler Kiprian dovrunun nufuzlu din xadimlerinden olmaqla beraber kilse iyerarxiyasi ve strukturunun formalasmasinda muhum xidmetler gostermis ilahiyyatcilardandir Onun edebi irsi esrler boyunca tedqiq edilerek ozune xeyli terefdar qazandirmisdir Xristian kilsesi terefinden muqeddes elan edilmisdir Vikianbarda Kiprian ile elaqeli mediafayllar var Istinadlar Redakte Dictionary of African Biography E K Akyeampong Henry Louis Gates Jr NYC OUP 2012 ISBN 978 0 19 538207 5 lt a href https wikidata org wiki Track Q217595 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q60 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q561458 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q46002746 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q18353479 gt lt a gt CONOR SI lt a href https wikidata org wiki Track Q16744133 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P1280 gt lt a gt Store norske leksikon 1978 lt a href https wikidata org wiki Track Q746368 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P4342 gt lt a gt BeWeB lt a href https wikidata org wiki Track P7796 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5611 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P8200 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P7797 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q77541206 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P7798 gt lt a gt Menbe https az wikipedia org w index php title Kiprian amp oldid 5523642, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.