fbpx
Wikipedia

Kapoeyra

Oktyabr 06, 2021

Kapoeyra — Cənubi Amerikada əsası qoyulmuş idman növü

Kapoeyra
port. Capoeira
Ölkə: Braziliya
Tanınmış ardıcılları: Lətif Krouder, Anderson Silva

Tarixi

Braziliya ərazilərinə yiyələnmə 1530-cu ildə özləri ilə mal-qara, əkin üçün şitillər və müxtəlif toxumlar gətirmiş portuqaliyalıların ilk sakinlər kimi yeni həyat tərzinə qədəm qoyması ilə başlanıb. Braziliya Latın Amerikasında ilk ölkədir ki, ispanlar deyil, portuqaliyalılar tərəfindən tutulub. Elə qulları da Afrikadan Braziliyaya onlar gətiriblər.

Qulların Braziliya ərazilərinə gətirilməsində üç – Baya, Resife və Rio-de-Janeyro limanlarından istifadə olunub. Odur ki, tədqiqatçılar afro-braziliya döyüş növü olan kapoeyranın yaranış köklərini məhz bu yerlərdə axtarıblar. Axtarışlar uzun müddət davam etdiyindən, bir çox fərziyyələr də ortaya çıxıb. Zənn edilir ki, döyüş növünün yaranmasında qulların böyük zəhmət və əziyyəti olub.

Sözügedən qullar özlərinə məxsus bir neçə qədim ənənəyə də sahib olublar. Onlar yaratdıqları ənənəvi rəqslərlə çox ciddi məşğul olaraq gələcək nəsillərə də ötürüblər. Belə ki, döyüş rəqs, ənənə və mərasim anlayışları ilə birləşdirilib.

Ən geniş yayılmış fərziyyəyə əsaslansaq, kapoeyranın silahsız vəziyyətdə özünümüdafiə üsulu kimi yaradıldığı və yaradıcılar tərəfindən rəqs adı verilərək, döyüş növü olduğunun gizlədildiyi məlum olur.

Bir az tarixi vərəqləyərək, kapoeyranın yaranması üçün zəminin necə ortaya çıxdığını müəyyənləşdirməyə çalışaq. Portuqaliyalılar yerli sakinlərdən, yəni hindulardan qul kimi istifadə etməyə başlamışdılar. Hinduların çoxu portuqaliyalıların yeni qaydalarına əməl etmək istəmir, onların vadar etdikləri ağır və dözülməz işləri görməyə qüvvələri və səbirləri çatmır və buna görə də canlarını qurtarmaq üçün ölkənin daha dərin və ayaq basılmayan yerlərinə gedirdilər. Mühacirlər arasında yaxşı döyüşçülər, musiqiçilər, həmçinin təbiblər də var idi. Onlar sağ qalmaları üçün həmrəy olmalı və bir-birlərinə kömək etməli idilər. Yeni məkan onlar üçün əvvəlkindən daha yaxşı idi. Lakin köhnə məkan qədər əsrarəngiz deyildi.

Portuqaliyalılara qarşı çıxan yerli sakinlər isə dərhal öldürülmüş, sağ qalan qadınlar, uşaqlar və qocalar çox incidilmişdilər. Onlar bu əziyyətlərə tab gətirə bilmirdilər. Əhalinin çoxunu xəstəliklər bürümüş, bir hissəsi ölümdən qurtula bilməmişdi.

1624-1654-cü illərdə hollandların portuqaliyalılarla müharibəsi zamanı qarma-qarışıqlıq nəticəsində qullar yeni düşünülmüş addımı atmaq üçün fürsət tapdılar. Onlar qaçmaqla canlarını qurtarmağı qərar verirlər. Qullar daha gizli və qəliz yerlərdə toplaşdıqdan sonra "quylombuş" adlı qruplaşma yaratdırlar.

 

Quylombuş müstəqil yaşayan və heç kimdən tamamilə asılı olmayan insan toplumudur ki, kapoeyranın yaranmasında böyük rolu olub. Qruplaşmanın kənardan gələn hücumlar və təzyiqləri qarşılaşması zamanı kapoeyra daha da möhkəmlənirdi. Elə bu səbəbdən kapoeyra get-gedə təhlükəli döyüş kimi formalaşırdı.

XIX əsrin əvvəllərində kapoeyra indikindən çox fərqli idi. Kapoeyrada möhkəm duruş vəziyyəti, güclü zərbələr, sındırma və atma fəndləri zənginlik təşkil edirdi.

Kapoeyristalar soyuq silahlara, bıçaqlara, qılınclara və ülgücə üstünlük verirdilər. Onlar ülgücü əsasən ayaq barmaqları arasında sıxmaqla zərbə endirirdilər. Bir neçə təhlükəli görüşlərdən sağ çıxdıqdan sonra, onlara "peşəkar kapoeyraçı" adı verilirdi.

Küçə döyüşü sayılan kapoeyranın unudulması üçün yerli qanunverici orqanlar 400 ilə yaxın çalışmışdılar. Kapoeyranın qorunub saxlanılması üçün yalnız bir çıxış yolu var idi.

Kapoeyristalar məcbur olub daha çox akrobatik hərəkətlər, akrobatik zərbələr, dairə daxilində üzbəüz vəziyyətdə musiqi sədaları altında döyüş texnikası (daha çox rəqs kimi göstərməklə) nümayiş etdirməli oldular. Bizim dövrə yaxınlaşdıqca aydın olur ki, kapoeyra quylombuşdan kənara çıxdıqdan sonra əhali arasında yayılmaqla, böyük rəğbət qazanmış və həyat tərzinin dəyişkən axarına düşməklə əvvəlki kapoeyradan çox fərqlənib.

Kapoeyranın yaşanmasında böyük şəxsiyyətlərdən ikisinin – usta Bimba (Manuel duş Reyş Maşadu) və usta Paştinyanın (Visente Fereyra) daha çox zəhməti olub.

Müasir kapoeyranın banisi usta Bimbadır. O, 1900-cü ildə Salvadorda Baya ştatında anadan olub. Bimba bir qədər təlimatlandırıldıqdan sonra, "Luda Regional Bayana"nı (Bayanın regional döyüş sənəti) yaradıb ki, bu da bütün dünyada "Capoeira Regional" (Yerli Kapoeyra) kimi tanınıb. 1932-ci ildə Bimba tərəfindən tarixdə ilk rəsmi kapoeyra məktəbi yaradılıb. Nəhayət ki, bütün əziyyətlərin nəticəsində 1937-ci ildə kapoeyra Braziliya Milli Konfederasiyası tərəfindən rəsmi olaraq tanınıb. Usta Bimba 1974-cü ilin fevral ayına qədər, yəni son nəfəsinə qədər kapoeyranın təbliğatına çalışıb.

Kapoeyrada əvəzsiz yeri olan digər usta Paştinyadır (1889-1982). Paştinya kapoeyranın "Angola" üslubunu təbliğ edib. O, 21 yaşı olarkən kapoeyraya daha peşəkar şəkildə yaxınlaşmağı qərara alıb. Paştinya həmçinin filosof və rəssam kimi də tanınıb. Kapoeyranın "Angola" növündə əsasən hərəkətlərin cəld deyil, məhz sürəti minimuma çatdırmaqla, icra olunmasına və kapoeyristanın düzgün müvazinət saxlamasına diqqət yetirilir.

Grupo Axe Capoeira

Kapoeyra haqqında danışarkən "Grupo Axe Capoeira" barədə də söz açmaq lazımdır. Təməli 1982-ci ildə Resifedə qoyulan "Axe Capoeria" dünyanın dörd bir tərəfinə yayılmaqda davam edir. Hazırda 8000-dən artıq tələbəsi olan "Axe Capoeira" böyük dünya səyahəti ərəfəsindədir. Artıq 30-a yaxın ölkədə nümayəndəliklərini təkmilləşdirən "Axe Capoeira" ildə bir dəfə olmaqla, həmin ölkələrdə nümayəndələr və qruplarla görüşərək, onları daha da inkişaf etdirir və kapoeyranın daha dərin tərəflərini işıqlandırır. Onlara döyüş, akrobatika, musiqi, rəqs və başqa incəliklərini öyrədən "Axe Capoeira" qrupu dünyanın istənilən kapoeyra qrupları ilə yarışmağa hər zaman hazırdır. "Axe Capoeira"nın məqsədi ustalara hörmət, kapoeyranın köklərini, döyüş və mədəniyyətini qoruyub saxlamaqdır. Qeyd edək ki, bu idman növü Azərbaycanda da günü-gündən daha sürətlə yayılmaqdadır.

Kapoeyra Azərbaycanda

Kapoeyra döyüş sənəti Azərbaycanda 1996-1997-ci illərdən görünməyə başlandı. Mark Dakaskosun iştirakı ilə "Yalnız güclülər" filmi Azərbaycanda efirə çıxdıqdan sonra ölkəmizin müxtəlif bölgələrində: Sumqayıt, Lənkəran, Beyləqan, Gəncə və sair şəhərlərdə Kapoeyra üzrə özünü təlim məşqlərini Azərbaycanda Kapoeyranın başlanğıcı hesab etmək olar.

2000-ci ildə Bakıda Azərbaycan Kapoeyra Federasiyası vahid mərkəz kimi formalaşıb. İlk kapoeyra məktəbi Azərbaycan Kunq-fu Federasiyasının nəzdində yaradılır. 2005-ci ildə isə "Kontakt" adlı ilk rəsmi kapoeyra klubu yaradılır və dövlət qeydiyyatından keçir.

2007-ci ilin sonunda Azərbaycan Kapoeyra Federasiyası təsis edilir və dövlət qeydiyyatına alınır.

Hal-hazırda paytaxtımız Bakıda və Azərbaycanın bir çox regionlarında Azərbaycan Kapoeyra Federasiyası rəsmi məktəbləri yaradılmış və günü-gündən bu məktəblərin sayı artmaqdadır.

Bu gün Azərbaycan kapoeyraçıları ölkəmizi beynəlxalq aləmdə, o cümlədən Beynəlxalq yarış, festival və seminarlarda layiqincə təmsil edirlər.

Azərbaycan Kapoeyra Federasiyasının rəsmi internet səhifəsi: [1]

Həmçinin bax

Mənbə

Oktyabr 06, 2021
kapoeyra, cənubi, amerikada, əsası, qoyulmuş, idman, növüport, capoeiraölkə, braziliyatanınmış, ardıcılları, lətif, krouder, anderson, silva, mündəricat, tarixi, grupo, capoeira, azərbaycanda, həmçinin, mənbətarixi, redaktəbraziliya, ərazilərinə, yiyələnmə, 15. Kapoeyra Cenubi Amerikada esasi qoyulmus idman novuKapoeyraport CapoeiraOlke BraziliyaTaninmis ardicillari Letif Krouder Anderson Silva Mundericat 1 Tarixi 2 Grupo Axe Capoeira 3 Kapoeyra Azerbaycanda 4 Hemcinin bax 5 MenbeTarixi RedakteBraziliya erazilerine yiyelenme 1530 cu ilde ozleri ile mal qara ekin ucun sitiller ve muxtelif toxumlar getirmis portuqaliyalilarin ilk sakinler kimi yeni heyat terzine qedem qoymasi ile baslanib Braziliya Latin Amerikasinda ilk olkedir ki ispanlar deyil portuqaliyalilar terefinden tutulub Ele qullari da Afrikadan Braziliyaya onlar getiribler Qullarin Braziliya erazilerine getirilmesinde uc Baya Resife ve Rio de Janeyro limanlarindan istifade olunub Odur ki tedqiqatcilar afro braziliya doyus novu olan kapoeyranin yaranis koklerini mehz bu yerlerde axtariblar Axtarislar uzun muddet davam etdiyinden bir cox ferziyyeler de ortaya cixib Zenn edilir ki doyus novunun yaranmasinda qullarin boyuk zehmet ve eziyyeti olub Sozugeden qullar ozlerine mexsus bir nece qedim eneneye de sahib olublar Onlar yaratdiqlari enenevi reqslerle cox ciddi mesgul olaraq gelecek nesillere de oturubler Bele ki doyus reqs enene ve merasim anlayislari ile birlesdirilib En genis yayilmis ferziyyeye esaslansaq kapoeyranin silahsiz veziyyetde ozunumudafie usulu kimi yaradildigi ve yaradicilar terefinden reqs adi verilerek doyus novu oldugunun gizledildiyi melum olur Bir az tarixi vereqleyerek kapoeyranin yaranmasi ucun zeminin nece ortaya cixdigini mueyyenlesdirmeye calisaq Portuqaliyalilar yerli sakinlerden yeni hindulardan qul kimi istifade etmeye baslamisdilar Hindularin coxu portuqaliyalilarin yeni qaydalarina emel etmek istemir onlarin vadar etdikleri agir ve dozulmez isleri gormeye quvveleri ve sebirleri catmir ve buna gore de canlarini qurtarmaq ucun olkenin daha derin ve ayaq basilmayan yerlerine gedirdiler Muhacirler arasinda yaxsi doyusculer musiqiciler hemcinin tebibler de var idi Onlar sag qalmalari ucun hemrey olmali ve bir birlerine komek etmeli idiler Yeni mekan onlar ucun evvelkinden daha yaxsi idi Lakin kohne mekan qeder esrarengiz deyildi Portuqaliyalilara qarsi cixan yerli sakinler ise derhal oldurulmus sag qalan qadinlar usaqlar ve qocalar cox incidilmisdiler Onlar bu eziyyetlere tab getire bilmirdiler Ehalinin coxunu xestelikler burumus bir hissesi olumden qurtula bilmemisdi 1624 1654 cu illerde hollandlarin portuqaliyalilarla muharibesi zamani qarma qarisiqliq neticesinde qullar yeni dusunulmus addimi atmaq ucun furset tapdilar Onlar qacmaqla canlarini qurtarmagi qerar verirler Qullar daha gizli ve qeliz yerlerde toplasdiqdan sonra quylombus adli qruplasma yaratdirlar Quylombus musteqil yasayan ve hec kimden tamamile asili olmayan insan toplumudur ki kapoeyranin yaranmasinda boyuk rolu olub Qruplasmanin kenardan gelen hucumlar ve tezyiqleri qarsilasmasi zamani kapoeyra daha da mohkemlenirdi Ele bu sebebden kapoeyra get gede tehlukeli doyus kimi formalasirdi XIX esrin evvellerinde kapoeyra indikinden cox ferqli idi Kapoeyrada mohkem durus veziyyeti guclu zerbeler sindirma ve atma fendleri zenginlik teskil edirdi Kapoeyristalar soyuq silahlara bicaqlara qilinclara ve ulguce ustunluk verirdiler Onlar ulgucu esasen ayaq barmaqlari arasinda sixmaqla zerbe endirirdiler Bir nece tehlukeli goruslerden sag cixdiqdan sonra onlara pesekar kapoeyraci adi verilirdi Kuce doyusu sayilan kapoeyranin unudulmasi ucun yerli qanunverici orqanlar 400 ile yaxin calismisdilar Kapoeyranin qorunub saxlanilmasi ucun yalniz bir cixis yolu var idi Kapoeyristalar mecbur olub daha cox akrobatik hereketler akrobatik zerbeler daire daxilinde uzbeuz veziyyetde musiqi sedalari altinda doyus texnikasi daha cox reqs kimi gostermekle numayis etdirmeli oldular Bizim dovre yaxinlasdiqca aydin olur ki kapoeyra quylombusdan kenara cixdiqdan sonra ehali arasinda yayilmaqla boyuk regbet qazanmis ve heyat terzinin deyisken axarina dusmekle evvelki kapoeyradan cox ferqlenib Kapoeyranin yasanmasinda boyuk sexsiyyetlerden ikisinin usta Bimba Manuel dus Reys Masadu ve usta Pastinyanin Visente Fereyra daha cox zehmeti olub Muasir kapoeyranin banisi usta Bimbadir O 1900 cu ilde Salvadorda Baya statinda anadan olub Bimba bir qeder telimatlandirildiqdan sonra Luda Regional Bayana ni Bayanin regional doyus seneti yaradib ki bu da butun dunyada Capoeira Regional Yerli Kapoeyra kimi taninib 1932 ci ilde Bimba terefinden tarixde ilk resmi kapoeyra mektebi yaradilib Nehayet ki butun eziyyetlerin neticesinde 1937 ci ilde kapoeyra Braziliya Milli Konfederasiyasi terefinden resmi olaraq taninib Usta Bimba 1974 cu ilin fevral ayina qeder yeni son nefesine qeder kapoeyranin tebligatina calisib Kapoeyrada evezsiz yeri olan diger usta Pastinyadir 1889 1982 Pastinya kapoeyranin Angola uslubunu teblig edib O 21 yasi olarken kapoeyraya daha pesekar sekilde yaxinlasmagi qerara alib Pastinya hemcinin filosof ve ressam kimi de taninib Kapoeyranin Angola novunde esasen hereketlerin celd deyil mehz sureti minimuma catdirmaqla icra olunmasina ve kapoeyristanin duzgun muvazinet saxlamasina diqqet yetirilir Grupo Axe Capoeira RedakteKapoeyra haqqinda danisarken Grupo Axe Capoeira barede de soz acmaq lazimdir Temeli 1982 ci ilde Resifede qoyulan Axe Capoeria dunyanin dord bir terefine yayilmaqda davam edir Hazirda 8000 den artiq telebesi olan Axe Capoeira boyuk dunya seyaheti erefesindedir Artiq 30 a yaxin olkede numayendeliklerini tekmillesdiren Axe Capoeira ilde bir defe olmaqla hemin olkelerde numayendeler ve qruplarla goruserek onlari daha da inkisaf etdirir ve kapoeyranin daha derin tereflerini isiqlandirir Onlara doyus akrobatika musiqi reqs ve basqa inceliklerini oyreden Axe Capoeira qrupu dunyanin istenilen kapoeyra qruplari ile yarismaga her zaman hazirdir Axe Capoeira nin meqsedi ustalara hormet kapoeyranin koklerini doyus ve medeniyyetini qoruyub saxlamaqdir Qeyd edek ki bu idman novu Azerbaycanda da gunu gunden daha suretle yayilmaqdadir Kapoeyra Azerbaycanda RedakteKapoeyra doyus seneti Azerbaycanda 1996 1997 ci illerden gorunmeye baslandi Mark Dakaskosun istiraki ile Yalniz gucluler filmi Azerbaycanda efire cixdiqdan sonra olkemizin muxtelif bolgelerinde Sumqayit Lenkeran Beyleqan Gence ve sair seherlerde Kapoeyra uzre ozunu telim mesqlerini Azerbaycanda Kapoeyranin baslangici hesab etmek olar 2000 ci ilde Bakida Azerbaycan Kapoeyra Federasiyasi vahid merkez kimi formalasib Ilk kapoeyra mektebi Azerbaycan Kunq fu Federasiyasinin nezdinde yaradilir 2005 ci ilde ise Kontakt adli ilk resmi kapoeyra klubu yaradilir ve dovlet qeydiyyatindan kecir 2007 ci ilin sonunda Azerbaycan Kapoeyra Federasiyasi tesis edilir ve dovlet qeydiyyatina alinir Hal hazirda paytaxtimiz Bakida ve Azerbaycanin bir cox regionlarinda Azerbaycan Kapoeyra Federasiyasi resmi mektebleri yaradilmis ve gunu gunden bu mekteblerin sayi artmaqdadir Bu gun Azerbaycan kapoeyracilari olkemizi beynelxalq alemde o cumleden Beynelxalq yaris festival ve seminarlarda layiqince temsil edirler Azerbaycan Kapoeyra Federasiyasinin resmi internet sehifesi 1 Hemcinin bax RedakteUmumdunya Kapoeyra FederasiyasiMenbe Redaktewww axec az Arxivlesdirilib 2010 09 16 at the Wayback Machine www capoeira azMenbe https az wikipedia org w index php title Kapoeyra amp oldid 5731163, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.