Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Ərdəşir Babəkan (fars. اردشیر, lat. Artaxerxes — Sasanilər sülaləsinin ilk nümayəndəsi, şahənşah.
| I Ərdəşir | |
|---|---|
 | |
 | |
| 28 aprel, 224 – 241 | |
| Sonrakı | I Şapur |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , İstəhr, İran |
| Vəfat tarixi | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | |
| Anası | Mirod |
| Uşaqları | |
| Dini | Zərdüştilik |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
Təbərinin məlumatına görə Ərdəşir 180-ci ildə İstəhrin Tiruda kəndində anadan olmuşdur. Gənc yaşlarında atası Fars knyazı Gozihrdən icazə alaraq onu Darab qalasına göndərmiş, qalanın Tiridən sonra Ərdəşir qalanın hakimliyinə gəlmişdir. Get-gedə Ərdəşirin gücü artmış, atası Babək və qardaşı Şapurla birlikdə Gozihri devirmişdilər. Şapurun qəfil ölümündən sonra 222-ci ildə bütün Fars regionuna, Xuzistan və Kirmana hakimlik etməyə başlamışdı.
Hakimiyyəti
28 aprel, 224-cü ildə Parfiya hökmdarı ordularını Bəndər Abbas yaxınlığında məğlub edən Ərdəşir özünü şahənşah elan etmişdi. 226-cı ildə Ktesifonda rəsmən tacqoyma mərasimi keçirilmişdi. Ərdəşir Sistan, Qorqan, Mərv, Xarəzm, Bəlx, Bəhreyn və Mosulu ələ keçirmiş, Kuşanı və asılı hala salmışdı.
Daxili siyasət
Ərdəşir ölkəni mərkəzləşdirdi və mərzbanlıqlara böldü. Zərdüştilik dövlət dini oldu. Xristianlara tolerant yanaşılmağa başlandı.
Xarici siyasət
Ərdəşir hakimiyyətə gələndən sonra əsasən Roma ilə problemlər yaşamağa başladı. Sasanilərə qarşı müqaviməti Ərdəşiri Romaya hücum etmək qərarına gətirdi. 230-cu ildə Nusaybini mühasirəyə alan Fars orduları Kappadokiyaya qədər gedib çıxmışdı. 232–233-cü illərdə Septimi Severlə olan bir sıra döyüşlərdə Roma ordularını məğlubiyyətə uğratdı və 237-ci ildə nəhayət ki, Mesopotamiyanın şimalını ələ keçirə bildi. 240-cı ildə oğlu Şapuru şərik kimi taxta çıxardı. 242-ci ildə vəfat etdi.
Ailəsi
Atası yerli bir əsilzadə, babası İstəhr atəşgahının rahibi idi. Nənəsi isə ailəsinə mənsub idi. Şapur və Balaş adlı iki qardaşı vardı.
İstinadlar
- MacKenzie, David Niel (1998). "Ērān, Ērānšahr". Encyclopedia Iranica 8. Costa Mesa: Mazda.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Erdesir Babekan fars اردشیر lat Artaxerxes Sasaniler sulalesinin ilk numayendesi sahensah I ErdesirSasanilerin I sahi28 aprel 224 241SonrakiI SapurSexsi melumatlarDogum tarixi 180Dogum yeri Istehr IranVefat tarixi 262Fealiyyeti siyasetciAtasiAnasi MirodUsaqlari I SapurDini Zerdustilik Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeriErdesirin tacqoymasi Neqsi Rustem Teberinin melumatina gore Erdesir 180 ci ilde Istehrin Tiruda kendinde anadan olmusdur Genc yaslarinda atasi Fars knyazi Gozihrden icaze alaraq onu Darab qalasina gondermis qalanin Tiriden sonra Erdesir qalanin hakimliyine gelmisdir Get gede Erdesirin gucu artmis atasi Babek ve qardasi Sapurla birlikde Gozihri devirmisdiler Sapurun qefil olumunden sonra 222 ci ilde butun Fars regionuna Xuzistan ve Kirmana hakimlik etmeye baslamisdi Hakimiyyeti28 aprel 224 cu ilde Parfiya hokmdari ordularini Bender Abbas yaxinliginda meglub eden Erdesir ozunu sahensah elan etmisdi 226 ci ilde Ktesifonda resmen tacqoyma merasimi kecirilmisdi Erdesir Sistan Qorqan Merv Xarezm Belx Behreyn ve Mosulu ele kecirmis Kusani ve asili hala salmisdi Daxili siyaset Erdesir olkeni merkezlesdirdi ve merzbanliqlara boldu Zerdustilik dovlet dini oldu Xristianlara tolerant yanasilmaga baslandi Xarici siyaset Erdesir hakimiyyete gelenden sonra esasen Roma ile problemler yasamaga basladi Sasanilere qarsi muqavimeti Erdesiri Romaya hucum etmek qerarina getirdi 230 cu ilde Nusaybini muhasireye alan Fars ordulari Kappadokiyaya qeder gedib cixmisdi 232 233 cu illerde Septimi Severle olan bir sira doyuslerde Roma ordularini meglubiyyete ugratdi ve 237 ci ilde nehayet ki Mesopotamiyanin simalini ele kecire bildi 240 ci ilde oglu Sapuru serik kimi taxta cixardi 242 ci ilde vefat etdi I Erdesir terefinden 209 cu ilde tikdirilmis Qiz qalasiAilesi Atasi yerli bir esilzade babasi Istehr atesgahinin rahibi idi Nenesi ise ailesine mensub idi Sapur ve Balas adli iki qardasi vardi IstinadlarMacKenzie David Niel 1998 Eran Eransahr Encyclopedia Iranica 8 Costa Mesa Mazda Xarici kecidler