fbpx
Wikipedia

II Aleksandrın məhkəmə islahatı

Avqust 01, 2021

II Aleksandrın məhkəmə islahatı — 1860-cı illərdə imperator II Aleksandrın həyata keçirdiyi islahatlardan biri.

Zəmin

 
Rus məhkəmə sisteminə dair karikatura. 1850-ci illərin sonu.

Rusiya imperiyasında iqtisadi inkişafın və 50-ci illərin sonu – 60-cı illərin əvvəllərindəki şəraitin təsiri altında öz obyektiv sosial-iqtisadi məzmununa görə burjua xarakterli məhkəmə islahatına başlamağa məcbur oldu. 1864-cü il noyabrın 20-də II Aleksandr hakim senata fərman imzaladı. Bu fərmana ―1864-cü il 20 noyabr məhkəmə nizamnamələri adı altında birləşdirilmiş məhkəmə təsisatları, cinayət məcəlləsi, mülki məcəllə və andçı hakimlər tərəfindən qoyulan cəzalar haqqında nizamnamə əlavə edilmişdi.

Məhkəmə islahatı silki məhkəmələri bütün silklər üçün ümumi olan məhkəmələrlə əvəz etdi, andlılar məhkəməsi, vəkillər korpusu yaratdı, məhkəmə instansiyaların sayını azaltdı. Bu islahat formal olaraq məhkəmə quruculuğu və məhkəmə icrası, məhkəmə hakimiyyətinin qanunverici və icraedici hakimiyyətlərdən ayrılması, məhkəmə prosesinin aşkarlığı, hakimlərin müstəqilliyi və onların bütün işləri öz daxili inamlarına müvafiq surətdə həll etmək hüququ, cinayət işlərinin əskəriyyətinin andlı iclasçılarının iştirakı ilə baxılması və s. burjua-demokratik prinsiplərini bəyan etdi.

1864-cü il məhkəmə islahatı məlum dərəcədə müsbət əhəmiyyətə malik idi. Bununla bərabər, hakim təbəqə tərəfindən, mütləqiyyət quruluşu şəraitində keçirilmiş bu islahat da yarımçıq idi. Onun qeyri-ardıcıllığı, ilk növbədə, dövlət cinayətlərinin andlılar məhkəməsinin ixtiyarından alınmasında təzahür etdi. Bu cinayətlərə baxılması silki nümayəndələrin iştirakı ilə ancaq məhkəmə palatalarına etibar edilirdi. Belə ki, mürtəce zadəganların fikrincə, andlılar məhkəməsi çar hökumətini arzuolunmaz hökmlərdən hifz edə bilməzdi. İmtiyazlı silk namüyəndələrini (quberniya zadəganlarının başçısı, yerli məhkəmə dairəsinin yerləşdiyi qəzanın zadəgan başçılarından biri şəhər rəisləri və kətxudaların hərəsindən bir nəfər) iştirak etdikləri məhkəmə, hakim təbəqənin mənafeyini müdafiə edən etibarlı silah olmalı idi.

Burjua məhkəmə quruculuğu və məhkəmə icrasının əsaslarını tətbiq etmiş 1864-cü il məhkəmə islahatı təhkimçilik münasibətlərinin kəndliləri üçün volost məhkəməsi, ruhanilər üçün xüsusi məhkəmə, çar məmurlarının vəzifə cinayətlərinə baxmağın xüsusi qaydası, vəzifəli şəxslərin məhkəməyə verilməsini güzəştli qaydaları və s. qalıqlarını qoruyub saxladı.

1864-cü il məhkəmə islahatının yarımçıqlığı Rusiyanın digər milli ucqarlarında olduğu kimi, onun Azərbaycanda da həyata keçirilməsi zamanı özünü xüsusən parlaq şəkildə göstərdi. Çarizm bu bölgələrdə feodal hüquqi təsisatlarını qoruyub saxlayırdı.

Azərbaycanda və Cənubi Qafqazda məhkəmə islahatı və onun mahiyyəti

Məhkəmə islahatı Azərbaycana və bütün Cənubi Qafqaza canişinin 1865-ci ildə yaratdığı xüsusi komissiyanın hazırladığı çar tərəfindən 1866-cı il noyabrın 22-də təsdiq olunmuş 1864-cü il 20 noyabr məhkəmə nizamnamələrinin Cənubi Qafqaz diyarında tətbiq edilməsi haqqında təkliflər əsasında şamil olundu.

Çarizm öz müstəmləkəlik xəttinə sadiq qalaraq, Cənubi Qafqazın xüsusiyyətlərini, yəni yerli əhalinin geridə qalması haqqında yalanı birinci yerə çəkərək, məhkəmə nizamnamələrinin tətbiqində bir sıra mühüm məhdudiyyətlər nəzərdə tutmuşdu.

Andlılar məhkəməsi tətbiq edilmədi, çünki hakim dairələr bu məhkəmənin işlərində yerli əhalinin iştirakı üçün yaratdığı cüzi imkana belə yol vermək istəmirdi.

İstintaq və barışıq sahələrinin əvəzinə barışıq hakimi, onun köməkçiləri və digər məmurları olan barışıq şöbələri yaradılırdı. Böyük ərazisi olan qəzaları əhatə edən barışıq şöbələrinin tərkibində barışıq hakimi başda olmaqla, xüsusi məhkəmə sahiblərinin yaradılmasına icazə verilirdi. Barışıq hakimləri və onların köməkçiləri məhkəmə müstəntiqlərinin də vəzifəsini yerinə yetirirdilər.

1864-cü il nizamnamələrinin nəzərdə tutduğu hakimlərin sekçilər sistemi mütləqiyyətə yararlı hakimlərin seçilməsini təmin etsə də Azərbaycanda barışıq hakimləri seçilmir, canişin tərəfindən təyin edilirdilər.

Çar hökuməti, hətta bu məhdudiyyətlərlə belə, Cənubi Qafqaz diyarının məhkəmə sistemində islahat keçirməyə tələsmədən, bu işi bir neçə il uzatdı.

Məhkəmə orqanları sistemi Tiflis məhkəmə palatası, quberniyadakı dairə məhkəmələri, qəza, dairə və vilayətlərdəki, habelə quberniya şöbələrindəki barışıq məhkəmələrindən ibarət idi.

Azərbaycan ərazisində yeni məhkəmə idarələri 1868-1869-cu illərdən fəaliyyət göstərməyə başladı. Bütün işlər barışıq hakimi tərəfindən təkbaşına həll edilirdi. Üç günə qədər həbs cəzası və 100 manatadək cərimələr haqqındakı hökm və qərarlardan dairə məhkəmələrinə şikayət etmək olardı.

Bakı və Yelizavetpol quberniyalarındakı dairə məhkəmələri canişinin təqdimatı üzrə çar tərəfindən təsdiq edilən sədr, sədr müavini və altı nəfər üzvdən ibarət tərkibdə təsis olunurdu. Dairə məhkəməsi barışıq hakimlərinin hökm və qərarlarından edilən şikayətləri nəzərdən keçirir və əslində barışıq şöbələrinin səlahiyyətlərinə daxil olmayan bütün cinayət və mülki işləri həll edirdi.

Dairə məhkəmələrinin hökm və qərarlarından Tiflis məhkəmə palatasına şikayət etmək olardı. Sonuncu isə qərar qəbul edirdi. Tiflis məhkəmə palatasının və dairə məhkəmələrinin yanında prokurorlar da var idi.

Məhkəmə orqanlarının fəaliyyətinin təşkili

Cənubi Qafqaz məhkəmə idarələri üzərində ümumi nəzarəti canişin həyata keçirirdi. Bu halda o, ədliyyə naziri rolunda çıxış edirdi. Çar hökuməti Azərbaycanda və Cənubi Qafqazın digər rayonlarında sinfi mübarizənin kəskinləşdiyi şəraitdə məhkəmə təqib işlərini gücləndirmək məqsədilə dəfələrlə barışıq şöbələrinin səlahiyyətini yenidən nəzərdən keçirərək, onu xeyli məhdudlaşdırmış, müvafiq olaraq dairə məhkəmələrinin səlahiyyətlərini genişləndirmişdi.

Məhkəmə icrası ciddi nöqsanlara malik idi. Çarizmin müstəmləkəçilik siyasəti burada güzcüdəki kimi əks olunurdu. Hakimlərin tərkibində yerli əhalinin nümayəndələri yox idi, məhkəmə əhalinin dili, adət və ənənələrini bilməyən adamlar tərəfindən aparılırdı. İşlərə müstəsna olaraq, rus dilində baxılırdı. Bu da ona gətirib çıxarırdı ki, proses iştirakçıları bir qayda olaraq bir-birini başa düşmür və tərcüməçilər vəsitəsi danışmağa məcbur olurdular. Mülki işlərin baxılmasında əsrlərdən bəri formalaşmış yerli adətlər qətiyyən nəzərə alınmır, iddialar üzrə şahid ifadələrin büsbütün rədd edilir və ancaq yazılı, sənədli sübutlar qəbul olunurdu. Əhalinin kütləvi savadsızlığı şəraitində isə belə sənədlər adətən olmurdu. Rahat yolların olmaması şəraitində və barışıq şöbələrinin bir çox yaşayış məntəqələrindən uzaqlığı, məhkəmə işlərindəki hədsiz formalizm, işlərin aparılmasına olduqca çox vaxt sərf edilməsi alayarımçıq savadlı və baha başa gələn vəkillərin xidmətinə müraciət işlərini daha da mürəkkəbləşdirdi.

Təkcə məhkəmə prosesinin deyil, həm də istintaqın, notarius işlərinin və hamillik idarələri vəzifələrinin yerinə yetirilməsinin barışıq məhkəmələrinin üzərinə qoyulması ona gətirib çıxarırdı ki, bu məhkəmələr külli miqdarda cinayət və mülki işlərin içində itib-batır, bu işlərin baxılmasını illərlə uzadırdı. XIX yüzilliyin lap sonunandək Bakı quberniyasının təkcə barışıq məhkəmələrində hər il 14 min iş baxılmamış qalırdı. Məhkəmələrin fəaliyyətində zəhmətkeşlərin qanuni hüquq və mənafeyinin tapdalanması parlaq şəkildə ifadə olunurdu.

Çar hökuməti kəndlilərin çıxışlarına cavab olaraq, məhkəmə və inzibati polis zülmünü gücləndirirdi. Kəndlilər tərəfindən mülkədarbəylər və çar məmurlarının həyat mülkiyyətinə, mütləqiyyətinə qoyduğu hüquq qaydalarına edilən qəsdlərlə bağlı bir çox cinayət işi hərbi-idarə məhkəmələrinə verilməyə başladı. Sonuncuların isə adi cəza ölçüsü ölüm cəzası idi.

Ədəbiyyat

  • Azərbaycan tarixi üzrə qaynaqlar, Bakı: 1989,
  • Azərbayan tarixi, Uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Red.S.S.Əliyarlı. Bakı: 1996
  • Abdullayev M.Q. Xanlıqlar və rus müstəmləkəçiliyi dövründə Şimali Azərbaycanda aqrar münasibətlər (XIX əsrin 40-cı illərinə qədər). Bakı: 2005
  • İsmayılov X.X. Azərbaycanın dövlət və hüquq tarixi. Bakı: 2006,
  • Ибрагимова Н. Система управления российского царизма в Северном Азербайджане в начале XIX столетия (до 1840-х годов). АКД, Баку: 2008
  • Колониальная политика Российского царизма в Азербайджане. Т.I, М.-Л., 1936,
  • Джаншиев Г. Основы судебной реформы (к 25-летию нового суда). Историко-юридические этюды.. — М., 1891. — 523 с. Джаншиев
  • Гессен И.В. Судебная реформа.. — СПб, 1905. — 267 с. Гессен
  • История Правительствующего Сената за двести лет. 1711 - 1911.. — СПб: Сенатская типография, 1911. — Т. 4. — 529 с. История Правительствующего Сената
  • Лонская С.В. Мировая юстиция в России. — Калининград, 2000. — ISBN 5-88874-192-2. Лонская
  • Судебные уставы, Высочайше утвержденные 20 ноября 1864 года, с разъяснением их по решениям Кассационных департаментов Правительствующего Сената.. — М.: Изд. * А.Е.Гарнака, 1869. — 930 с. Судебные уставы 1864 года
  • Немытина М.В. Суд в России: вторая половина XIX - начало XX вв / Дисс-я на соискание степени д.ю.н.. — М.: Академия управления МВД, 1999. — 403 с. Немытина
  • Муравьев Н.В. Прокурорский надзор в его устройстве и деятельности. Пособие для прокурорской службы. — М.: 1889. — Т. I. — 552 с. Муравьев
  • Корф С.А. Административная юстиция в России / В 2-х томах.. — СПб., 1910. — 528; 507 с. Корф
  • Судебная реформа. / Под редакцией Н.В.Давыдова и Н.Н.Полянского. В 2-х томах.. — М.: Объединение, 1915. — С. 1381; 310. Судебная реформа
  • Лонская С.В. Мировая юстиция в России. — Калининград, 2000. — 215 с.

Avqust 01, 2021
aleksandrın, məhkəmə, islahatı, 1860, illərdə, imperator, aleksandrın, həyata, keçirdiyi, islahatlardan, biri, aleksandr, mündəricat, zəmin, azərbaycanda, cənubi, qafqazda, məhkəmə, islahatı, onun, mahiyyəti, məhkəmə, orqanlarının, fəaliyyətinin, təşkili, ədəb. II Aleksandrin mehkeme islahati 1860 ci illerde imperator II Aleksandrin heyata kecirdiyi islahatlardan biri II Aleksandr Mundericat 1 Zemin 2 Azerbaycanda ve Cenubi Qafqazda mehkeme islahati ve onun mahiyyeti 3 Mehkeme orqanlarinin fealiyyetinin teskili 4 EdebiyyatZemin Redakte Rus mehkeme sistemine dair karikatura 1850 ci illerin sonu Rusiya imperiyasinda iqtisadi inkisafin ve 50 ci illerin sonu 60 ci illerin evvellerindeki seraitin tesiri altinda oz obyektiv sosial iqtisadi mezmununa gore burjua xarakterli mehkeme islahatina baslamaga mecbur oldu 1864 cu il noyabrin 20 de II Aleksandr hakim senata ferman imzaladi Bu fermana 1864 cu il 20 noyabr mehkeme nizamnameleri adi altinda birlesdirilmis mehkeme tesisatlari cinayet mecellesi mulki mecelle ve andci hakimler terefinden qoyulan cezalar haqqinda nizamname elave edilmisdi Mehkeme islahati silki mehkemeleri butun silkler ucun umumi olan mehkemelerle evez etdi andlilar mehkemesi vekiller korpusu yaratdi mehkeme instansiyalarin sayini azaltdi Bu islahat formal olaraq mehkeme quruculugu ve mehkeme icrasi mehkeme hakimiyyetinin qanunverici ve icraedici hakimiyyetlerden ayrilmasi mehkeme prosesinin askarligi hakimlerin musteqilliyi ve onlarin butun isleri oz daxili inamlarina muvafiq suretde hell etmek huququ cinayet islerinin eskeriyyetinin andli iclascilarinin istiraki ile baxilmasi ve s burjua demokratik prinsiplerini beyan etdi 1864 cu il mehkeme islahati melum derecede musbet ehemiyyete malik idi Bununla beraber hakim tebeqe terefinden mutleqiyyet qurulusu seraitinde kecirilmis bu islahat da yarimciq idi Onun qeyri ardicilligi ilk novbede dovlet cinayetlerinin andlilar mehkemesinin ixtiyarindan alinmasinda tezahur etdi Bu cinayetlere baxilmasi silki numayendelerin istiraki ile ancaq mehkeme palatalarina etibar edilirdi Bele ki murtece zadeganlarin fikrince andlilar mehkemesi car hokumetini arzuolunmaz hokmlerden hifz ede bilmezdi Imtiyazli silk namuyendelerini quberniya zadeganlarinin bascisi yerli mehkeme dairesinin yerlesdiyi qezanin zadegan bascilarindan biri seher reisleri ve ketxudalarin heresinden bir nefer istirak etdikleri mehkeme hakim tebeqenin menafeyini mudafie eden etibarli silah olmali idi Burjua mehkeme quruculugu ve mehkeme icrasinin esaslarini tetbiq etmis 1864 cu il mehkeme islahati tehkimcilik munasibetlerinin kendlileri ucun volost mehkemesi ruhaniler ucun xususi mehkeme car memurlarinin vezife cinayetlerine baxmagin xususi qaydasi vezifeli sexslerin mehkemeye verilmesini guzestli qaydalari ve s qaliqlarini qoruyub saxladi 1864 cu il mehkeme islahatinin yarimciqligi Rusiyanin diger milli ucqarlarinda oldugu kimi onun Azerbaycanda da heyata kecirilmesi zamani ozunu xususen parlaq sekilde gosterdi Carizm bu bolgelerde feodal huquqi tesisatlarini qoruyub saxlayirdi Azerbaycanda ve Cenubi Qafqazda mehkeme islahati ve onun mahiyyeti RedakteMehkeme islahati Azerbaycana ve butun Cenubi Qafqaza canisinin 1865 ci ilde yaratdigi xususi komissiyanin hazirladigi car terefinden 1866 ci il noyabrin 22 de tesdiq olunmus 1864 cu il 20 noyabr mehkeme nizamnamelerinin Cenubi Qafqaz diyarinda tetbiq edilmesi haqqinda teklifler esasinda samil olundu Carizm oz mustemlekelik xettine sadiq qalaraq Cenubi Qafqazin xususiyyetlerini yeni yerli ehalinin geride qalmasi haqqinda yalani birinci yere cekerek mehkeme nizamnamelerinin tetbiqinde bir sira muhum mehdudiyyetler nezerde tutmusdu Andlilar mehkemesi tetbiq edilmedi cunki hakim daireler bu mehkemenin islerinde yerli ehalinin istiraki ucun yaratdigi cuzi imkana bele yol vermek istemirdi Istintaq ve barisiq sahelerinin evezine barisiq hakimi onun komekcileri ve diger memurlari olan barisiq sobeleri yaradilirdi Boyuk erazisi olan qezalari ehate eden barisiq sobelerinin terkibinde barisiq hakimi basda olmaqla xususi mehkeme sahiblerinin yaradilmasina icaze verilirdi Barisiq hakimleri ve onlarin komekcileri mehkeme mustentiqlerinin de vezifesini yerine yetirirdiler 1864 cu il nizamnamelerinin nezerde tutdugu hakimlerin sekciler sistemi mutleqiyyete yararli hakimlerin secilmesini temin etse de Azerbaycanda barisiq hakimleri secilmir canisin terefinden teyin edilirdiler Car hokumeti hetta bu mehdudiyyetlerle bele Cenubi Qafqaz diyarinin mehkeme sisteminde islahat kecirmeye telesmeden bu isi bir nece il uzatdi Mehkeme orqanlari sistemi Tiflis mehkeme palatasi quberniyadaki daire mehkemeleri qeza daire ve vilayetlerdeki habele quberniya sobelerindeki barisiq mehkemelerinden ibaret idi Azerbaycan erazisinde yeni mehkeme idareleri 1868 1869 cu illerden fealiyyet gostermeye basladi Butun isler barisiq hakimi terefinden tekbasina hell edilirdi Uc gune qeder hebs cezasi ve 100 manatadek cerimeler haqqindaki hokm ve qerarlardan daire mehkemelerine sikayet etmek olardi Baki ve Yelizavetpol quberniyalarindaki daire mehkemeleri canisinin teqdimati uzre car terefinden tesdiq edilen sedr sedr muavini ve alti nefer uzvden ibaret terkibde tesis olunurdu Daire mehkemesi barisiq hakimlerinin hokm ve qerarlarindan edilen sikayetleri nezerden kecirir ve eslinde barisiq sobelerinin selahiyyetlerine daxil olmayan butun cinayet ve mulki isleri hell edirdi Daire mehkemelerinin hokm ve qerarlarindan Tiflis mehkeme palatasina sikayet etmek olardi Sonuncu ise qerar qebul edirdi Tiflis mehkeme palatasinin ve daire mehkemelerinin yaninda prokurorlar da var idi Mehkeme orqanlarinin fealiyyetinin teskili RedakteCenubi Qafqaz mehkeme idareleri uzerinde umumi nezareti canisin heyata kecirirdi Bu halda o edliyye naziri rolunda cixis edirdi Car hokumeti Azerbaycanda ve Cenubi Qafqazin diger rayonlarinda sinfi mubarizenin keskinlesdiyi seraitde mehkeme teqib islerini guclendirmek meqsedile defelerle barisiq sobelerinin selahiyyetini yeniden nezerden kecirerek onu xeyli mehdudlasdirmis muvafiq olaraq daire mehkemelerinin selahiyyetlerini genislendirmisdi Mehkeme icrasi ciddi noqsanlara malik idi Carizmin mustemlekecilik siyaseti burada guzcudeki kimi eks olunurdu Hakimlerin terkibinde yerli ehalinin numayendeleri yox idi mehkeme ehalinin dili adet ve enenelerini bilmeyen adamlar terefinden aparilirdi Islere mustesna olaraq rus dilinde baxilirdi Bu da ona getirib cixarirdi ki proses istirakcilari bir qayda olaraq bir birini basa dusmur ve tercumeciler vesitesi danismaga mecbur olurdular Mulki islerin baxilmasinda esrlerden beri formalasmis yerli adetler qetiyyen nezere alinmir iddialar uzre sahid ifadelerin busbutun redd edilir ve ancaq yazili senedli subutlar qebul olunurdu Ehalinin kutlevi savadsizligi seraitinde ise bele senedler adeten olmurdu Rahat yollarin olmamasi seraitinde ve barisiq sobelerinin bir cox yasayis menteqelerinden uzaqligi mehkeme islerindeki hedsiz formalizm islerin aparilmasina olduqca cox vaxt serf edilmesi alayarimciq savadli ve baha basa gelen vekillerin xidmetine muraciet islerini daha da murekkeblesdirdi Tekce mehkeme prosesinin deyil hem de istintaqin notarius islerinin ve hamillik idareleri vezifelerinin yerine yetirilmesinin barisiq mehkemelerinin uzerine qoyulmasi ona getirib cixarirdi ki bu mehkemeler kulli miqdarda cinayet ve mulki islerin icinde itib batir bu islerin baxilmasini illerle uzadirdi XIX yuzilliyin lap sonunandek Baki quberniyasinin tekce barisiq mehkemelerinde her il 14 min is baxilmamis qalirdi Mehkemelerin fealiyyetinde zehmetkeslerin qanuni huquq ve menafeyinin tapdalanmasi parlaq sekilde ifade olunurdu Car hokumeti kendlilerin cixislarina cavab olaraq mehkeme ve inzibati polis zulmunu guclendirirdi Kendliler terefinden mulkedarbeyler ve car memurlarinin heyat mulkiyyetine mutleqiyyetine qoydugu huquq qaydalarina edilen qesdlerle bagli bir cox cinayet isi herbi idare mehkemelerine verilmeye basladi Sonuncularin ise adi ceza olcusu olum cezasi idi Edebiyyat RedakteAzerbaycan tarixi uzre qaynaqlar Baki 1989 Azerbayan tarixi Uzaq kecmisden 1870 ci illere qeder Red S S Eliyarli Baki 1996 Abdullayev M Q Xanliqlar ve rus mustemlekeciliyi dovrunde Simali Azerbaycanda aqrar munasibetler XIX esrin 40 ci illerine qeder Baki 2005 Ismayilov X X Azerbaycanin dovlet ve huquq tarixi Baki 2006 Ibragimova N Sistema upravleniya rossijskogo carizma v Severnom Azerbajdzhane v nachale XIX stoletiya do 1840 h godov AKD Baku 2008 Kolonialnaya politika Rossijskogo carizma v Azerbajdzhane T I M L 1936 Dzhanshiev G Osnovy sudebnoj reformy k 25 letiyu novogo suda Istoriko yuridicheskie etyudy M 1891 523 s Dzhanshiev Gessen I V Sudebnaya reforma SPb 1905 267 s Gessen Istoriya Pravitelstvuyushego Senata za dvesti let 1711 1911 SPb Senatskaya tipografiya 1911 T 4 529 s Istoriya Pravitelstvuyushego Senata Lonskaya S V Mirovaya yusticiya v Rossii Kaliningrad 2000 ISBN 5 88874 192 2 Lonskaya Sudebnye ustavy Vysochajshe utverzhdennye 20 noyabrya 1864 goda s razyasneniem ih po resheniyam Kassacionnyh departamentov Pravitelstvuyushego Senata M Izd A E Garnaka 1869 930 s Sudebnye ustavy 1864 goda Nemytina M V Sud v Rossii vtoraya polovina XIX nachalo XX vv Diss ya na soiskanie stepeni d yu n M Akademiya upravleniya MVD 1999 403 s Nemytina Muravev N V Prokurorskij nadzor v ego ustrojstve i deyatelnosti Posobie dlya prokurorskoj sluzhby M 1889 T I 552 s Muravev Korf S A Administrativnaya yusticiya v Rossii V 2 h tomah SPb 1910 528 507 s Korf Sudebnaya reforma Pod redakciej N V Davydova i N N Polyanskogo V 2 h tomah M Obedinenie 1915 S 1381 310 Sudebnaya reforma Lonskaya S V Mirovaya yusticiya v Rossii Kaliningrad 2000 215 s Menbe https az wikipedia org w index php title II Aleksandrin mehkeme islahati amp oldid 5035997, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.