Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Hişam ibn Əbdülməlik (ərəb. هشام بن عبد الملك; 691, Dəməşq – 6 fevral 743) — Əməvilərin 10-cu, Mərvanilərin 7-ci xəlifəsi.
| Hişam ibn Əbdülməlik | |
|---|---|
| ərəb. هشام بن عبد الملك | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 691 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 6 fevral 743 |
| Vəfat səbəbi | difteriya |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, qubernator, Xəlifə |
| Atası | Əbdülməlik ibn Mərvan |
| Ailəsi | Əməvilər sülaləsi |
| Dini | Əhlis-Sünnə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Hicri 72-ci ildə (691) Dəməşqdə (bəzi mənbələrə görə Mədinədə) anadan olub. Atası ona Mənsur adını qoysa da anasının ona qoyduğu Hişam adı ilə tanınıb. Hicri 102-ci ildə vəliəhd təyin edilib. 724-cü ildə qardaşı II Yezidin ölümündən sonra Hişam xəlifə elan edildi. O, Əməvi dövlət aparatını gücləndirməyə və islahatlar aparmağa çalışdı. Hişam intizamlı və sərt bir idarəçiydi. Vergi sistemini təkmilləşdirdi, orduda nizam-intizam yaratdı və mədəni inkişafı təşviq etdi. Ərəb ədəbiyyatına, xüsusilə də poeziyaya maraq göstərmişdi. Onun dövründə Bizansa qarşı böyük yürüşlər təşkil edildi, lakin bu yürüşlər çox zaman uğursuz nəticələnirdi. 740-cı ildə Mərakeşdə baş vermiş Bərbər üsyanı Əməvilər üçün ciddi təhlükəyə çevrildi. Türkistan və Xorasan istiqamətində də müharibələr aparıldı.
Hişamın dövründə məzhəbi və etnik gərginliklər artmışdı. Ərəb olmayan müsəlmanlara (məvalilər) qarşı ayrı-seçkilik davam edirdi. Bəni Haşim və Əli tərəfdarları (şiələr) Əməvi hakimiyyətinə qarşı narazılıq içində idilər.
743-cü ildə vəfat etdikdən sonra Əməvi xilafəti zəifləməyə başladı. Ondan sonra gələn xəlifələr ölkədəki böhranı idarə edə bilmədi və nəticədə, 750-ci ildə Əməvi xilafəti Abbasilər tərəfindən devrildi.
Zeyd ibn Əli üsyanı
Əli oğullarından Zeyd ibn Əli onun dövründə üsyan qaldırmışdır. Üsyanın baş verməsinə səbəb olan əsas amillərdən biri Əməvi hakimiyyətinin zalım və ayrı-seçkilikli idarəetməsi idi. Ərəb olmayan müsəlmanlara qarşı olan təzyiqlər, Əli tərəfdarlarının sıxışdırılması və ümumi ədalətsizlik mühiti Kufə əhalisi arasında narazılığı artırmışdı. Zeyd, bu şəraitdə xalqın çağırışı və təhriki ilə Əməvilərə qarşı üsyan qaldırmağa qərar verdi.
Hicri 122-ci ildə (740), Zeyd ibn Əli Kufədə üsyan qaldırdı. Başlanğıcda təqribən 15 min nəfərin ona beyət etdiyi bildirilir. Lakin Əməvilərin Kufə valisi Yusif ibn Ömər əs-Səqəfi vəziyyəti nəzarətə alaraq tezliklə üsyanı yatırdı. Əməvi qoşunları ilə baş verən döyüşdə Zeyd ağır yaralanaraq həlak oldu. Zeydin və oğlu Yəhyanın ölüm xəbəri Hişama dərindən təsir edir. Rəvayətə görə onların ölüm xəbərini alan Hişam belə demişdir:
"Kaş onları fidyə verərək xilas edə bilsəydim ..."
Vəqidi bu haqda bunları qeyd edir:
"Mənə İbn Əbiz-Zinad atası vasitəsilə xəbər verdi, o dedi: Hişam üçün qan tökülməsi qədər nifrət edilən bir şey yox idi. Zeydin üsyanı ona çox ağır gəldi. Amma nə fayda – sonda Zeydin başı onun hüzuruna gətirildi."
Bu rəvayət, Hişam ibn Əbdülməlikin təbiətcə qan tökülməsinə qarşı olduğunu və Zeyd ibn Əlinin ölümünü istəmədiyini, lakin üsyanın nəticələrinin qarşısının alınmadığını da göstərir.
İstinadlar
- "نبذة عن هشام بن عبد الملك". 29.11.2021. Archived from the original on 2024-05-03. İstifadə tarixi: 2025-05-12.
- "hisam-b-abdulmelik". Archived from the original on 2025-01-14. İstifadə tarixi: 2025-05-12.
- "هشام بن عبد الملك". 12.05.2025 tarixində arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hisam ibn Ebdulmelik ereb هشام بن عبد الملك 691 Demesq 6 fevral 743 Emevilerin 10 cu Mervanilerin 7 ci xelifesi Hisam ibn Ebdulmelikereb هشام بن عبد الملك Sexsi melumatlarDogum tarixi 691Dogum yeri DemesqVefat tarixi 6 fevral 743Vefat sebebi difteriyaFealiyyeti siyasetci qubernator XelifeAtasi Ebdulmelik ibn MervanAilesi Emeviler sulalesiDini Ehlis Sunne Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiHicri 72 ci ilde 691 Demesqde bezi menbelere gore Medinede anadan olub Atasi ona Mensur adini qoysa da anasinin ona qoydugu Hisam adi ile taninib Hicri 102 ci ilde veliehd teyin edilib 724 cu ilde qardasi II Yezidin olumunden sonra Hisam xelife elan edildi O Emevi dovlet aparatini guclendirmeye ve islahatlar aparmaga calisdi Hisam intizamli ve sert bir idareciydi Vergi sistemini tekmillesdirdi orduda nizam intizam yaratdi ve medeni inkisafi tesviq etdi Ereb edebiyyatina xususile de poeziyaya maraq gostermisdi Onun dovrunde Bizansa qarsi boyuk yurusler teskil edildi lakin bu yurusler cox zaman ugursuz neticelenirdi 740 ci ilde Merakesde bas vermis Berber usyani Emeviler ucun ciddi tehlukeye cevrildi Turkistan ve Xorasan istiqametinde de muharibeler aparildi Hisamin dovrunde mezhebi ve etnik gerginlikler artmisdi Ereb olmayan muselmanlara mevaliler qarsi ayri seckilik davam edirdi Beni Hasim ve Eli terefdarlari sieler Emevi hakimiyyetine qarsi naraziliq icinde idiler 743 cu ilde vefat etdikden sonra Emevi xilafeti zeiflemeye basladi Ondan sonra gelen xelifeler olkedeki bohrani idare ede bilmedi ve neticede 750 ci ilde Emevi xilafeti Abbasiler terefinden devrildi Zeyd ibn Eli usyaniEli ogullarindan Zeyd ibn Eli onun dovrunde usyan qaldirmisdir Usyanin bas vermesine sebeb olan esas amillerden biri Emevi hakimiyyetinin zalim ve ayri seckilikli idareetmesi idi Ereb olmayan muselmanlara qarsi olan tezyiqler Eli terefdarlarinin sixisdirilmasi ve umumi edaletsizlik muhiti Kufe ehalisi arasinda naraziligi artirmisdi Zeyd bu seraitde xalqin cagirisi ve tehriki ile Emevilere qarsi usyan qaldirmaga qerar verdi Hicri 122 ci ilde 740 Zeyd ibn Eli Kufede usyan qaldirdi Baslangicda teqriben 15 min neferin ona beyet etdiyi bildirilir Lakin Emevilerin Kufe valisi Yusif ibn Omer es Seqefi veziyyeti nezarete alaraq tezlikle usyani yatirdi Emevi qosunlari ile bas veren doyusde Zeyd agir yaralanaraq helak oldu Zeydin ve oglu Yehyanin olum xeberi Hisama derinden tesir edir Revayete gore onlarin olum xeberini alan Hisam bele demisdir Kas onlari fidye vererek xilas ede bilseydim Veqidi bu haqda bunlari qeyd edir Mene Ibn Ebiz Zinad atasi vasitesile xeber verdi o dedi Hisam ucun qan tokulmesi qeder nifret edilen bir sey yox idi Zeydin usyani ona cox agir geldi Amma ne fayda sonda Zeydin basi onun huzuruna getirildi Bu revayet Hisam ibn Ebdulmelikin tebietce qan tokulmesine qarsi oldugunu ve Zeyd ibn Elinin olumunu istemediyini lakin usyanin neticelerinin qarsisinin alinmadigini da gosterir Istinadlar نبذة عن هشام بن عبد الملك 29 11 2021 Archived from the original on 2024 05 03 Istifade tarixi 2025 05 12 hisam b abdulmelik Archived from the original on 2025 01 14 Istifade tarixi 2025 05 12 هشام بن عبد الملك 12 05 2025 tarixinde arxivlesdirilib