Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Hakimi-Şəhid (ərəb. الحاكم الشهيد) — Hənəfi məzhəbindəki hədis və fiqh alimlərindən biri.
| Hakimi-Şəhid | |
|---|---|
| ərəb. الحاكم الشهيد | |
 | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat səbəbi | Qətl |
| Vətəndaşlığı | Samanilər dövləti |
| Elm sahələri | fiqh, hədis |
Həyatı
Əsl adı Məhəmməd ibn Məhəmməd ibn Əhməd ibn Abdullah ibn Əbdülməcid ibn İsmayıl ibn Hakim əl-Mərvəzi əl-Bəlxidir. Doğum tarixi məlum deyildir. Ləqəbi, Əbul-Fəzl olub, Hakim ləqəbiylə məşhur olmuşdur. Ona bu ləqəb dövlət məmuru olduğu üçün verilmişdir. Bir digər ləqəbi isə Şəhiddir. Kiçik yaşalarından yaxşı təhsil alan Hakim, elm öyrənmək üçün Xorasan, Nişabur, Rəy, Bağdad, Kufə və daha başqa yerlərə səyahətlər etdi və müxtəlif kitablar yazdı. Buxara qazısı və daha sonra Xorasan əmrinin vəziri olub. 955-ci il tarixində Rəbiülaxır ayında üsyançılar tərəfindən qətlə yetrilib. Buna görə də ləqəbi "Şəhid"dir.
Müəllimləri
Hakim, Mərvdə Məhəmməd ibn Ussam ibn Süheyl, Məhəmməd ibn Həmdəveyh, Reydə İbrahim ibn Yusif, Bağdadda Heysəm ibn Xələf, Kufədə Əli ibn Əbi Abbas Bəcili, Məkkədə Mufaddal ibn Məhəmməd, Misirdə Əhməd ibn Süleyman əl-Misri, Buxarada Məhəmməd ibn Səid ən Nəvhabazi və daha başqa alimlərdən elm öyrənib, hədis rəvayət etmişdir.
Tələbələri
Ondan Əbu Abdullah əl-Hakim, Xorasan əmrinin oğlu Əbu Məhəmməd Nuh və daha başqa alimlər elm öyrənib, hədis rəvayət ediblər.
Hədis elmindəki yeri və xarakteri
O, hədisi-şərif elmində "siqa" (möhkəm, etibarlı), "saduq", yəni rəvayət etdiyi hədislərdə etimad edilən, altmış min hədisi-şərifi əzbərdən bilən, çox ibadət edən, xalqın sevgisini qazanmış, fəzilət, vəra və təqva sahibi bir alim olub. O, münazirələrdəki məharəti ilə yanaşı yaxşı şairliyi ilə də diqqəti cəlb etmişdir.
Əsərləri
İbn Abidin bu haqda deyir:
"Hənəfi məzhəbinin elmləri, sonrakı alimlərə üç yoldan gəlmişdir: Birincisi, (Üsul) elmi olub, bunlara zahir xəbərlər də deyilir. Bunlar, Hənəfi məzhəbinin sahibi olan İmamı Əzəm Əbu Hənifədən və tələbəsindən gələn elimlərdir. Bu xəbərlər, İmamı Məhəmmədin altı kitabı ilə bildirilməkdədir. Bu altı kitab "əl-Məbsut", "əz-Ziyadat", "əl-Camius-sağir", "əs-Siyərüs-Sağir", "əl-Camiul-kəbir", "Əs-Siyərül-Kəbir" kitablarıdır. Bu kitabları İmamı Məhəmməddən etibarlı kəslər nəql etdiyi üçün, Zahir xəbərlər deyilmişdir. Üsul xəbərlərini ilk toplayan Hakimi-Şəhid Məhəmməd ibn Məhəmməddir. Bunun "Kafi" kitabı məşhurdur. "Kafi"nin şərhləri çoxdur."
Hakimi-Şəhidin yazmış olduğu əsərlər, elmdəki üstünlüyünü və yetkinliyini göstərməkdədir. Onun "Kafi" və "Müntəqa" adlı kitabları, Məhəmməd əş-Şeybaninin bildirdiyi üsul elmlərini bir yerə cəm edən iki məşhur əsərdir. Kitablarından bəziləri bunlardır:
- Kitabül-Müxtəsər,
- Kitabül-Müntəqa,
- Kitabül-Müstəxlis,
- Kitabül-Kafi,
- Kitabüd-Dürər vəl-Qurər.
Qətlə yetirilməsi
Səmani Hakimin qətlə yetirilməsini belə izah etmişdir:
"Hakimi-Şəhid, şəhid olduğu günün səhərinə qədər, qıldığı hər namazdan sonra "Ya Rəbbi! Mənə şəhidliyi nəsib et!" deyə dua edərdi. Son gecə səs-küylər eşitdi. "Nə var, nə olur?" dedi. Çöldən: "Əsgərlər toplanmışlar, ərzağın əskik verildiyini söyləyərək sizi günahlandırırlar", dedilər. "Ya Rəbbi! Məni əfv et" dedi. Sonra bir bərbər çağırıb başını təraş etdirdi, qüsl dəstəmazı aldı və gözəl bir kəfən geydi. Bütün gecə səhərə qədər namaz qıldı. Səhər üsyançılar evini əhatəyə aldılar. Sultan, toplanan üsyançıların üzərinə əsgər göndərib, onları bu işdən əl çəkməyə çağırdı. Sultanın əsgərləri ilə üsyançılar arasında böyük bir vuruşma oldu. Nəticədə sultanın əsgərləri qalib gəldilər. Lakin Hakim bu vaxt, səcdədəykən şəhid edildi".
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hakimi Sehid ereb الحاكم الشهيد Henefi mezhebindeki hedis ve fiqh alimlerinden biri 1 Hakimi Sehidereb الحاكم الشهيد Vefat tarixi 955 Vefat sebebi Qetl Vetendasligi Samaniler dovleti Elm saheleri fiqh hedis Mundericat 1 Heyati 2 Muellimleri 3 Telebeleri 4 Hedis elmindeki yeri ve xarakteri 5 Eserleri 6 Qetle yetirilmesi 7 IstinadlarHeyatiredakteEsl adi Mehemmed ibn Mehemmed ibn Ehmed ibn Abdullah ibn Ebdulmecid ibn Ismayil ibn Hakim el Mervezi el Belxidir Dogum tarixi melum deyildir Leqebi Ebul Fezl olub Hakim leqebiyle meshur olmusdur Ona bu leqeb dovlet memuru oldugu ucun verilmisdir 2 Bir diger leqebi ise Sehiddir Kicik yasalarindan yaxsi tehsil alan Hakim elm oyrenmek ucun Xorasan Nisabur Rey Bagdad Kufe ve daha basqa yerlere seyahetler etdi ve muxtelif kitablar yazdi Buxara qazisi ve daha sonra Xorasan emrinin veziri olub 955 ci il tarixinde Rebiulaxir ayinda usyancilar terefinden qetle yetrilib 1 Buna gore de leqebi Sehid dir MuellimleriredakteHakim Mervde Mehemmed ibn Ussam ibn Suheyl Mehemmed ibn Hemdeveyh Reyde Ibrahim ibn Yusif Bagdadda Heysem ibn Xelef Kufede Eli ibn Ebi Abbas Becili Mekkede Mufaddal ibn Mehemmed Misirde Ehmed ibn Suleyman el Misri Buxarada Mehemmed ibn Seid en Nevhabazi ve daha basqa alimlerden elm oyrenib hedis revayet etmisdir 1 TelebeleriredakteOndan Ebu Abdullah el Hakim Xorasan emrinin oglu Ebu Mehemmed Nuh ve daha basqa alimler elm oyrenib hedis revayet edibler 1 Hedis elmindeki yeri ve xarakteriredakteO hedisi serif elminde siqa mohkem etibarli saduq yeni revayet etdiyi hedislerde etimad edilen altmis min hedisi serifi ezberden bilen cox ibadet eden xalqin sevgisini qazanmis fezilet vera ve teqva sahibi bir alim olub O munazirelerdeki mehareti ile yanasi yaxsi sairliyi ile de diqqeti celb etmisdir EserleriredakteIbn Abidin bu haqda deyir Henefi mezhebinin elmleri sonraki alimlere uc yoldan gelmisdir Birincisi Usul elmi olub bunlara zahir xeberler de deyilir Bunlar Henefi mezhebinin sahibi olan Imami Ezem Ebu Henifeden ve telebesinden gelen elimlerdir Bu xeberler Imami Mehemmedin alti kitabi ile bildirilmekdedir Bu alti kitab el Mebsut ez Ziyadat el Camius sagir es Siyerus Sagir el Camiul kebir Es Siyerul Kebir kitablaridir Bu kitablari Imami Mehemmedden etibarli kesler neql etdiyi ucun Zahir xeberler deyilmisdir Usul xeberlerini ilk toplayan Hakimi Sehid Mehemmed ibn Mehemmeddir Bunun Kafi kitabi meshurdur Kafi nin serhleri coxdur 3 Hakimi Sehidin yazmis oldugu eserler elmdeki ustunluyunu ve yetkinliyini gostermekdedir Onun Kafi ve Munteqa adli kitablari Mehemmed es Seybaninin bildirdiyi usul elmlerini bir yere cem eden iki meshur eserdir Kitablarindan bezileri bunlardir Kitabul Muxteser Kitabul Munteqa Kitabul Mustexlis Kitabul Kafi Kitabud Durer vel Qurer Qetle yetirilmesiredakteSemani Hakimin qetle yetirilmesini bele izah etmisdir Hakimi Sehid sehid oldugu gunun seherine qeder qildigi her namazdan sonra Ya Rebbi Mene sehidliyi nesib et deye dua ederdi Son gece ses kuyler esitdi Ne var ne olur dedi Colden Esgerler toplanmislar erzagin eskik verildiyini soyleyerek sizi gunahlandirirlar dediler Ya Rebbi Meni efv et dedi Sonra bir berber cagirib basini teras etdirdi qusl destemazi aldi ve gozel bir kefen geydi Butun gece sehere qeder namaz qildi Seher usyancilar evini ehateye aldilar Sultan toplanan usyancilarin uzerine esger gonderib onlari bu isden el cekmeye cagirdi Sultanin esgerleri ile usyancilar arasinda boyuk bir vurusma oldu Neticede sultanin esgerleri qalib geldiler Lakin Hakim bu vaxt secdedeyken sehid edildi 1 Istinadlarredakte 1 2 3 4 5 Mikail Refail Delilleri ile Islam fiqhi az Baki Serq Qerb 2014 206 207 ISBN 978 9952 489 89 7 Gerdizi Zeynul exber Tehran nesr eden Ebdulhey Hebibi 1928 154 Ibn Abidin Mecmuatur resail cild I ereb Istanbul 1325 47 Menbe https az wikipedia org w index php title Hakimi Sehid amp oldid 8331686