Həsən Səbri Ayvazov 1878-ci ilin may ayının 6-daKrımınAlupka qəsəbəsində kasıb bir tatar ailəsində doğulmuşdu. Doğulduğu qəsəbədəki mədrəsəni bitirdikdən sonra orada müəllimlik edən Həsən Səbri dünyanı dərk etdikcə xalqının əsarət altında inlədiyini görürdü. Azadlığın yollarını arıyırdı. İstanbula, Qahirəyə gedərək təhsilini artırırdı.
Xalqını oyatmaq üçün qəzetdən əvəzsiz bir tribuna kimi istifadə edir, teatr tamaşaları vastəsilə oxumaq bilməyən, yaxud azsavadlı insanlara təsir etmək istəyir. "Nədən bu hala qaldıq?" pyesini 1906-cı ildə Bakıdakı "Fyüzat" jurnalında çap etdirir. Heç bir il keçmir ki, (1907-ci ildə(1324 h.) pyes Bakıda kitab şəklində çap olunur, səhnəyə qoyulur. Bu Həsən Səbri Ayvazovun Bakıda çap olunan ilk kitabı deyildi. 1906-cı ildə "Üsüli-tədris və təlim-tərbiyə" adlı metodik bir əsər də çap olunmuşdu. Müəllif bu əsərdə dərs üsulları və pedaqogika haqqında geniş məlumat vermiş, müəllimlərə 12 qayda ilə dərs verməyi məsləhət görmüşdü. Hətta kitabın sonunda "Məktəbin müəllimlərinə aid nizamnaməsi", "Məktəbin şagirdlərə aid nizamnaməsi" adı ilə məktəb rejimi barədə təlimat verilmiş və kitaba təhsil müddəti 5 il olan məktəblər üçün proqram nümunəsi də əlavə etmişdi. II Dövlət dumasına deptat seçilən istedadlı publisist, islahatçı görüşlərilə seçilən Rəşid Mediyev ana dilində bir qəzetin nəşrinə icazə alır. H. S. Ayvzaovun redaktoru olduğu bu qəzetin ilk sayı 1906-cı ilin may ayının 1-də Qarasubazarda işıq üzü görür. Çox təəssüf ki, "Vətən xadimi" qəzetini 1908-ci ildə hökumət tərəfindən bağlanır. Bir müddət Moskvadakı Lazarev İnstitunun şərqşünaslıq fakültəsində dərs deyən Həsən Səbri ictimai-siyasi xadim kimi şöhrətlənir. Özünü həmişə İsmayılbəy Kaspıralının tələbəsi sayan Həsən Səbri onun həm də köməkçisi və məsləkdaşı olmuşdu. "Tərcüman" qəzetinin redaktorluğunu da İsmayılbəy Kaspıralı məhz H.S.Ayvazova etibar etmişdi. Ölüm ayağında İsmayılbəy Kaspıralının başı üzərində olan və onun son sözlərini Türk dünyasına çatdıran da Həsən Səbri olmuşdu. 1917-ci ilin fevralında Rusyanı sarsıdan inqilab Krımdan da yan keçmir. Krımda azadlıqsevərlər ayağa qalxırlar. Onlar müstəqil dövlətlərini də qura bilirlər. 1917-ci ilin Martın 26-da Kırım Xalq Cumhuriyyəti elan edilir və Noman Çələbi Cihanın rəhbərliyində Krım Millî hökuməti qurulur. Krımda çağrılan məşhur I Qurultayın əsas təşkilatçılarından biri də Həsən Səbri Ayvazov olur. 1917-ci ilin noyabrın 17-də Kırımda ilk dəfə qadınların da tam hüquqlu vətəndaş kimi iştirak etdiyi bir seçki keçirilir. Aralarında qadınlar da olan 76 deputat Baxçasarayda toplaşır. Krım Müsəlmanları İcra Komitəsi adından Noman Çələbi Cihan onları salamlayır. Qurultayda Krım Xalq Cümhuriyyətinin Anayasasını(konstitusiyasını) hazırlamaq üçün komissiya yaradılır. Bu komissiyaya Noman Çelebi Cihan, Cəfər Seyamət, Cəfər Ablay, H.S.Ayvazov üzv seçilir. Onların hazırladığı Anayasa geniş müzakirədən sonra dekabrın 13-də qəbul olunur. Ölkədə parlamentli respublika yaradıldığı elan edilir. Həsən Səbri Ayvazov yeni yaradılmış parlamentə sədr seçilir. Beynəlxalq vəziyyət olduqca mürəkkəb idi. Bir tərəfdən Ukrayna Radası Qurultay iştirakçılarına təbrik məktubu göndərir, o biri tərəfdən Krımı "tarixi torpaqları" kimi öz tərkibinə qatmağa can atırdı. Sözdə proletar beynəlmiləlçiliyindən, millətlərin öz müqəddəratını təyindən, bərabərlikdən, qardaşıqdan dəm vuran yeni yaranmış Sovet Rusiyası da düşmənləri olan çar generalları ilə eyni mövqedə dayanır: Krımtatar Qurultayını və hökumətini tanımır. 1918-ci ilin yanvarın 26-da Qara dəniz matrosları gənc Krım hökumətini qan içində boğur. Vətənini çətin durumdan qurtarmaq üçün H.S.Ayvazov Krım dövlətinin təmsilçisi kimi İstanbula gedir. Türkçülüyün ideoloqlarından biri kimi tanınan Həsən Səbri İstanbulda böyük hörmətlə qarşılanır. O, Krımın müstəqilliyi ideyasına Osmanlı dövlətinin mənəvi-siyasi dəstək verməsinə nail olur. Azərbaycan hökumətinin başçısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadə 1918-ci ilin avqustun 4-də Osmanlı paytaxtından Azərbaycan Nümayəndə heyətinin başçısı, xarici işlər naziri M.H.Hacınskiyə yazdığı məktubunda da qələm və əqidə dostu H.S.Ayvazovun İstanbula gəlməsi və diplomatik fəaliyyətə başlaması haqqında məlumat verilir. H.S.Ayvazov 1917-ci ilin iyulun 27-də "Millət" qəzetini nəşrə başlayır. Qəzet 1918-ci ilin fevralın 1-dən Bakıda çıxır. Həmın il qəzetin 186 sayı çıxsa da, sonra uzun bir fasilə yaranır. 1919-cu ilin avqustun 15-də "Millət" qəzetinin bir sayı çıxır. Bu qəzetin son sayı olur. Türk xalqlarının latın əlifbasına keçməsi üçün yorulmadan çalışan, 1927-ci ildə keçirilən I və 1929-cu ildə keçirilən II Ümumkrım dil konfranslarında məruzələr edən Həsən Səbri 1927-ci ildə "Latın əlifbasına dair", "Oktyabr inqlabı və tatar münəvvərləri", 1928-ci ildə "Qiraət kitabı", "Meyus şairlərimiz" və başqa əsərlərini çap etdirir, "Yeni dünya", "İleri", "Okub işleri" jurnallarına dilçiliyin müxtəlif sahələrindən bəhs edən məqalələr yazır, latın əlifbasıyla çap olunan "Kozaydın" jurnalına redaktorluq edir. V.Şeksprin "Otello" faciəsini Haşımbəy Vəzirovla birlikdə tərcümə edən, müasirlərinin "Mədəniyyət mələyi" adlandırdığı H.S.Ayvazov Rus, Avropa yazıçılarının əsərlərini ana dilinə tərcümə edir, Azəraycan teatrlarında tamaşaya qoyulan əsərlər haqqında rusdilli mətbuata məqalələr yazır. H.S.Ayvazovu keçmişdəki ictimai-siyasi fəaliyyətinə, yazdığı əsərlərinə görə 1932-ci ildə Pedaqoji institututdan işdən çıxarırlar. 1937-ci ilin aprelin 4-də 59 yaşlı vətənpərvər ədibi həbs edib 1938-ci ilin aprelin 4-də güllələyirlər.
Əsərləri
Nədən bu hala qaldıq? Teatr Bakı , 1907 (1324 h.).78 s.
Mənbə
Avqust 26, 2021
həsən, səbri, ayvazov, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, 1878, 1938, krımtatar, yazıçısı, tənqidçisi, pedaqoqu, ictimai, xadimi, həmzəyev, dadaş, hacıbaba, oğludoğum, tarixi. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Hesen Sebri Ayvazov 1878 1938 Krimtatar yazicisi tenqidcisi pedaqoqu ictimai xadimi Hesen Sebri AyvazovHemzeyev Dadas Hacibaba ogluDogum tarixi 6 may 1878Dogum yeri KrimVefat tarixi 17 aprel 1938 59 yasinda Vefat yeri Simferopol Krim MSSR RSFSR SSRIVetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIFealiyyeti yazici universitet muellimi d Heyati RedakteHesen Sebri Ayvazov 1878 ci ilin may ayinin 6 da Krimin Alupka qesebesinde kasib bir tatar ailesinde dogulmusdu Doguldugu qesebedeki medreseni bitirdikden sonra orada muellimlik eden Hesen Sebri dunyani derk etdikce xalqinin esaret altinda inlediyini gorurdu Azadligin yollarini ariyirdi Istanbula Qahireye gederek tehsilini artirirdi Xalqini oyatmaq ucun qezetden evezsiz bir tribuna kimi istifade edir teatr tamasalari vastesile oxumaq bilmeyen yaxud azsavadli insanlara tesir etmek isteyir Neden bu hala qaldiq pyesini 1906 ci ilde Bakidaki Fyuzat jurnalinda cap etdirir Hec bir il kecmir ki 1907 ci ilde 1324 h pyes Bakida kitab seklinde cap olunur sehneye qoyulur Bu Hesen Sebri Ayvazovun Bakida cap olunan ilk kitabi deyildi 1906 ci ilde Usuli tedris ve telim terbiye adli metodik bir eser de cap olunmusdu Muellif bu eserde ders usullari ve pedaqogika haqqinda genis melumat vermis muellimlere 12 qayda ile ders vermeyi meslehet gormusdu Hetta kitabin sonunda Mektebin muellimlerine aid nizamnamesi Mektebin sagirdlere aid nizamnamesi adi ile mekteb rejimi barede telimat verilmis ve kitaba tehsil muddeti 5 il olan mektebler ucun proqram numunesi de elave etmisdi II Dovlet dumasina deptat secilen istedadli publisist islahatci goruslerile secilen Resid Mediyev ana dilinde bir qezetin nesrine icaze alir H S Ayvzaovun redaktoru oldugu bu qezetin ilk sayi 1906 ci ilin may ayinin 1 de Qarasubazarda isiq uzu gorur Cox teessuf ki Veten xadimi qezetini 1908 ci ilde hokumet terefinden baglanir Bir muddet Moskvadaki Lazarev Institunun serqsunasliq fakultesinde ders deyen Hesen Sebri ictimai siyasi xadim kimi sohretlenir Ozunu hemise Ismayilbey Kaspiralinin telebesi sayan Hesen Sebri onun hem de komekcisi ve meslekdasi olmusdu Tercuman qezetinin redaktorlugunu da Ismayilbey Kaspirali mehz H S Ayvazova etibar etmisdi Olum ayaginda Ismayilbey Kaspiralinin basi uzerinde olan ve onun son sozlerini Turk dunyasina catdiran da Hesen Sebri olmusdu 1917 ci ilin fevralinda Rusyani sarsidan inqilab Krimdan da yan kecmir Krimda azadliqseverler ayaga qalxirlar Onlar musteqil dovletlerini de qura bilirler 1917 ci ilin Martin 26 da Kirim Xalq Cumhuriyyeti elan edilir ve Noman Celebi Cihanin rehberliyinde Krim Milli hokumeti qurulur Krimda cagrilan meshur I Qurultayin esas teskilatcilarindan biri de Hesen Sebri Ayvazov olur 1917 ci ilin noyabrin 17 de Kirimda ilk defe qadinlarin da tam huquqlu vetendas kimi istirak etdiyi bir secki kecirilir Aralarinda qadinlar da olan 76 deputat Baxcasarayda toplasir Krim Muselmanlari Icra Komitesi adindan Noman Celebi Cihan onlari salamlayir Qurultayda Krim Xalq Cumhuriyyetinin Anayasasini konstitusiyasini hazirlamaq ucun komissiya yaradilir Bu komissiyaya Noman Celebi Cihan Cefer Seyamet Cefer Ablay H S Ayvazov uzv secilir Onlarin hazirladigi Anayasa genis muzakireden sonra dekabrin 13 de qebul olunur Olkede parlamentli respublika yaradildigi elan edilir Hesen Sebri Ayvazov yeni yaradilmis parlamente sedr secilir Beynelxalq veziyyet olduqca murekkeb idi Bir terefden Ukrayna Radasi Qurultay istirakcilarina tebrik mektubu gonderir o biri terefden Krimi tarixi torpaqlari kimi oz terkibine qatmaga can atirdi Sozde proletar beynelmilelciliyinden milletlerin oz muqedderatini teyinden beraberlikden qardasiqdan dem vuran yeni yaranmis Sovet Rusiyasi da dusmenleri olan car generallari ile eyni movqede dayanir Krimtatar Qurultayini ve hokumetini tanimir 1918 ci ilin yanvarin 26 da Qara deniz matroslari genc Krim hokumetini qan icinde bogur Vetenini cetin durumdan qurtarmaq ucun H S Ayvazov Krim dovletinin temsilcisi kimi Istanbula gedir Turkculuyun ideoloqlarindan biri kimi taninan Hesen Sebri Istanbulda boyuk hormetle qarsilanir O Krimin musteqilliyi ideyasina Osmanli dovletinin menevi siyasi destek vermesine nail olur Azerbaycan hokumetinin bascisi Mehemmed Emin Resulzade 1918 ci ilin avqustun 4 de Osmanli paytaxtindan Azerbaycan Numayende heyetinin bascisi xarici isler naziri M H Hacinskiye yazdigi mektubunda da qelem ve eqide dostu H S Ayvazovun Istanbula gelmesi ve diplomatik fealiyyete baslamasi haqqinda melumat verilir H S Ayvazov 1917 ci ilin iyulun 27 de Millet qezetini nesre baslayir Qezet 1918 ci ilin fevralin 1 den Bakida cixir Hemin il qezetin 186 sayi cixsa da sonra uzun bir fasile yaranir 1919 cu ilin avqustun 15 de Millet qezetinin bir sayi cixir Bu qezetin son sayi olur Turk xalqlarinin latin elifbasina kecmesi ucun yorulmadan calisan 1927 ci ilde kecirilen I ve 1929 cu ilde kecirilen II Umumkrim dil konfranslarinda meruzeler eden Hesen Sebri 1927 ci ilde Latin elifbasina dair Oktyabr inqlabi ve tatar munevverleri 1928 ci ilde Qiraet kitabi Meyus sairlerimiz ve basqa eserlerini cap etdirir Yeni dunya Ileri Okub isleri jurnallarina dilciliyin muxtelif sahelerinden behs eden meqaleler yazir latin elifbasiyla cap olunan Kozaydin jurnalina redaktorluq edir V Seksprin Otello faciesini Hasimbey Vezirovla birlikde tercume eden muasirlerinin Medeniyyet meleyi adlandirdigi H S Ayvazov Rus Avropa yazicilarinin eserlerini ana diline tercume edir Azeraycan teatrlarinda tamasaya qoyulan eserler haqqinda rusdilli metbuata meqaleler yazir H S Ayvazovu kecmisdeki ictimai siyasi fealiyyetine yazdigi eserlerine gore 1932 ci ilde Pedaqoji institututdan isden cixarirlar 1937 ci ilin aprelin 4 de 59 yasli vetenperver edibi hebs edib 1938 ci ilin aprelin 4 de gulleleyirler Eserleri RedakteNeden bu hala qaldiq Teatr Baki 1907 1324 h 78 s Menbe RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Hesen Sebri Ayvazov amp oldid 5965885, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
