fbpx
Wikipedia

Genci-monoqatari

Avqust 05, 2021

Genci-monoqatari — yapon ədəbiyyatının klassik nümunələrindən biri.

Haqqında

«Genci-monoqatari» romanı yalnız yapon ədəbiyyatının deyil, həm də dünya ədəbiyyatının klassik nümunələrindəndir. Bu əsər Heyyan dövrünün zirvəsidir, bu dövrün kamil bədii təfəkkür məhsuludur, Heian aristokratiyasının şah əsəridir. Yaponlar üçün bu abidə bir bədii zövq, estetik zövqü tərbiyə edən çox qiymətli sənət nümunəsidir. Dünya ədəbiyyatşünaslığı üçünsə bu əsər romantik, moralist romandır. Yapon kurtuaz ədəbiyyatının – cəngavər rıtsar ədəbiyyatının gözəl nümunəsidir. Məlumdur ki, Avropanın özündə də cəngavər – saray ədəbiyyatının xüsusi bir inkişaf dövrü olmuşdur. Qərbi Avropada feodalizmin kamillik dövrü yalnız iqtisadiyyatda deyil, mənəviyyatda, bədii və estetik düşüncə tərzində bir ruh yüksəkliyi yaranır, təmtəraqlı sarayları, saray ziyafətləri, musiqi poeziya sarayın bir növ şıltaq aristokrat zövqünə uyğunlaşdırılır, saraydı aşıb-daşan səxavət aristokratiyanın gündəlik tələbatına, həyat tərzinə çevrilir. Əgər əvvəllər səxavətlilik rıtsar ləyaqətinə əlavə bu bir şərəf gətirirdisə, indi o, artıq birinci dərəcəli şərəf hesab edilir və özünü rıtsar-cəngavər – bir sözlə saray ədəbiyyatını da sirayət edir. Avropa ədəbiyyatında, XII əsrdə hətta yarış vəziyyətinə yüksələn bir tələbat meydana çıxmışdı – cəngavəri daha çox nə şöhrətləndirə bilər – şərafət, yoxsa səxavət. Bütün bunlar saray terminologiyasında bir sözlə ümumiləşdirilirdi.

Kurtuaz mədəniyyəti (kurtuaz sözü fransız dilində «kur» sözündəndir və bu «saray» deməkdir). Bu saray kodeksinə görə cəngavər yalnız cəsarətli, sədaqətli və səxavətli olmalı, o, həm də oxumuş, bilikli və zərif etik zövqə yiyələnməlidir. Cəngavərin tərbiyə proqramına həm də təkcə hərbi təlim yox, eyni zamanda ovçuluq, əyləncə oyunları, musiqi alətlərini çalmaq, rəqs etmək, oxumaq, şeir demək qabiliyyəti də olmalıdır.

Saray cəngavərlərinə xanımlarla mədəni rəftar münasibətləri aşılanmalıdır. Beləliklə, onlara qəhrəmanlıq idealları ilə bərabər – estetik ideal da vacib idi və buna görə də aristokratiya üçün salon mədəniyyəti, saray poeziyası yaranır, bu mənada saray romanları da istisna deyildir. Eynilə yapon ədəbiyyatı tarixində də belə bir dövr olmuşdur. Dünya ədəbiyyatşünaslığı üçün bu əsər realistik mənəvi tərbiyə təbliğ edən bir romandır, yapon kurtuaz-saray ədəbiyyatının gözəl nümunəsidir. Roman təqribən 1000-ci ilə yaxın bir dövrdə yaranmışdır. Hələ o zaman dünya ədəbiyyatında bu tipli romanlara rast gəlmək mümkün deyildi. Bu roman ağılla, dərin müşahidə yolu ilə sağlam və incə zövqlə yazılan bir əsərdir. Onun müəllifi X-XI əsrlər arasında yaşayan, imperatriçaya xidmət edən Murasaki Şikibu adlı bir saray xanımıdır. Yapon ədəbi tənqidi «Genci-monoqatari» əsərini müxtəlif şəkillərdə təhlil edirlər. Onlar bu romanda gizli Buddizm təlimi axtarırlar, başqaları «Genci»də əxlaqsızlıq, pornoqrafiya axtarırlar. Dörd qisim tənqidçilər belə hesab edirlər ki, bu əsər bir növ üstü maskalanmış, şifrələnmiş tarixi xronikadır, nəhayət beşinci qrup tənqidçilər bu əsəri yapon estetikasının rəngarəng prinsiplərini ümumiləşdirən bir roman kimi qiymətləndirirdi və deyirlər ki, romanda belə bir formula gözlənilmişdir. «Mono-na avape» - şeylərin füsunkarlığı, sehri. Murasakinin özü isə bu roman haqqında belə deyir:

  Monoqatari bizə hər şeyi, dünyada olan hər şeyi – allahlardan bu günə qədər olan hər şeyi izah və təsvir edir. Yapon tarixi annalanları («salnamələri») «Nihonqi» ilə şeylərin yalnız bir tərəfi göstərilir. Amma bu povestdə isə hər şey öz təfərrüatları ilə təsvir olunur.  

Əlbəttə, müəllif hər şeyi göründüyü kimi təsvir etməmişdir.

Müəllif bu romanda yalnız o şeyləri göstərir ki, onları öz ürəyində qoruyub saxlaya bilmişdir. O şeyləri müəllif insan həyatında müşahidə etmişdir. Bu dünyada olan yaxşı və pisi dərk edə bildiyim kimi təsvir etmişdir. Murasaki bu romanda birinci növbədə nəqli, təsviri janrı tarixi povest kimi təqdim edir. Roman toxunduğu hər şey bütün təfərrüatları ilə təsvir edir, keçmişi bütün tamlığı ilə oxucunun nəzərinə çatdırılır. Bu sözlər onu göstərir ki, Murasakinin vaxtında roman artıq əyləncə vasitə deyildi. Mədəni yaponlar Çin ədəbiyyatını oxumaqla məhdudlaşmaq istəmirdilər, onlar artıq özlərinin doğma yapon dilində əsərlər oxumaq istəyirdilər. Murasakinin bu sözləri müəllifin fərdi şüurunun yetişməsi faktını göstərir, həm də ümumiyyətlə, milli yapon şüurunun yarandığını, təsdiq olunduğunu bildirir. Nəhayət, Murasaki yapon ədəbiyyatında realist təsvirin labüdlüyünü və onun artıq gerçəkləşdiyini təsdiq etmək istəyir. Murasakiyə qədər olan povestlər «Taketori», «Oçikobo» «Usubo» kimi əsərlər mifoloji əsas üzərində qurulmuşdur. Murasaki özünün başqa bir bəyanatında yapon milli dilinin təmizliyini də etiraf edir. Yapon dili X-XI əsrlərin hüdudlarında öz inkişaf səviyyəsini daha da yüksəldir. Bu dil artıq yaponların bütün hiss və düşüncələrinin, bütün intim duyğularının ifadə vasitəsinə çevrilir. O dövrün danışıq dili əhəmiyyətli dərəcədə özündə yapon və Çin dillərinin elementlərini toplamışdır. Ədəbi dilə gəldikdə isə biz bu məsələdə ikiqat hadisə ilə rastlaşırıq: yapon dili hələ kifayət qədər yetkinləşməmişdi, ədəbi dil isə hələ də Çin dili idi və bu dövrün yüksək səviyyəli əsərləri Çin dilində yazılırdı. Beləliklə, Kambun adlı qarışıq bir dil yaranmışdı: Çin dilində yazılmış yapon ədəbiyyatı və «Vabun» adlanan bir ədəbiyyat növü – yapon dilində yapon ədəbiyyatı. Murasaki öz qəhrəmanının dili ilə belə deyir:

  Qadınlar dünyaya ona görə gəlirlər ki, kişilər onları aldatsınlar.  

Murasakinin romanı göstərir ki, onun müşahidə dairəsi buna imkan verir ki, o, yalnız öz intim duyğularını yox, həm də bütün Heian dövrünü əhatə eləsin, O, bu həyatdan daha çox səciyyəvi faktları, hadisələri təsvir etsin: Məhəbbəti, qadın və kişilərin qarşılıqlı münasibətlərini xüsusilə o, daha qabağa çəkirdi. Bu fakt bütün müşahidə edilən həyat şəraiti ilə şərtlənir: «Monoqatari» hökmranlıq edən sülalənin bütün həyat və məişətini əks etdirir. Heian əyanlarının həyatını! Bu həyat və məişət o zamanlar iqtisadi bolluq şəraitində həm də güclü siyasətində yaranmasına təkan verirdi. Sarayda faktiki olaraq gedonizm hökm sürürdü. Belə bir tox zəmanətə təbii ki, qadınlar birinci dərəcəli rol oynayırdılar: kişilərin və qadınların qarşılıqlı münasibətləri bu avaraçılıq, qayğısızlıq, bütünlüklə təmin olunmuş həyat, yaşayış tərzi hər şeyin fövqündə dayanmışdı.

Bu romanın baş qəhrəmanı bir şəxsdir, bir adamın o da Gencidir! Nə üçün Murasaki əsərə çoxlu kişi və qadın obrazları gətirmir. Murasakinin fikrincə, qadınlar ancaq ona görə doğulurlar ki, kişilər onları aldatsınlar. Onun fikrincə qadınlar kişilərin əlində oyuncaqdan başqa bir şey deyildir. Bu mənzərəni göstərmək üçün Murasaki bir kişi obrazı yaratmışdır və bir çox qadın obrazlarını ona qarşı qoymuşdur. Yoxsa müstəqil qadın-kişi cütlüyü yaratmaqla Murasaki öz estetik idealını istədiyi kimi təqdim edə bilməzdi. Lakin bu, o demək deyildir ki, romanda Gencidən başqa kişi qəhrəmanı yoxdur, yaxud başqa qadın qəhrəmanları yoxdur, lakin əsil aparıcı qəhrəman kimi bir kişi obrazı – Genci obrazı yaratmışdır. Mövzunun ilk konkret planı belədir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Bədəlzadə A. Yapon ədəbiyyatı tarixi. Bakı, 2016, s. 66-70

Avqust 05, 2021
genci, monoqatari, yapon, ədəbiyyatının, klassik, nümunələrindən, biri, haqqında, redaktə, romanı, yalnız, yapon, ədəbiyyatının, deyil, həm, dünya, ədəbiyyatının, klassik, nümunələrindəndir, əsər, heyyan, dövrünün, zirvəsidir, dövrün, kamil, bədii, təfəkkür, m. Genci monoqatari yapon edebiyyatinin klassik numunelerinden biri Haqqinda Redakte Genci monoqatari romani yalniz yapon edebiyyatinin deyil hem de dunya edebiyyatinin klassik numunelerindendir Bu eser Heyyan dovrunun zirvesidir bu dovrun kamil bedii tefekkur mehsuludur Heian aristokratiyasinin sah eseridir Yaponlar ucun bu abide bir bedii zovq estetik zovqu terbiye eden cox qiymetli senet numunesidir Dunya edebiyyatsunasligi ucunse bu eser romantik moralist romandir Yapon kurtuaz edebiyyatinin cengaver ritsar edebiyyatinin gozel numunesidir Melumdur ki Avropanin ozunde de cengaver saray edebiyyatinin xususi bir inkisaf dovru olmusdur Qerbi Avropada feodalizmin kamillik dovru yalniz iqtisadiyyatda deyil meneviyyatda bedii ve estetik dusunce terzinde bir ruh yuksekliyi yaranir temteraqli saraylari saray ziyafetleri musiqi poeziya sarayin bir nov siltaq aristokrat zovqune uygunlasdirilir saraydi asib dasan sexavet aristokratiyanin gundelik telebatina heyat terzine cevrilir Eger evveller sexavetlilik ritsar leyaqetine elave bu bir seref getirirdise indi o artiq birinci dereceli seref hesab edilir ve ozunu ritsar cengaver bir sozle saray edebiyyatini da sirayet edir Avropa edebiyyatinda XII esrde hetta yaris veziyyetine yukselen bir telebat meydana cixmisdi cengaveri daha cox ne sohretlendire biler serafet yoxsa sexavet Butun bunlar saray terminologiyasinda bir sozle umumilesdirilirdi Kurtuaz medeniyyeti kurtuaz sozu fransiz dilinde kur sozundendir ve bu saray demekdir Bu saray kodeksine gore cengaver yalniz cesaretli sedaqetli ve sexavetli olmali o hem de oxumus bilikli ve zerif etik zovqe yiyelenmelidir Cengaverin terbiye proqramina hem de tekce herbi telim yox eyni zamanda ovculuq eylence oyunlari musiqi aletlerini calmaq reqs etmek oxumaq seir demek qabiliyyeti de olmalidir Saray cengaverlerine xanimlarla medeni reftar munasibetleri asilanmalidir Belelikle onlara qehremanliq ideallari ile beraber estetik ideal da vacib idi ve buna gore de aristokratiya ucun salon medeniyyeti saray poeziyasi yaranir bu menada saray romanlari da istisna deyildir Eynile yapon edebiyyati tarixinde de bele bir dovr olmusdur Dunya edebiyyatsunasligi ucun bu eser realistik menevi terbiye teblig eden bir romandir yapon kurtuaz saray edebiyyatinin gozel numunesidir Roman teqriben 1000 ci ile yaxin bir dovrde yaranmisdir Hele o zaman dunya edebiyyatinda bu tipli romanlara rast gelmek mumkun deyildi Bu roman agilla derin musahide yolu ile saglam ve ince zovqle yazilan bir eserdir Onun muellifi X XI esrler arasinda yasayan imperatricaya xidmet eden Murasaki Sikibu adli bir saray xanimidir Yapon edebi tenqidi Genci monoqatari eserini muxtelif sekillerde tehlil edirler Onlar bu romanda gizli Buddizm telimi axtarirlar basqalari Genci de exlaqsizliq pornoqrafiya axtarirlar Dord qisim tenqidciler bele hesab edirler ki bu eser bir nov ustu maskalanmis sifrelenmis tarixi xronikadir nehayet besinci qrup tenqidciler bu eseri yapon estetikasinin rengareng prinsiplerini umumilesdiren bir roman kimi qiymetlendirirdi ve deyirler ki romanda bele bir formula gozlenilmisdir Mono na avape seylerin fusunkarligi sehri Murasakinin ozu ise bu roman haqqinda bele deyir Monoqatari bize her seyi dunyada olan her seyi allahlardan bu gune qeder olan her seyi izah ve tesvir edir Yapon tarixi annalanlari salnameleri Nihonqi ile seylerin yalniz bir terefi gosterilir Amma bu povestde ise her sey oz teferruatlari ile tesvir olunur Elbette muellif her seyi gorunduyu kimi tesvir etmemisdir Muellif bu romanda yalniz o seyleri gosterir ki onlari oz ureyinde qoruyub saxlaya bilmisdir O seyleri muellif insan heyatinda musahide etmisdir Bu dunyada olan yaxsi ve pisi derk ede bildiyim kimi tesvir etmisdir Murasaki bu romanda birinci novbede neqli tesviri janri tarixi povest kimi teqdim edir Roman toxundugu her sey butun teferruatlari ile tesvir edir kecmisi butun tamligi ile oxucunun nezerine catdirilir Bu sozler onu gosterir ki Murasakinin vaxtinda roman artiq eylence vasite deyildi Medeni yaponlar Cin edebiyyatini oxumaqla mehdudlasmaq istemirdiler onlar artiq ozlerinin dogma yapon dilinde eserler oxumaq isteyirdiler Murasakinin bu sozleri muellifin ferdi suurunun yetismesi faktini gosterir hem de umumiyyetle milli yapon suurunun yarandigini tesdiq olundugunu bildirir Nehayet Murasaki yapon edebiyyatinda realist tesvirin labudluyunu ve onun artiq gerceklesdiyini tesdiq etmek isteyir Murasakiye qeder olan povestler Taketori Ocikobo Usubo kimi eserler mifoloji esas uzerinde qurulmusdur Murasaki ozunun basqa bir beyanatinda yapon milli dilinin temizliyini de etiraf edir Yapon dili X XI esrlerin hududlarinda oz inkisaf seviyyesini daha da yukseldir Bu dil artiq yaponlarin butun hiss ve dusuncelerinin butun intim duygularinin ifade vasitesine cevrilir O dovrun danisiq dili ehemiyyetli derecede ozunde yapon ve Cin dillerinin elementlerini toplamisdir Edebi dile geldikde ise biz bu meselede ikiqat hadise ile rastlasiriq yapon dili hele kifayet qeder yetkinlesmemisdi edebi dil ise hele de Cin dili idi ve bu dovrun yuksek seviyyeli eserleri Cin dilinde yazilirdi Belelikle Kambun adli qarisiq bir dil yaranmisdi Cin dilinde yazilmis yapon edebiyyati ve Vabun adlanan bir edebiyyat novu yapon dilinde yapon edebiyyati Murasaki oz qehremaninin dili ile bele deyir Qadinlar dunyaya ona gore gelirler ki kisiler onlari aldatsinlar Murasakinin romani gosterir ki onun musahide dairesi buna imkan verir ki o yalniz oz intim duygularini yox hem de butun Heian dovrunu ehate elesin O bu heyatdan daha cox seciyyevi faktlari hadiseleri tesvir etsin Mehebbeti qadin ve kisilerin qarsiliqli munasibetlerini xususile o daha qabaga cekirdi Bu fakt butun musahide edilen heyat seraiti ile sertlenir Monoqatari hokmranliq eden sulalenin butun heyat ve meisetini eks etdirir Heian eyanlarinin heyatini Bu heyat ve meiset o zamanlar iqtisadi bolluq seraitinde hem de guclu siyasetinde yaranmasina tekan verirdi Sarayda faktiki olaraq gedonizm hokm sururdu Bele bir tox zemanete tebii ki qadinlar birinci dereceli rol oynayirdilar kisilerin ve qadinlarin qarsiliqli munasibetleri bu avaraciliq qaygisizliq butunlukle temin olunmus heyat yasayis terzi her seyin fovqunde dayanmisdi Bu romanin bas qehremani bir sexsdir bir adamin o da Gencidir Ne ucun Murasaki esere coxlu kisi ve qadin obrazlari getirmir Murasakinin fikrince qadinlar ancaq ona gore dogulurlar ki kisiler onlari aldatsinlar Onun fikrince qadinlar kisilerin elinde oyuncaqdan basqa bir sey deyildir Bu menzereni gostermek ucun Murasaki bir kisi obrazi yaratmisdir ve bir cox qadin obrazlarini ona qarsi qoymusdur Yoxsa musteqil qadin kisi cutluyu yaratmaqla Murasaki oz estetik idealini istediyi kimi teqdim ede bilmezdi Lakin bu o demek deyildir ki romanda Genciden basqa kisi qehremani yoxdur yaxud basqa qadin qehremanlari yoxdur lakin esil aparici qehreman kimi bir kisi obrazi Genci obrazi yaratmisdir Movzunun ilk konkret plani beledir 1 Hemcinin bax RedakteYamato monoqatari Ise monoqatariIstinadlar Redakte Bedelzade A Yapon edebiyyati tarixi Baki 2016 s 66 70Menbe https az wikipedia org w index php title Genci monoqatari amp oldid 4955982, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.