fbpx
Wikipedia

Gədəbəy

Bu məqalə Gədəbəy şəhəri haqqındadır. Gədəbəy rayonu üçün Gədəbəy rayonu səhifəsinə baxın.

GədəbəyAzərbaycanda şəhər, Gədəbəy rayonunun inzibati mərkəzi. Bakı ilə arasında məsafə 444 km, əhalisi 100.020 nəfərdir

Gədəbəy
Gerb
40°33′56″ şm. e. 45°48′58″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 1.467 ± 1 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 10.146 nəf. (2009)
Xəritəni göstər/gizlə
Gədəbəy
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Gədəbəy Şahdağ silsiləsinin şimal ətəyində, 1460 metr yüksəklikdə, Mis çayının sahilində yerləşir. Yaxınlığındakı Mağara dağının ətəyindən XIX əsrdən mis filizi çıxarılır. Bu səbəbdən də şəhərin müasir gerbində "Cu", yəni "cuprum", mis elementinin latın dilindəki işarəsi yazılıb.Hətta Koroğlu belə,Dədə Qorqud belə gədəbəylidir. Gədəbəy müharibələrdə Qarabağ üçün 5000 ümumi Vətən ücün isə 28000 Şəhid vermişdir.

İlk dəfə 13-cü əsrə aid mənbədə, qədim erməni dilində Qetabak qalası şəklində qeydə alınmışdır. Həmin qalanın xarabalıqları indiki Gədəbəy yaxınlığındadır. Hazırkı yaşayış məntəqəsi 1863-cü ildə Qazaxdan çıxmış ailələr tərəfindən salınmışdır.Ən uca dağı 3000 metrdən hündür Qoca dağdır.

Təbii sərvətləri: Qızıl,mis

Təsərrüfatı: keyfiyyətli kartof

Qonşuları: Tovuz,Daşkəsən,Çəmbərək 'Ermənistan' Şəmkir, Qovlar.

Qədim abidələri: Qız Qalası,Koroğlu Qalası,Siemens körpüsü

Tarixi

1989-cu il əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrinə görə Gədəbəy şəhərində 5049 nəfər əhali yaşayırdı. 1935-ci ildən 1990-cı ilə qədər şəhər tipli qəsəbə olan Gədəbəyə həmin ildə şəhər statusu verilmişdi.

XIX əsrin ortalarinda Gədəbəy rayonu ərazisində mis filizi yataqları kəşf edilmiş və 1855-1856-cı illərdə yerli sahibkarlar tərəfindən misəritmə zavodu tikilmişdir. Daha sonra həmin zavod Almaniyanin “Simens” şirkəti tərəfindən alınaraq, 1865-ci ildə yenidən qurulmuşdur. “Simens” şirkəti tərəfindən 1883-cü ildə Qalakənd misəritmə zavodu tikilmiş, 1879-cu ildə Zaqafqaziyada ilk dəfə uzunluğu 28 km olan Gədəbəy-Qalakənd arasında dəmir yolu çəkilmişdir. Bu dəmir yolunda 4 lokomotiv, 33 vaqon hərəkət etmişdir. Bu gün də həmin yol ilə bağlı salınmiş körpülər tarixi abidə kimi qalmaqdadır. 1883-cü ildə Qalakənd kəndində Çar Rusiyasi ərazisində ilk su elektrik stansiyası tikilmiş, Qalakənd misəritmə zavodunda elektroliz üsulu ilə mis əridilmişdir. Bu zaman Avtopanın mərkəzi şəhəri London, Paris, Sankt Peterburq şəhərlərində kerosin lampalarından istifadə olunduğu halda, Gədəbəydə elektrik işığından istifadə edilirdi. Həmin dövrdə alman alimləri tərəfindən Gədəbəy rayonu ərazisində arxeoloji qazıntı işləri aparılmışdır. Arxeoloji qazıntının nəticələri Almaniyanin “Folker Şpis” elmi nəşriyyatı tərəfindən “Qalakənd” adlı elmi əsər şəklində Berlində çap edilmişdir. Əsər Berlin Dövlət muzeyində saxlanılır.

Qarabağ müharibəsi dövründə Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən 1992-ci ilin avqustun 8-də rayonun iki kəndi Motudərə və Qasımağalı kəndləri, o cümlədən 78 yaşayış evi, 1 məktəb və 2 tibb məntəqəsi yandırılmışdır. Hazırda həmin kəndlərdə məktəb və tibb məntəqəsi, 17 yaşayış evi bərpa olunmuş, digər yaşayış evlərinin bərpası davam etdirilir. 2010-cu il sentyabrın 11-də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsgərləri tərəfindən Gədəbəy rayonunun Zamanlı kəndi ərazisində təxribat törətməyə çalışan Ermənistan xüsusi xidmət orqanlarının əməkdaşı Manvel Sarıbekyan tutulmuşdur. Daha sonrakı araşdırmalar nəticəsindən məlum olmuşdur ki, Manvel Sarıbekyan Azərbaycan tərəfinə kənd məktəbini partlatmaq üçün keçib.

Toponimikası

Bir ehtimala əsasən, "Gədəbəy" adı vaxtilə buralarda yaşayan Gədəbəy adlı şəxsin adından gəlir. Belə ki, orta əsrlərdə bu torpaqların bir hissəsi Atabəy, Şəkərbəy, və Gədəbəy adlı ata və oğulların arasında bölüşdürülüb; Gədəbəy də Atabəyin oğlu olub. Ərazidə indi də Atabəy və Şəkərbəy ilə bağlı kəndlər var (məsələn rayonun Şəkərbəy kəndi).

Başqa bir ehtimala görə isə, toponim qədim türk dillərindəki "ket", "gedik" (təpə) və "bək" (keşikçi, gözətçi) sözlərindən düzəlib, "müşahidə məntəqəsi", "keşikçi məntəqəsi" mənasındadır.

Coğrafiyası və iqlimi

Gədəbəy şəhəri Kiçik Qafqazın orta və yüksək dağlıq zonasında yerləşir. Burada iyul ayında havanın temperaturu +10 C-dən +20 C-dək, yanvar ayında isə -2 C-dən -10 C-dək dəyişir.

Əhalisi

İl Sayı
1959 3.509
1970 4.155
İl Sayı
1979 4.453
1989 5.049
İl Sayı
2009 10.146

Tanınmış şəxsləri

İstinadlar

  1. Gədəbəy şəhəri
  2. Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik lüğəti I cild Bakı,2007
  3. https://gedebey555.wordpress[ölü keçid].
  4. Gədəbəy dəfinələri
  5. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1959)
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350764"></a>
  6. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1970)
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4350767"></a>
  7. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1979)
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11185939"></a>
  8. SSRİ əhalisinin siyahıya alınması (1989)
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2621042"></a>

gədəbəy, məqalə, şəhəri, haqqındadır, rayonu, üçün, rayonu, səhifəsinə, baxın, azərbaycanda, şəhər, rayonunun, inzibati, mərkəzi, bakı, ilə, arasında, məsafə, əhalisi, nəfərdirgerb40, ölkə, azərbaycantarixi, coğrafiyasımərkəzin, hündürlüyü, msaat, qurşağı, 00ə. Bu meqale Gedebey seheri haqqindadir Gedebey rayonu ucun Gedebey rayonu sehifesine baxin Gedebey Azerbaycanda seher Gedebey rayonunun inzibati merkezi 1 Baki ile arasinda mesafe 444 km ehalisi 100 020 neferdirGedebeyGerb40 33 56 sm e 45 48 58 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 1 467 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 10 146 nef 2009 Xeriteni goster gizle Gedebey Vikianbarda elaqeli mediafayllarGedebey Sahdag silsilesinin simal eteyinde 1460 metr yukseklikde Mis cayinin sahilinde yerlesir Yaxinligindaki Magara daginin eteyinden XIX esrden mis filizi cixarilir Bu sebebden de seherin muasir gerbinde Cu yeni cuprum mis elementinin latin dilindeki isaresi yazilib Hetta Koroglu bele Dede Qorqud bele gedebeylidir Gedebey muharibelerde Qarabag ucun 5000 umumi Veten ucun ise 28000 Sehid vermisdir Ilk defe 13 cu esre aid menbede qedim ermeni dilinde Qetabak qalasi seklinde qeyde alinmisdir Hemin qalanin xarabaliqlari indiki Gedebey yaxinligindadir Hazirki yasayis menteqesi 1863 cu ilde Qazaxdan cixmis aileler terefinden salinmisdir 2 En uca dagi 3000 metrden hundur Qoca dagdir Tebii servetleri Qizil misTeserrufati keyfiyyetli kartofQonsulari Tovuz Daskesen Cemberek Ermenistan Semkir Qovlar Qedim abideleri Qiz Qalasi Koroglu Qalasi Siemens korpusu Mundericat 1 Tarixi 2 Toponimikasi 3 Cografiyasi ve iqlimi 4 Ehalisi 4 1 Taninmis sexsleri 5 IstinadlarTarixi Redakte1989 cu il ehalinin siyahiya alinmasinin neticelerine gore Gedebey seherinde 5049 nefer ehali yasayirdi 1935 ci ilden 1990 ci ile qeder seher tipli qesebe olan Gedebeye hemin ilde seher statusu verilmisdi XIX esrin ortalarinda Gedebey rayonu erazisinde mis filizi yataqlari kesf edilmis ve 1855 1856 ci illerde yerli sahibkarlar terefinden miseritme zavodu tikilmisdir Daha sonra hemin zavod Almaniyanin Simens sirketi terefinden alinaraq 1865 ci ilde yeniden qurulmusdur Simens sirketi terefinden 1883 cu ilde Qalakend miseritme zavodu tikilmis 1879 cu ilde Zaqafqaziyada ilk defe uzunlugu 28 km olan Gedebey Qalakend arasinda demir yolu cekilmisdir Bu demir yolunda 4 lokomotiv 33 vaqon hereket etmisdir Bu gun de hemin yol ile bagli salinmis korpuler tarixi abide kimi qalmaqdadir 1883 cu ilde Qalakend kendinde Car Rusiyasi erazisinde ilk su elektrik stansiyasi tikilmis Qalakend miseritme zavodunda elektroliz usulu ile mis eridilmisdir Bu zaman Avtopanin merkezi seheri London Paris Sankt Peterburq seherlerinde kerosin lampalarindan istifade olundugu halda Gedebeyde elektrik isigindan istifade edilirdi Hemin dovrde alman alimleri terefinden Gedebey rayonu erazisinde arxeoloji qazinti isleri aparilmisdir Arxeoloji qazintinin neticeleri Almaniyanin Folker Spis elmi nesriyyati terefinden Qalakend adli elmi eser seklinde Berlinde cap edilmisdir Eser Berlin Dovlet muzeyinde saxlanilir Qarabag muharibesi dovrunde Ermenistan Silahli Quvveleri terefinden 1992 ci ilin avqustun 8 de rayonun iki kendi Motudere ve Qasimagali kendleri o cumleden 78 yasayis evi 1 mekteb ve 2 tibb menteqesi yandirilmisdir Hazirda hemin kendlerde mekteb ve tibb menteqesi 17 yasayis evi berpa olunmus diger yasayis evlerinin berpasi davam etdirilir 2010 cu il sentyabrin 11 de Azerbaycan Silahli Quvvelerinin esgerleri terefinden Gedebey rayonunun Zamanli kendi erazisinde texribat toretmeye calisan Ermenistan xususi xidmet orqanlarinin emekdasi Manvel Saribekyan tutulmusdur Daha sonraki arasdirmalar neticesinden melum olmusdur ki Manvel Saribekyan Azerbaycan terefine kend mektebini partlatmaq ucun kecib 3 Toponimikasi RedakteBir ehtimala esasen Gedebey adi vaxtile buralarda yasayan Gedebey adli sexsin adindan gelir Bele ki orta esrlerde bu torpaqlarin bir hissesi Atabey Sekerbey ve Gedebey adli ata ve ogullarin arasinda bolusdurulub Gedebey de Atabeyin oglu olub Erazide indi de Atabey ve Sekerbey ile bagli kendler var meselen rayonun Sekerbey kendi Basqa bir ehtimala gore ise toponim qedim turk dillerindeki ket gedik tepe ve bek kesikci gozetci sozlerinden duzelib musahide menteqesi kesikci menteqesi menasindadir Cografiyasi ve iqlimi RedakteGedebey seheri Kicik Qafqazin orta ve yuksek dagliq zonasinda yerlesir Burada iyul ayinda havanin temperaturu 10 C den 20 C dek yanvar ayinda ise 2 C den 10 C dek deyisir 4 Ehalisi RedakteIl Sayi1959 3 509 5 1970 4 155 6 Il Sayi1979 4 453 7 1989 5 049 8 Il Sayi2009 10 146Taninmis sexsleri Redakte Mikayil Xidirzade Azerbaycanin gorkemli riyaziyyatci alimi Baki Dovlet universitetinin mexanika riyaziyyat fakultesinin ilk azerbaycanli dekani Celal Xidirov Azerbaycan siyasetcisi Qarabag muharibesi veterani 1 ci dereceli dovlet qulluqcusu 31 iyul 2018 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Cenab Ilham Eliyev terefinden dovlet qullugunda ferqlenme medali ile teltif olunmusdur Qudret Pasayev Gedebey rayon icra hakimiyyetinin bascisisin kecmis birinci muavini Gedebey rayon icra hakimiyyetinin bascisinin selahiyyetlerinin icracisi 01 06 2018 28 08 2018 Ilkin Ismayilov Gence Beynelxalq Xestexanasinin bas hekimi Cerrah tibb elmleri uzre felsefe doktoru uzman Ilham Eliyev milli qehreman Qarabag muharibesi sehidi Azerbaycanin Milli Qehremani Xelil Ismayilov Tarix elmleri doktoru professor Emekdar medeniyyet iscisi Baki Dovlet Universitetinin kafedra mudiri Sabir Memmedli siyasi elmler doktoru Qarabag muharibesi zamani 1992 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Mudafie Nazirliyinin Gedebey bolgesi uzre Xususi Numayendesi konulluler taborunun komandiri Izzet Rustemov Bas nazirin muavini 1994 1999 Baki Dovlet Universitetinin Sosiologiya kafedrasinin mudiri Hemid Imanov Baki Dovlet Universitetinin Felsefe kafedrasinin mudiri 1976 2011 Yaqub Memmedov professor sovet dovrunde Azerbaycan SSR Ali Sovetinin sedri Bakir Meherremov neftci geoloq geologiya minerologiya elmleri uzre felsefe doktoru 2005 Azerbaycan Neftci Geoloqlari Cemiyyeti nin Prezidenti 2014 2015 Mirze Sadixov akademik SSRI dovlet mukafati laureati Nureddin Rzayev emekdar elm xadimi professor Ayaz Arabaci sair publisist 1999 cu ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Tofiq Kocerli Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin akademiki Firudin Kocerli Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin akademiki Qosqar Ehmedov Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu Tofiq Resulov 21 may1930 3 may 2012 Felsefe elmleri namizedi professor Azerbaycan Respublikasinin emekdar muellimi Ilyas Tapdiq sair tercumeci 1958 ci ilden Azerbaycan Yazicilar Birliyinin uzvu Azerbaycan komsomolu mukafati laureati 1972 Zeka Vilayetoglu medeniyyet ve incesenet xadimi yazici mugenni Asiq Altay Memmedov Azerbaycan Asiqlar Birliyinin sedr muavini filologiya uzre felsefe doktoru Azerbaycan Dovlet Medeniyyet ve Incesenet Universitetinin bas muellimi Fexri Muslum sair publisist iqtisad uzre felsefe doktoruIstinadlar Redakte Gedebey seheri Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik lugeti I cild Baki 2007 https gedebey555 wordpress olu kecid Gedebey defineleri SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1959 lt a href https wikidata org wiki Track Q4350764 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1970 lt a href https wikidata org wiki Track Q4350767 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1979 lt a href https wikidata org wiki Track Q11185939 gt lt a gt SSRI ehalisinin siyahiya alinmasi 1989 lt a href https wikidata org wiki Track Q2621042 gt lt a gt Gedebey rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Gedebey amp oldid 5729175, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.