Fatalizm (fatalis-tale, qismət) — antidialektik dünyagörüşü konsepsiyası. Bu konsepsiyaya görə aləmdə baş verən bütün proseslər azadlığa, yaradıcıığa imkan yaratmayan zərurətə tabedir və əzəldən müəyyən edilmişdir. İlk əvvəl fatalizm mifologiyada insanların və hətta Allahların mənası, məqsədi olmayan kor taleyə qarşısıalınmaz tabeliyi haqqında təsəvvür kimi inkişaf etdirilmişdir.
Fəlsəfədə fatalizm müxtəlif formada təzahür edir. Stoiklərin təliminə görə kosmos üzərində amansız tale hökmrandır və vaxtaşırı meydana gələn dünya yanğınından sonra hər şey təkrar olunur: qabaqcadan müəyyən edilmiş ahəngdarlıq haqqında Leybinits təlimində monadaların qarşılıqlı təsiri Allah tərəfindən qabaqcadan müəyyənləşdirilibdir; Şellinqin obyektiv idealist sistemində azadlıq və zərurətin bir-birindən ayrılması real fərdləri azad surətdə fəaliyyət göstərmək imkanından məhrum edir; Hegeldə şəxsiyyət nəticə etibarilə mütləq ideyanın yalnız aləti kimi meydana çıxır. Metafizik materializm sistemlərində (Hobbs, XVIII əsr fransız materializmi və b.) obyektiv təsadüfün inkarı, səbəbiyyət və eyniyyətin eyniləşdirliməsi də fatalizmə gətirib çıxarmışdır.
Teoloji fatalizm tarixin və insan həyatının hadisələrinin Allahın iradəsiilə qabaqcadan müəyyən edilməsinə əsaslanır; teoloji fatalizm çərçivəsində mütləq tale konsepsiyaları (avqustinizm, kalvinizm, yansenizm) ilə Allah bəsirətinin qadirliyini insanın azad iradəsi ilə uyğunlaşdırılmağa çalışan baxışlar arasında (katolisizm, pravoslavlıq) mübarizə gedir.
Ədəbiyyat
R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Fəlsəfə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Noyabr 12, 2021
fatalizm, fatalis, tale, qismət, antidialektik, dünyagörüşü, konsepsiyası, konsepsiyaya, görə, aləmdə, baş, verən, bütün, proseslər, azadlığa, yaradıcıığa, imkan, yaratmayan, zərurətə, tabedir, əzəldən, müəyyən, edilmişdir, əvvəl, fatalizm, mifologiyada, insan. Fatalizm fatalis tale qismet antidialektik dunyagorusu konsepsiyasi Bu konsepsiyaya gore alemde bas veren butun prosesler azadliga yaradiciiga imkan yaratmayan zerurete tabedir ve ezelden mueyyen edilmisdir Ilk evvel fatalizm mifologiyada insanlarin ve hetta Allahlarin menasi meqsedi olmayan kor taleye qarsisialinmaz tabeliyi haqqinda tesevvur kimi inkisaf etdirilmisdir Felsefede fatalizm muxtelif formada tezahur edir Stoiklerin telimine gore kosmos uzerinde amansiz tale hokmrandir ve vaxtasiri meydana gelen dunya yanginindan sonra her sey tekrar olunur qabaqcadan mueyyen edilmis ahengdarliq haqqinda Leybinits teliminde monadalarin qarsiliqli tesiri Allah terefinden qabaqcadan mueyyenlesdirilibdir Sellinqin obyektiv idealist sisteminde azadliq ve zeruretin bir birinden ayrilmasi real ferdleri azad suretde fealiyyet gostermek imkanindan mehrum edir Hegelde sexsiyyet netice etibarile mutleq ideyanin yalniz aleti kimi meydana cixir Metafizik materializm sistemlerinde Hobbs XVIII esr fransiz materializmi ve b obyektiv tesadufun inkari sebebiyyet ve eyniyyetin eynilesdirlimesi de fatalizme getirib cixarmisdir Teoloji fatalizm tarixin ve insan heyatinin hadiselerinin Allahin iradesiile qabaqcadan mueyyen edilmesine esaslanir teoloji fatalizm cercivesinde mutleq tale konsepsiyalari avqustinizm kalvinizm yansenizm ile Allah besiretinin qadirliyini insanin azad iradesi ile uygunlasdirilmaga calisan baxislar arasinda katolisizm pravoslavliq mubarize gedir Edebiyyat RedakteR Eliquliyev S Sukurlu S Kazimova Elmi fealiyyetde istifade olunan esas terminler Baki Informasiya Texnologiyalari 2009 201 s Felsefe ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Fatalizm amp oldid 5135460, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
