

عاشیق یا آشیق یا عاشق (به ترکی آذربایجانی: Aşıq، به ترکی استانبولی: Âşık) عارف و نغمهسرای سیاری است که ساز مینوازد و آواز میخواند. پیش از جا افتادن لغت «عاشیق» این صنف با کلمه ترکی اوزان شناخته میشد. عاشیقها اغلب در بداههخوانی مهارت دارند و شعر و آهنگ تصنیفهای خودشان را هم گاهی خود آنها میسازند. نظائر عاشقهای آذربایجان در میان دیگر ترکزبانان، با نامهای عاشوق، بامسی، باکسی، بخشی و… مشهور بودهاند و برخی اقوام و ملل غیر ترک نیز عاشیق را با همین مشخصات و گاه با همین نام و یا با نامهای دیگر دارند. بخشیها و بخشوهای جنوب ایران و دیگر مناطق و نواحی ایران از آن جملهاند. در طول تاریخ اقوام ترک، فرمانروایان همواره در سفرهای جنگی اوزانها را به همراه میبردند تا با بیان اشعار حماسی لشکریان را تشجیع کنند.عاشیقها اغلب اشعاری درباره اهل بیت هم بیان میکنند.
تاریخچه
]سنت عاشقی در فرهنگ ترکی آناتولی، آذربایجان و ایران در عقاید شمنی ترکان باستانی ریشه دارد. عاشقهای قدیم با لغاتی مانند بخشی، دده (روحانی) و اوزان نامیده شدهاند. انتقال شفاهی فرهنگ، ترویج ارزشها و سنن فرهنگی از جمله وظایف این صنف بود. براساس حماسهنامه دده قورقود ریشه عاشقها حداقل به قرن هفتم میلادی میرسد. کتاب دده قورقود شامل ۱۲ داستان راجع به دوران مهاجرت اوغوزها "قبیلهای صحرا گرد از ترکان" از آسیای میانه به ترکیه و آذربایجان است. موسیقی عاشیقی به تدریج در طی این مهاجرت بزرگ و چالشهای منتجه با ساکنان اصلی مناطق تکامل یافت. یکی از مؤلفههای این تکامل پذیرش ارادی اسلام توسط ترکها بود. دراویش ترک، در تلاش برای گسترش دین بین هم زبانان کوچنشین خود، زبان تودهها و موسیقی تودهای را مؤثر یافتند. بدینترتیب، موسیقی عاشیقی پا به پای ادبیات عرفانی رشد کرده و صیقل یافت. آغاز این همزیستی به زمان خواجه احمد یساوی میرسد.
برجستهترین حادثه در تاریخ موسیقی عاشیقی بر تخت نشستن شاه اسماعیل یکم صفوی (۱۴۸۷–۱۵۲۴) بود. شاه اسماعیل پادشاهی شاعر بود، که با تخلص ختایی یک دیوان مثنوی در وصف علی بن ابیطالب سروده بود. این پادشاه خود را یک عاشیق به حساب میآورد، و چنان به این هنر وابسته بود که در شعری همراه داشتن ساز را جز ارکان اربعه انسانیت شمرده است:
Bu gün ələ almaz oldum mən sazım | امروز سازم را به دست میگیرم | |
Ərşə dirək-dirək çıxar avazım | تا آوازم در افلاک طنین اندازد | |
Dörd şey vardır hər qarındaşa lazım | فریاد سر میدهم که آدمیت بر چهار رکن است: | |
Bir elm, bir kəlam, bir nəfəs, bir saz | علم، کلام، نفس و ساز |
بنا بر نظر فوأد کپرولو در زمان شاه اسماعیل لغت عاشیق جایگزین اوزان شد. در واقع میتوان گفت که در آذربایجان فرهنگ عاشیقی، در فرم کنونی، یادگار شاه اسماعیل صفوی است.
با زوال سلسله صفوی فرهنگ ترکی در میان طبقه حاکمه ایران کمرنگتر شد. در عوض، هنر عاشقی در فرم داستانهای منظوم عامیانه در متن جامعه به بقای خود ادامه داد. در دوران دودمان پهلوی فرهنگ آذربایجان دچار رکود شد. با اینحال، علیرغم ممنوعیت ضمنی نوشتن به زبان ترکی، موسیقی عاشقی تحمل میشد. عاشیقها در تبریز و ارومیه و شهرهای دیگر برنامه اجرا میکردند. در تبریز ساز عاشیق با بالابان و قاوال همراهی میشد ولی در ارومیه اجرای تکساز رایج بود. در دوره ده ساله بعد از انقلاب اسلامی موسیقی عاشقی، همانند دیگر موسیقیها، تا حدی ممنوع شد. در سالهای میانی دهه شصت، عاشیق رسول قربانی، که به سختی با پارچه فروشی زندگی میکرد، خواندن آوازهایی با مضامین مذهبی و انقلابی را آغاز کرد. دولت ایران به زودی به اهمیت تبلیغی این ژانر موسیقی پی برده و موسیقی عاشقی را ترویج کرد. در حال حاضر موسیقی عاشقی در اوج شکوفایی است.

بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی جمهوریهای تازه استقلال یافته در قفقاز و آسیای میانه بخشی از هویت فرهنگی خود را در سنت عاشقی جستجو کردند؛ اتفاقی که موقعیت اجتماعی عاشقها را بالا برد. در نتیجه موسیقی عاشقی، با تجربه کردن نوآوریها، با اجراهای حرفهای مناسب برای محیط های شهری سازگار شد. برای نمونه، در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲، در بخشی از اجرای تیم جمهوری آذربایجان آلات عاشیقی نواخته شدند. بهعلاوه، در نتیجه تلاشهای دولت جمهوری آذربایجان، سپتامبر ۲۰۰۹، هنر عاشقی آذربایجان در لیست معارف فرهنگی یونسکو قرار گرفت.
ضرورتهای موسیقی عاشیقی
]استادی در هنر عاشیقی مستلزم توانایی همزمان در سخن (شامل شاعری و به یاد داشتن داستانهای عاشیقی) و نواختن ساز است. بر این اساس است که عاشیقها در توصیف هنر خویش هر دو لغت ساز و سوز (söz) را با هم بکار میبرند. صمد ورغون، سراینده معروف آوازهای عاشیقی، در این باره میگوید،
Binələri çadir çadir | قلههای بیشمار مانند چادرها برافراشته شدهاند | |
Çox gəzmişəm özüm dağlar | من اغلب این کوهها را گشتهام | |
Ilhamini səndən ali | از شما کوهساران است که الهام میگیرد | |
ءMənim sazim, sözim dağlar | هم ساز من هم سخنم |
آلات موسیقی عاشیقی
]
عاشیقها در اجرای موسیقی خود از ۳ آلت موسیقی (ساز، بالابان و قاوال) بهره میجویند.
ساز عاشیقی، که عموماً با تک لغت ساز شناخته میشود، با قوپوز و چگور همخانواده است و از جهات زیادی به باغلاما شباهت دارد. ساز کاسهای حجیم و نیمه گلابی، از چوب درخت توت، و دستهای از چوب درخت گردو یا زردآلو است که روی آن سیم و پردهها را برای نواختن آهنگهای گوناگون نهادهاند. ساز عاشیقی با مضراب نواخته میشود. روی بسیاری از سازهای عاشیقی تزئیناتی از جنس صدف، استخوان یا پلاستیکهای رنگی دیده میشود. ساز دارای ۲۰ پرده است و از ۹ سیم تشکیل میشود. در این آلت موسیقی هفت پرده اصلی و پنج نیم پرده وجود دارد. اولین پرده سیم اول ساز بر اساس اوکتاو «do» تنظیم میشود. پردههای این ساز بر اساس اوکتاو، به قرار زیر است:
- باش پرده/ اوکتاو/ اول صدای «Re»
- آورتا پرده / اوکتاو/ اول صدای «Mi be mal»
- شاه پرده / اوکتاو/ اول صدای «fa»
- ایاق دیوانی پرده/ اوکتاو/ اول صدای «sol»
- بایاق پرده/ اوکتاو/ اول صدای «La be mol»
- آیاق شاه پرده/ اوکتاو / اول صدای «si be mol»
- بئچه پرده / اوکتاو / اول صدای «do»
بالابان سازهای بادی با طول ۲۸۰ الی ۳۲۰ میلیمتر است. این ساز ۹ سوراخ – یک سوراخ در قسمت زیرین ساز و هشت سوراخ در قسمت بالای ساز – دارد. وسعت صدای ساز از «sol» اوکتاو تا «do» اوکتاو دوم است. قاوال که از سازهای ضربی است از کشیدن پوست ماهی/ بز/ تلق بر روی دایره چوبی تشکیل میشود.
کوک ساز عاشیقی
ساز عاشیقی با کوکهای مختلفی نواخته میشود. عاشیقهایی که تکنیک نوازندگی پیشرفته تری دارند و نیز تکنوازها از کوکهای متنوع استفاده میکنند، اما متداولترین، سادهترین و عمومیترین کوکی که بیشتر عاشیقها از آن استفاده میکنند کوک زیر است:
(سیمها در سه دستهٔ ۳-۳-۳ ویا نوع رایج کنونی ۳-۲-۳ دستهبندی میشوند که هر گروه سیم تمام تارها با یک نت کوک میشوند که نوع معمول امروزی در کوک قوپوز از پایین به بالا: Re> Do> Do
میباشد.
دستان بندی ساز عاشیقی
سه روش مختلف دستانبندی در ساز عاشیقی وجود دارد که اختالفشان در تعداد دستان هاست. در قدیم این ساز ۹ دستان داشت و امروزه حدود ۱۶ دستان دارد و تکنوازان از سازهایی با ۱۹ تا ۲۲ دستان استفاده میکنند.
سرودههای عاشیقی
]شایعترین قالبهای شعری عاشیقها عبارتند از گرایلی، قوشما و تجنیس.
گرایلی (Gəraylı)
]گرایلی از سه تا پنج بند تشکیل شدهاست. هر بند چهار مصراع دارد، و هر مصراع دارای هشت هجا است. سه مصراع هر بند با هم و مصراع آخر تمام بندها با همدیگر هم قافیهاند (... abcb, dddb, eeeb). در بند آخر، که مهربند نام دارد، سراینده تخلص خود را عنوان میکند. موضوع اشعار سروده شده در قالب گرایلی وصف زیبایها، طبیعت، و عشق است. نمونه:
Sallandı, yana yeridi | Bir gözəl keçdi qarşıdan | |
Od saldı cana, yeridi | Kiprik çaxdı, oğrun baxdı | |
... | ... |
قوشما (Qoşma)
]قوشما از سه، پنج، یا هفت بند تشکیل شدهاست. هر بند چهار مصراع دارد، و هر مصراع دارای یازده هجا است. سه مصراع هر بند با هم و مصراع آخر تمام بندها با همدیگر هم قافیهاند (... abcb, dddb, eeeb). در بند آخر، که مهربند نام دارد، سراینده تخلص خود را عنوان میکند. قوشما، بسته به محتوی کلامی، انواع مختلف دارد که معروفترین آنها عبارتند از، استادنامه، وجودنامه، گزللمه (Gözəlləmə)، و قفل بند (Qıfılbənd). نمونه:
Doğru sözün, düz ilqarın görmədim | Bivəfanın, müxənnəsin, nakəsin | |
Namusun, qeyrətin, arın görmədim | Namərdin dünyada çox çəkdim bəhsin | |
... | ... |
تجنیس (Təcnis)
]تجنیس تجنیس بر مبنای هم قافیه کردن کلمات جناس (لفظاً یکی و معناً مختلف) بنا شدهاست. تجنیس سه نوع است: دداق دیمز (Dodaqdəyməz)، ایاقلی (Ayaqlı)، و جیغالی (Cığalı). نمونه:
Ya divani, ya da təcnis çal, a çal! | Aşıq, götür doqquz telli sazını | |
Əsirgəmə, kəlləsindən, çal, a çal! | Düşmən üçün seç qılıncın sazını | |
Qəmli aşıq qəlbin neçin döyünü? | Yaxşı aşbaz tanır yaxşı düyünü | |
Bir ilmək yox, üçün möhkəm çal, a çal! | Möhkəm bağla, açılmasın düyünü | |
Faydasızdır zər-qızıllar, axçalar | Nə vaxtacan fələk mənə ax çalar? | |
Deyərlər ki, qoca aşıq, çal, a çal! | Cavan Hüseyn, qara xəttin ağ çalar |
بایاتی (Bayatı)
]بایاتی از انواع سرودههای عاشیقی است که رواجش در بین عامه مردم، بیش از سایر انواع ادبی است. هر بایاتی چهار مصراع دارد وهر مصراع از ۷ هجا تشکیل میشود. مصراعهای اول، دوم و چهارم هم قافیه بوده و مصراع سوم آن آزاد است. دو مصراع نخست تمهیدی برای گفتن جان کلام در مصراعهای سوم و چهارم به کار گرفته شود. بایاتی شباهت بسیاری با دوبیتی دارد. بایاتی برگرفته از نام قومی قدیمی از اقوام» اوغوز «(ترک) یعنی» بایات «(بیات) بودهاست. بایاتیهای ساری عاشیق معروف هستند. نمونه:
Aşıq tərsinə quyon | عاشیق را در خلاف جهت خاک کنید | |
Yüyün tərsinə quyon | غسل داده بعد در خلاف جهت خاک کنید | |
Yaxşi nin qibləsinə | رو به قبله یاخشی | |
Məni tərsinə quyon | مرا خلاف جهت خاک کنید |
مشاعره (دئیشمه)
]مشاعره در زبان ترکی دئیشمه (deyişmə) نامیده میشود، و در عمل نوعی مبارزه و دیالوگ دو آشیق به صورت پرسش و پاسخ است. به این نوع مبارزه در برخی نواحی ایران همچون ساوه و همدان، آچوب باغلَمه (açub bağleme) گفته میشود. در گذشته رسم بر این بود که در پایان این مبارزه عاشیق مغلوب سازش را به رقیبش تسلیم میکرد. نوع سادهتر و رایج تر دئیشمه مشاعره حروفی یا سوزلر دیشمه سی است، این نوع از مشاعره همانند مشاعره فارسی انجام میشود با این تفاوت که با ابیات ترکی انجام میشود نوع دیگری از دیشمه سچمه دیشمه (مشاعره گزینشی) نامیده میشود آشیق اول بیتی را خوانده و یک کلمه از بیت را مشخص میکند و خطاب به آشیق دوم میگوید سن دنه … دن یعنی تو بگو از کلمه … و آشئق دوم باید بیت را کامل کند. نوع سختتر مشاعره یاریم یرپاق نامیده میشود و در آن آشیق مصرعی (یارپاق) از یک شعر را گفته و آشیق دوم باید مصرع (یارپاق) دوم همان شعر را همراه با ساز زدن بگوید. در تیر ماه ۱۳۹۰ شهرداری تبریز نخستین جشنواره عاشیقلار دئیشمه سی را برگزار کرده و به نفرات برتر جایزهای به نام جایزه عاشیق عباس توفارقانلی را تقدیم نمود.
در اینجا، به عنوان مثال، یک نمونه از مشاعره خسته قاسم و لزگی احمد را میآوریم.
او ندیریکی، اوتوزوندا، جواندیر | آن چیست که در سی جوان است | |
اون بئشینده قوجالانان اولودور | ولی پانزده اش پیر مینماید و فرتوت | |
اوندریکی دیلی آیری، سؤزو بیری | آن چیست که زبانش مجزا ولی حرفش یکی است | |
اوهانسی دریادیر ایچی دولودور؟ | آن کدام دریاست که پر و انباشتهاست؟ |
لزگی احمد:
او، آی دیرکی، اوتوزوندا جواندیر | آن ماه است که در سی جوان است | |
او نبئشینده قوجالانی اولودور | و در ۱۵ اش پیر است و فرتوت | |
او قلم دیر، دیلی آیری، سؤزو ییر | آن قلم است که زبانش جدا ولی حرفش معلوم است | |
علم دریاسی هر دریادان دولودر | و آن دریای دانش است از هر بحری پرتر است |
رفتار اجتماعی عاشیق
]موسیقی عاشقی در طی تکامل خود اصولی را تدوین کرده که انتظار میرود توسط عاشقها رعایت شود. این اصول در یکی از ساختههای عاشق علعسگر خلاصه شدهاست.
Aşıq olub diyar-diyar gezenin | آنکه در لباس آشیقی جهانگرد شود، | |
Ezàl başdan pürkamalı gerekdi | همان اول پر کمالی بایدش | |
Oturub durmaqda edebin bile | در نشست و برخاست آداب داند | |
Me'rifet elminde dolu gerekti | در علم معرفت باید کامل باشد | |
Halqa heqiqetden metleb qandıra | به خلق از معرفت چیزی آموزد | |
Şeytanı öldüre, nefsin yandıra | با اغماض از نفسش شیطان سوزاند | |
El içinde pak otura, pak dura | در بین خلق چشم پاک باشد، | |
Dalısınĵa xoş sedalı gerekdi | طوریکه در پشتش حرفی گفته نشود | |
Danışdığı sözün qiymetin bile | موجز حرف زده قیمت کلمه را بداند | |
Kelemesinden lel'i-gövher toküle | جوری که از حرفش گوهر ببارد، | |
Mecazi danışa, mecazi güle | در لفافه حرف زده و در لفافه بخندد | |
Tamam sözü müâmmalı gerekdi | گفتارش رمز گونه باشد | |
Arif ola, eyham ile söz qana | همانند عارفان معنی ایهام بداند | |
Namehremden şerm eyleye, utana | از نامحرم شرم کند | |
Saat kimi meyli Haqq'a dolana | بسان عقربهای دور حقٔ بچرخد | |
Doğru qelbi, doğru yolu gerekdi | قلبی صاف و نیتی صاف داشته باشد | |
Elesger haqq sözün isbatın vere | علسگر حاضر است حرف حقٔ را اثبات کند | |
Emelin melekler yaza deftere | در حالی که ملائک اعمالش را ثبت میکنند | |
Her yanı istese baxanda göre | و در حالی که هر عملش زیر نظر است | |
Teriqetde bu sevdalı gerekdi | چرا که و در طریقت عشق قدم نهادهاست. |
آوازهای عاشیقی به مثابه زبان گویای اجتماع
]در فرهنگ کهن ترکها، قوشما به هر نوع شعری گفته میشد. با گذشت زمان مفهوم این کلمه به اشعاری محدود شد که عاشقها در آوازهایشان استفاده میکنند و مهارت در سرودن قوشما یکی از ارکان حرفه عاشیقی شد. برخی از قوشماها مورد پسند عامه قرار گرفته و به نسلهای بعدی منتقل میشوند. در نتیجه، با بررسی قوشماهایی که تا عصر ما حفظ شدهاند میتوان امیال غالب تودهها را در اعصار گذشته مشخص کرد. بدینترتیب، عاشیقها را میتوان زبان گویای تودههای مردم به حساب آورد. این مفهوم را علیرضا نابدل (اوختای) در شعری جاودانه ساختهاست.
چال عاشیق سازینی، اورهگیم دولوب | عاشیق سازت را بزن قلبم پر شدهاست | |
بعضاً اینسان ایچون درمان بو اولور | گاهی این درمانی برای دردهای انسانست، | |
سازین نغمهلری آخسین کؤنلومه | بگذار نغمههای سازت در روحم جاری شود | |
یوخسا چیچکلریم عطشدن سولور | و گرنه شکوفههایم از غم پلاسیده خواهد شد | |
چال عاشیق سازینی، بلکه سازیندا | عاشیق سازت را بزن شاید در نغمه هایت | |
اومودسوز حیاتا بیر اومید تاپیم | برای ناامیدیهای زندگی امیدی بیابم | |
گل عاشیق سازیندا صبردن دانیش | عاشیق بیا و در سازت از صبر بگو | |
بلکه دؤزمک درسین آغزیندان قاپیم… | بلکه درس صبوری را از دهانت بقاپم …. | |
اینسان دردلرینی گل سازیندا چال | دردهای انسان را در سازت بنواز | |
دؤزوملی عاشیقلاردان حکایت ائت | از عاشیقهای خوب حکایت کن | |
گل، بیزه آی عاشیق عشق درسی وئر | بیا ای عاشیق بما درس عشق بده | |
اومیدسیز ساعاتدا دردیمیزه یئت | در ساعات ناامیدی به دردمان برس. |
شاید در تلاش برای آرامبخشی ناملایمتهای اجتماعی، عنصر رئالیسم با تأکید بر عشق زمینی در آثار متاخر برجسته تر است. مثالی از عاشیق مشهور قرن بیستم، عاشیق حسین جوان (با ترجمه شهربانو قایاقیزی):
چکیلیب قدرتدن قاشلارین گؤزهل | از طرف خدا ابروهایت زیبا نقش شده | |
کیمین اولاجاقسان یاری، بختهور؟ | خوشا آنکس که معشوقش تو باشی، | |
تؤکولوب گردنه ایپک ساچلارین | گیسوی ابریشمی ات بر گردن ریخته | |
کیم هؤروپدو او ساچلاری بختهور؟ | خوشا آنکس که آن گیسو را تنیده | |
تهزهجه غنچهدن چیخیب یاناغین | تازه از غنچه بیرون آمده گونهات | |
شفق سالیب گردنه بلور بوخاغین | غبغب بلورت بر گردنت نورافشانی کرده | |
نه شیرین دیر دیلین، قایماق دوداغین | چه شیرین زبانت، خامه لبانت | |
شان چکیبدی یقین آری بختهور … | حتماً زنبور آنجا شانی تنیده! ..... |
داستانهای عاشیقی
]ایلهان باشگوز (İlhan Başgöz) کسی بود که داستان عاشیقی را تحت عنوان حکایه (Hikaye) در زبان انگلیسی جا انداخت. بر مبنای نوشته او، علیرغم آنکه حکایه عمدتاً منثور است ولی تعدد قطعات شعری در میانه متن ویژگی اساسی این سبک ادبی عامیانه است. تعداد این قطعات ممکن است در برخی حکایت از صد تا فراتر برود. از آنجا که هنر عاشقی در اساس شفاهی است، تعداد داستانهای عاشیقی باید از تعداد عاشقها بیشتر باشد. با اینحال، بعضی از داستانها در طی زمان بر جسته تر شده و به صورت مکتوب درآمدهاند. موضوع اصلی داستانهای عاشیقی عشق زمینی، جنگهای حماسی، یا ترکیبی از هر دو تاست. در روایت داستانهای عاشیقی، علیرغم محیط اسلامی وقایع، قهرمانان زن ساز بهدست گرفته و در نظر عمومی آواز میخوانند.
در ایران، قهوهخانههایی که به اجرای داستان عاشیقی اختصاص داشته باشند به بنام قهوهخانه عاشیقلار شناخته میشوند. معروفترین این نوع مکانها قهوهخانه حسین تیرانداز در مقابل باغ گلستان تبریز بود. فعالان چپ در دهه پنجاه پای عاشیق عبدالعلی نوری و عاشیق حسن اسکندری را به این قهوهخانه باز کرده و آنجا را به محفل روشنفکری تبریز تبدیل کردند. قهوهخانه که سابقاً اغلب محل مراجعهٔ روستاییان بود به تدریج پر از دانشجویان و جوانان میشد. حتی برخی از مسافرینی که به تبریز میآمدند سراغ قهوهخانه عاشیقلار را میگرفتند. قهوهخانه همیشه مملو از جمعیت بود. عاشیقها یکی پس از دیگری ساز بهدست میگرفتند و در میان جمعیت جوان حاضر در قهوهخانه میگشتند و آوازهای مورد تقاضای آنان را میخواندند.
در زیر برخی از داستانهای عاشیقی معروف لیست شدهاند:
- شاه اسماعیل یکم، مؤسس ایران صفوی، قهرمان یکی از مهمترین داستانهای عاشیقی است. شاه اسماعیل داستانی فرد عاشقپیشهای است که ساز را جایگزین شمشیر کردهاست. داستان عمدتاً بر پانزده سالگی شاه اسماعیل متمرکز میشود. در طی روایت، شاه اسماعیل عاشق یک دختر ایلاتی، به نام گلزار، میشود و هنگام جستجوی او دو معشوق دیگر به نامهای گلپری و عرب زنگی را نیز به دست میآورد.

- کوراوغلو در مقام قهرمان یکی از مهمترین داستانهای عاشیقی، خود یک عاشیق بود، چرا که در اکثر آوازهای این داستان، عاشیق راوی با گفتن آدیم کور اوغلو دی خود را به جای کوراوغلو مینشاند. این داستان از آناتولی به کشورهای آسیای میانه پخش شدهاست و در طی این فر آیند به نحوی محتوای آن تغییر کردهاست. در این داستان عشق رومانتیک با رفتاری رابینهود گونه آمیخته میشود. . یکی از نسخ این داستان، که به عنوان نسخه پاریس شناخته میشود، در باکو چاپ شدهاست.آهنگ ساز بزرگ آذربایجان، عزیر حاجیبیگف، اپرای معروفی بر مبنای داستان کوراوغلو ساختهاست.
- عاشق واله: داستان مشاعره عاشق واله (۱۷۲۹–۱۸۲۲) با عاشق زرنگار است. بنا به روایت حکایت، در شهر دربند، عاشیقی به نام زرنگار زندگی میکرد که بسیار حاضرجواب و باسواد بود. هر عاشیق استاد که به دربند میآمد و با او مناظره میکرد، مغلوب میشد و به مجازات سختی گرفتار میآمد. واله از استاد خود عاشیق صمد اجازه گرفت و به مناظرهٔ زرنگار رفت و بر او پیروز شد و او را به زادگاه خود آورد. در پایان داستان واله با زرنگار ازدواج میکند.[نیازمند منبع]
- امیرارسلان نامدار
عاشقهای معروف
]- قرن سیزدهم

- یونس امره، (۱۳۲۱–۱۲۴۰ میلادی)، شاعر و عارف ترک یکی از نخستین افرادی بودهاست که، به جای زبان فارسی یا عربی، به زبان مادری خود شعر نوشتهاست. تأثیر یونس امره در تکوین ادبیات عاشقی تا عصر حاضر ادامه داشتهاست. به این دلیل او را میتوان یکی از عاشیقهای قدیم به حساب آورد.
- قرن چهاردهم
- قایگوسوز ابدال، (۱۳۴۱–۱۴۴۴)، سراینده آوازهای عامیانه بود. عنوان یکی از سرودههای جالب او از وقتی عاشق شدم ریشم را تراشیدهام است.
- قرن شانزدهم
- پیر سلطان ابدال (۸۷۹–۹۴۹ خورشیدی) چکامهسرای بنام علوی بود. نمونهای از سرودههای او بدین قرار است:
Dostun en güzeli bahçesine bir hoyrat girmiş | رقیبی بدکردار به گلزار محبوبم آمد، | |
Korudur hey benli dilber korudur | دلبرم، بوتهها خشکیدند، خشکیدند. | |
Gülünü dererken dalını kırmış | به قصد چیدن گلی ساقهها برافکند | |
Kurudur hey benli dilber kurudur | دلبرم، بوتهها خشکیدند، خشکیدند… |
- عاشیق قربانی، متولد روستای دریلو، همدوره شاه اسماعیل و در مرحله آغازین نهضت ادبی شاه ختایی قرار دارد. آوازهٔ ماجراهای عاشیق قربانی با افسانهها درآمیخته و منشأ داستانی گردیده بنام «عاشیق قربانی وپری» که زبانزد عاشیقان است. عاشیق قربانی میتوانستهاست ظریفترین و طبیعیترین احساسهای انسانی را با مهارتی استادانه به ساز و سخن وصف کند. شعر مشهورش که ردیف «بنفشه» دارد، از این نظر حائز اهمیت است:[نیازمند منبع]
تانری سنی خوش جمالا یئتیرمیش | خداوند ترا زیبا آفرید | |
سنی گؤرن عاشیق، عاغلین ایتیرمیش | دلباختگان خرد از دست فروهشتند، | |
ملکلرمی درمیش، گؤیدن گتیرمیش | گویی ملائک تو را از آسمان چیده و آوردهاند. | |
حاییف که دریبلر آز بنفشه نی. | حیف که عرضه کم بود و بنفشهها را چیدند! |
- عاشق غریب (Aşıq Qərib) :از جزئیات زندگی این عاشیق اطلاعات زیادی در دست نیست. ظاهراً فرزند تاجری تبریزی بوده که بعد از مرگ پدر ثروت او را از دست داده و به تنگدستی افتادهاست.
- قرن هفدهم
- کاراجااوغلان
- خسته قاسم (Xəstə Qasım) شاعر، عارف و فیلسوف قرن دوره افشاریه، (۱۷۶۰–۱۶۸۴ میلادی)، متولد و در گذشته تیکمهداش است. او یکی از ستونهای استواری موسیقی عاشیقی است. موضوع اساسی شعر «خسته قاسیم»، غم، درد، حسرت و شکایت از ستم دوران است. انتخاب تخلص «خسته» نیز ظاهراً از همینجا ناشی است.[نیازمند منبع] خسته قاسیم، علاوه بر استادی در سرودن انواع قالبهای شعری کلاسیک همانند قصیده و غزل، قالبهای جدیدی را در ادبیات عاشقی وارد کرد. یکی از استادانهترین تجنیسهای مستزاد (müstəzad) او، که در طی آن از معانی متضاد لغت یاسین (مشتق از نام سوره یس) استفاده میکند، بقرار زیر است:
İgid olan ixlas bağlar Yasinə | Oxudum Quranı çıxdım Yasinə | |
Namərd boynu ya sına | Aşıq deyər ya sına | |
Ya inciyə, ya sına | Nanəcibə söz demə | |
Eşidənlər deyər, ay hayıf, hayıf | Qasım ölər, ellər gələr yasına |
- ساری عاشیق ، (Sarı Aşıq)، که در اواخر دورهٔ صفویه زندگی میکرد، به «غریب عاشیق»، «ساری عاشیق» و «حق عاشیقی» معروف بود. بنظر میآید که وی در یکی از دهات شهرستان اهر به دنیا آمده، دوران جوانی خود را در ارسباران به سر آورده و سپس به ایالت «زنگه زور» شمال کوچ کرده و در دهی به نام «قاراداغلی» ساکن شدهاست. عاشیقهای بعدی دربارهٔ زندگی او منظومهای با نام «یاخشی و ساری» آفریدهاند.[نیازمند منبع] بایاتیهای ساری عاشیق معروف هستند.
- عاشیق عباس توفارقانلی یا تفارقانلی، Aşıq Abbas Tufarqanlı، در آذرشهر، که با نام تاریخی تفارقان شناخته میشد، به دنیا آمد و همعصر با شاه عباس بزرگ است. داستان عاشیقی «عباس و گلگز» (Abbas və Gülgəz), با موضوع ماجراهای عاشقانه عاشیق عباس توفارقانلی، بسیار معروف است. در آوازهای این داستان عباس معشوق خود را با اشعار لطیفی توصیف میکند. از معروفترین آوازهای عباس «بینمز» با مطلع زیر است:
Ay ağalar , bir zamana gəlibdir | ای آقایان شما را گویم از زمانهای که، | |
Ala qarğa şux tərlanı bəyənməz | کلاغ سیاه بلبل زیبا را نمیپسندد | |
Oğullar atanı, qızlar ananı | پسران پدر را، و دختران مادر را | |
Gəlinlər də qaynananı bəyənməz | و عروسان مادر شوهر را نمیپسندند. |
- قرن هیجدهم
- عاشیق واله (Aşıq Valeh) در سال ۱۷۲۹ در روستای گلابلو، در شهرستان آقدام، به دنیا آمد. او در سال ۱۸۲۲ در روستای زادگاه خود درگذشت و در کنار همسرش، زرنگار، دفن شد. بر پایهٔ سرودههای واله، منظومهای نیز به نام «واله و زرنگار» ساخته شدهاست. این منظومه چاپ شدهاست. در منظومه، برخی حادثههای زندگی عاشیق واله به صورت حکایات ضمنی ترنم میشود.[نیازمند منبع]
- قرن نوزدهم

- عاشیق علیعسگر از مشهورترین عاشیقهای همه ادوار است و شاید درست باشد که او را به تنهایی بتوان یک مکتب در صنعت عاشیقی نامید. در سال ۱۸۲۱ در روستای آقکلیسا در استان گغارکونیک سرزمین خانات ایروان (ارمنستان کنونی) متولد شد. سبک عاشق علعسگر احتمالاً در تکوین موسیقی عاشقی به فرم امروزی بیشترین سهم را داشتهاست. علعسگر در عین حال که برای آموزنده بودن ساختههایش تلاش میکند، هرگز از توصیف زیباییهای دنیوی غافل نمیشود. او در معنای واقعی کلمه، خنیاگر زیباییهاست. در سرتاسر آفرینش ادبی و موسیقایی وی، نمیتوان آهنگی و سرودهای یافت که در آن از دلبر و دلبری و زیبایی سخن نگفته باشد.[نیازمند منبع] در اینجا یکی از محبوبترین ساختههای علعسگر را میآوریم:
جیلوه لنیب نه کارشیمدا دورموسان | چه آراسته روبرویم ایستادی | |
اولوم سنه قوربان آی ساری کؤینک | الهی که قربانت شوم ای پیراهن طلایی، | |
دویماق اولمور عشوه سیندن نازیندان | از عشوه و نازت سیر نمیشوم | |
فره کهکلیک کیمی خوش آوازیندان | از آواز خوش کبک مانندت | |
یئل ووروب روبندی آچیب اوزوندن | باد نقاب را از چهراه ات کنار زد | |
ائله بیلدیم دوغدی گون آی اوزوندن | فکر کردم که مهتاب و آفتاب از چهره ات تابید | |
اگر قدم قویوب بیر بیزه گلسن | اگر قدم رنجه کنی و به خانهمان بیائی | |
یئرین وار گؤز اوسته آی ساری کؤینک … | روی تخم چشممان جا داری پیراهن طلایی …. |
- دارای لقب «دده» و از عاشیقهای برجسته ایران و آذربایجان در ساخت ساز و قصه گویی تبحر خاصی دارد.
- مخلص آخار سؤ , عدالت , حسین بزالقانلی , 'حسین ساراچلی' , امراه , عاشیق ایمران حیدری
- عاشیق محزونی شریف (۱۷ نوامبر ۱۴۴۰–۱۷ می ۲۰۰۲)، عاشیق، آهنگساز، شعر و نویسنده ترکیهای بود. او در جا انداختن موسیقی عاشیقی در محافل روشنفکری نقشی عمده داشت. نمونهای از سرودههای محزونی:
Kader böyle imiş böyle yazılmış | تقدیر چنین بود چنین نوشته، | |
Gidiyorum kara gözlüm ağlama | میروم، چشم سیاهم گریه نکن | |
Mezarımız gurbet ele kazılmış | مزارمان بر دیار غربت کنده شده | |
Gidiyorum dudu dilim ağlama | میروم طوطی زبانم گریه نکن… |
- عاشیق حسین جوان یکی از سرشناسترین عاشیقهای قرن بیستم متولد آتیکندی ارسباران است. حسین جوان در سال ۱۹۱۶ چشم به جهان گشود. پدرش را در کودکی از دست داد و او را به قفقاز برد. حسین در ۷ سالگی به مزدوری پرداخته و احشام دیگران را میچراند. در ۱۹۲۷ شاگرد عاشیق موسی (برادرزاده عاشق علعسگر) شد. عاشیق موسی رموز عاشیقی و ادبیات شفاهی مردمی آذربایجان را به حسین آموخت. . عاشیق حسین در ۱۹۳۸ به تبریز آمد. چون در سال ۱۹۴۶ تئاتر ملی در تبریز تشکیل شد، او معاون مدیر این تئاتر بوده و نغمههای انقلابی را نیز اجرا میکرد. او در دهه هنر و ادبیات آذربایجان در مسکو، رهبر دسته عاشیقها بود و در ۱۹۵۸ درگذشت.
- کماندار افندو متولد ۲۲ اکتبر ۱۹۳۲ در شهر مارنئولی گرجستان است. او از سنین پایین ساز زدن را شروع کرده و در سال ۱۹۵۹ نماینده عاشیقهای آذربایجان شد. کماندار، در میان دوست دارن موسیقی عاشقی، بخاطر اجرای هنرمندانه داستان عاشق غریب معروف است.

- عاشیق رسول قربانی که اکنون با عنوان «دده» در بین عاشقها شناخته میشود، در سال ۱۳۱۲ در روستای عباسآباد ارسباران به دنیا آمد. وی فعالیت در عرصه موسیقی عاشیقی را از سال ۱۳۳۰ آغاز کرد و از سال ۱۳۴۳ در رادیو به اجرای موسیقی پرداخت. رسول از سال ۱۳۶۴ در جشنوارههای مختلف موسیقی محلی داخلی حضور یافته و همچنین در فستیوالهای خارجی در بیش از ۱۵ کشور جهان روی صحنه رفتهاست. عاشیق رسول نشان هنری تبریز را دریافت کردهاست. قرار است جشن بزرگداشت هشتاد سالگی رسول در فرهنگسری نیاوران برگزار شود. وی در شامگاه ششم مهرماه ۱۳۹۴ در تبریز درگذشت.
- عاشیق درویش وهابزاده در سال ۱۳۰۲ در روستای کردلر (ارومیه) دیده به جهان گشود. او پای ثابت برنامههای موسیقی در رادیو ارومیه بود. عاشیق درویش در نهم مردادماه سال ۱۳۷۲ شمسی دار فانی را وداع گفت و در روستای زادگاهش به خاک سپرده شد. به عقیده کارشناسان، حیات امروزی موسیقی عاشیقی در بخش غربی آذربایجان مدیون فعالیتهای برجسته هنری این استاد است.
- عاشیق محمد حسین دهقان در سال ۱۳۱۳ در روستای ایگدیر (ارومیه) به دنیا آمده، از۸ سالگی انگشتانش ساز عاشیقی را لمس کرده (در دست گرفته) و از ۱۵ سالگی در مجالس و جشنهای مردمی حضور یافتهاست.
- عاشیق عبدالعلی نوری در سال ۱۳۱۸ در روستای جانانلو به دنیا آمد و در خرداد ۱۳۸۲ دار فانی را وداع گفت. عاشیق عبدالعلی، شاگرد عاشیق خیرالله بوده و در اکثر زمینههای شعر هجایی آذربایجانی از جمله بایاتی، قوشما، گرایلی و تابان آثاری از خود به یادگار گذاشتهاست. او بیش از ۵۰ سال فعالیت هنری در زمینه موسیقی عاشیقی داشت و به خاطر داشتن صدای دلانگیز دارای شهرت فراوانی بود. عاشیق عبدالعلی بعد از انقلاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بسیاری از فستیوالهای داخلی و خارجی شرکت کرده و مقامهای قابل توجهی بهدستآورد.
- عاشیق حسن اسکندری در سال ۱۳۲۴ در روستای اوزومکاللا به دنیا آمد. از سال ۱۳۳۵ در تبریز به فرشباف مشغول شد و از سال ۱۳۴۳ در تهران به نانوائی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ به تبریز بازگشته و هنر عاشیقی را پیشه کرد. از سال ۱۳۵۵ کنسرتهای عاشیق حسن در دانشگاههای ایران پا میگیرد و تاکنون هم ادامه دارد. گروه عاشیق حسن در جشنواره موسیقی آوینیون فرانسه در ۱۳۷۰ به عنوان گروه برگزیده شناخته شد. او در ۱۳۷۵ به عنوان بهترین تنظیمکننده برنامههای موسیقی رادیو و تلویزیون و در ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به عنوان بهترین خواننده و تنظیمکننده برای تولیدات رادیو و تلویزیون انتخاب شد. عاشیق حسن به همراه عاشیق رسول نشان تبریز را دریافت کردهاست.
- قرن بیست و یکم
- چنگیز مهدیپور، متولد سال ۱۳۴۰ در روستای شیخ حسینلو، نشان درجه یک هنری کشور را کسب کردهاست. چنگیز دو کتاب در زمینه موسیقی عاشیقی تألیف کردهاست؛ عاشیق هاوالاری و مکتب قوپوز.
- پریسا ارسلانی سال ۱۹۷۸ در ارومیه متولد شد. مدتها قبل از اینکه به خوانندگی حرفهای بپردازد، نوازنده ساز شده بود. وی در چندین جشنواره ملی موسیقی ایران به عنوان نفر اول و پدیده جشنوارهها شناخته شد و به دریافت جوایز متعددی نایل شد. او در رشته آواز از کنسرواتوار ملی آذربایجان فارغالتحصیل شدهاست.
- عاشیق حسین ساعی، متولد ۱۳۴۵، با سالها فعالیت در جایگاه پژوهشگر داستانها و حکایتهای قدیمی آذربایجان و عاشیقها، ۵۵ عنوان کتاب در این زمینه را به چاپ رساندهاست.
- سمیرا علیوا، متولد ۱۹۸۱ در باکو، یک عاشیق حرفهای است و در دانشگاه دولت آذربایجان تدریس میکند. سمیرا به حفظ فرم سنتی موسیقی عاشقی پایبند است.
- زولفیه عبادوا (Zülfiyyə Ibadova) در سال ۱۹۷۶ به دنیا آمد. او عاشقی پویا است و سبک منحصر به فرد خود را دارد. زولفیه آهنگهای زیادی ساخته از و علاقهمند به نوع آوری در زمینه ترکیب ساز با آلات دیگر است.
- فضائل مسکینلی، متولد ۱۹۷۲، استاد مسلم ساز است. او در دانشگاه دولتی آذربایجان تدریس میکند.
- کوثر علی شهبازی (سلجوق) در سال ۱۳۴۱ شمسی در روستای آغچهقشلاق (میانه) به دنیا آمد و در سنین نوجوانی همزمان با نقل مکان کردن به استان تهران شروع به یادگیری موسیقی عاشیقی کرد. به درخواست و پیگیریهای عاشیق شهبازی برای نخستینبار بعد از انقلاب موسیقی عاشیق به رسمیت شناخته شد و در صدا و سیما پخش شد.
- عاشیق محرم سلمانی در سال ۱۳۲۰ در روستای قاسمآباد ساوه متولد شد. وی از طرف مادری به شاهسونهای مقیم منطقه و از طرف پدری به قفقاز منتسب است. از آخرین و چیرهدستترین نوازندگان و سازندگان چگور منطقه مرکزی ایران بود و در گروهی با نام عاشیق حوزونی فعالیت میکرد. از وی تنها یک کتاب در مقام ساز محبوبش به نگاره درآمد و دو کتاب شعر به فارسی و ترکی که هیچکدام در زمان حیاتش اجازه انتشار نیافتند.{{subst:2023}}}} وی در بهار ۱۳۸۱ از دنیا رفت. وی از چهرههای میراث فرهنگی استان مرکزی و ایران است.
عاشیق مسیح الله رضایی:
نگارخانه
]- نواختن ساز در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲.
- نواختن بالابان و قاوال در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲.
جستارهای وابسته
]منابع
]- Studies on the Soviet Union - 1971, Volume 11 - Page 71
- محمدرضا درویشی، دائرةالمعارف سازهای ایرانی، مؤسسه فرهنگی هنری ماهور، تهران: ۱۳۸۰، ص ۲۳۰.
- (PDF) https://web.archive.org/web/20120711115933/http://www.tribun.com/Tribun%20New/Aktuel/Akt122.pdf. بایگانیشده از اصلی (PDF) در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۳. پارامتر
|عنوان= یا |title=
ناموجود یا خالی ((کمک)) - Mehmed Fuad Koprulu, Early Mystics in Turkish Literature, 2006, Taylor & Francis, p.258
- «آپارات - سرویس اشتراک ویدیو». آپارات - سرویس اشتراک ویدیو. دریافتشده در ۲۰۲۵-۰۱-۱۶.
- http://vlib.iue.it/carrie/texts/carrie_books/paksoy-6/cae05.html
- "ashik,shaman" - DASTAN GENRE IN CENTRAL ASIA; European University Institute, Florence, Italy (retrieved 10 August 2006).
- G. Lewis (translator), The Book of Dede Korkut, Penguin Classics(1988)
- AlMAD, Y. S. (2006). LITERARY INFLUENCE. Early Mystics in Turkish Literature (PDF). pp. lii–lvi.
- Ekmeleddin İhsanoğlu (Editor), Culture and Learning in Islam, 2003, p. 282
- "SAZ".
- Köprülü, M.F. (1962). Türk Saz Şairleri I. Ankara: Güven Basımevi. p. 12.
- خبرگزاری آفتاب. محمدرضا درویشی: زبان عاشیقها برای مردم بیگانه شدهاست.
- Kipp, N. (2012). Organological geopolitics and the Balaban of Azerbaijan: comparative musical dialogues concerning a double-reed aerophone of the post-Soviet Caucasus (Doctoral dissertation, University of Illinois at Urbana-Champaign).
- Albright, C.F. "ʿĀŠEQ". Archived from the original on 22 April 2014. Retrieved 4 April 2014.
- http://www.today.az/news/politics/56083.html
- A. Oldfield Senarslan, Women Aşiqs of Azerbaijan: Tradition and Transformation, 2008, ProQuest LLC. , p. 44
- درویشی، محمدرضا (۱۳۸۰). دائرةالمعارف سازهای ایران. ج. اول. انتشارات ماهور.
- محمد رزاقی (۶ دی ۱۳۹۱). «موسیقی عاشیقی زنجان». اویان نیوز.
- اطرایی-درویشی، ارفع-محمدرضا (۱۳۹۴). سازشناسی ایرانی ـ 452. تهران ـ کیلومتر 17 جادّهٔ مخصوص کرج ـ خیابان 61(داروپخش(: شرکت چاپ ونشر کتابهای درسی ایران. شابک (۹۷۸-۹۶۴-۰۵-۲۰۸۸-۸).
- «Ashiq poems- Proverbs and sayings».
- «Aşıq şeiri».
- «لغتنامه دهخدا: تجنیس». بایگانیشده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۴.
- «لغتنامه دهخدا:دوبیتی». بایگانیشده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۴.
- «موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی». موزه مجازی آثار معنوی ایران.
- Hacər Ağayeva. «Sarı Aşıq».
- بهرنگی، صمد (۱۳۴۲). مجموعه مقالههای صمد بهرنگی. انتشارات روزبهان.
- نمایش و موسیقی در ایران، تحقیق و تألیف جهانگیر نصری اشرفی، تهران: انتشارات اَروَن، ۱۳۸۳
- «عاشیقلار دئیشمه سی، پایان یافت». سایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز. ۲۰ تیر ۱۳۹۱. بایگانیشده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴.
- دکتر حمیدسفید گرشهانقی. «نگاهی به هنر و ادبیات عاشیقهای آذربایجان». بایگانیشده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۴.
- «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانیشده از اصلی (PDF) در ۵ نوامبر ۲۰۱۳. دریافتشده در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۳.
- H. A. R. Gibb (Edit), The Encyclopaedia of Islam,Vol. V, (1954)
- رحیم رئیس نیا. «علیرضا نابدل (اوختای)». بایگانیشده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۴.
- «چال عاشیق چال سازینی».
- Baṣgöz, I. (1967). Dream Motif in Turkish Folk Stories and Shamanistic Initiation. Asian Folklore Studies, 26(1), 1-18.
- Basgoz, I. (1970). Turkish Hikaye-Telling Tradition in Azerbaijan, Iran. Journal of American Folklore, 83(330), 394.
- ماشا الله رزمی (۱۹۹۹). «قهوهخانههای تبریز» (PDF). تریبون. بایگانیشده از اصلی (PDF) در ۴ مارس ۲۰۱۶.
- علیرضا صرافی (۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۶). «حرکت دانشجویان آذربایجانی در دههٔ پنجاه». بایگانیشده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶.
- M. Sabri Koz (۲۰۱۰). «Comparative Bibliographic Notes on Karamanlidika Editions of Turkish Folk Storiy» (PDF). Harrassowitz Verlag.
- Gallagher, Amelia. "The Transformation of Shah Ismail Safevi in the Turkish Hikaye". Journal of Folklore Research. 46 (2): 173–196.
- Colin P. Mitchell (Editor), New Perspectives on Safavid Iran: Empire and Society, 2011, pp:91-92
- Koroğlu dastanı (Paris nüsxəsi). Bakı: "Şərq-Qərb", 2005
- Azad Nabiyev, Azarbaycan xalq adabiyyati, 2006, Page 213
- AlMAD, Y. S. (2006). LITERARY INFLUENCE. Early Mystics in Turkish Literature (PDF). pp. 367–368.
- «Ben Bu Derde Düşeli Bu Sakalı Kırkarım».
- «Dostun Bahçesine Bir Hoyrat Girmiş».
- زارع شاهمرسی، پرویز (۱۳۸۶). عاشیقهای آذربایجان. آناس تبریز.
- «ذوق و خیال در داستان عاشیق قربانی و پری». پایگاه خبری آذربایجان. ۲۹ تیر ۱۳۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴.
- «خسته قاسم یکی از برجستهترین افراد در حوزه موسیقی عاشیقی». اهراب نیوز. ۲۲ مرداد ۱۳۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴.
- «Abbas ağlar arsız-arsız». ۱۴ اوت ۲۰۱۳. بایگانیشده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۱۳ آوریل ۲۰۲۰.
- «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۵. دریافتشده در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۵.
- http://zanjan.irib.ir/radio/archive/137/1798-داستانهای%20عاشقی[پیوند مرده]
- Miyase İLKNUR. «Aşık Mahzuni Şerif».
- «عاشیق حسین جوان».
- [۱] بایگانیشده در ۹ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine OZAN DÜNYASI, No 3 (10), 2012, pp 17-43
- «آشیق رسول قربانی چهره شاخص موسیقی آذربایجان».
- «عاشیق رسول قربانی». بایگانیشده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۴.
- «عاشیق حسن اسکندری و عاشیق رسول قربانی نشان تبریز را دریافت کردند».
- «نکوداشت عاشیق رسول قربانی در فرهنگسرای نیاوران برگزار میشود». بایگانیشده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۱۴.
- حوزه هنری آذربایجان غربی (۱۸ بهمن ۱۳۹۰). «عاشیق درویش وهاب زاده: معرفی و دانلود اثر». بایگانیشده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴.
- «عاشیق محمد حسین دهقان». ۲۰ بهمن ۱۳۹۰. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴.
- «مراسم تجلیل از عاشیق عبدالعلی نوری». ایسنا. ۲۷ مهر ۱۳۸۲.
- مرتضی مجدفر (۳ تیر ۱۳۸۲). «یادداشتی دربارهٔ عاشیق عبدالعلی، هنرمند مردمی آذربایجان».
- «استاد عاشیق حسن اسکندری». نشریه حیدر بابا. بایگانیشده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴.
- «عاشیق حسن اسکندری و آلبوم سبلان». همشهریآنلاین. ۳۱ مرداد ۱۳۹۱.
- «عاشیق ˝چنگیز مهدیپور˝ نشان درجه یک هنری کشور را کسب کرد». بایگانیشده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۴.
- مهدیپور، چنگیز (۱۳۸۳). آشیق هاوالاری (آهنگهای عاشیقی). نشر هما.
- مهدیپور، چنگیز (۱۳۷۹). مکتب قوپوز. انتشارت آیدین.
- «بیوگرافی پریسا ارسلانی». www.parisaarsalani. بایگانیشده از اصلی در ۱۹آوریل ۲۰۱۴. تاریخ وارد شده در
|archivedate=
را بررسی کنید ((کمک)) - «موسیقی عاشیقی بخشی از فرهنگ مردم آذربایجان است». تبریز بیدار. ۲۰ تیر ۱۳۹۲. بایگانیشده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۴.
- Oldfield Senarslan, Anna. "It's time to drink blood like its Sherbet": Azerbaijani women ashiqs and the transformation of tradition" (PDF). Congrès des musiques dans le monde de l'islam. Archived from the original (PDF) on 7 April 2014. Retrieved 4 April 2014.
- "ANTHOLOGY OF ASHIQ" (PDF). Archived from the original (PDF) on 7 April 2014. Retrieved 4 April 2014.
- ««کوثر علی شهبازی» سرپرست گروه موسیقی «دده قورقود» آذربایجان شرقی». ۲۳ بهمن ۱۳۹۱.
پیوند به بیرون
]

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
از ویکی پدیا دانشنامه آزاد تصویری از گروه موسیقی آشیق لار تله کابین تبریز نوروز ۱۳۹۰ اجرای موسیقی عاشقی به مناسبت نوروز در باکو عاشیق یا آشیق یا عاشق به ترکی آذربایجانی Asiq به ترکی استانبولی Asik عارف و نغمه سرای سیاری است که ساز می نوازد و آواز می خواند پیش از جا افتادن لغت عاشیق این صنف با کلمه ترکی اوزان شناخته می شد ۱ عاشیق ها اغلب در بداهه خوانی مهارت دارند و شعر و آهنگ تصنیف های خودشان را هم گاهی خود آنها می سازند ۲ نظائر عاشق های آذربایجان در میان دیگر ترک زبانان با نام های عاشوق بامسی باکسی بخشی و مشهور بوده اند و برخی اقوام و ملل غیر ترک نیز عاشیق را با همین مشخصات و گاه با همین نام و یا با نام های دیگر دارند بخشیها و بخشوهای جنوب ایران و دیگر مناطق و نواحی ایران از آن جمله اند ۳ در طول تاریخ اقوام ترک فرمان روایان همواره در سفرهای جنگی اوزان ها را به همراه می بردند تا با بیان اشعار حماسی لشکریان را تشجیع کنند ۴ عاشیق ها اغلب اشعاری درباره اهل بیت هم بیان می کنند ۵ تاریخچه ویرایش سنت عاشقی در فرهنگ ترکی آناتولی آذربایجان و ایران در عقاید شمنی ترکان باستانی ریشه دارد ۶ ۷ عاشق های قدیم با لغاتی مانند بخشی دده روحانی و اوزان نامیده شده اند انتقال شفاهی فرهنگ ترویج ارزش ها و سنن فرهنگی از جمله وظایف این صنف بود براساس حماسه نامه دده قورقود ریشه عاشق ها حداقل به قرن هفتم میلادی می رسد کتاب دده قورقود شامل ۱۲ داستان راجع به دوران مهاجرت اوغوزها قبیله ای صحرا گرد از ترکان از آسیای میانه به ترکیه و آذربایجان است ۸ موسیقی عاشیقی به تدریج در طی این مهاجرت بزرگ و چالش های منتجه با ساکنان اصلی مناطق تکامل یافت یکی از مؤلفه های این تکامل پذیرش ارادی اسلام توسط ترک ها بود دراویش ترک در تلاش برای گسترش دین بین هم زبانان کوچ نشین خود زبان توده ها و موسیقی توده ای را مؤثر یافتند بدین ترتیب موسیقی عاشیقی پا به پای ادبیات عرفانی رشد کرده و صیقل یافت آغاز این همزیستی به زمان خواجه احمد یساوی می رسد ۹ برجسته ترین حادثه در تاریخ موسیقی عاشیقی بر تخت نشستن شاه اسماعیل یکم صفوی ۱۴۸۷ ۱۵۲۴ بود شاه اسماعیل پادشاهی شاعر بود که با تخلص ختایی یک دیوان مثنوی در وصف علی بن ابی طالب سروده بود این پادشاه خود را یک عاشیق به حساب می آورد ۱۰ و چنان به این هنر وابسته بود که در شعری همراه داشتن ساز را جز ارکان اربعه انسانیت شمرده است ۱۱ Bu gun ele almaz oldum men sazimامروز سازم را به دست می گیرم Erse direk direk cixar avazimتا آوازم در افلاک طنین اندازد Dord sey vardir her qarindasa lazimفریاد سر می دهم که آدمیت بر چهار رکن است Bir elm bir kelam bir nefes bir sazعلم کلام نفس و ساز بنا بر نظر فوأد کپرولو در زمان شاه اسماعیل لغت عاشیق جایگزین اوزان شد ۱۲ در واقع می توان گفت که در آذربایجان فرهنگ عاشیقی در فرم کنونی یادگار شاه اسماعیل صفوی است ۱۳ با زوال سلسله صفوی فرهنگ ترکی در میان طبقه حاکمه ایران کمرنگ تر شد در عوض هنر عاشقی در فرم داستان های منظوم عامیانه در متن جامعه به بقای خود ادامه داد در دوران دودمان پهلوی فرهنگ آذربایجان دچار رکود شد با این حال علی رغم ممنوعیت ضمنی نوشتن به زبان ترکی موسیقی عاشقی تحمل می شد عاشیق ها در قهوه خانه های تبریز و ارومیه و شهرهای دیگر برنامه اجرا می کردند در تبریز ساز عاشیق با بالابان ۱۴ و قاوال همراهی می شد ولی در ارومیه اجرای تکساز رایج بود ۱۵ در دوره ده ساله بعد از انقلاب اسلامی موسیقی عاشقی همانند دیگر موسیقی ها تا حدی ممنوع شد در سال های میانی دهه شصت عاشیق رسول قربانی که به سختی با پارچه فروشی زندگی می کرد خواندن آوازهایی با مضامین مذهبی و انقلابی را آغاز کرد دولت ایران به زودی به اهمیت تبلیغی این ژانر موسیقی پی برده و موسیقی عاشقی را ترویج کرد در حال حاضر موسیقی عاشقی در اوج شکوفایی است تمبری از دوران اتحاد جماهیر شوروی برای یادبود هفتادمین سالگرد تولد صمد وورغون سراینده آوازهای عاشیقی بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی جمهوری های تازه استقلال یافته در قفقاز و آسیای میانه بخشی از هویت فرهنگی خود را در سنت عاشقی جستجو کردند اتفاقی که موقعیت اجتماعی عاشق ها را بالا برد در نتیجه موسیقی عاشقی با تجربه کردن نوآوری ها با اجراهای حرفه ای مناسب برای محیط های شهری سازگار شد برای نمونه در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲ در بخشی از اجرای تیم جمهوری آذربایجان آلات عاشیقی نواخته شدند به علاوه در نتیجه تلاش های دولت جمهوری آذربایجان سپتامبر ۲۰۰۹ هنر عاشقی آذربایجان در لیست معارف فرهنگی یونسکو قرار گرفت ۱۶ ضرورت های موسیقی عاشیقی ویرایش استادی در هنر عاشیقی مستلزم توانایی هم زمان در سخن شامل شاعری و به یاد داشتن داستان های عاشیقی و نواختن ساز است بر این اساس است که عاشیق ها در توصیف هنر خویش هر دو لغت ساز و سوز soz را با هم بکار می برند صمد ورغون سراینده معروف آوازهای عاشیقی در این باره می گوید ۱۷ Bineleri cadir cadirقله های بی شمار مانند چادرها برافراشته شده اند Cox gezmisem ozum daglarمن اغلب این کوه ها را گشته ام Ilhamini senden aliاز شما کوهساران است که الهام می گیرد ءMenim sazim sozim daglarهم ساز من هم سخنم آلات موسیقی عاشیقی ویرایش چگور بالابان قاوال بر روی تمبر عاشیق ها در اجرای موسیقی خود از ۳ آلت موسیقی ساز بالابان و قاوال بهره می جویند ساز عاشیقی که عموما با تک لغت ساز شناخته می شود با قوپوز و چگور هم خانواده است و از جهات زیادی به باغلاما شباهت دارد ساز کاسه ای حجیم و نیمه گلابی از چوب درخت توت و دسته ای از چوب درخت گردو یا زردآلو است که روی آن سیم و پرده ها را برای نواختن آهنگ های گوناگون نهاده اند ساز عاشیقی با مضراب نواخته می شود روی بسیاری از سازهای عاشیقی تزئیناتی از جنس صدف استخوان یا پلاستیک های رنگی دیده می شود ۱۸ ساز دارای ۲۰ پرده است و از ۹ سیم تشکیل می شود در این آلت موسیقی هفت پرده اصلی و پنج نیم پرده وجود دارد اولین پرده سیم اول ساز بر اساس اوکتاو do تنظیم می شود پرده های این ساز بر اساس اوکتاو به قرار زیر است ۱۹ باش پرده اوکتاو اول صدای Re آورتا پرده اوکتاو اول صدای Mi be mal شاه پرده اوکتاو اول صدای fa ایاق دیوانی پرده اوکتاو اول صدای sol بایاق پرده اوکتاو اول صدای La be mol آیاق شاه پرده اوکتاو اول صدای si be mol بئچه پرده اوکتاو اول صدای do بالابان سازهای بادی با طول ۲۸۰ الی ۳۲۰ میلی متر است این ساز ۹ سوراخ یک سوراخ در قسمت زیرین ساز و هشت سوراخ در قسمت بالای ساز دارد وسعت صدای ساز از sol اوکتاو تا do اوکتاو دوم است قاوال که از سازهای ضربی است از کشیدن پوست ماهی بز تلق بر روی دایره چوبی تشکیل می شود ۱۹ کوک ساز عاشیقی ۲۰ ساز عاشیقی با کوک های مختلفی نواخته می شود عاشیق هایی که تکنیک نوازندگی پیشرفته تری دارند و نیز تکنوازها از کوک های متنوع استفاده می کنند اما متداول ترین ساده ترین و عمومی ترین کوکی که بیشتر عاشیق ها از آن استفاده می کنند کوک زیر است سیمها در سه دسته ۳ ۳ ۳ ویا نوع رایج کنونی ۳ ۲ ۳ دسته بندی می شوند که هر گروه سیم تمام تارها با یک نت کوک می شوند که نوع معمول امروزی در کوک قوپوز از پایین به بالا Re gt Do gt Do می باشد دستان بندی ساز عاشیقی ۲۰ سه روش مختلف دستان بندی در ساز عاشیقی وجود دارد که اختالفشان در تعداد دستان هاست در قدیم این ساز ۹ دستان داشت و امروزه حدود ۱۶ دستان دارد و تکنوازان از سازهایی با ۱۹ تا ۲۲ دستان استفاده می کنند سروده های عاشیقی ویرایش شایع ترین قالب های شعری عاشیق ها عبارتند از گرایلی قوشما و تجنیس ۲۱ ۲۲ گرایلی Gerayli ویرایش گرایلی از سه تا پنج بند تشکیل شده است هر بند چهار مصراع دارد و هر مصراع دارای هشت هجا است سه مصراع هر بند با هم و مصراع آخر تمام بندها با همدیگر هم قافیه اند abcb dddb eeeb در بند آخر که مهربند نام دارد سراینده تخلص خود را عنوان می کند موضوع اشعار سروده شده در قالب گرایلی وصف زیبایها طبیعت و عشق است نمونه Sallandi yana yeridiBir gozel kecdi qarsidan Od saldi cana yeridiKiprik caxdi ogrun baxdi قوشما Qosma ویرایش قوشما از سه پنج یا هفت بند تشکیل شده است هر بند چهار مصراع دارد و هر مصراع دارای یازده هجا است سه مصراع هر بند با هم و مصراع آخر تمام بندها با همدیگر هم قافیه اند abcb dddb eeeb در بند آخر که مهربند نام دارد سراینده تخلص خود را عنوان می کند قوشما بسته به محتوی کلامی انواع مختلف دارد که معروفترین آن ها عبارتند از استادنامه وجودنامه گزللمه Gozelleme و قفل بند Qifilbend نمونه Dogru sozun duz ilqarin gormedimBivefanin muxennesin nakesin Namusun qeyretin arin gormedimNamerdin dunyada cox cekdim behsin تجنیس Tecnis ویرایش تجنیس تجنیس بر مبنای هم قافیه کردن کلمات جناس لفظا یکی و معنا مختلف بنا شده است ۲۳ تجنیس سه نوع است دداق دیمز Dodaqdeymez ایاقلی Ayaqli و جیغالی Cigali نمونه Ya divani ya da tecnis cal a cal Asiq gotur doqquz telli sazini Esirgeme kellesinden cal a cal Dusmen ucun sec qilincin sazini Qemli asiq qelbin necin doyunu Yaxsi asbaz tanir yaxsi duyunu Bir ilmek yox ucun mohkem cal a cal Mohkem bagla acilmasin duyunu Faydasizdir zer qizillar axcalarNe vaxtacan felek mene ax calar Deyerler ki qoca asiq cal a cal Cavan Huseyn qara xettin ag calar بایاتی Bayati ویرایش بایاتی از انواع سروده های عاشیقی است که رواجش در بین عامه مردم بیش از سایر انواع ادبی است هر بایاتی چهار مصراع دارد وهر مصراع از ۷ هجا تشکیل می شود مصراع های اول دوم و چهارم هم قافیه بوده و مصراع سوم آن آزاد است دو مصراع نخست تمهیدی برای گفتن جان کلام در مصراع های سوم و چهارم به کار گرفته شود بایاتی شباهت بسیاری با دوبیتی ۲۴ دارد بایاتی برگرفته از نام قومی قدیمی از اقوام اوغوز ترک یعنی بایات بیات بوده است ۲۵ بایاتی های ساری عاشیق معروف هستند ۲۶ نمونه ۲۷ Asiq tersine quyonعاشیق را در خلاف جهت خاک کنید Yuyun tersine quyonغسل داده بعد در خلاف جهت خاک کنید Yaxsi nin qiblesineرو به قبله یاخشی Meni tersine quyonمرا خلاف جهت خاک کنید مشاعره دئیشمه ویرایش مشاعره در زبان ترکی دئیشمه deyisme نامیده می شود و در عمل نوعی مبارزه و دیالوگ دو آشیق به صورت پرسش و پاسخ است به این نوع مبارزه در برخی نواحی ایران همچون ساوه و همدان آچوب باغل مه acub bagleme گفته می شود در گذشته رسم بر این بود که در پایان این مبارزه عاشیق مغلوب سازش را به رقیبش تسلیم می کرد ۲۸ نوع ساده تر و رایج تر دئیشمه مشاعره حروفی یا سوزلر دیشمه سی است این نوع از مشاعره همانند مشاعره فارسی انجام می شود با این تفاوت که با ابیات ترکی انجام می شود نوع دیگری از دیشمه سچمه دیشمه مشاعره گزینشی نامیده می شود آشیق اول بیتی را خوانده و یک کلمه از بیت را مشخص می کند و خطاب به آشیق دوم می گوید سن دنه دن یعنی تو بگو از کلمه و آشئق دوم باید بیت را کامل کند نوع سخت تر مشاعره یاریم یرپاق نامیده می شود و در آن آشیق مصرعی یارپاق از یک شعر را گفته و آشیق دوم باید مصرع یارپاق دوم همان شعر را همراه با ساز زدن بگوید در تیر ماه ۱۳۹۰ شهرداری تبریز نخستین جشنواره عاشیقلار دئیشمه سی را برگزار کرده و به نفرات برتر جایزه ای به نام جایزه عاشیق عباس توفارقانلی را تقدیم نمود ۲۹ در اینجا به عنوان مثال یک نمونه از مشاعره خسته قاسم و لزگی احمد را می آوریم ۳۰ او ندیریکی اوتوزوندا جواندیرآن چیست که در سی جوان است اون بئشینده قوجالانان اولودورولی پانزده اش پیر می نماید و فرتوت اوندریکی دیلی آیری سؤزو بیریآن چیست که زبانش مجزا ولی حرفش یکی است اوهانسی دریادیر ایچی دولودور آن کدام دریاست که پر و انباشته است لزگی احمد او آی دیرکی اوتوزوندا جواندیرآن ماه است که در سی جوان است او نبئشینده قوجالانی اولودورو در ۱۵ اش پیر است و فرتوت او قلم دیر دیلی آیری سؤزو ییرآن قلم است که زبانش جدا ولی حرفش معلوم است علم دریاسی هر دریادان دولودرو آن دریای دانش است از هر بحری پرتر است رفتار اجتماعی عاشیق ویرایش موسیقی عاشقی در طی تکامل خود اصولی را تدوین کرده که انتظار می رود توسط عاشق ها رعایت شود این اصول در یکی از ساخته های عاشق علعسگر خلاصه شده است ۳۱ Asiq olub diyar diyar gezeninآنکه در لباس آشیقی جهانگرد شود Ezal basdan purkamali gerekdiهمان اول پر کمالی بایدش Oturub durmaqda edebin bileدر نشست و برخاست آداب داند Me rifet elminde dolu gerektiدر علم معرفت باید کامل باشد Halqa heqiqetden metleb qandiraبه خلق از معرفت چیزی آموزد Seytani oldure nefsin yandiraبا اغماض از نفسش شیطان سوزاند El icinde pak otura pak duraدر بین خلق چشم پاک باشد Dalisinĵa xos sedali gerekdiطوری که در پشتش حرفی گفته نشود Danisdigi sozun qiymetin bileموجز حرف زده قیمت کلمه را بداند Kelemesinden lel i govher tokuleجوری که از حرفش گوهر ببارد Mecazi danisa mecazi guleدر لفافه حرف زده و در لفافه بخندد Tamam sozu muammali gerekdiگفتارش رمز گونه باشد Arif ola eyham ile soz qanaهمانند عارفان معنی ایهام بداند Namehremden serm eyleye utanaاز نامحرم شرم کند Saat kimi meyli Haqq a dolanaبسان عقربه ای دور حق بچرخد Dogru qelbi dogru yolu gerekdiقلبی صاف و نیتی صاف داشته باشد Elesger haqq sozun isbatin vereعلسگر حاضر است حرف حق را اثبات کند Emelin melekler yaza deftereدر حالی که ملائک اعمالش را ثبت می کنند Her yani istese baxanda goreو در حالی که هر عملش زیر نظر است Teriqetde bu sevdali gerekdiچرا که و در طریقت عشق قدم نهاده است آوازهای عاشیقی به مثابه زبان گویای اجتماع ویرایش در فرهنگ کهن ترک ها قوشما به هر نوع شعری گفته می شد با گذشت زمان مفهوم این کلمه به اشعاری محدود شد که عاشق ها در آوازهایشان استفاده می کنند و مهارت در سرودن قوشما یکی از ارکان حرفه عاشیقی شد برخی از قوشماها مورد پسند عامه قرار گرفته و به نسل های بعدی منتقل می شوند در نتیجه با بررسی قوشماهایی که تا عصر ما حفظ شده اند می توان امیال غالب توده ها را در اعصار گذشته مشخص کرد ۳۲ بدین ترتیب عاشیق ها را می توان زبان گویای توده های مردم به حساب آورد این مفهوم را علیرضا نابدل اوختای ۳۳ در شعری جاودانه ساخته است ۳۴ چال عاشیق سازینی اوره گیم دولوبعاشیق سازت را بزن قلبم پر شده است بعضا اینسان ایچون درمان بو اولورگاهی این درمانی برای دردهای انسانست سازین نغمه لری آخسین کؤنلومهبگذار نغمه های سازت در روحم جاری شود یوخسا چیچک لریم عطش دن سولورو گرنه شکوفه هایم از غم پلاسیده خواهد شد چال عاشیق سازینی بلکه سازینداعاشیق سازت را بزن شاید در نغمه هایت اومودسوز حیاتا بیر اومید تاپیمبرای ناامیدیهای زندگی امیدی بیابم گل عاشیق سازیندا صبردن دانیشعاشیق بیا و در سازت از صبر بگو بلکه دؤزمک درسین آغزیندان قاپیم بلکه درس صبوری را از دهانت بقاپم اینسان دردلرینی گل سازیندا چالدردهای انسان را در سازت بنواز دؤزوملی عاشیق لاردان حکایت ائتاز عاشیق های خوب حکایت کن گل بیزه آی عاشیق عشق درسی وئربیا ای عاشیق بما درس عشق بده اومیدسیز ساعاتدا دردیمیزه یئتدر ساعات ناامیدی به دردمان برس شاید در تلاش برای آرامبخشی ناملایمت های اجتماعی عنصر رئالیسم با تأکید بر عشق زمینی در آثار متاخر برجسته تر است مثالی از عاشیق مشهور قرن بیستم عاشیق حسین جوان با ترجمه شهربانو قایاقیزی چکیلیب قدرتدن قاشلارین گؤزه لاز طرف خدا ابروهایت زیبا نقش شده کیمین اولاجاقسان یاری بخته ور خوشا آن کس که معشوقش تو باشی تؤکولوب گردنه ایپک ساچلارینگیسوی ابریشمی ات بر گردن ریخته کیم هؤروپدو او ساچلاری بخته ور خوشا آن کس که آن گیسو را تنیده ته زه جه غنچه دن چیخیب یاناغینتازه از غنچه بیرون آمده گونه ات شفق سالیب گردنه بلور بوخاغینغبغب بلورت بر گردنت نورافشانی کرده نه شیرین دیر دیلین قایماق دوداغینچه شیرین زبانت خامه لبانت شان چکیبدی یقین آری بخته ور حتما زنبور آنجا شانی تنیده داستان های عاشیقی ویرایش ایلهان باشگوز Ilhan Basgoz کسی بود که داستان عاشیقی را تحت عنوان حکایه Hikaye در زبان انگلیسی جا انداخت ۳۵ بر مبنای نوشته او علی رغم آنکه حکایه عمدتا منثور است ولی تعدد قطعات شعری در میانه متن ویژگی اساسی این سبک ادبی عامیانه است تعداد این قطعات ممکن است در برخی حکایت از صد تا فراتر برود ۳۶ از آنجا که هنر عاشقی در اساس شفاهی است تعداد داستان های عاشیقی باید از تعداد عاشق ها بیشتر باشد با این حال بعضی از داستان ها در طی زمان بر جسته تر شده و به صورت مکتوب درآمده اند موضوع اصلی داستان های عاشیقی عشق زمینی جنگ های حماسی یا ترکیبی از هر دو تاست در روایت داستان های عاشیقی علی رغم محیط اسلامی وقایع قهرمانان زن ساز به دست گرفته و در نظر عمومی آواز می خوانند در ایران قهوه خانه هایی که به اجرای داستان عاشیقی اختصاص داشته باشند به بنام قهوه خانه عاشیقلار شناخته می شوند معروفترین این نوع مکان ها قهوه خانه حسین تیرانداز در مقابل باغ گلستان تبریز بود فعالان چپ در دهه پنجاه پای عاشیق عبدالعلی نوری و عاشیق حسن اسکندری را به این قهوه خانه باز کرده و آنجا را به محفل روشنفکری تبریز تبدیل کردند ۳۷ قهوه خانه که سابقا اغلب محل مراجعه روستاییان بود به تدریج پر از دانشجویان و جوانان می شد حتی برخی از مسافرینی که به تبریز می آمدند سراغ قهوه خانه عاشیقلار را می گرفتند قهوه خانه همیشه مملو از جمعیت بود عاشیق ها یکی پس از دیگری ساز به دست می گرفتند و در میان جمعیت جوان حاضر در قهوه خانه می گشتند و آوازهای مورد تقاضای آنان را می خواندند ۳۸ در زیر برخی از داستان های عاشیقی معروف لیست شده اند ۳۹ شاه اسماعیل یکم مؤسس ایران صفوی قهرمان یکی از مهم ترین داستان های عاشیقی است شاه اسماعیل داستانی فرد عاشق پیشه ای است که ساز را جایگزین شمشیر کرده است داستان عمدتا بر پانزده سالگی شاه اسماعیل متمرکز می شود در طی روایت شاه اسماعیل عاشق یک دختر ایلاتی به نام گلزار می شود و هنگام جستجوی او دو معشوق دیگر به نام های گلپری و عرب زنگی را نیز به دست می آورد ۴۰ تمبری که در اتحاد جماهیر شوروی به مناسبت حماسه کور اوغلو منتشر شده است کوراوغلو در مقام قهرمان یکی از مهم ترین داستان های عاشیقی خود یک عاشیق بود چرا که در اکثر آوازهای این داستان عاشیق راوی با گفتن آدیم کور اوغلو دی خود را به جای کوراوغلو می نشاند این داستان از آناتولی به کشورهای آسیای میانه پخش شده است و در طی این فر آیند به نحوی محتوای آن تغییر کرده است ۴۱ در این داستان عشق رومانتیک با رفتاری رابین هود گونه آمیخته می شود یکی از نسخ این داستان که به عنوان نسخه پاریس شناخته می شود در باکو چاپ شده است ۴۲ آهنگ ساز بزرگ آذربایجان عزیر حاجی بیگف اپرای معروفی بر مبنای داستان کوراوغلو ساخته است عاشق واله داستان مشاعره عاشق واله ۱۷۲۹ ۱۸۲۲ با عاشق زرنگار است ۴۳ بنا به روایت حکایت در شهر دربند عاشیقی به نام زرنگار زندگی می کرد که بسیار حاضرجواب و باسواد بود هر عاشیق استاد که به دربند می آمد و با او مناظره می کرد مغلوب می شد و به مجازات سختی گرفتار می آمد واله از استاد خود عاشیق صمد اجازه گرفت و به مناظره زرنگار رفت و بر او پیروز شد و او را به زادگاه خود آورد در پایان داستان واله با زرنگار ازدواج می کند نیازمند منبع امیرارسلان نامدار عاشق های معروف ویرایش قرن سیزدهم اسکناس بانکی ترکیه ۲۰۰۹ با تصویر یونس امره یونس امره ۱۳۲۱ ۱۲۴۰ میلادی شاعر و عارف ترک یکی از نخستین افرادی بوده است که به جای زبان فارسی یا عربی به زبان مادری خود شعر نوشته است تأثیر یونس امره در تکوین ادبیات عاشقی تا عصر حاضر ادامه داشته است به این دلیل او را می توان یکی از عاشیق های قدیم به حساب آورد ۴۴ قرن چهاردهم قایگوسوز ابدال ۱۳۴۱ ۱۴۴۴ سراینده آوازهای عامیانه بود عنوان یکی از سروده های جالب او از وقتی عاشق شدم ریشم را تراشیده ام ۴۵ است قرن شانزدهم پیر سلطان ابدال ۸۷۹ ۹۴۹ خورشیدی چکامه سرای بنام علوی بود نمونه ای از سروده های او بدین قرار است ۴۶ Dostun en guzeli bahcesine bir hoyrat girmisرقیبی بدکردار به گلزار محبوبم آمد Korudur hey benli dilber korudurدلبرم بوته ها خشکیدند خشکیدند Gulunu dererken dalini kirmisبه قصد چیدن گلی ساقه ها برافکند Kurudur hey benli dilber kurudurدلبرم بوته ها خشکیدند خشکیدند عاشیق قربانی متولد روستای دریلو همدوره شاه اسماعیل و در مرحله آغازین نهضت ادبی شاه ختایی قرار دارد ۴۷ آوازه ماجراهای عاشیق قربانی با افسانه ها درآمیخته و منشأ داستانی گردیده بنام عاشیق قربانی وپری که زبانزد عاشیقان است ۴۸ عاشیق قربانی می توانسته است ظریفترین و طبیعیترین احساس های انسانی را با مهارتی استادانه به ساز و سخن وصف کند شعر مشهورش که ردیف بنفشه دارد از این نظر حائز اهمیت است نیازمند منبع تانری سنی خوش جمالا یئتیرمیشخداوند ترا زیبا آفرید سنی گؤرن عاشیق عاغلین ایتیرمیشدلباختگان خرد از دست فروهشتند ملکلرمی درمیش گؤیدن گتیرمیشگویی ملائک تو را از آسمان چیده و آورده اند حاییف که دریبلر آز بنفشه نی حیف که عرضه کم بود و بنفشه ها را چیدند عاشق غریب Asiq Qerib از جزئیات زندگی این عاشیق اطلاعات زیادی در دست نیست ظاهرا فرزند تاجری تبریزی بوده که بعد از مرگ پدر ثروت او را از دست داده و به تنگدستی افتاده است قرن هفدهم کاراجااوغلان خسته قاسم Xeste Qasim شاعر عارف و فیلسوف قرن دوره افشاریه ۱۷۶۰ ۱۶۸۴ میلادی متولد و در گذشته تیکمه داش است او یکی از ستون های استواری موسیقی عاشیقی است ۴۹ موضوع اساسی شعر خسته قاسیم غم درد حسرت و شکایت از ستم دوران است انتخاب تخلص خسته نیز ظاهرا از همین جا ناشی است نیازمند منبع خسته قاسیم علاوه بر استادی در سرودن انواع قالب های شعری کلاسیک همانند قصیده و غزل قالب های جدیدی را در ادبیات عاشقی وارد کرد یکی از استادانه ترین تجنیس های مستزاد mustezad او که در طی آن از معانی متضاد لغت یاسین مشتق از نام سوره یس استفاده می کند بقرار زیر است Igid olan ixlas baglar YasineOxudum Qurani cixdim Yasine Namerd boynu ya sinaAsiq deyer ya sina Ya inciye ya sinaNanecibe soz deme Esidenler deyer ay hayif hayifQasim oler eller geler yasina ساری عاشیق Sari Asiq که در اواخر دوره صفویه زندگی می کرد به غریب عاشیق ساری عاشیق و حق عاشیقی معروف بود بنظر می آید که وی در یکی از دهات شهرستان اهر به دنیا آمده دوران جوانی خود را در ارسباران به سر آورده و سپس به ایالت زنگه زور شمال کوچ کرده و در دهی به نام قاراداغلی ساکن شده است عاشیق های بعدی درباره زندگی او منظوم های با نام یاخشی و ساری آفریده اند نیازمند منبع بایاتی های ساری عاشیق معروف هستند ۲۶ عاشیق عباس توفارقانلی یا تفارقانلی Asiq Abbas Tufarqanli در آذرشهر که با نام تاریخی تفارقان شناخته می شد به دنیا آمد و هم عصر با شاه عباس بزرگ است داستان عاشیقی عباس و گلگز Abbas ve Gulgez با موضوع ماجراهای عاشقانه عاشیق عباس توفارقانلی بسیار معروف است در آوازهای این داستان عباس معشوق خود را با اشعار لطیفی توصیف می کند از معروف ترین آوازهای عباس بینمز با مطلع زیر است ۵۰ Ay agalar bir zamana gelibdirای آقایان شما را گویم از زمانه ای که Ala qarga sux terlani beyenmezکلاغ سیاه بلبل زیبا را نمی پسندد Ogullar atani qizlar ananiپسران پدر را و دختران مادر را Gelinler de qaynanani beyenmezو عروسان مادر شوهر را نمی پسندند قرن هیجدهمعاشیق واله Asiq Valeh در سال ۱۷۲۹ در روستای گلابلو در شهرستان آقدام به دنیا آمد او در سال ۱۸۲۲ در روستای زادگاه خود درگذشت و در کنار همسرش زرنگار دفن شد بر پایه سروده های واله منظومه ای نیز به نام واله و زرنگار ساخته شده است این منظومه چاپ شده است در منظومه برخی حادثه های زندگی عاشیق واله به صورت حکایات ضمنی ترنم می شود نیازمند منبع قرن نوزدهمتمبر بزرگداشت عاشق علسگرعاشیق علی عسگر از مشهورترین عاشیق های همه ادوار است و شاید درست باشد که او را به تنهایی بتوان یک مکتب در صنعت عاشیقی نامید در سال ۱۸۲۱ در روستای آق کلیسا در استان گغارکونیک سرزمین خانات ایروان ارمنستان کنونی متولد شد ۵۱ سبک عاشق علعسگر احتمالا در تکوین موسیقی عاشقی به فرم امروزی بیشترین سهم را داشته است علعسگر در عین حال که برای آموزنده بودن ساخته هایش تلاش می کند هرگز از توصیف زیبایی های دنیوی غافل نمی شود او در معنای واقعی کلمه خنیاگر زیبایی هاست در سرتاسر آفرینش ادبی و موسیقایی وی نمی توان آهنگی و سروده ای یافت که در آن از دلبر و دلبری و زیبایی سخن نگفته باشد نیازمند منبع در اینجا یکی از محبوبترین ساخته های علعسگر را می آوریم جیلوه لنیب نه کارشیمدا دورموسانچه آراسته روبرویم ایستادی اولوم سنه قوربان آی ساری کؤینکالهی که قربانت شوم ای پیراهن طلایی دویماق اولمور عشوه سیندن نازینداناز عشوه و نازت سیر نمی شوم فره کهکلیک کیمی خوش آوازینداناز آواز خوش کبک مانندت یئل ووروب روبندی آچیب اوزوندنباد نقاب را از چهراه ات کنار زد ائله بیلدیم دوغدی گون آی اوزوندنفکر کردم که مهتاب و آفتاب از چهره ات تابید اگر قدم قویوب بیر بیزه گلسناگر قدم رنجه کنی و به خانه مان بیائی یئرین وار گؤز اوسته آی ساری کؤینک روی تخم چشممان جا داری پیراهن طلایی قرن بیستم عاشیق گلاب داودی دارای لقب دده و از عاشیق های برجسته ایران و آذربایجان در ساخت ساز و قصه گویی تبحر خاصی دارد ۵۲ ۵۳ مخلص آخار سؤ عدالت حسین بزالقانلی حسین ساراچلی امراه عاشیق ایمران حیدری عاشیق محزونی شریف ۱۷ نوامبر ۱۴۴۰ ۱۷ می ۲۰۰۲ عاشیق آهنگساز شعر و نویسنده ترکیه ای بود او در جا انداختن موسیقی عاشیقی در محافل روشنفکری نقشی عمده داشت ۵۴ نمونه ای از سروده های محزونی Kader boyle imis boyle yazilmisتقدیر چنین بود چنین نوشته Gidiyorum kara gozlum aglamaمی روم چشم سیاهم گریه نکن Mezarimiz gurbet ele kazilmisمزارمان بر دیار غربت کنده شده Gidiyorum dudu dilim aglamaمی روم طوطی زبانم گریه نکن عاشیق حسین جوان یکی از سرشناس ترین عاشیق های قرن بیستم متولد آتی کندی ارسباران است حسین جوان در سال ۱۹۱۶ چشم به جهان گشود پدرش را در کودکی از دست داد و او را به قفقاز برد حسین در ۷ سالگی به مزدوری پرداخته و احشام دیگران را می چراند در ۱۹۲۷ شاگرد عاشیق موسی برادرزاده عاشق علعسگر شد عاشیق موسی رموز عاشیقی و ادبیات شفاهی مردمی آذربایجان را به حسین آموخت عاشیق حسین در ۱۹۳۸ به تبریز آمد چون در سال ۱۹۴۶ تئاتر ملی در تبریز تشکیل شد او معاون مدیر این تئاتر بوده و نغمه های انقلابی را نیز اجرا می کرد او در دهه هنر و ادبیات آذربایجان در مسکو رهبر دسته عاشیق ها بود و در ۱۹۵۸ درگذشت ۵۵ کماندار افندو متولد ۲۲ اکتبر ۱۹۳۲ در شهر مارنئولی گرجستان است او از سنین پایین ساز زدن را شروع کرده و در سال ۱۹۵۹ نماینده عاشیق های آذربایجان شد ۵۶ کماندار در میان دوست دارن موسیقی عاشقی بخاطر اجرای هنرمندانه داستان عاشق غریب معروف است تصویر ۲۲ سالگی عاشیق رسول قربانی که در سال ۱۳۳۴ گرفته شده است عاشیق رسول قربانی که اکنون با عنوان دده در بین عاشق ها شناخته می شود در سال ۱۳۱۲ در روستای عباس آباد ارسباران به دنیا آمد وی فعالیت در عرصه موسیقی عاشیقی را از سال ۱۳۳۰ آغاز کرد و از سال ۱۳۴۳ در رادیو به اجرای موسیقی پرداخت رسول از سال ۱۳۶۴ در جشنواره های مختلف موسیقی محلی داخلی حضور یافته و همچنین در فستیوال های خارجی در بیش از ۱۵ کشور جهان روی صحنه رفته است ۵۷ ۵۸ عاشیق رسول نشان هنری تبریز را دریافت کرده است ۵۹ قرار است جشن بزرگداشت هشتاد سالگی رسول در فرهنگسری نیاوران برگزار شود ۶۰ وی در شامگاه ششم مهرماه ۱۳۹۴ در تبریز درگذشت عاشیق درویش وهاب زاده در سال ۱۳۰۲ در روستای کردلر ارومیه دیده به جهان گشود او پای ثابت برنامه های موسیقی در رادیو ارومیه بود عاشیق درویش در نهم مردادماه سال ۱۳۷۲ شمسی دار فانی را وداع گفت و در روستای زادگاهش به خاک سپرده شد به عقیده کارشناسان حیات امروزی موسیقی عاشیقی در بخش غربی آذربایجان مدیون فعالیت های برجسته هنری این استاد است ۶۱ عاشیق محمد حسین دهقان در سال ۱۳۱۳ در روستای ایگدیر ارومیه به دنیا آمده از۸ سالگی انگشتانش ساز عاشیقی را لمس کرده در دست گرفته و از ۱۵ سالگی در مجالس و جشن های مردمی حضور یافته است ۶۲ عاشیق عبدالعلی نوری در سال ۱۳۱۸ در روستای جانانلو به دنیا آمد و در خرداد ۱۳۸۲ دار فانی را وداع گفت عاشیق عبدالعلی شاگرد عاشیق خیرالله بوده و در اکثر زمینه های شعر هجایی آذربایجانی از جمله بایاتی قوشما گرایلی و تابان آثاری از خود به یادگار گذاشته است او بیش از ۵۰ سال فعالیت هنری در زمینه موسیقی عاشیقی داشت و به خاطر داشتن صدای دل انگیز دارای شهرت فراوانی بود عاشیق عبدالعلی بعد از انقلاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بسیاری از فستیوال های داخلی و خارجی شرکت کرده و مقام های قابل توجهی به دست آورد ۶۳ ۶۴ عاشیق حسن اسکندری در سال ۱۳۲۴ در روستای اوزوم کاللا به دنیا آمد از سال ۱۳۳۵ در تبریز به فرشباف مشغول شد و از سال ۱۳۴۳ در تهران به نانوائی پرداخت در سال ۱۳۴۸ به تبریز بازگشته و هنر عاشیقی را پیشه کرد از سال ۱۳۵۵ کنسرت های عاشیق حسن در دانشگاه های ایران پا می گیرد و تاکنون هم ادامه دارد ۶۵ گروه عاشیق حسن در جشنواره موسیقی آوینیون فرانسه در ۱۳۷۰ به عنوان گروه برگزیده شناخته شد او در ۱۳۷۵ به عنوان بهترین تنظیم کننده برنامه های موسیقی رادیو و تلویزیون و در ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ به عنوان بهترین خواننده و تنظیم کننده برای تولیدات رادیو و تلویزیون انتخاب شد ۶۶ عاشیق حسن به همراه عاشیق رسول نشان تبریز را دریافت کرده است ۵۹ قرن بیست و یکم چنگیز مهدی پور متولد سال ۱۳۴۰ در روستای شیخ حسینلو نشان درجه یک هنری کشور را کسب کرده است ۶۷ چنگیز دو کتاب در زمینه موسیقی عاشیقی تألیف کرده است عاشیق هاوالاری ۶۸ و مکتب قوپوز ۶۹ پریسا ارسلانی سال ۱۹۷۸ در ارومیه متولد شد مدت ها قبل از اینکه به خوانندگی حرفه ای بپردازد نوازنده ساز شده بود وی در چندین جشنواره ملی موسیقی ایران به عنوان نفر اول و پدیده جشنواره ها شناخته شد و به دریافت جوایز متعددی نایل شد او در رشته آواز از کنسرواتوار ملی آذربایجان فارغ التحصیل شده است ۷۰ عاشیق حسین ساعی متولد ۱۳۴۵ با سال ها فعالیت در جایگاه پژوهشگر داستان ها و حکایت های قدیمی آذربایجان و عاشیق ها ۵۵ عنوان کتاب در این زمینه را به چاپ رسانده است ۷۱ سمیرا علیوا متولد ۱۹۸۱ در باکو یک عاشیق حرفه ای است و در دانشگاه دولت آذربایجان تدریس می کند سمیرا به حفظ فرم سنتی موسیقی عاشقی پایبند است ۷۲ زولفیه عبادوا Zulfiyye Ibadova در سال ۱۹۷۶ به دنیا آمد او عاشقی پویا است و سبک منحصر به فرد خود را دارد زولفیه آهنگ های زیادی ساخته از و علاقه مند به نوع آوری در زمینه ترکیب ساز با آلات دیگر است ۷۲ فضائل مسکینلی متولد ۱۹۷۲ استاد مسلم ساز است او در دانشگاه دولتی آذربایجان تدریس می کند ۷۳ کوثر علی شهبازی سلجوق در سال ۱۳۴۱ شمسی در روستای آغچه قشلاق میانه به دنیا آمد و در سنین نوجوانی هم زمان با نقل مکان کردن به استان تهران شروع به یادگیری موسیقی عاشیقی کرد به درخواست و پیگیری های عاشیق شهبازی برای نخستین بار بعد از انقلاب موسیقی عاشیق به رسمیت شناخته شد و در صدا و سیما پخش شد ۷۴ عاشیق محرم سلمانی در سال ۱۳۲۰ در روستای قاسم آباد ساوه متولد شد وی از طرف مادری به شاهسون های مقیم منطقه و از طرف پدری به قفقاز منتسب است از آخرین و چیره دست ترین نوازندگان و سازندگان چگور منطقه مرکزی ایران بود و در گروهی با نام عاشیق حوزونی فعالیت می کرد از وی تنها یک کتاب در مقام ساز محبوبش به نگاره درآمد و دو کتاب شعر به فارسی و ترکی که هیچ کدام در زمان حیاتش اجازه انتشار نیافتند subst 2023 وی در بهار ۱۳۸۱ از دنیا رفت وی از چهره های میراث فرهنگی استان مرکزی و ایران است عاشیق مسیح الله رضایی نگارخانه ویرایش نواختن ساز در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲ نواختن بالابان و قاوال در مسابقه آواز یوروویژن ۲۰۱۲ جستارهای وابسته ویرایش بخشی چگور قوپوز موسیقی آذربایجانی موسیقی شمال استان همدان منابع ویرایش Studies on the Soviet Union 1971 Volume 11 Page 71 محمدرضا درویشی دائرةالمعارف سازهای ایرانی مؤسسه فرهنگی هنری ماهور تهران ۱۳۸۰ ص ۲۳۰ PDF https web archive org web 20120711115933 http www tribun com Tribun 20New Aktuel Akt122 pdf بایگانی شده از اصلی PDF در ۱۱ ژوئیه ۲۰۱۲ دریافت شده در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۳ پارامتر عنوان یا title ناموجود یا خالی کمک Mehmed Fuad Koprulu Early Mystics in Turkish Literature 2006 Taylor amp Francis p 258 آپارات سرویس اشتراک ویدیو آپارات سرویس اشتراک ویدیو دریافت شده در ۲۰۲۵ ۰۱ ۱۶ http vlib iue it carrie texts carrie books paksoy 6 cae05 html ashik shaman DASTAN GENRE IN CENTRAL ASIA European University Institute Florence Italy retrieved 10 August 2006 G Lewis translator The Book of Dede Korkut Penguin Classics 1988 AlMAD Y S 2006 LITERARY INFLUENCE Early Mystics in Turkish Literature PDF pp nbsp lii lvi Ekmeleddin Ihsanoglu Editor Culture and Learning in Islam 2003 p 282 SAZ Koprulu M F 1962 Turk Saz Sairleri I Ankara Guven Basimevi p nbsp 12 خبرگزاری آفتاب محمدرضا درویشی زبان عاشیق ها برای مردم بیگانه شده است Kipp N 2012 Organological geopolitics and the Balaban of Azerbaijan comparative musical dialogues concerning a double reed aerophone of the post Soviet Caucasus Doctoral dissertation University of Illinois at Urbana Champaign Albright C F ʿASEQ Archived from the original on 22 April 2014 Retrieved 4 April 2014 http www today az news politics 56083 html A Oldfield Senarslan Women Asiqs of Azerbaijan Tradition and Transformation 2008 ProQuest LLC p 44 درویشی محمدرضا ۱۳۸۰ دائرةالمعارف سازهای ایران ج nbsp اول انتشارات ماهور ۱۹ ۰ ۱۹ ۱ محمد رزاقی ۶ دی ۱۳۹۱ موسیقی عاشیقی زنجان اویان نیوز ۲۰ ۰ ۲۰ ۱ اطرایی درویشی ارفع محمدرضا ۱۳۹۴ سازشناسی ایرانی ـ 452 تهران ـ کیلومتر 17 جاد ه مخصوص کرج ـ خیابان 61 داروپخش شرکت چاپ ونشر کتاب های درسی ایران شابک nbsp ۹۷۸ ۹۶۴ ۰۵ ۲۰۸۸ ۸ Ashiq poems Proverbs and sayings Asiq seiri لغتنامه دهخدا تجنیس بایگانی شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۴ لغتنامه دهخدا دوبیتی بایگانی شده از اصلی در ۴ مه ۲۰۱۴ موسیقی عاشیقی آذربایجان شرقی موزه مجازی آثار معنوی ایران ۲۶ ۰ ۲۶ ۱ Hacer Agayeva Sari Asiq بهرنگی صمد ۱۳۴۲ مجموعه مقاله های صمد بهرنگی انتشارات روزبهان نمایش و موسیقی در ایران تحقیق و تألیف جهانگیر نصری اشرفی تهران انتشارات ا رو ن ۱۳۸۳ عاشیقلار دئیشمه سی پایان یافت سایت سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز ۲۰ تیر ۱۳۹۱ بایگانی شده از اصلی در ۷ آوریل ۲۰۱۴ دکتر حمیدسفید گرشهانقی نگاهی به هنر و ادبیات عاشیق های آذربایجان بایگانی شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۴ نسخه آرشیو شده PDF بایگانی شده از اصلی PDF در ۵ نوامبر ۲۰۱۳ دریافت شده در ۱۵ نوامبر ۲۰۱۳ H A R Gibb Edit The Encyclopaedia of Islam Vol V 1954 رحیم رئیس نیا علیرضا نابدل اوختای بایگانی شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۴ چال عاشیق چال سازینی Baṣgoz I 1967 Dream Motif in Turkish Folk Stories and Shamanistic Initiation Asian Folklore Studies 26 1 1 18 Basgoz I 1970 Turkish Hikaye Telling Tradition in Azerbaijan Iran Journal of American Folklore 83 330 394 ماشا الله رزمی ۱۹۹۹ قهوه خانه های تبریز PDF تریبون بایگانی شده از اصلی PDF در ۴ مارس ۲۰۱۶ علیرضا صرافی ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۶ حرکت دانشجویان آذربایجانی در دهه پنجاه بایگانی شده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۱۶ M Sabri Koz ۲۰۱۰ Comparative Bibliographic Notes on Karamanlidika Editions of Turkish Folk Storiy PDF Harrassowitz Verlag Gallagher Amelia The Transformation of Shah Ismail Safevi in the Turkish Hikaye Journal of Folklore Research 46 2 173 196 Colin P Mitchell Editor New Perspectives on Safavid Iran Empire and Society 2011 pp 91 92 Koroglu dastani Paris nusxesi Baki Serq Qerb 2005 Azad Nabiyev Azarbaycan xalq adabiyyati 2006 Page 213 AlMAD Y S 2006 LITERARY INFLUENCE Early Mystics in Turkish Literature PDF pp nbsp 367 368 Ben Bu Derde Duseli Bu Sakali Kirkarim Dostun Bahcesine Bir Hoyrat Girmis زارع شاهمرسی پرویز ۱۳۸۶ عاشیقهای آذربایجان آناس تبریز ذوق و خیال در داستان عاشیق قربانی و پری پایگاه خبری آذربایجان ۲۹ تیر ۱۳۹۲ بایگانی شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴ خسته قاسم یکی از برجسته ترین افراد در حوزه موسیقی عاشیقی اهراب نیوز ۲۲ مرداد ۱۳۹۲ بایگانی شده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴ Abbas aglar arsiz arsiz ۱۴ اوت ۲۰۱۳ بایگانی شده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴ نسخه آرشیو شده بایگانی شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶ دریافت شده در ۱۳ آوریل ۲۰۲۰ نسخه آرشیو شده بایگانی شده از اصلی در ۳ فوریه ۲۰۱۵ دریافت شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۵ http zanjan irib ir radio archive 137 1798 داستانهای 20عاشقی پیوند مرده Miyase ILKNUR Asik Mahzuni Serif عاشیق حسین جوان ۱ بایگانی شده در ۹ آوریل ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine OZAN DUNYASI No 3 10 2012 pp 17 43 آشیق رسول قربانی چهره شاخص موسیقی آذربایجان عاشیق رسول قربانی بایگانی شده از اصلی در ۱۱ مارس ۲۰۱۴ ۵۹ ۰ ۵۹ ۱ عاشیق حسن اسکندری و عاشیق رسول قربانی نشان تبریز را دریافت کردند نکوداشت عاشیق رسول قربانی در فرهنگسرای نیاوران برگزار می شود بایگانی شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۱۴ حوزه هنری آذربایجان غربی ۱۸ بهمن ۱۳۹۰ عاشیق درویش وهاب زاده معرفی و دانلود اثر بایگانی شده از اصلی در ۱۳ آوریل ۲۰۱۴ عاشیق محمد حسین دهقان ۲۰ بهمن ۱۳۹۰ بایگانی شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴ مراسم تجلیل از عاشیق عبدالعلی نوری ایسنا ۲۷ مهر ۱۳۸۲ مرتضی مجدفر ۳ تیر ۱۳۸۲ یادداشتی درباره عاشیق عبدالعلی هنرمند مردمی آذربایجان استاد عاشیق حسن اسکندری نشریه حیدر بابا بایگانی شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۴ عاشیق حسن اسکندری و آلبوم سبلان همشهری آنلاین ۳۱ مرداد ۱۳۹۱ عاشیق چنگیز مهدی پور نشان درجه یک هنری کشور را کسب کرد بایگانی شده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۱۴ مهدی پور چنگیز ۱۳۸۳ آشیق هاوالاری آهنگ های عاشیقی نشر هما مهدی پور چنگیز ۱۳۷۹ مکتب قوپوز انتشارت آیدین بیوگرافی پریسا ارسلانی www parisaarsalani بایگانی شده از اصلی در ۱۹آوریل ۲۰۱۴ تاریخ وارد شده در archivedate را بررسی کنید کمک موسیقی عاشیقی بخشی از فرهنگ مردم آذربایجان است تبریز بیدار ۲۰ تیر ۱۳۹۲ بایگانی شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۱۴ ۷۲ ۰ ۷۲ ۱ Oldfield Senarslan Anna It s time to drink blood like its Sherbet Azerbaijani women ashiqs and the transformation of tradition PDF Congres des musiques dans le monde de l islam Archived from the original PDF on 7 April 2014 Retrieved 4 April 2014 ANTHOLOGY OF ASHIQ PDF Archived from the original PDF on 7 April 2014 Retrieved 4 April 2014 کوثر علی شهبازی سرپرست گروه موسیقی دده قورقود آذربایجان شرقی ۲۳ بهمن ۱۳۹۱ پیوند به بیرون ویرایش در ویکی انبار پرونده هایی درباره عاشیق موجود است مجموعه ای از گفتاوردهای مربوط به عاشیق در ویکی گفتاورد موجود است نبوادبیات آذربایجانیحماسه و افسانه هاکوراوغلو دده قورقود عاشیقژانر هاشعر غزل و بیاتی و آشیکقرون وسطیدریر ارزروم فاطمه خانم آنی حبیبی حجاری تبریزی کشوری محمد امانی مسیحی نصیر باکوی روحی بغدادی جهانشاه قراقویونلو خسته قاسم سلطان یعقوب شاه اسماعیل یکم شاه طهماسب یکم صائب تبریزی طرزی افشار عزالدین حسن اوغلو اسفراینی عمادالدین نسیمی قاسم انوار قاضی برهان الدین قوسی تبریزی محمد فضولینوینعباس قلی آقا باکیخانف عبدالله شایق عبدالرحیم بیگ حقوردی اف قریدون بیگ کوچرلی Gasim bey Zakir Hashim bey Vazirov حسین جاوید Ismayil bey Gutgashynly جعفر جبارلی محمد هادی Mehdigulu Khan Vafa میرزا خزر Najaf bey Vazirov سکینه آخوندزاده Suleyman Sani Akhundov احمد جواد جعفرقلی آقا جوانشیر جلیل محمدقلی زاده حبیب ساهر حسن بیگ زردابی حیران خانم خورشیدبانو ناتوان زین العابدین شیروانی سید ابوالقاسم نباتی سید عظیم شیروانی صمد وورغون عاشیق علی عسگر عباس صحت علی آقا واحد علی بیگ حسین زاده علی نظمی فاضل خان شیدا محمد سعید اردوبادی معجز شبستری ملا ولی ودادی ملاپناه واقف میرجلال پاشایف میرزا شفیع واضح تبریزی میرزا علی اکبر صابر میرزا فتحعلی آخوندزاده میکائیل مشفق نریمان نریمانف یوسف وزیر چمن زمینلیمعاصرAfag Masud علی اکبر Almas Ildyrym آنار Baba Punhan بختیار وهاب زاده چنگیز عبدالله اف الچین افندی اف Elchin Safarli Fikrat Goja Gasham Najafzadeh هدایت الیاس افندی اف Isa Mughanna خلیل رضا اولوتروک Lala Hasanova Madina Gulgun Magsud Ibrahimbeyov محمد آراز Manaf Suleymanov Natig Rasulzadeh Qilman Ilkin Seymur Baycan سلیمان رستم Vagif Samadoghlu Vidadi Babanli اسماعیل شخلی اکرام آیلیسی بهار شروانی سهند ثمین باغچه بان جبار باغچه بان حمید نطقی حیدر عباسی رامیز روشن رجب ابراهیمی رستم ابراهیم بیگف رسول رضا رسول یونان سید محمدحسین شهریار صمد بهرنگی عاصم اردبیلی علی ناظم غلامحسین بیگدلی گنجعلی صباحی مروارید دلبازی مهدی حسین میرزا ابراهیموف ناصر منظوری نصرت کسمنلی نگار رفیع بیگلی یدالله مفتون امینی عاشیق محمد حسین دهقان دده کاتیبیادداشت هازبان ترکی آذربایجانی در جمهوری آذربایجان زبان رسمی است و یکی از زبانهای رسمی در داغستان و نیز به طور گسترده ای در ایران سخن گفته می شود به خصوص در آذربایجان همچنین در برخی از بخش های ترکیه روسیه و گرجستان صحبت می شود نبوادبیات آذربایجانیحماسه و افسانه هاکوراوغلو دده قورقود عاشیقژانر هاشعر غزل و بیاتی و آشیکقرون وسطیدریر ارزروم فاطمه خانم آنی حبیبی حجاری تبریزی کشوری محمد امانی مسیحی نصیر باکوی روحی بغدادی جهانشاه قراقویونلو خسته قاسم سلطان یعقوب شاه اسماعیل یکم شاه طهماسب یکم صائب تبریزی طرزی افشار عزالدین حسن اوغلو اسفراینی عمادالدین نسیمی قاسم انوار قاضی برهان الدین قوسی تبریزی محمد فضولینوینعباس قلی آقا باکیخانف عبدالله شایق عبدالرحیم بیگ حقوردی اف قریدون بیگ کوچرلی Gasim bey Zakir Hashim bey Vazirov حسین جاوید Ismayil bey Gutgashynly جعفر جبارلی محمد هادی Mehdigulu Khan Vafa میرزا خزر Najaf bey Vazirov سکینه آخوندزاده Suleyman Sani Akhundov احمد جواد جعفرقلی آقا جوانشیر جلیل محمدقلی زاده حبیب ساهر حسن بیگ زردابی حیران خانم خورشیدبانو ناتوان زین العابدین شیروانی سید ابوالقاسم نباتی سید عظیم شیروانی صمد وورغون عاشیق علی عسگر عباس صحت علی آقا واحد علی بیگ حسین زاده علی نظمی فاضل خان شیدا محمد سعید اردوبادی معجز شبستری ملا ولی ودادی ملاپناه واقف میرجلال پاشایف میرزا شفیع واضح تبریزی میرزا علی اکبر صابر میرزا فتحعلی آخوندزاده میکائیل مشفق نریمان نریمانف یوسف وزیر چمن زمینلیمعاصرAfag Masud علی اکبر Almas Ildyrym آنار Baba Punhan بختیار وهاب زاده چنگیز عبدالله اف الچین افندی اف Elchin Safarli Fikrat Goja Gasham Najafzadeh هدایت الیاس افندی اف Isa Mughanna خلیل رضا اولوتروک Lala Hasanova Madina Gulgun Magsud Ibrahimbeyov محمد آراز Manaf Suleymanov Natig Rasulzadeh Qilman Ilkin Seymur Baycan سلیمان رستم Vagif Samadoghlu Vidadi Babanli اسماعیل شخلی اکرام آیلیسی بهار شروانی سهند ثمین باغچه بان جبار باغچه بان حمید نطقی حیدر عباسی رامیز روشن رجب ابراهیمی رستم ابراهیم بیگف رسول رضا رسول یونان سید محمدحسین شهریار صمد بهرنگی عاصم اردبیلی علی ناظم غلامحسین بیگدلی گنجعلی صباحی مروارید دلبازی مهدی حسین میرزا ابراهیموف ناصر منظوری نصرت کسمنلی نگار رفیع بیگلی یدالله مفتون امینی عاشیق محمد حسین دهقان دده کاتیبیادداشت هازبان ترکی آذربایجانی در جمهوری آذربایجان زبان رسمی است و یکی از زبانهای رسمی در داغستان و نیز به طور گسترده ای در ایران سخن گفته می شود به خصوص در آذربایجان همچنین در برخی از بخش های ترکیه روسیه و گرجستان صحبت می شود نبوموسیقی خاورمیانهبر اساس سبکارابسک موسیقی عربی موسیقی خلیجی قبطی موسیقی فولکلور آشوری آذربایجانی ایرانی ترکی موسیقی هیپ هاپ خاورمیانه عربی آذربایجانی مصری رپ فارسی اسرائیلی فلسطینی ترکی موسیقی سنتی ایرانی یهودی موسیقی مزراحی موسیقی سنتی عثمانی موسیقی عامه پسند موسیقی پاپ عربی موسیقی پاپ آذربایجانی موسیقی پاپ ایرانی موسیقی پاپ ترکی بر اساس منطقهآذربایجانی آشوری اردنی ارمنی اسرائیلی افغانستانی اماراتی ایرانی بحرینی بلوچی تالشی ترکیه ای سوری عراقی عربستانی عمانی فلسطینی قبرسی قطری کردی کویتی لبنانی لری مازندرانی لکی مصری یمنیجستارهای وابستهعاشیق رقص عربی عرضه دبکه آشوری آذربایجانی اسرائیلی یهودی کردی لری بختیاری مازندرانی قاسم آبادی سیستانی رقص چوب رقص شمشیر ایرانی رقص افغانی اتن ملی چیفتتلی تامزارا هالای ترکیه ای دستگاه ایقاع کانتو مقام موسیقی مقامی عراقی موسیقی مقامی آذربایجانی موسیقی میخانه ای اصول ادوار برگرفته از https fa wikipedia org w index php title عاشیق amp oldid 41163865 رده ها جمهوری آذربایجانشاعرانشاهکارهای شفاهی و ناملموس میراث بشریفرهنگ آذربایجانفرهنگ در جمهوری آذربایجانموسیقی ارمنستانموسیقی ایرانیموسیقی ترکمنستانموسیقی ترکیهموسیقی جمهوری آذربایجانموسیقی در گرجستانمیراث فرهنگی ناملموس بشریواژه ها و عبارت های عربیرده های پنهان صفحه های دارای یادکرد بدون عنوان یادکردصفحه های دارای ارجاعی که پیوند اینترنتی شان برهنه استصفحه های دارای پیوند مردهپیوندهای وی بک الگوی بایگانی اینترنتخطاهای یادکرد تاریخهمه مقاله های دارای عبارت های بدون منبعپیوند رده انبار از ویکی دادهویکی سازی رباتیک