Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Etrusk dili — Etrusk mədəniyyəti tərəfindən müasir İtaliyada istifadə edilmiş qədim bir dildir. Bu dilin mənşəyi və hansı dil ailəsinə mənsub olması bu gün hələ də dəqiq olaraq müəyyən edilməmişdir. Etrusk dili, özündən sonra İtaliyada geniş şəkildə istifadə edilmiş olan Latın dilinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərmişdir. Qədim latın dilində etrusk mənşəli sözlərə rast gəlmək mümkündür. Etrusklar eramızdan əvvəl VII əsrin əvvəllərindən başlayaraq 26 hərfdən ibarət olan bir əlifbadan istifadə etmişdirlər.
Finikiya əlifbasını qəbul edən yunanlar kimi, etrusklar da evbeylilərin istifadə etdikləri əlifbanı qəbul etmişdirlər. Bununla belə, onlar bu əlifbanı öz dillərinə müvafiq bir formada dəyişdirmək məcburiyyətində qalmışdırlar. Etrusk dilində o, b, d və g səsləri olmadığı üçün O (omikron), B (beta) və Δ (delta) hərfləri əlifbadan çıxarılmış, qamma (Γ yazılır) isə e və i saitlərinin qarşısındakı k səsi üçün istifadə edilmişdir. Lakin a saitindən əvvəlki k səsi kappa (KA) ilə, u saitindən əvvəlki k səsi isə koppa (Ϙ V) ilə verilmişdir. Titrəyişsiz (labiodental, yəni dodaqlar və dişlər arasında yaranan) f səsi digamma (F) və etadan (
) yarandıqda və tək olduqda etrusk dilində h səsini verirdi. F kombinasiyası ilə, daha sonra isə sadələşdirilərək F ilə verilirdi; lakin VI əsrdə f səsi üçün yeni bir işarə olan ixtira edilmişdir.
Yunan dilindən fərqli olaraq, etrusk dilində iki fərqli s səsi var idi və bunların hər biri də öz növbəsində müxtəlif hərflərlə yazılırdılar: Titrəyişsiz s (Cənubi Etrusk dilində) üçün san (M), yumşaq s üçün isə siqma (S) hərfindən istifadə edilirdi. Beləliklə də, etruskların “ilk əlifbası” hazırlanmışdı. Etrusk dili öz daxilində iki yerə bölünür: Cənubi və Şimali Etrusk dili.
Morfologiya və sintaksis baxımından etrusk dili adlı magistr dissertasiyası işində etrusk dilinin regiona yad olan və türk dili kimi aqlütinasiyalı (şəkilçilərin sözün axırına əlavə edilməsi) bir Altay dili olduğu bildirilmişdir.
İstinadlar
- Horst Blanck, Antik Çağda Kitap, Dost Yayınevi,2000 S.21.
- Mustafa Solmaz (2005), Biçimbilim ve sözdizim açısından Etrüsk dili, Pamukkale Üniversitesi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Etrusk dili Etrusk medeniyyeti terefinden muasir Italiyada istifade edilmis qedim bir dildir Bu dilin menseyi ve hansi dil ailesine mensub olmasi bu gun hele de deqiq olaraq mueyyen edilmemisdir Etrusk dili ozunden sonra Italiyada genis sekilde istifade edilmis olan Latin diline ehemiyyetli derecede tesir gostermisdir Qedim latin dilinde etrusk menseli sozlere rast gelmek mumkundur Etrusklar eramizdan evvel VII esrin evvellerinden baslayaraq 26 herfden ibaret olan bir elifbadan istifade etmisdirler Finikiya elifbasini qebul eden yunanlar kimi etrusklar da evbeylilerin istifade etdikleri elifbani qebul etmisdirler Bununla bele onlar bu elifbani oz dillerine muvafiq bir formada deyisdirmek mecburiyyetinde qalmisdirlar Etrusk dilinde o b d ve g sesleri olmadigi ucun O omikron B beta ve D delta herfleri elifbadan cixarilmis qamma G yazilir ise e ve i saitlerinin qarsisindaki k sesi ucun istifade edilmisdir Lakin a saitinden evvelki k sesi kappa KA ile u saitinden evvelki k sesi ise koppa Ϙ V ile verilmisdir Titreyissiz labiodental yeni dodaqlar ve disler arasinda yaranan f sesi digamma F ve etadan yarandiqda ve tek olduqda etrusk dilinde h sesini verirdi F kombinasiyasi ile daha sonra ise sadelesdirilerek F ile verilirdi lakin VI esrde f sesi ucun yeni bir isare olan ixtira edilmisdir Yunan dilinden ferqli olaraq etrusk dilinde iki ferqli s sesi var idi ve bunlarin her biri de oz novbesinde muxtelif herflerle yazilirdilar Titreyissiz s Cenubi Etrusk dilinde ucun san M yumsaq s ucun ise siqma S herfinden istifade edilirdi Belelikle de etrusklarin ilk elifbasi hazirlanmisdi Etrusk dili oz daxilinde iki yere bolunur Cenubi ve Simali Etrusk dili 1 Morfologiya ve sintaksis baximindan etrusk dili adli magistr dissertasiyasi isinde etrusk dilinin regiona yad olan ve turk dili kimi aqlutinasiyali sekilcilerin sozun axirina elave edilmesi bir Altay dili oldugu bildirilmisdir 2 Istinadlarredakte Horst Blanck Antik Cagda Kitap Dost Yayinevi 2000 S 21 Mustafa Solmaz 2005 Bicimbilim ve sozdizim acisindan Etrusk dili Pamukkale Universitesi Menbe https az wikipedia org w index php title Etrusk dili amp oldid 7758476