Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Epigenetika, DNT ardıcıllığında dəyişikliklərin səbəb olmadığı, eyni zamanda irsi olan gen ifadəsindəki dəyişiklikləri öyrənən biologiya sahəsidir. Başqa sözlə, irsi və qeyri-genetik fenotipik variasiyaları araşdırır. Bu dəyişikliklər hüceyrəyə və ya orqanizmə birbaşa təsir edir, lakin DNT ardıcıllığında heç bir dəyişiklik baş vermir.
Fiziologiyamızı müəyyənləşdirən tək ünsürün genlər olmadığını artıq bilirik. Bədənimiz və beynimiz, genlərimizlə içində yaşadığımız mühit arasındakı kompleks bir dialoqun məhsuludur. Buna "epigenetika" deyilir.
Etimologiya və mənalar
Qədim Yunan; επί- (epi-) prefiksi; O, “yuxarıda”, “onda”, “onda”, “əvvəl” mənalarını daşıyır. Γένεσις (Yaradılış); “Doğum”, “mənşə”, “yaradılış” və ya “təşəkkül” deməkdir. Aristotel epigenezi "preformasiya" kimi təyin edir. Aristotelin görə, mayalanma zamanı canlının forması və quruluşu mövcud deyildir. Bu quruluş doğuma qədər metamorfozlar vasitəsilə yavaş-yavaş inkişaf edir.
Epigenetika (επιγενετικός - epigeneticόs) sözü ilk dəfə Aristotel tərəfindən epigenezə aid və ya əlaqəli mənada sifət kimi istifadə edilmişdir. O, heyvanların "epigenetik formasiyaları" və ya "epigenetik inkişafı" haqqında danışarkən, onların tədricən, ana bətnində və ya yumurtada inkişafını nəzərdə tutur - günün inamının əksinə. Beləliklə, epigenetika ilkin mənasında 1940-cı illərə qədər embrioloji prosesi təsvir edən sifət kimi istifadə edilmişdir.
Epigenetika sözü ilk dəfə 1942-ci ildə tərəfindən bir elm sahəsi kimi istifadə edilmişdir. O, "Epigenetika" adını Epigenetik Genetika sözlərindən götürüb.
Waddingtona görə epigenetika; Genotipin inkişaf zamanı fenotipi necə yaratdığını öyrənən elm sahəsidir. Waddingtonun embrioloji məna ilə yaratdığı "epigenetika" termini molekulyar texnikanın inkişafı ilə daha molekulyar səviyyəyə endirilmiş və irsi məna əlavə edilmişdir. Bu mənada bu gün ən çox istifadə edilən və qəbul edilən tərif belədir: Epigenetika DNT ardıcıllığında dəyişikliklərlə izah edilə bilməyən mitoz və ya meyoz yolu ilə miras qalan gen ifadəsindəki dəyişiklikləri öyrənən elm sahəsidir.
Əslində, gen ifadəsi fenotipi təyin etdiyi üçün Waddingtonun tərifi yanlış hesab edilmir. Lakin irsiyyət faktorunu ehtiva etmədiyi üçün natamam sayılır.
İstinadlar
- Jheni Osman, "Dünyayı değiştiren 100 fikir", səh.240
- "Universalis, Epigénèse". 26 Mayıs 2009 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 Ağustos 2008.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Epigenetika DNT ardicilliginda deyisikliklerin sebeb olmadigi eyni zamanda irsi olan gen ifadesindeki deyisiklikleri oyrenen biologiya sahesidir Basqa sozle irsi ve qeyri genetik fenotipik variasiyalari arasdirir Bu deyisiklikler huceyreye ve ya orqanizme birbasa tesir edir lakin DNT ardicilliginda hec bir deyisiklik bas vermir DNT molekulunun ikiqat spiral qurulusu Fiziologiyamizi mueyyenlesdiren tek unsurun genler olmadigini artiq bilirik Bedenimiz ve beynimiz genlerimizle icinde yasadigimiz muhit arasindaki kompleks bir dialoqun mehsuludur Buna epigenetika deyilir Etimologiya ve menalarQedim Yunan epi epi prefiksi O yuxarida onda onda evvel menalarini dasiyir Genesis Yaradilis Dogum mense yaradilis ve ya tesekkul demekdir Aristotel epigenezi preformasiya kimi teyin edir Aristotelin gore mayalanma zamani canlinin formasi ve qurulusu movcud deyildir Bu qurulus doguma qeder metamorfozlar vasitesile yavas yavas inkisaf edir Epigenetika epigenetikos epigeneticos sozu ilk defe Aristotel terefinden epigeneze aid ve ya elaqeli menada sifet kimi istifade edilmisdir O heyvanlarin epigenetik formasiyalari ve ya epigenetik inkisafi haqqinda danisarken onlarin tedricen ana betninde ve ya yumurtada inkisafini nezerde tutur gunun inaminin eksine Belelikle epigenetika ilkin menasinda 1940 ci illere qeder embrioloji prosesi tesvir eden sifet kimi istifade edilmisdir Epigenetika sozu ilk defe 1942 ci ilde terefinden bir elm sahesi kimi istifade edilmisdir O Epigenetika adini Epigenetik Genetika sozlerinden goturub Waddingtona gore epigenetika Genotipin inkisaf zamani fenotipi nece yaratdigini oyrenen elm sahesidir Waddingtonun embrioloji mena ile yaratdigi epigenetika termini molekulyar texnikanin inkisafi ile daha molekulyar seviyyeye endirilmis ve irsi mena elave edilmisdir Bu menada bu gun en cox istifade edilen ve qebul edilen terif beledir Epigenetika DNT ardicilliginda deyisikliklerle izah edile bilmeyen mitoz ve ya meyoz yolu ile miras qalan gen ifadesindeki deyisiklikleri oyrenen elm sahesidir Eslinde gen ifadesi fenotipi teyin etdiyi ucun Waddingtonun terifi yanlis hesab edilmir Lakin irsiyyet faktorunu ehtiva etmediyi ucun natamam sayilir IstinadlarJheni Osman Dunyayi degistiren 100 fikir seh 240 Universalis Epigenese 26 Mayis 2009 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 Agustos 2008