| En-Merkar | |
|---|---|
| |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | təq. |
| Vəfat tarixi | təq. |
| Fəaliyyəti | hökmdar[d] |
| Dini | Şumer mifologiyası |
En-Merkar — təxminən eramızdan əvvəl 28-ci əsrdə hökm sürən Şumer şəhəri olan Uruk şəhərinin yarı əfsanəvi hökmdarı. Urukun 1-ci sülaləsinin nümayəndəsi. O, Uruk şəhərinin qurulması və 420 illik hakimiyyətinə görə tanınan qədim Sumer hökmdarıdır. Qədim mənbələrə görə, o, Aratta torpağına qarşı bir sıra hücumlar etmiş və yazını icad edən şəxs olaraq tanınır.
Son Uruk dövrü
| ]En-Merkarın Urukun qurucusu kimi ənənəsi Jemdet Nasr dövrünə (3100-2900 İ.Ə.) aid edilir. "Hökmdar siyahısı"na görə, Meskiaqqaşerin oğlu və varisidir. Şumer dastanları onu Utunun oğlu adlandırır. Bu "Hökmdar siyahısı"nda atasına verilən eyni epitetdir. En-Merkar erkən Şumerin ən görkəmli simalarından biri olub. Nippur "Hökmdar siyahısı"da qeyd edilir ki; "Uruku tikən Uruk padşahı Meskiaqqaşerin oğlu En-Merkar padşah oldu və 420 il padşahlıq etdi". Siyahıda deyilir ki, En-Merkar "Uruku quran" idi, yəni onun rəhbərliyi altında "E-Ana" məbəd kompleksi ətrafında daimi yaşayış məntəqəsi yarandı. Bəlkə də bu səbəbdən En-Merkar Şumer miflərinin ən sevimli qəhrəmanlarından birinə çevrilib. O, "Hökmdar siyahısı"da lugal (padşah), dastanda isə en (baş kahin) adlandırılır.
"Hökmdar siyahısı"da bütün erkən Şumer padşahları kimi, onun hökmranlığının 420 il (bəzi nüsxələrdə hətta 900 ildən çox) ağlasığmaz bir müddətə davam etdiyi yazılır. Bu siyahının iki dilli nüsxəsi Nineviyada tapılıb. En-Merkarın ilahi nəslə aid olduğu söylənsə də, o, varisləri olan Lugalbanda və Gilqameş kimi tanrılaşdırılmayıb. En-Merkar yalnız Urukun qurucusu və ilk hökmdarı kimi xatırlanıb.
Aratta məsələsi
| ]En-Merkarın əfsanəvi Aratta şəhəri üzərində hökmranlıq qazanmasının müxtəlif yollarını izah edən dörd nəsr şeirindən ibarət, bir qrup sumer dastanı mövcuddur.Qeyd edək ki, Aratta tayfa ittifaqı ilə bağlı (e.ə. III minilliyin I yarısı) ilkin məlumatı elə şumer dastanları verir. Bu mixi yazılı dastanlar En-Merkarın hakimiyyətindən də bəhs edir. Bu mixi yazılı dörd dastanlar aşağıdakılardırː
- En-Merkar və Aratta hökmdarı
- En-Merkar və En-Sukuşsiranna
- En-Merkar və Luqalbanda
- Luqalbanda və Hurrum dağı
- Luqalbanda və Anzud quşu
Əfsanələrə görə Uruk (Şumer şəhər dövləti) ilə Aratta arasında əlaqələr gah düşmənçilik, gah dinc, gah dostluq xarakteri daşıyır. En-Merkar (Uruk hökmdarı) Arattanın Uruka tabe olmasını tələb edir. Aratta hökmdarı da öz növbəsində Uruku Arattaya tabe etmək üçün tədbirlər görür. Lakin sami tayfaları Uruk şəhərini mühasirə edən zaman En-Merkar hərbi yardım almaq üçün Aratta hökmdarına müraciət edir. Şumerlər Uruk şəhərindəki məbədləri bərpa etmək üçün tikinti materiallarına, qiymətli metal və daşlara ehtiyac duyurdular. Uruk hökmdarı En-Merkar bu materialların Arattadan gətirilməsini istəyirdi. O, Aratta hökmdarı ilə yazışmalar aparır, qasidlər göndərir və hətta bu ölkəyə səfər edir.
Şumerlə Aratta arasında bəzən siyasi rəqabət güclənirdi. Aratta hökmdarı En-Sukuşsiranna En-Merkardan onu ali hakim kimi tanımasını tələb edir. En-Merkar isə ona əks tələb göndərir. Belə olduqda En-Sukuşsiranna şuranı toplayır. Şura üzvləri ona En-Merkara tabe olmağı məsləhət görürlər. Aratta hökmdarı bu təklifi rədd edir və kahini Urqirunnunanı Uruku tutmağa göndərir. Lakin son məqamda kahin məğlub olur. Buna baxmayaraq yəqin ki, En-Merkar Arattaya bir müttəfiq kimi baxırdı. Şumeri narahat edən zaman o, məhz Aratta hökmdarından kömək diləmiş və bu məqsədlə Arattaya Luqalbandanı göndərmişdi.
Şumer-Aratta əlaqələri "En-Merkar və Aratta hökmdarı" dastanında nisbətən geniş əks olunmuşdur. En-Merkar Aratta hökmdarına qasidlə xəbər göndərir ki, o, Şumerə tabe olsun və məbəd tikintisi üçün material göndərsin. Əvəzində En-Merkar Arattaya taxıl göndərəcəyini vəd edir. Aratta hökmdarı Şumerə tabe olmaq tələbinə qarşı qasidə belə cavab verir:
| Mən ali kahinəm, təmiz əl (ilahə İnanna) tərəfindən təyin olunmuşam... Xoş sifət İnanna həqiqətən məni Arattaya, "saf ənənələr ölkəsinə" gətirdi, məni sanki böyük darvaza kimi, dağlarda onun önünə qoydu. Məgər Aratta Uruka tabe ola bilərmi? Aratta Uruka boyun əyməyəcəkdir! |
Qasid En-Merkarın adından Aratta hökmdarına hədə-qorxu gəlir:
| "Qasid, Arattanın ali kahininə de ki, onun şəhərinin (əhalisini) vəhşi göyərçinlər kimi, ağacdan hürküdərəm, onları quş kimi yuvada tutaram, satılmış (qul) kimi mən onu öldürərəm, dağılmış şəhər kimi onun toz-torpağını yığaram. Arattanın əhalisini Engi (şumerlərin müdriklik və yeraltı sular tanrısı) lənətə gətirmişdir... Ona (Arattaya) qarşı İnanna hiddətlənmişdir. |
Aratta hökmdarı En-Merkarın hədələrinə məhəl qoymadı və qasid vasitəsilə onunla mübahisəyə girişdi, münaqişəni sülh yolu ilə həll etmək istədi. Aratta hökmdarı qasidə cavab verdi ki, "Arattada göz yaşə çilənir, su burulur, un tökülür, ölkədə qurbankəsmə, dua, ibadət vardır, nə beş adam, nə on adam (yəni çox adam) vardır. Uruk necə dağlara qarşı çıxış edə bilər? Sənin ağan silaha sarılmaq istəyir, mən isə təkbətək vuruşmağa (yaxud mübahisəyə) çağırıram". Aratta hökmdarı ölkənin məharətindən, qəhrəmanlığından danışır, onu dağlara qaranlıq yayan axşam şəfəqinə, üzü parıltı ilə dolu olan və göyə qalxan aya, dağlara çəpər olan ağaclara bənzədir və En-Merkardan taxıl göndərməsini tələb edir. Eyni zamanda En-Merkar tələb edir ki, Aratta hökmdarı onun yanına gəlsin, sonuncu isə En-Merkarın Arattaya gəlməsini təklif edir:
| O, torbaları ayırdı, içini taxıl ilə doldurdu... Yükü eşşəklərə yüklədikdən sonra ağa, müdrik kahin, Uruk şəhərinin ali hökmdarı, Kulabın (Urukun dini məhəlləsi) ali kahini Aratta yolu ilə taxılı göndərdi. Adamlar qarışqa kimi torpağın dəlik-deşiyindən çıxıb Arattaya getdilər. Ali hökmdar Arattaya, özgə ölkəsinə gedən qasidə dedi: "Qasid! Arattanın ali hökmdarına de ki,... lacivərdi bir ağac kimi qoy əlinə alsın, Arattanın ali hökmdarı qoy mənim yanıma gəlsin. |
En-Merkar qarşıya Arattanı siyasi cəhətdən Uruka tabe etmək məqsədini qoymuşdu. Aratta hökmdarı sonralar lacivərdi və digər materialları İkiçayarasına göndərdi, lakin onun itaətkarı olması tələbinə məhəl qoymadı.
İstinadlar
| ]- Əlimirzəyev, Allahverdi. Erkən Elam cəmiyyəti: siyasi-iqtisadi münasibətlər və yazı tarixi (e.ə. IV-III minilliklər) (az.). Bakı: Şərq-Qərb. 2011. 24. ISBN .
- https://www.academia.edu/843377 (#bare_url_missing_title).Arxiv surəti 4 avqust 2021 tarixindən (Wayback Machine) saytında
- https://www.researchgate.net/publication/248607662 (#bare_url_missing_title).
- Vanstiphout, Herman. Epics of Sumerian Kings: The matter of Aratta. Society of Biblical Literature Atlanta. 2003. 1. ISBN .
- Berlin, Adele. "Ethnopoetry and the Enmerkar Epics". Journal of the American Oriental Society. 103 (1). yanvar 1983: 17–24. doi:10.2307/601856. JSTOR 601856. 30 oktyabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 fevral 2021.
- Paşayeva, Məhəbbət. Azərbaycanın qədim dövlətləri. (e.ə. III minillik - III əsrin əvvəlləri) (az.) Bakı: İqtisad Universiteti nəşriyyatı. 2018. 10
- "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature". Arxiv surəti 26 sentyabr 2011 tarixindən (Wayback Machine) saytında Etcsl.orinst.ox.ac.uk. İstifadə tarixi: 12.10.2024.
- "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Arxiv surəti 7 mart 2011 tarixindən (Wayback Machine) saytında". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. İstifadə tarixi: 12.10.2024.
- "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Arxiv surəti 28 sentyabr 2010 tarixindən (Wayback Machine) saytında". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. İstifadə tarixi: 12.10.2024.
- "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature". Etcsl.orinst.ox.ac.uk. 26 sentyabr 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 dekabr 2018.
- "The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature". 7 mart 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 yanvar 2010.
Ədəbiyyat
| ]- История Древнего Востока. Зарождение древнейших классовых обществ и первые очаги рабовладельческой цивилизации. Часть 1. Месопотамия / Под редакцией И. М. Дьяконова. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1983. — 534 с. — 25 050 экз.
- Крамер Самюэль. Шумеры. Первая цивилизация на Земле / Пер. с англ. А. В. Милосердовой. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2002. — 384 с. — (Загадки древних цивилизаций). — 7000 экз. — .
- Бертман Стивен. Месопотамия: Энциклопедический справочник / Пер. с англ. А. А. Помогайбо; коммент. В. И. Гуляев. — М.: Вече, 2007. — 414 с. — (Библиотека мировой истории). — .
- Белицкий Мариан. Забытый мир шумеров / Пер. с польского. — М.: Главная редакция восточной литературы издательства «Наука», 1980. — 398 с. — (По следам исчезнувших культур Востока). — 10 000 экз.
- Боттеро Ж. и др. Ранние цивилизации Ближнего Востока. История возникновения и развития древнейших государств на земле / Жан Боттеро, Дитц Отто Эдцарт, Адам Фалькенштайн, Жан Веркуттер; пер. с англ. А. Б. Давыдовой, С. В. Иванова. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2016. — 447 с. — .
- Ру Ж. Великие цивилизации Междуречья. Древняя Месопотамия: царства Шумер, Аккад, Вавилония и Ассирия. 2700–100 гг. до н. э. / Пер. с англ. А. Б. Давыдовой. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2019. — 448 с. — .
- Древний Восток и античность. // Правители Мира. Хронологическо-генеалогические таблицы по всемирной истории в 4 тт. / Автор-составитель В. В. Эрлихман. — Т. 1.
Xarici keçidlər
| ]- ETCSL - Texts and translations of Enmerkar legends (alternate site)
- Ниппурский царский список
- Эн-Меркар и повелитель Аратты
- Эн-Меркар и Энсукушсиранна
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya En MerkarSexsi melumatlarDogum tarixi teq Vefat tarixi teq Fealiyyeti hokmdar d Dini Sumer mifologiyasi En Merkar texminen eramizdan evvel 28 ci esrde hokm suren Sumer seheri olan Uruk seherinin yari efsanevi hokmdari Urukun 1 ci sulalesinin numayendesi O Uruk seherinin qurulmasi ve 420 illik hakimiyyetine gore taninan qedim Sumer hokmdaridir Qedim menbelere gore o Aratta torpagina qarsi bir sira hucumlar etmis ve yazini icad eden sexs olaraq taninir Son Uruk dovru span En Merkarin Urukun qurucusu kimi enenesi Jemdet Nasr dovrune 3100 2900 I E aid edilir Hokmdar siyahisi na gore Meskiaqqaserin oglu ve varisidir Sumer dastanlari onu Utunun oglu adlandirir Bu Hokmdar siyahisi nda atasina verilen eyni epitetdir En Merkar erken Sumerin en gorkemli simalarindan biri olub Nippur Hokmdar siyahisi da qeyd edilir ki Uruku tiken Uruk padsahi Meskiaqqaserin oglu En Merkar padsah oldu ve 420 il padsahliq etdi Siyahida deyilir ki En Merkar Uruku quran idi yeni onun rehberliyi altinda E Ana mebed kompleksi etrafinda daimi yasayis menteqesi yarandi Belke de bu sebebden En Merkar Sumer miflerinin en sevimli qehremanlarindan birine cevrilib O Hokmdar siyahisi da lugal padsah dastanda ise en bas kahin adlandirilir Hokmdar siyahisi da butun erken Sumer padsahlari kimi onun hokmranliginin 420 il bezi nusxelerde hetta 900 ilden cox aglasigmaz bir muddete davam etdiyi yazilir Bu siyahinin iki dilli nusxesi Nineviyada tapilib En Merkarin ilahi nesle aid oldugu soylense de o varisleri olan Lugalbanda ve Gilqames kimi tanrilasdirilmayib En Merkar yalniz Urukun qurucusu ve ilk hokmdari kimi xatirlanib Aratta meselesi span En Merkarin efsanevi Aratta seheri uzerinde hokmranliq qazanmasinin muxtelif yollarini izah eden dord nesr seirinden ibaret bir qrup sumer dastani movcuddur Qeyd edek ki Aratta tayfa ittifaqi ile bagli e e III minilliyin I yarisi ilkin melumati ele sumer dastanlari verir Bu mixi yazili dastanlar En Merkarin hakimiyyetinden de behs edir Bu mixi yazili dord dastanlar asagidakilardirː En Merkar ve Aratta hokmdari En Merkar ve En Sukussiranna En Merkar ve Luqalbanda Luqalbanda ve Hurrum dagi Luqalbanda ve Anzud qusu Efsanelere gore Uruk Sumer seher dovleti ile Aratta arasinda elaqeler gah dusmencilik gah dinc gah dostluq xarakteri dasiyir En Merkar Uruk hokmdari Arattanin Uruka tabe olmasini teleb edir Aratta hokmdari da oz novbesinde Uruku Arattaya tabe etmek ucun tedbirler gorur Lakin sami tayfalari Uruk seherini muhasire eden zaman En Merkar herbi yardim almaq ucun Aratta hokmdarina muraciet edir Sumerler Uruk seherindeki mebedleri berpa etmek ucun tikinti materiallarina qiymetli metal ve daslara ehtiyac duyurdular Uruk hokmdari En Merkar bu materiallarin Arattadan getirilmesini isteyirdi O Aratta hokmdari ile yazismalar aparir qasidler gonderir ve hetta bu olkeye sefer edir Sumerle Aratta arasinda bezen siyasi reqabet guclenirdi Aratta hokmdari En Sukussiranna En Merkardan onu ali hakim kimi tanimasini teleb edir En Merkar ise ona eks teleb gonderir Bele olduqda En Sukussiranna surani toplayir Sura uzvleri ona En Merkara tabe olmagi meslehet gorurler Aratta hokmdari bu teklifi redd edir ve kahini Urqirunnunani Uruku tutmaga gonderir Lakin son meqamda kahin meglub olur Buna baxmayaraq yeqin ki En Merkar Arattaya bir muttefiq kimi baxirdi Sumeri narahat eden zaman o mehz Aratta hokmdarindan komek dilemis ve bu meqsedle Arattaya Luqalbandani gondermisdi Sumer Aratta elaqeleri En Merkar ve Aratta hokmdari dastaninda nisbeten genis eks olunmusdur En Merkar Aratta hokmdarina qasidle xeber gonderir ki o Sumere tabe olsun ve mebed tikintisi ucun material gondersin Evezinde En Merkar Arattaya taxil gondereceyini ved edir Aratta hokmdari Sumere tabe olmaq telebine qarsi qaside bele cavab verir Men ali kahinem temiz el ilahe Inanna terefinden teyin olunmusam Xos sifet Inanna heqiqeten meni Arattaya saf eneneler olkesine getirdi meni sanki boyuk darvaza kimi daglarda onun onune qoydu Meger Aratta Uruka tabe ola bilermi Aratta Uruka boyun eymeyecekdir Qasid En Merkarin adindan Aratta hokmdarina hede qorxu gelir Qasid Arattanin ali kahinine de ki onun seherinin ehalisini vehsi goyercinler kimi agacdan hurkuderem onlari qus kimi yuvada tutaram satilmis qul kimi men onu oldurerem dagilmis seher kimi onun toz torpagini yigaram Arattanin ehalisini Engi sumerlerin mudriklik ve yeralti sular tanrisi lenete getirmisdir Ona Arattaya qarsi Inanna hiddetlenmisdir Aratta hokmdari En Merkarin hedelerine mehel qoymadi ve qasid vasitesile onunla mubahiseye girisdi munaqiseni sulh yolu ile hell etmek istedi Aratta hokmdari qaside cavab verdi ki Arattada goz yase cilenir su burulur un tokulur olkede qurbankesme dua ibadet vardir ne bes adam ne on adam yeni cox adam vardir Uruk nece daglara qarsi cixis ede biler Senin agan silaha sarilmaq isteyir men ise tekbetek vurusmaga yaxud mubahiseye cagiriram Aratta hokmdari olkenin meharetinden qehremanligindan danisir onu daglara qaranliq yayan axsam sefeqine uzu parilti ile dolu olan ve goye qalxan aya daglara ceper olan agaclara benzedir ve En Merkardan taxil gondermesini teleb edir Eyni zamanda En Merkar teleb edir ki Aratta hokmdari onun yanina gelsin sonuncu ise En Merkarin Arattaya gelmesini teklif edir O torbalari ayirdi icini taxil ile doldurdu Yuku esseklere yukledikden sonra aga mudrik kahin Uruk seherinin ali hokmdari Kulabin Urukun dini mehellesi ali kahini Aratta yolu ile taxili gonderdi Adamlar qarisqa kimi torpagin delik desiyinden cixib Arattaya getdiler Ali hokmdar Arattaya ozge olkesine geden qaside dedi Qasid Arattanin ali hokmdarina de ki laciverdi bir agac kimi qoy eline alsin Arattanin ali hokmdari qoy menim yanima gelsin En Merkar qarsiya Arattani siyasi cehetden Uruka tabe etmek meqsedini qoymusdu Aratta hokmdari sonralar laciverdi ve diger materiallari Ikicayarasina gonderdi lakin onun itaetkari olmasi telebine mehel qoymadi Istinadlar span Elimirzeyev Allahverdi Erken Elam cemiyyeti siyasi iqtisadi munasibetler ve yazi tarixi e e IV III minillikler az Baki Serq Qerb 2011 24 ISBN 978 9952 34 677 0 https www academia edu 843377 bare url missing title Arxiv sureti 4 avqust 2021 tarixinden Wayback Machine saytinda https www researchgate net publication 248607662 bare url missing title Vanstiphout Herman Epics of Sumerian Kings The matter of Aratta Society of Biblical Literature Atlanta 2003 1 ISBN 1 58983 083 0 Berlin Adele Ethnopoetry and the Enmerkar Epics Journal of the American Oriental Society 103 1 yanvar 1983 17 24 doi 10 2307 601856 JSTOR 601856 30 oktyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 fevral 2021 Pasayeva Mehebbet Azerbaycanin qedim dovletleri e e III minillik III esrin evvelleri az Baki Iqtisad Universiteti nesriyyati 2018 10 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Arxiv sureti 26 sentyabr 2011 tarixinden Wayback Machine saytinda Etcsl orinst ox ac uk Istifade tarixi 12 10 2024 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Arxiv sureti 7 mart 2011 tarixinden Wayback Machine saytinda Etcsl orinst ox ac uk Istifade tarixi 12 10 2024 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Arxiv sureti 28 sentyabr 2010 tarixinden Wayback Machine saytinda Etcsl orinst ox ac uk Istifade tarixi 12 10 2024 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature Etcsl orinst ox ac uk 26 sentyabr 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 dekabr 2018 The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature 7 mart 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 yanvar 2010 Edebiyyat span Istoriya Drevnego Vostoka Zarozhdenie drevnejshih klassovyh obshestv i pervye ochagi rabovladelcheskoj civilizacii Chast 1 Mesopotamiya Pod redakciej I M Dyakonova M Glavnaya redakciya vostochnoj literatury izdatelstva Nauka 1983 534 s 25 050 ekz Kramer Samyuel Shumery Pervaya civilizaciya na Zemle Per s angl A V Miloserdovoj M ZAO Centrpoligraf 2002 384 s Zagadki drevnih civilizacij 7000 ekz ISBN 5 9524 0160 0 Bertman Stiven Mesopotamiya Enciklopedicheskij spravochnik Per s angl A A Pomogajbo komment V I Gulyaev M Veche 2007 414 s Biblioteka mirovoj istorii ISBN 5 9533191 6 4 Belickij Marian Zabytyj mir shumerov Per s polskogo M Glavnaya redakciya vostochnoj literatury izdatelstva Nauka 1980 398 s Po sledam ischeznuvshih kultur Vostoka 10 000 ekz Bottero Zh i dr Rannie civilizacii Blizhnego Vostoka Istoriya vozniknoveniya i razvitiya drevnejshih gosudarstv na zemle Zhan Bottero Ditc Otto Edcart Adam Falkenshtajn Zhan Verkutter per s angl A B Davydovoj S V Ivanova M ZAO Centrpoligraf 2016 447 s ISBN 978 5 9524 5202 2 Ru Zh Velikie civilizacii Mezhdurechya Drevnyaya Mesopotamiya carstva Shumer Akkad Vaviloniya i Assiriya 2700 100 gg do n e Per s angl A B Davydovoj M ZAO Centrpoligraf 2019 448 s ISBN 978 5 9524 5391 3 Drevnij Vostok i antichnost Praviteli Mira Hronologichesko genealogicheskie tablicy po vsemirnoj istorii v 4 tt Avtor sostavitel V V Erlihman T 1 Xarici kecidler span ETCSL Texts and translations of Enmerkar legends alternate site Nippurskij carskij spisok En Merkar i povelitel Aratty En Merkar i Ensukushsiranna Lugetler ve ensiklopediyalarKruqosvet Britannica onlayn Kateqoriyalar E e XXXI esrde dogulanlarE e XXX esrde vefat edenlerElifba sirasina gore vezifeli sexslerGizli kateqoriya ISBN sehrli kecidlerinin istifade olundugu sehifeler
