Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dəryanur xalçası — Azərbaycanın bütün xalçaçılıq məntəqələrində toxunan əla növ xovlu xalça.
| Xalça | |
| Dəryanur xalçası | |
|---|---|
    | |
 |
Ümumi məlumat
Azərbaycanın bu xalçaları "Dəryanur xalçası" adını almışdır, lakin onun adlanması Dəryavar kəndinin adi ilə bağlıdır. Bu kənd Azərbaycanın cənubunda, Yardımlı rayonunun mərkəzindən 5 km şərqdədir. Hələ qədim zamanlardan Dəryavar kəndi xalça və xalçaçılıq məmulatlarına görə çox məşhurdur. "Dəryanur" xalçalarının XIX əsrdən başlayaraq, Şuşa, Ağdam, Bərdə, Cəbrayıl və digər şəhərlərdə istehsal olunmasına baxmayaraq, onun əsas istehsal mərkəzi Dəryavar kəndi olaraq qalmaqda idi. Bu ərazidə xalçaçılığın belə inkişaf etməsi təsadüfi deyildi. Bu kənd şimalda Qarabağ və Muğan kimi, cənubda isə Təbriz kimi böyük xalçaçılıq mərkəzlərinə yaxın yerləşirdi. Bu da yerli xalçaçılara öz müsbət təsirini göstərmişdir və burada xalçaçılıq özünün yüksək səviyyəsinə çatmışdır.
Bədii analiz
"Dəryanur" xalçalarının orta sahəsinin kompozisiyasını şaquli istiqamətdə bir – birinin ardınca yerləşdirilmiş göllərdən ibarətdir. Formasına görə, bu göllər "Xanlıq xalçası" və "Açma-yumma xalçası" xalçalarının gölləri ilə oxşarlıq təşkil edir, lakin orta sahədə yerləşməsinə görə özünəməxsusuluğa malikdir. Göllərin daxili bəzəyini simmetrik olaraq yerləşdirilimiş səkkiz islimi təşkil edir. Şaquli və üfüqi istiqamətdə göllərin dörd tərəfində yerləşdirilən başlıqlar məhz bu xalçaların özünəməxsusuluğudur. Sol və sağ tərəfdən orta sahə tünd – göy rəngli fonu olan böyük meydanla əhatələnmişdir. Bu meydan dişcik formasındadır. Onu bəzəyən naxışlar xalçanın orta sahəsinin göllərini bəzəyən naxışlarla eynidir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu xalçanın həm orta sahəsi, həm də haşiyə zolaqları bir zamanlar (təxm. XV – XVI əsrlərdə) əyrixətli bitki ornamentləri ilə bəzədilən xalçalardan iqtibas edilmişdir. Zaman keçdikcə bu əyrixətli ornamentlər qırıqxətli naxışlarla əvəz olundu. Türkiyədə Anatoliyada "Uşak" adı ilə istehsal olunan xalçalar bədii və texnoloji xüsusiyyətlərinə görə, Dəryavarda və Şuşada toxunan "Dəryanur" xalçalarına bənzərlik təşkil edir.
Texniki xüsusiyyətlər
Əksər hallarda "Dəryanur" xalçaları xalı formasında, yəni 180X280 sm-dən 200X300 sm-dək ölçülərdə olur. Bəzi hallarda uzunsov formada gəbələr – yanlıqlar da istehsal olunur. Düyünlərin sıxlığı: hər kvadrat desimetrdə 35X35 –dən 42X42-dək düyün yerləşir (hər kvadrat metrdə 16 000-dən 176 000-dək düyün). Xovun uzunluğu 6 – 8 mm-dir.
"Dəryanur xalçaları" Azərbaycan xalçalarının ən yüksək kateqoriyasına aiddir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Zəncan. carpet.intangible.az 2011-08-07 at the Wayback Machine (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Deryanur xalcasi Azerbaycanin butun xalcaciliq menteqelerinde toxunan ela nov xovlu xalca XalcaDeryanur xalcasiUmumi melumatAzerbaycanin bu xalcalari Deryanur xalcasi adini almisdir lakin onun adlanmasi Deryavar kendinin adi ile baglidir Bu kend Azerbaycanin cenubunda Yardimli rayonunun merkezinden 5 km serqdedir Hele qedim zamanlardan Deryavar kendi xalca ve xalcaciliq memulatlarina gore cox meshurdur Deryanur xalcalarinin XIX esrden baslayaraq Susa Agdam Berde Cebrayil ve diger seherlerde istehsal olunmasina baxmayaraq onun esas istehsal merkezi Deryavar kendi olaraq qalmaqda idi Bu erazide xalcaciligin bele inkisaf etmesi tesadufi deyildi Bu kend simalda Qarabag ve Mugan kimi cenubda ise Tebriz kimi boyuk xalcaciliq merkezlerine yaxin yerlesirdi Bu da yerli xalcacilara oz musbet tesirini gostermisdir ve burada xalcaciliq ozunun yuksek seviyyesine catmisdir Bedii analiz Deryanur xalcalarinin orta sahesinin kompozisiyasini saquli istiqametde bir birinin ardinca yerlesdirilmis gollerden ibaretdir Formasina gore bu goller Xanliq xalcasi ve Acma yumma xalcasi xalcalarinin golleri ile oxsarliq teskil edir lakin orta sahede yerlesmesine gore ozunemexsusuluga malikdir Gollerin daxili bezeyini simmetrik olaraq yerlesdirilimis sekkiz islimi teskil edir Saquli ve ufuqi istiqametde gollerin dord terefinde yerlesdirilen basliqlar mehz bu xalcalarin ozunemexsusulugudur Sol ve sag terefden orta sahe tund goy rengli fonu olan boyuk meydanla ehatelenmisdir Bu meydan discik formasindadir Onu bezeyen naxislar xalcanin orta sahesinin gollerini bezeyen naxislarla eynidir Qeyd etmek lazimdir ki bu xalcanin hem orta sahesi hem de hasiye zolaqlari bir zamanlar texm XV XVI esrlerde eyrixetli bitki ornamentleri ile bezedilen xalcalardan iqtibas edilmisdir Zaman kecdikce bu eyrixetli ornamentler qiriqxetli naxislarla evez olundu Turkiyede Anatoliyada Usak adi ile istehsal olunan xalcalar bedii ve texnoloji xususiyyetlerine gore Deryavarda ve Susada toxunan Deryanur xalcalarina benzerlik teskil edir Texniki xususiyyetlerEkser hallarda Deryanur xalcalari xali formasinda yeni 180X280 sm den 200X300 sm dek olculerde olur Bezi hallarda uzunsov formada gebeler yanliqlar da istehsal olunur Duyunlerin sixligi her kvadrat desimetrde 35X35 den 42X42 dek duyun yerlesir her kvadrat metrde 16 000 den 176 000 dek duyun Xovun uzunlugu 6 8 mm dir Deryanur xalcalari Azerbaycan xalcalarinin en yuksek kateqoriyasina aiddir Hemcinin baxDeryavarIstinadlarZencan carpet intangible az 2011 08 07 at the Wayback Machine az