Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
| Misir heroqliflərində Duat | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Heroqlif |
| ||||
| Unikodu | Dw3t | ||||
| Transkripsiyası | Duat | ||||
| Mənası | Axirət dünyası | ||||
| və ya |
| ||||
Duat (qibt. Amenthes) Qədim Misir mifologiyasında axirət dünyası. Qədim padşahlıq dövründə Duatın baş tanrısı Anubis sayılırdı, sonrakı dövrlərdə isə onun bir neçə funksiyası tanrı Osirisə keçmişdir.
Dəfn mərasimi
Qədim misirlilər hesab edirdilər ki, insanın ömürü başa çatdıqdan sonra Ba quşu (ruhu) onu tərk etməsi ilə ölüm yetişir. Mumiyalaşdırıldıqdan 70 gündən sonra cəsəd ölməzliyə qovuşmaq üçün emalatxanadan məzara kötürülərək Duata yola salınır. Qədim Misir mifologiyasında məhz 70 gün ərzində İsida, Neftida və Anubis böyük tanrı Osirisin parçalanmış hissələrini taparaq bərpa etmişlər. 70 gün ərzində ölüyə yas tutulur, ağlanılır, qadınlar başlarına kül tökərək ağlaşma qururlar. Cəsəd balzamlanmaq üçün emalatxanaya gətirilir. Burada mumiyalama işi beş nəfər tərəfindən həyata keçirilir. Onların başçısı Anubis maskası geyinir. Balzamçılar əvvəlcə cəsədi Nilin sularında yuyaraq onu paklaşdırırlar. Paklaşdırılmış cəsəd sax adlanır. Balzamçılar parasxit cəsədi yardıqdan sonra onu qovurlar və daxili orqanları bədəndə xaric edərək kanoplara yığırlar. 70 gün ərzində cəsədi balzamlayaraq, bintlə sarıyaraq mumiyanı hazırlamış olurlar. Mərhumun əqrabası bütün bu ritualların düzgün aparılmasına nəzarət edərək prosesi başdan ayağa kimi izləyirlər. Nəhayət cəsəd məzara qoyulduqdan sonra onun içəri tərəfində onu duata yola salan tanrıların adı yazılır. Üst tərəfində isə Osirisə xitabən dualar yazılmış olur. "Ey mərhəmətli tanrı! Bu adama öz dərgahında yüz çörək, yüz öküz və yüz bardaq pivə ver!"
Zənginlərin tabutu və məzarı daha təm təraqlı işlənilirdi və onlar üçün bütün dini ayinlər icra edilirdi. Qədim misirlilər bütün ömürləri boyu bu günə hazırlaşırmışlar. Xüsusən zənginlər özləri üçün təmtəraqlı mastaba tikdirir, onu xüsusi relyeflərlə bəzədirdilər. İçərisində sarkofaqı qoruyacaq Ba ruhu və tanrıların içərisində qərar tutmaları üçün heykəllər qoydudurdular. Duatda istifadə etmək üçün paltar, silah, taxt, müqəddəs surələr yazılmış papiruslar, bəzək əşyaları hazırlatdırırdılar. Mərhumun cənazəsi taxta tabutda mastabaya gətirilərək burada sonuncu ayin: "ağızın açılması" icra edilərdi. Bu ayin məşhur hadisəni simvolizə edirdi. Belə ki, Horus atası Osirisin mumiyasına yaxınlaşaraq ona dirilməsi üçün şəfalı gözünü uddurmuşdur. Horus — qartal maskalı kahin mumiyanın dodaqlarına qoyun başcıqlı çubuğunu toxundurarmış. Bu başcıqda Ba quşu ya ruhu olduğu güman edilərək məqsəd onun cəsədə dönüşünü və Duat dünyasına qovuşmasını təmin etmək idi. Cəsədin daxili orqanları saxlanılan kanoplar müxtəlif, əsasən Horusun oğlanlarınin fiqurları formasında hazırlanaraq Duamutef, Kebexsenuf, İmset, Xapi adlandırılırdı. Kanoplardan İmseti məzarın cənub divarına, şimal divarına Xapi, şərq divarına Duamutefa və qərb divarına Kebexsanuf qoyulurdu. Mərasim bitdikdən sonra mastabanın girişi möhürlənir və tamamilə daşlarla və qaya parçaları ilə örtülərək "qəbir oğrularından, göreşənlərdən" gizlədilirdi. Kasıbların meyidi taxta tabutlarda zəngin maztabadan bir qədər aralıda qazılmış quyuya qoyulur ki, Ka ruhu zənginə gətirilən qurban və iyanələr hesabına bəslənilə bilsin.
Banın dönüşü
Ba qanad çalaraq məzara qərb divarından daxil olaraq onu Ka əksi qarşılamış olur. Onların bu səsinə mərhumun sarkofaqına tanrılar toplaşaraq sehrli sözlər oxuyaraq onu dirildərmişlər. Nəhayət qədim misirlilərin ömürləri boyu gözlədikləri "irəliyə atdım" hadisəsi baş verərək axirət dünyasına daxil olurlar.
Misirlilərin "beş" ruhu
-
![image]()
Ka ruhu -
![image]()
Ba ruhu -
![image]()
Ax ruhu -
![image]()
Şuit ruhu
Ka ruhu
Ka — insanın cüt tayı hesab olunur. İnsan və onun Kası iki əl ya qol qədər oxşardırlar.
Buna görə də Ka heroqlif yazılarda iki göyə qaldırılmış qol ya əl:
|
Məbəd divarları, məzar sərdabə və türbələri üzərindəki relyeflərdə, papirus larda Ka ya insanın özü kimi ya da onun qara kölgəsi, qaraltısı şəklində təsvir edilmişdir.
Qədim misirdə insan öldükdən sonra onun oxşarı Ka onun məzarında məskunlaşdığından onun şərəfinə bura qurbanlar, iyanələr gətirilirdi. Eyni zamanda da Ka insanın ahxirət həyatı ilə görüşməmək üçün göylərdə, səmalarda yaşayırmış.
Ba ruhu
Qədim Misirdə
|
Qədim Misirdə bəzən mərhumun mumiyalanmış cəsədinin Ba ruhu ilə govuşmasına mane olmaq məqsədilə qəsdən "goreşənlər" tərəfindən zədələnməsi , məhv edilməsi hallarına da rast gəlinirdi. Bu məqsədlə Ta-Kemet sakinləri mumiya məhv edildikdə və oğurlandıqda məzarda möhkəm materiallardan ona uyğun maket və heykəllər qoyulurdu ki, geri dönmüş Ba ruhu bəd\ənsiz qalmasın. Ba ruhunun dönəcəyi mənzili səhv salmamaq üçün heykəl və maketin xüsusən də üz görnüşünün dəqiq oxşarlığı və altında ya üzərində adının yazılması vacib sayılırdı. Mumiyalara zərər vuran hər bir "goreşən" ən ağır cəzaya layiq görülərək, şirlərə və timsahlara atılırdılar ki, öldükdən sonra duatdakı əbədiyyətə qovuşa bilməsinlər.
Cəsəd
Qədim misirlilərə görə cəsəd ruh deyildir amma Nil sularında yuyulduqdan sonra müqəddəs sayılaraq onu Sax
|
Ren, Ax və Şuit
Qədim Misirdə uşaq doğularkən atası və anası dərhal ona ad - Ren
|
Bundan başqa insan bədəninin daha iki ruhu mıvcuddur: Ax
|
İstinadlar
- "Duat". 2022-04-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-03-30.
Mənbə
- Мифы и легенды народов мира, Древний Египет, И. В. Рак, Месопотамия А.И. Немировский, Л. С. Ильинский, Москва 2007 (rus.)
Xarici keçidlər
- Duat
- Egypt Legends — Apophis in the Duat 2006-05-07 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
 | Qədim Misir ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Misir heroqliflerinde DuatHeroqlifUnikodu Dw3tTranskripsiyasi DuatMenasi Axiret dunyasive yabaxredakte Duat qibt Amenthes Qedim Misir mifologiyasinda axiret dunyasi Qedim padsahliq dovrunde Duatin bas tanrisi Anubis sayilirdi sonraki dovrlerde ise onun bir nece funksiyasi tanri Osirise kecmisdir Defn merasimiQedim misirliler hesab edirdiler ki insanin omuru basa catdiqdan sonra Ba qusu ruhu onu terk etmesi ile olum yetisir Mumiyalasdirildiqdan 70 gunden sonra cesed olmezliye qovusmaq ucun emalatxanadan mezara koturulerek Duata yola salinir Qedim Misir mifologiyasinda mehz 70 gun erzinde Isida Neftida ve Anubis boyuk tanri Osirisin parcalanmis hisselerini taparaq berpa etmisler 70 gun erzinde oluye yas tutulur aglanilir qadinlar baslarina kul tokerek aglasma qururlar Cesed balzamlanmaq ucun emalatxanaya getirilir Burada mumiyalama isi bes nefer terefinden heyata kecirilir Onlarin bascisi Anubis maskasi geyinir Balzamcilar evvelce cesedi Nilin sularinda yuyaraq onu paklasdirirlar Paklasdirilmis cesed sax adlanir Balzamcilar parasxit cesedi yardiqdan sonra onu qovurlar ve daxili orqanlari bedende xaric ederek kanoplara yigirlar 70 gun erzinde cesedi balzamlayaraq bintle sariyaraq mumiyani hazirlamis olurlar Merhumun eqrabasi butun bu rituallarin duzgun aparilmasina nezaret ederek prosesi basdan ayaga kimi izleyirler Nehayet cesed mezara qoyulduqdan sonra onun iceri terefinde onu duata yola salan tanrilarin adi yazilir Ust terefinde ise Osirise xitaben dualar yazilmis olur Ey merhemetli tanri Bu adama oz dergahinda yuz corek yuz okuz ve yuz bardaq pive ver Zenginlerin tabutu ve mezari daha tem teraqli islenilirdi ve onlar ucun butun dini ayinler icra edilirdi Qedim misirliler butun omurleri boyu bu gune hazirlasirmislar Xususen zenginler ozleri ucun temteraqli mastaba tikdirir onu xususi relyeflerle bezedirdiler Icerisinde sarkofaqi qoruyacaq Ba ruhu ve tanrilarin icerisinde qerar tutmalari ucun heykeller qoydudurdular Duatda istifade etmek ucun paltar silah taxt muqeddes sureler yazilmis papiruslar bezek esyalari hazirlatdirirdilar Merhumun cenazesi taxta tabutda mastabaya getirilerek burada sonuncu ayin agizin acilmasi icra edilerdi Bu ayin meshur hadiseni simvolize edirdi Bele ki Horus atasi Osirisin mumiyasina yaxinlasaraq ona dirilmesi ucun sefali gozunu uddurmusdur Horus qartal maskali kahin mumiyanin dodaqlarina qoyun basciqli cubugunu toxundurarmis Bu basciqda Ba qusu ya ruhu oldugu guman edilerek meqsed onun cesede donusunu ve Duat dunyasina qovusmasini temin etmek idi Cesedin daxili orqanlari saxlanilan kanoplar muxtelif esasen Horusun oglanlarinin fiqurlari formasinda hazirlanaraq Duamutef Kebexsenuf Imset Xapi adlandirilirdi Kanoplardan Imseti mezarin cenub divarina simal divarina Xapi serq divarina Duamutefa ve qerb divarina Kebexsanuf qoyulurdu Merasim bitdikden sonra mastabanin girisi mohurlenir ve tamamile daslarla ve qaya parcalari ile ortulerek qebir ogrularindan goresenlerden gizledilirdi Kasiblarin meyidi taxta tabutlarda zengin maztabadan bir qeder aralida qazilmis quyuya qoyulur ki Ka ruhu zengine getirilen qurban ve iyaneler hesabina beslenile bilsin Banin donusuBa qanad calaraq mezara qerb divarindan daxil olaraq onu Ka eksi qarsilamis olur Onlarin bu sesine merhumun sarkofaqina tanrilar toplasaraq sehrli sozler oxuyaraq onu dirildermisler Nehayet qedim misirlilerin omurleri boyu gozledikleri ireliye atdim hadisesi bas vererek axiret dunyasina daxil olurlar Misirlilerin bes ruhuDuat Ka ruhu Ba ruhu Ax ruhu Suit ruhu Ka ruhu Ka insanin cut tayi hesab olunur Insan ve onun Kasi iki el ya qol qeder oxsardirlar Buna gore de Ka heroqlif yazilarda iki goye qaldirilmis qol ya el ile tesvir edilir Mebed divarlari mezar serdabe ve turbeleri uzerindeki relyeflerde papirus larda Ka ya insanin ozu kimi ya da onun qara kolgesi qaraltisi seklinde tesvir edilmisdir Qedim misirde insan oldukden sonra onun oxsari Ka onun mezarinda meskunlasdigindan onun serefine bura qurbanlar iyaneler getirilirdi Eyni zamanda da Ka insanin ahxiret heyati ile gorusmemek ucun goylerde semalarda yasayirmis Ba ruhu Qedim MisirdeBa ruhu insanin heyat gucunu quvvesini terennum edir ve esasen insan basli qartal cildinde tesvir edilir Ba insan bedenini terk ederken olum yetismis olur Sonradan Ba ruhu mumiyalanmis cesede qayitmaqla onu dirilderek Duatda ebediyyete qovusdurmus olur Mehz cesedin balzamlanmasi ve mumiyalanmasi Ba ruhunun donmesine qeder onu qoruyub saxlamaq meqsedi gudurmus Qedim Misirde bezen merhumun mumiyalanmis cesedinin Ba ruhu ile govusmasina mane olmaq meqsedile qesden goresenler terefinden zedelenmesi mehv edilmesi hallarina da rast gelinirdi Bu meqsedle Ta Kemet sakinleri mumiya mehv edildikde ve ogurlandiqda mezarda mohkem materiallardan ona uygun maket ve heykeller qoyulurdu ki geri donmus Ba ruhu bed ensiz qalmasin Ba ruhunun doneceyi menzili sehv salmamaq ucun heykel ve maketin xususen de uz gornusunun deqiq oxsarligi ve altinda ya uzerinde adinin yazilmasi vacib sayilirdi Mumiyalara zerer vuran her bir goresen en agir cezaya layiq gorulerek sirlere ve timsahlara atilirdilar ki oldukden sonra duatdaki ebediyyete qovusa bilmesinler Cesed Qedim misirlilere gore cesed ruh deyildir amma Nil sularinda yuyulduqdan sonra muqeddes sayilaraq onu Saxadlandirirlar Cesed Saxa ziyan vuran her kes hetta parasxit mumuyalamaq ucun cesedi yaran sexs de cinayetkar sayilirdi Buna gore de mumiyalamaq ucun cesedi yarmagi parasxide hevale edirdiler Buna baxmayaraq parasxidler gunah sahibi sayilirdilar Parasxit bunu bilirdi ve ona gore de ele kecib cezalanmaqdan ehtiyat ederek mumiyalamaq ucun cesedi yardiqdan sonra derhal qacib yox olarmis Merhumun eqraebasi onu qovaraq dasa basar ve ele kecire bilmedikde ise arxasinca qargislaq yagdiraraq tanrilardan onu cezalandirmasini istermisler Ren Ax ve Suit Qedim Misirde usaq dogularken atasi ve anasi derhal ona ad Ren qoyarmislar Ad sadece ses ve soz yiginagi olmayib bedenin ruhu sayilirmis Ren Ramzes Ranin Xnumxotep qoc basli mehsuldarliq tanrisi Xnumun Hor tanri Horusun serefine verilmis addir Insan hasi tanrinin serefine adlandirilardisa hemin tanri da onun muhafizecisi hesab olunarmis Beden ucun ad vacib hesab edilermis Bele ki insan oldukden sonra onun adi yad edildikce o yasayir demeli onun Kasi ebedi dunyada meskunlasmis olur Merhumun adi yad edilmirse ya unudulmussa onun mumiyasina tecavuz eden kes cezalandirilmirdi Lakin merhumun adi hec olmasa bir nefer terefinden bele yad edilirse onun mumiyasina tecavuz eden kes edama mehkum edilirdi Ren adi bilmekle insana bedbexlik getirmek mumkun hesab edilirdi Bunun ucun Ren adi papirus uzerine yazilaraq yandirilarmis Bundan basqa insan bedeninin daha iki ruhu mivcuddur Ax parlaqliq Suit kolge Bu iki ruh haqqinda mulahizeler hele tam tedqiq edilmemisdir Istinadlar Duat 2022 04 23 tarixinde Istifade tarixi 2011 03 30 MenbeMify i legendy narodov mira Drevnij Egipet I V Rak Mesopotamiya A I Nemirovskij L S Ilinskij Moskva 2007 ISBN 978 5 486 01299 0 rus Xarici kecidlerDuat Egypt Legends Apophis in the Duat 2006 05 07 at the Wayback MachineHemcinin baxOluler kitabi Amduat Osiris Horus Isida Qedim Misir ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin