Dmitri Nikolay oğlu Karaçoban (27.03.1933, indiki Moldova Respublikası Qaqauz Yeri MV Komrat rayonunun Beşalma kəndi-08.10.1986, Beşalma) — Qaqauzşairi.
Həyatı
Qaqauz ədəbiyyatşünasları onu ilk peşəkar ədib kimi tanıtsalar da, yaradıcılığı çoxsahəlidir. Ömrünü xalqının mədəniyyətinin inkişafına həsr edən şair qaqauz xalqı üçün ilk bədii və sənədli filmlər çəkmişdir. Kənddə, köhnə dəyirmanda yaratdığı tarix-etnoqrafiya, diyarşünaslıq muzeyi YUNESKO tərəfindən qorunur. 1988-ci ildən sonra Dmitri Karaçoban adına Beşalma Qaqauz Tarix və Etnoqrafiya Muzeyi adlandırılmışdır . Şairin ilk şeirləri 1957-ci ildə “Moldaviya Sotsialiste” qəzetinin həftəlik əlavəsində çap olunmuşdur . Bədii cəhətdən o qədər də yüksək dəyəri olmayan bu şeirlər təbiət təsvirlərinin tərənnümü ilə seçilir. Qaqauz yazıçıları arasında M.Qorki adına Moskva Ədəbiyyat İnstitutunda ilk təhsil alan və ilk kitab çap etdirən Dmitri Karaçobandır . Qaqauz folklorunu dərindən bilən və ona ürəkdən bağlı olan şair yaradıcılığında ondan həmişə məharətlə istifadə etmişdir. “Ça-heys”, “Lak-tık”, “Yortu oyunu” şeirlərində folklorun təsiri açıq duyulmaqdadır. Arabaçıya həsr etdiyi şeirdə sadə əmək adamının timsalında xalqının çətin günlər yaşadığı zamanda belə nikbinliyini itirmədiyini göstərmişdir. Maddi və mənəvi sıxıntı içərisində olan Arabaçı öküzlərini səsləyəndə bütün ağrılarını unudaraq “ça-heys” deyə musiqili bir səslə əzizləməsi heyvanların iş qabiliyyətini artırır, onlara sanki yeni güc verir:
Salkımın ardından Sabaa şılêêr, Ça-heys, Ça-heys. Bir erken taliga Din tıngırdêêr, Ça-heys,Ça-heys. Gücülä seçilär İleridä yol, Ça-heys, Ça-heys. Ön diptä oturêr Bobaylan ool.... Ça-heys, Ça-heys. Zenginin boodayı Daa pek yırak, Ça-heys, Ça-heys. Biz dä ool bobaylan- İki çırak Ça-heys, Ça-heys.
Araşdırıcı Tudora Arnaut Dmitri Karaçobanın yaradıcılığından söz açarkən yazır: “Gagauz halkına “Bän isterim ki, benim kiyatlarım (kitaplarım) insannara taa islää, pak candan, cömert olmaa yardım etsinnär” sözleri ile hitap eden şair kendi arzusuna erişmiştir, çünki onun işlediği aşk, tabiyat, sosyal hayat, yüksek felsefe, tarih, halk bilimi, yüksek edebiyat, romantizm vb. gibi konular sadeliği ve derinliği ile halkın tüm kitlelerine büyük bir özentiyle ve profesyönelizmle duyurulmuştur. Herbir insan onun şiirlerinde kendinden bir parça bulmaktadır. Oğluna duygularını mektupla ulaştırmaya çalışan validenin:
Oolum, oolum, yalnız uşaam, Yazayım bir kiyat, kalayım aşaa Olsa sendä, evlad, bir can Beni kolay sän annaycan. Zoor il oldu, sıra geldi, Da bukamı sana böldüm Korku çektim senin üçün, Korkulardan acıyer içim...
sözlerini bir anlayış beklentisi taşırken anne-babaya hatır gütmek, onlara saygı göstermek yine onların evlatlarına karşı yaptıkları adımlarla “Geldim yoldan” şiirinde dile getirilmektedir.
Geldim yoldan digin bän, Yufka hem diil zengin dä Da tä küüyä girdiynän, Selämımı vərdiynän Küüdä insan bakardı, Herkez bişey sorardı Dostum sordu: “Hep dostmusun?” Ahmak sordu: “Hep prostmusun?” Sıkı: “Borcu vərecän mi?” Sarfoş: “İkram edecän mi?” Kardaş: “Kazanç hiç var mı? Bana da pay olar mı?” Karım sordu: “Geldin mi?” Bobam sordu: “Dindin mi?” Anam sordu: “İdin mi?”
D.Karaçobanın “İlk laf” (İlk söz, 1963), “Yanıklılık” (Arzu, 1968), “Baylmak” (İlham, 1969), “Persenqeler” (Variatsuyalar, 1970), “Zelennoye plamya” (Yaşıl alov, 1970), “Stixlar” (1984), “Azbuka otkrıtiy” (1989) şeir kitabları, “Alçak saçak altında” (Alçaq dam altında, 1966) hekayələr kitabı çap olunmuşdur (Qaqauz folkloru, 1996:3). Onun şirin hekayələri və kinossenariləri qaqauz ədəbiyyatının inkişafına öz təsirini göstərmişdir. Daim ana dilinin təmizliyi uğrunda mübarizə aparan ədib naturaçılığa meylli olmuşdur. Hekayə yazarkən günlərlə kəndliləri danışdırar, onların söhbətlərini dəftərində qeyd edər, sonra da bu söhbətləri bədiiləşdirərək hekayəyə çevirərmiş. Buna görə də əsərlərində ümumiləşdirmələr, psixoloji dərinlik əvəzinə insanların gündəlik yaşam tərzi üstünlük təşkil edir. Ömrünü mübarizələrdə, qovğalarda keçirən şairin vaxtsız ölümü xalq arasında müxtəlif söz-söhbətin yaranmasına səbəb olmuşdur. Özünü qatarın altına ataraq intihar etməsi haqqında rəsmi dairələrin verdiyi bilgiyə bu gün də inanmayanlar var.
İstinadlar
Verbitski S., 1980: 96.
Çebotar, 1993
Karaçoban D., 1963
Arnaut T., 2005: 33-34
September 18, 2021
dmitri, karaçoban, dmitri, nikolay, oğlu, karaçoban, 1933, indiki, dova, respublikası, qaqauz, yeri, komrat, rayonunun, şalma, kəndi, 1986, beşalma, qaqauz, şairi, həyatı, redaktəqaqauz, ədəbiyyatşünasları, peşəkar, ədib, kimi, tanıtsalar, yaradıcılığı, çoxsa,. Dmitri Nikolay oglu Karacoban 27 03 1933 indiki Mol dova Respublikasi Qaqauz Yeri MV Komrat rayonunun Be salma kendi 08 10 1986 Besalma Qaqauz sairi Heyati RedakteQaqauz edebiyyatsunaslari onu ilk pesekar edib kimi tanitsalar da yaradiciligi coxsa helidir Omrunu xalqinin medeniyyetinin inkisafina hesr eden sair qaqauz xalqi ucun ilk bedii ve senedli filmler cekmisdir Kendde kohne deyirmanda yaratdigi tarix etnoqrafiya diyar su nasliq muzeyi YUNESKO terefinden qorunur 1988 ci ilden sonra Dmitri Karacoban adina Besalma Qaqauz Tarix ve Et noqrafiya Muzeyi adlandirilmisdir 1 Sairin ilk seirleri 1957 ci ilde Moldaviya Sotsialiste qe zetinin heftelik elavesinde cap olunmusdur 2 Bedii cehetden o qeder de yuksek deyeri olmayan bu seirler tebiet tesvirlerinin terennumu ile secilir Qaqauz yazicilari arasinda M Qorki adina Moskva Edebiyyat Institutunda ilk tehsil alan ve ilk kitab cap etdiren Dmitri Karacobandir 3 Qaqauz folklorunu derinden bilen ve ona urekden bagli olan sair yaradiciliginda ondan hemise meharetle istifade etmisdir Ca heys Lak tik Yortu oyunu seirlerinde folklorun te siri aciq duyulmaqdadir Arabaciya hesr etdiyi seirde sade emek adaminin timsalinda xalqinin cetin gunler yasadigi zamanda bele nikbinliyini itirmediyini gostermisdir Maddi ve menevi sixinti icerisinde olan Arabaci okuzlerini sesleyende bu tun ag rilarini unudaraq ca heys deye musiqili bir sesle ezizlemesi heyvanlarin is qabiliyyetini artirir onlara sanki yeni guc verir Salkimin ardindan Sabaa sileer Ca heys Ca heys Bir erken taliga Din tingirdeer Ca heys Ca heys Gucula secilar Ilerida yol Ca heys Ca heys On dipta oturer Bobaylan ool Ca heys Ca heys Zenginin boodayi Daa pek yirak Ca heys Ca heys Biz da ool bobaylan Iki cirak Ca heys Ca heys Arasdirici Tudora Arnaut Dmitri Karacobanin yaradiciligin dan soz acarken yazir Gagauz halkina Ban isterim ki benim kiyatlarim kitaplarim insannara taa islaa pak candan comert olmaa yardim etsinnar sozleri ile hitap eden sair kendi ar zu suna erismistir cunki onun isledigi ask tabiyat sosyal hayat yuksek felsefe tarih halk bilimi yuksek edebiyat romantizm vb gibi konular sadeligi ve derinligi ile halkin tum kitlelerine buyuk bir ozentiyle ve profesyonelizmle duyurulmustur Herbir insan onun siirlerinde kendinden bir parca bulmak tadir Ogluna duygularini mektupla ulastirmaya calisan valide nin Oolum oolum yalniz usaam Yazayim bir kiyat kalayim asaa Olsa senda evlad bir can Beni kolay san annaycan Zoor il oldu sira geldi Da bukami sana boldum Korku cektim senin ucun Korkulardan aciyer icim sozlerini bir anlayis beklentisi tasirken anne babaya hatir gut mek onlara saygi gostermek yine onlarin evlatlarina karsi yap tiklari adimlarla Geldim yoldan siirinde dile getirilmektedir Geldim yoldan digin ban Yufka hem diil zengin da Da ta kuuya girdiynan Selamimi verdiynan Kuuda insan bakardi Herkez bisey sorardi Dostum sordu Hep dostmusun Ahmak sordu Hep prostmusun Siki Borcu verecan mi Sarfos Ikram edecan mi Kardas Kazanc hic var mi Bana da pay olar mi Karim sordu Geldin mi Bobam sordu Dindin mi Anam sordu Idin mi 4 D Karacobanin Ilk laf Ilk soz 1963 Yaniklilik Arzu 1968 Baylmak Ilham 1969 Persenqeler Variatsuyalar 1970 Zelennoye plamya Yasil alov 1970 Stixlar 1984 Azbuka otkritiy 1989 seir kitablari Alcak sacak al tinda Alcaq dam altinda 1966 hekayeler kitabi cap olun musdur Qaqauz folkloru 1996 3 Onun sirin hekayeleri ve kinossenarileri qaqauz edebiyyatinin inkisafina oz tesirini gos termisdir Daim ana dilinin temizliyi ugrunda mubarize aparan edib naturaciliga meylli olmusdur Hekaye yazarken gunlerle kend lileri danisdirar onlarin sohbetlerini defterinde qeyd eder son ra da bu sohbetleri bediilesdirerek hekayeye cevirermis Buna gore de eserlerinde umumilesdirmeler psixoloji derinlik eve zine insanlarin gundelik yasam terzi ustunluk teskil edir Omrunu mubarizelerde qovgalarda keciren sairin vaxtsiz olumu xalq arasinda muxtelif soz sohbetin yaranmasina sebeb olmusdur Ozunu qatarin altina ataraq intihar etmesi haqqinda resmi dairelerin verdiyi bilgiye bu gun de inanmayanlar var Istinadlar Redakte Verbitski S 1980 96 Cebotar 1993 Ka ra coban D 1963 Arnaut T 2005 33 34Menbe https az wikipedia org w index php title Dmitri Karacoban amp oldid 5092207, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
