| Divlər | |
|---|---|
| |
| Rəssam | Rasim Babayev |
| Texnikası | yağlı boya ilə kətan, qarışıq texnika |
| Saxlanıldığı yer | Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi Bakı Müasir İncəsənət Muzeyi |
Divlər — Azərbaycan rəssamı Rasim Babayev tərəfindən 1970–2000-ci illərdə yaradılmış əsərlər seriyası. Seriyanın əsas xüsusiyyəti Azərbaycan mifologiyasından olan div personajının alleqorik qüvvə kimi müxtəlif mövzulara həsr edilmiş tabloların qəhrəmanı kimi istifadə edilməsidir. Seriyanın ilk əsəri olan "Ekstremistlər marşı" tablosu 1970-ci illərdə ərsəyə gətirilib. Seriyaya "Adəm-Həvva və divlər", "Div və qadın", "Div və kalliqrafiya", "Div yuxusu", "Hirsli div", "Piyalə ilə div", "Oynayan div", "Cəhənnəmdə div", "Qəlyan çəkən div", "Təəccüblənmiş div", "Fikirli div" və sair əsərlər daxildir.
Tarixi və analizi
| ]
Rəssamın dünyagörüşünün formalaşmasında və yaradıcılıq dünyasının püxtələşməsində təbii ki, Azərbaycan folklorunun — nağıl və dastanların, onların dərin fəlsəfi mahiyyətinin, milli-mənəvi dəyərlərin və milli etnoqrafik xüsusiyyətlərimizin böyük təsiri olub. Onun yaradıcılığında iki qüvvənin — xeyirlə şərin, işıqla zülmətin mübarizəsi təsvir olunub.
70-ci illərdən etibarən xeyir və şər anlamları rəssamın əsas mənəvi meyarına çevrilərək öz bədii təcəssümünü onun yaradıcılığında tapır. Erkən mərhələdə bu obrazlar əksər halda Sovet sisteminin, sovet ideologiyasının kabusları mənasında rəssamın əsərlərinə yol açırlar. Bu dövrü xatırlayan rəssamın deyir: "Mənim divlərim həmin dövrdə Sovet totalitar sisteminin qorxunc və dəhşətli obrazlarını simvolizə edirdi."
Seriyanın ilk əsəri olan"Ekstremistlər marşı" tablosunda "Xeyir və şər" kontekstindən bəhrələnən və əsərin əsas personajlarını təşkil edən ekstermist obrazları stilizə edilərək, insan qiyafəsindən çıxmış və zombi halına düşərək sıra ilə addımlayan qara və şər qüvvələri təmsil edirlər. Burada ilk dəfə olaraq, rəssam öz etik şkalasından çıxış edərək, şər qüvvəsinin təmsilçilərini insanlıqdan kənar olan nəhəng mutantlar obrazında canlandırır. Qəhvəyi, qara, çirkli rənglərlə təsvir olunmuş qorxunc məxluqlar tamaşaçıda ikrah və inkar hissi oyadırlar.
Rasim Babayevin "Pablo Nerudanın xatirəsinə" (1975) əsərində artiq biz ilk dəfə real və konkret məzmuna nisbətdə — tamamilə şərti formaya malik bədii obrazlarla qarşılaşırıq. İlk dəfə olaraq rəssam real həyat hadisəsini "Xeyir və Şər" mübarəzəsi müstəvisinə keçirərək, div obrazlarında istifadə etməyə başlayır. Real tarixi hadisə fantasmaqorik obrazlar vasitəsil ə ifadə olunmağa başlayır.
Rasim Babayevlə yaxın ünsiyyətdə olmuş və rəssamın yaradıcılığına bir sıra məqalələr və kitab həsr etmiş sənətşünas Gülrəna Mirzə Qacar fikirləşir ki, qorxunc divlər rəssamın özünün qorxuların arxetipidir. Tədqiqatçı qeyd edir ki, "Mifoloji obrazlar rəssamları, şairləri, musiqiçiləri qədim dövrlərdən ekzestensional suallara cavab axtaran hər kəsi narahat edir. Labirintin arxetipik motivləri, Ariadna sapı, qəhrəman Tesey və Minotavr obrazları böyük şəxsiyyətləri, o cümlədən Rasim Babayevi ruhlandırırdı. Pikassonu çox narahat edən və onun "Minotavromaxiya" silsiləsində ifadə olunan Minotavr obrazı Rasim Babayev tablolarında İran, Türk, Hind mifologiyasından alınmış daha qədim Div obrazına, bərq vuran Lüsifer timsalına, şər niyyətin, Əhriman arxetipinə transformasiya olunur."
Rasim Babayev yaradıcılığında ardıcıl olaraq və ömrünün sonunadək yeni-yeni yaranan div obrazlarını Azərbaycan folkloru ilə bağlayan T. İbrahimov qeyd edir ki, çoxsaylı div obrazlarının real insanlar kimi ağlaması, gülməsi, küsməsi, qorxması, sevməsi, şəhər mühitində olması, axirət aləmdə olması və s. kimi etik imperativlərin səbəbi real həyat təəsuratların rəssamın daxili aləmində etik qiymətləndirməyə məruz qalmaları nəticəsində yaranmışlar.
Rəssamın çoxsaylı divləri rəssamın emosional halını, əhval-ruhiyyəsini, bu anda həyatın konkret hadisəsinə olan münasibətini əks etdirirlər. Təsadüfi deyil ki, onun divləri Cənnətə, Cəhənnəmə düşürlər, ağlayırlar, gülürlər, heyfslənir və hirslənirlər. Divlər müxtəlif mənəvi və psixi halları əks etdirməklə, ətraf alə mdə olanalara münasibətlə bərabər, rəssamın özünün də daxildə gedən dialoqunu əks etdirirlər. Bəzi hallarda bu obrazlar divi deyil, əjdahanı xatırladan məxluqlardı. Onlar çoxbaşlı, çox-əlli, çoxayaqlı ola bilirlər. Bütün bu kənardan fantastik görünən obrazlar rəssam üçün kifayət qədər real və cismanidirlər. Onlar real müasir həyatın gözə-görünməz, lakin əməllərdə özlərini büruzə verən mənfi istəkləri, hərisliyi, nəfsi, paxıllığı, acgözlüyü və d. mənfi mənəvi və etik keyfiyyətləri ifadə edirlər.
H. Süleymanovanın fikrincə, Rasim Babayevin əsərlərində "…div obrazç inkişaf edərək çoxəlli, çoxbaşlı, çoxayaqlı personaja çevrilir. Azərbaycan nağıllarında "şeytanlar" kimi tanınan "Divlər" rəssam üçün sadəcə xəyali obrazlar deyil. Sosialist realizmi əks etdirməyən hər hansı bir bədii ifadənin qadağan olunmasına baxmayaraq rəssam onları Primitivizm adı altında kətanlarında təsvir edərək siyasi təqibdən canını qurtara bilirdi. "Adəm-Həvva və divlər", "Div və qadın", "Div və kalliqrafiya", "Div yuxusu", "Hirsli div", "Piyalə ilə div", "Oynayan div", "Cəhənnəmdə div", "Qəlyan çəkən div", "Təəccüblənmiş div", "Fikirli div" əsərlərindəki obrazlar, bu qarışıq, bir o qədər qrotesk fiqurlar Rasim Babayevin real həyatda yaşadığı və qarşılaşdığı insanları simvolizə edirdi.
Divlər seriyasından olan məşhur əsərlər
| ]Ekstremistlər marşı
| ]1970-ci illərdə ərsəyə gətirilmiş "Ekstremistlər marşı" tablosunda sonradan rəssamın dəsti-xəttinin və obrazlarının göstəricisi olan div motivinə ilk dəfə rast gəlinir. T. İbrahimov qeyd edir ki, rəssamın xeyir və şər kontekstindən bəhrələnərək yaratdığı və əsərin əsas personajlarını təşkil edən divlər, burada stilizə edilmiş ekstermist obrazları insan qiyafəsindən çıxmış və zombi halına düşərək sıra ilə addımlayan qara və şər qüvvələri təmsil edirlər. Bu əsərdə ilk dəfə olaraq, rəssam öz etik şkalasından çıxış edərək, şər qüvvəsinin təmsilçilərini insanlıqdan kənar olan nəhəng divlər kimi canlandırır. Qəhvəyi, qara, çirkli rənglərlə təsvir olunmuş qorxunc məxluqlar tamaşaçıda ikrah və inkar hissi oyadırlar.
Pablo Nerudanın xatirəsinə
| ]
1975-ci ildə tamamlanmış bu əsərdə izləyici ilk dəfə, real və konkret məzmuna nisbətdə — tamamilə şərti formaya malik bədii obrazlarla qarşılaşır. İlk dəfə olaraq rəssam, real həyat hadisəsini xeyir və şər mübarəzəsi müstəvisinə keçirərək, div obrazlarında istifadə etməyə başlayır. Əsərdə real tarixi hadisə fantasmaqorik obrazlar vasitəsil ə ifadə olunur.
1970-ci illərdə Çilidə baş vermiş hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyətə hərbi faşist rejimi gəlir. Ölkədə demokratiya, azadlıq, mədəni və insani dəyərlər qadağa olunur, minlərlə insan edam edilir. Belə edam olunmuşlar sırasında bir çox proqressiv şair, yazıçı, rəssam, musiqiçi də edam olunur. Edam edilənlərdən biri də məşhur şair Pablo Neruda olmuşdur.
Rəssam Pablo Nerudanı Qədim Yunan əsatirlərində ilham pərisi obrazını ifadə edən qanadlı at — Peqas şəkilində təsvir edir. Qara, nəhəng, qorxunc və iyrənc divlərin əhatəsində olan və artıq ölümə məhkum olunmuş Peqas azadlığı, insanpərvərliyi, mədəni ruhu yaradıcı ilhamı ifadə edir. Peqası tutub məhv edən qorxunc divlər faşizmi, zorakılığı, ölümü, vəhşiliyi və insanlığa nifrət hissinin təmsil edirlər.
İstinadlar
| ]- İbrahimov, Telman. "Rasim Babayev yaradıcılığı "Xeyir və Şər" etik kateqoriyaların bədii təcəssümü kimi". 20 avqust 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 avqust 2024.
- "Qrotesk gerçəklik Rasim Babayevin yaradıcılığında". azgallery.az (az.). AZƏRBAYCAN DÖVLƏT RƏSM QALEREYASI. 20 avqust 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 avqust 2024.
- Babayev, Rasim. The World of Divs and Angels (Summer. 1999). Azerbaijan International.
- Patterson, Jean. "Challenging the Monsters". www.azer.com. 20 avqust 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 avqust 2024.
- Qacar, G. Rasim Babayev. Bakı: "Şərq-Qərb" Nəşriyyat Evi. 2013. səh. 35.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya DivlerRessam Rasim BabayevTexnikasi yagli boya ile ketan qarisiq texnikaSaxlanildigi yer Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Muasir Incesenet Muzeyi Divler Azerbaycan ressami Rasim Babayev terefinden 1970 2000 ci illerde yaradilmis eserler seriyasi Seriyanin esas xususiyyeti Azerbaycan mifologiyasindan olan div personajinin alleqorik quvve kimi muxtelif movzulara hesr edilmis tablolarin qehremani kimi istifade edilmesidir Seriyanin ilk eseri olan Ekstremistler marsi tablosu 1970 ci illerde erseye getirilib Seriyaya Adem Hevva ve divler Div ve qadin Div ve kalliqrafiya Div yuxusu Hirsli div Piyale ile div Oynayan div Cehennemde div Qelyan ceken div Teeccublenmis div Fikirli div ve sair eserler daxildir Tarixi ve analizi span Divler yasayan seher eseri ressamin Divler seriyasindan olan en son eserlerden biri olmaqla yanasi hem de omrunun sonuna yaxin bitirdiyi son eserlerden biridir Hazirda eser Baki Muasir Incesenet Muzeyinin kolleksiyasinda saxlanilir Ressamin dunyagorusunun formalasmasinda ve yaradiciliq dunyasinin puxtelesmesinde tebii ki Azerbaycan folklorunun nagil ve dastanlarin onlarin derin felsefi mahiyyetinin milli menevi deyerlerin ve milli etnoqrafik xususiyyetlerimizin boyuk tesiri olub Onun yaradiciliginda iki quvvenin xeyirle serin isiqla zulmetin mubarizesi tesvir olunub 70 ci illerden etibaren xeyir ve ser anlamlari ressamin esas menevi meyarina cevrilerek oz bedii tecessumunu onun yaradiciliginda tapir Erken merhelede bu obrazlar ekser halda Sovet sisteminin sovet ideologiyasinin kabuslari menasinda ressamin eserlerine yol acirlar Bu dovru xatirlayan ressamin deyir Menim divlerim hemin dovrde Sovet totalitar sisteminin qorxunc ve dehsetli obrazlarini simvolize edirdi Seriyanin ilk eseri olan Ekstremistler marsi tablosunda Xeyir ve ser kontekstinden behrelenen ve eserin esas personajlarini teskil eden ekstermist obrazlari stilize edilerek insan qiyafesinden cixmis ve zombi halina duserek sira ile addimlayan qara ve ser quvveleri temsil edirler Burada ilk defe olaraq ressam oz etik skalasindan cixis ederek ser quvvesinin temsilcilerini insanliqdan kenar olan neheng mutantlar obrazinda canlandirir Qehveyi qara cirkli renglerle tesvir olunmus qorxunc mexluqlar tamasacida ikrah ve inkar hissi oyadirlar Rasim Babayevin Pablo Nerudanin xatiresine 1975 eserinde artiq biz ilk defe real ve konkret mezmuna nisbetde tamamile serti formaya malik bedii obrazlarla qarsilasiriq Ilk defe olaraq ressam real heyat hadisesini Xeyir ve Ser mubarezesi mustevisine kecirerek div obrazlarinda istifade etmeye baslayir Real tarixi hadise fantasmaqorik obrazlar vasitesil e ifade olunmaga baslayir Rasim Babayevle yaxin unsiyyetde olmus ve ressamin yaradiciligina bir sira meqaleler ve kitab hesr etmis senetsunas Gulrena Mirze Qacar fikirlesir ki qorxunc divler ressamin ozunun qorxularin arxetipidir Tedqiqatci qeyd edir ki Mifoloji obrazlar ressamlari sairleri musiqicileri qedim dovrlerden ekzestensional suallara cavab axtaran her kesi narahat edir Labirintin arxetipik motivleri Ariadna sapi qehreman Tesey ve Minotavr obrazlari boyuk sexsiyyetleri o cumleden Rasim Babayevi ruhlandirirdi Pikassonu cox narahat eden ve onun Minotavromaxiya silsilesinde ifade olunan Minotavr obrazi Rasim Babayev tablolarinda Iran Turk Hind mifologiyasindan alinmis daha qedim Div obrazina berq vuran Lusifer timsalina ser niyyetin Ehriman arxetipine transformasiya olunur Rasim Babayev yaradiciliginda ardicil olaraq ve omrunun sonunadek yeni yeni yaranan div obrazlarini Azerbaycan folkloru ile baglayan T Ibrahimov qeyd edir ki coxsayli div obrazlarinin real insanlar kimi aglamasi gulmesi kusmesi qorxmasi sevmesi seher muhitinde olmasi axiret alemde olmasi ve s kimi etik imperativlerin sebebi real heyat teesuratlarin ressamin daxili aleminde etik qiymetlendirmeye meruz qalmalari neticesinde yaranmislar Ressamin coxsayli divleri ressamin emosional halini ehval ruhiyyesini bu anda heyatin konkret hadisesine olan munasibetini eks etdirirler Tesadufi deyil ki onun divleri Cennete Cehenneme dusurler aglayirlar gulurler heyfslenir ve hirslenirler Divler muxtelif menevi ve psixi hallari eks etdirmekle etraf ale mde olanalara munasibetle beraber ressamin ozunun de daxilde geden dialoqunu eks etdirirler Bezi hallarda bu obrazlar divi deyil ejdahani xatirladan mexluqlardi Onlar coxbasli cox elli coxayaqli ola bilirler Butun bu kenardan fantastik gorunen obrazlar ressam ucun kifayet qeder real ve cismanidirler Onlar real muasir heyatin goze gorunmez lakin emellerde ozlerini buruze veren menfi istekleri herisliyi nefsi paxilligi acgozluyu ve d menfi menevi ve etik keyfiyyetleri ifade edirler H Suleymanovanin fikrince Rasim Babayevin eserlerinde div obrazc inkisaf ederek coxelli coxbasli coxayaqli personaja cevrilir Azerbaycan nagillarinda seytanlar kimi taninan Divler ressam ucun sadece xeyali obrazlar deyil Sosialist realizmi eks etdirmeyen her hansi bir bedii ifadenin qadagan olunmasina baxmayaraq ressam onlari Primitivizm adi altinda ketanlarinda tesvir ederek siyasi teqibden canini qurtara bilirdi Adem Hevva ve divler Div ve qadin Div ve kalliqrafiya Div yuxusu Hirsli div Piyale ile div Oynayan div Cehennemde div Qelyan ceken div Teeccublenmis div Fikirli div eserlerindeki obrazlar bu qarisiq bir o qeder qrotesk fiqurlar Rasim Babayevin real heyatda yasadigi ve qarsilasdigi insanlari simvolize edirdi Divler seriyasindan olan meshur eserler span Ekstremistler marsi span 1970 ci illerde erseye getirilmis Ekstremistler marsi tablosunda sonradan ressamin desti xettinin ve obrazlarinin gostericisi olan div motivine ilk defe rast gelinir T Ibrahimov qeyd edir ki ressamin xeyir ve ser kontekstinden behrelenerek yaratdigi ve eserin esas personajlarini teskil eden divler burada stilize edilmis ekstermist obrazlari insan qiyafesinden cixmis ve zombi halina duserek sira ile addimlayan qara ve ser quvveleri temsil edirler Bu eserde ilk defe olaraq ressam oz etik skalasindan cixis ederek ser quvvesinin temsilcilerini insanliqdan kenar olan neheng divler kimi canlandirir Qehveyi qara cirkli renglerle tesvir olunmus qorxunc mexluqlar tamasacida ikrah ve inkar hissi oyadirlar Pablo Nerudanin xatiresine span Pablo Nerudanin xatiresine 1975 ci ilde tamamlanmis bu eserde izleyici ilk defe real ve konkret mezmuna nisbetde tamamile serti formaya malik bedii obrazlarla qarsilasir Ilk defe olaraq ressam real heyat hadisesini xeyir ve ser mubarezesi mustevisine kecirerek div obrazlarinda istifade etmeye baslayir Eserde real tarixi hadise fantasmaqorik obrazlar vasitesil e ifade olunur 1970 ci illerde Cilide bas vermis herbi cevrilis neticesinde hakimiyyete herbi fasist rejimi gelir Olkede demokratiya azadliq medeni ve insani deyerler qadaga olunur minlerle insan edam edilir Bele edam olunmuslar sirasinda bir cox proqressiv sair yazici ressam musiqici de edam olunur Edam edilenlerden biri de meshur sair Pablo Neruda olmusdur Ressam Pablo Nerudani Qedim Yunan esatirlerinde ilham perisi obrazini ifade eden qanadli at Peqas sekilinde tesvir edir Qara neheng qorxunc ve iyrenc divlerin ehatesinde olan ve artiq olume mehkum olunmus Peqas azadligi insanperverliyi medeni ruhu yaradici ilhami ifade edir Peqasi tutub mehv eden qorxunc divler fasizmi zorakiligi olumu vehsiliyi ve insanliga nifret hissinin temsil edirler Istinadlar span Ibrahimov Telman Rasim Babayev yaradiciligi Xeyir ve Ser etik kateqoriyalarin bedii tecessumu kimi 20 avqust 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 avqust 2024 Qrotesk gerceklik Rasim Babayevin yaradiciliginda azgallery az az AZERBAYCAN DOVLET RESM QALEREYASI 20 avqust 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 avqust 2024 Babayev Rasim The World of Divs and Angels Summer 1999 Azerbaijan International Patterson Jean Challenging the Monsters www azer com 20 avqust 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 avqust 2024 Qacar G Rasim Babayev Baki Serq Qerb Nesriyyat Evi 2013 seh 35 Kateqoriyalar Elifba sirasina gore resm eserleriAzerbaycan ressamlariRasim Babayevin eserleriAzerbaycan Milli Incesenet Muzeyinde saxlanilan resm eserleri
