Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dayan Fatqolbayan oğlu Murzin (tatar. Dayan Fätqolbayan ulı Murzin, Даян Фатколбаян улы Мурзин; 20 yanvar 1921, Köhnə Balıqlı, Ufa quberniyası – 9 fevral 2012, Ufa) — İkinci Dünya müharibəsi və Müqavimət hərəkatının iştirakçısı.
| Dayan Fatqolbayan oğlu Murzin | |
|---|---|
| tatar. Dayan Fätqolbayan ulı Murzin, Даян Фатколбаян улы Мурзин | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 20 yanvar 1921 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 fevral 2012 (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Milliyyəti | tatar |
| Təhsili |
|
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti | Qızıl Ordu |
| Qoşun növü | piyada |
| Hərbi hissə | 1-ci Ukrayna partizan diviziyası |
| Rütbəsi | mayor |
| Döyüşlər | |
| İstefada | Başqırdıstan MSSR Baş Prokurorunun müavini. Başqırdıstan MSSR daxili işlər naziri |
| Təltifləri |         |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Dayan Fatqolbayan oğlu Murzin 20 yanvar 1921-ci ildə Ufa quberniyasının Köhnə Balıqlı kəndində (indiki Başqırdıstanın Bakalı rayonu) anadan olub. Məktəbi əla qiymətlərlə bitirmişdir. Milliyyətcə tatardır. Müharibədən əvvəl Kuşnarenkovo pedaqoji məktəbini bitirib. Köhnə Balıqlı kəndində kənd müəllimi işləyib, ardınca Taktaqulovskaya natamam orta məktəbinin direktoru olub.
1941-ci ilin mayında Riqa Hərbi Məktəbini bitirmiş, Baltik Hərbi Dairəsinin 10-cu Piyada Diviziyasında taqım komandirinin köməkçisi vəzifəsində çalışmışdır. 1941-ci il iyunun 22-dən cəbhəyə yola düşmüşdür. 10-cu piyada diviziyasında taqım komandiri kimi döyüşmüşdür. S.A.Kovpakın partizan qrupunun tərkibində olan Yampolsk partizan dəstəsində "Vətən uğrunda" kəşfiyyat taqımının komandiri və kəşfiyyat bölümünün rəisi olmuşdur.
Kəşfiyyat xidmətində
1942-ci ilin avqustundan 1943-cü ilin avqustuna kimi Türkistan legionunun 1-ci taborunun qərargahında agent kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1943-cü ildə Donbassda Stalino şəhərində gizli özəkdə xidmət edib. Onun fəaliyyəti nəticəsində Türkistan legionunun və İdil-Ural legionunun bir neçə bölməsi Qızıl Ordunun tərəfinə keçmışdir.
1943-cü ilin dekabrında Moldovada bir qrup kəşfiyyatçı ilə V.M.Molotov adına partizan dəstəsi təşkil etmişdir. 1944-cü ilin aprelinə qədər Ukraynanın Vinnitsa və Odessa vilayətləri ərazisində, Moldovada döyüşmüşdür. 1944-cü ildə Ukrayna Partizan Hərəkatının Xüsusi Kəşfiyyat Məktəbində təhsil alıb.
1944-cü ilin avqustunda bir qrup slovak-çex kəşfiyyatçı olan qrupun tərkibində partizan hərəkatı təşkil etmək üçün Slovakiyaya göndərildi. Burada partizan dəstəsinin qərargah rəisi, sonra Yan Jijka adına beynəlxalq partizan briqadasının komandiri (o, “Qara general” ləqəbi ilə tanınırdı) olmuşdur. 1945-ci il mayın 9-dək Moraviya və Çexiyada döyüşmüşdür.
Müharibədən sonra
Həyat yoldaşı ilə partizan dəstəsində tanış olmuşdur. O, dəstədə radist idi. Bütün həyatlarını birlikdə keçiriblər. Müharibədən sonra Murzin Başqırdıstan MSSR-in Bakal rayon xalq maarif şöbəsində işləyib.
Kazan Hüquq Məktəbini və Ümumittifaq Qiyabi Hüquq İnstitutunu bitirdikdən sonra Əbyəlil rayonu prokurorunun köməkçisi, Sterlitamak şəhər prokurorunun köməkçisi olub.
1955-1960-cı illərdə - Başqırdıstan MSSR prokurorluğunun həbsxanalarda qanuna nəzarət şöbəsinin böyük müstəntiqi, rəisi kimi çalışıb.
Murzin 1961-1962-ci illərdə Başqırdıstan MSSR daxili işlər nazirinin kadrlar üzrə müavini olub. 1962-1969-cu illərdə - yenidən Başqırdıstan MSSR prokurorluğunun həbs yerlərində qanuna nəzarət şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışıb.
Dayan Murzin 1969-1986-cı illərdə Başqırdıstan Respublika Hüquqşünaslar Kollegiyasının sədri, 1987-1990-cı illərdə Millətlərarası Dostluq Muzeyinin direktoru olub. 1989-cu ildən - Başqırdıstan Respublikası Müharibə, Əmək, Silahlı Qüvvələr və Hüquq Mühafizə Orqanları Veteranları Şurasının Rəyasət Heyətinin üzvü idi.
Ölümü
Dayan Murzin 2012-ci il fevralın 10-da Ufada vəfat edib.
Vida və dəfn mərasimi 2012-ci il fevralın 13-də elə Ufa şəhərində baş tutub.
Mükafatları
Dayan Murzinin SSRİ və Rusiya Qəhrəmanının qızıl ulduzu, bəlkə də, cəbhəçinin sahib olmadığı yeganə mükafatdır. Onun müdal və ordenlərlə pencəyinin çəkisi təxminən 6 kiloqramdır. Qırmızı Bayraq, Qırmızı Ulduz, I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordenlərinin, SSRİ və Rusiyanın saysız-hesabsız medallarının sahibidir. Amma Dayan Bayanoviçin yerli mükafatları hələ də xarici mükafatlardan daha azdır. Ümumilikdə isə onun 86 orden və medalları vardır:
- 2 (1942, 1969)
- 2 (1943, 1954)
- I dərəcə (1955)
- I dərəcə (1945)
- 1-ci dərəcəli "Hərbi Xaç" ordeni (Çexoslovakiya) (1945)
- Çexoslovakiyanın Azadlığı naminə Qızıl Ulduz (1968)
- 1-ci və 2-ci dərəcəli Partizan müharibəsi ordeni və medalı (Çexoslovakiya) (1944)
- 12 SSRİ medalı, 13 digər ölkələrin medalı
- Zlin (Çexoslovakiya) bələdiyyəsindən gümüş qılınc və fərdi silah (1945)
- 90-cı illərə qədər Zlin şəhərində Murzin küçəsi
- Qotvaldov şəhərində D.B.Murzinə (həyatda olarkən) tuncdan abidə ucaldılmışdır.
Xatirəsi
Dayan Murzin Çexoslovakiya Qəhrəmanı, bu ölkənin bütün ali ordenlərinin sahibidir. O, Çexiya, Slovakiya və Moraviyanın 16 şəhərinin fəxri vətəndaşıdır. Zlin şəhərində bir küçə onun adını daşıyırdı, hazırda bura "Dlouha ulice" küçəsidir.
Paradoksal olsa da, Dayan Murzinin qəhrəmanlığı haqda xaricdə vətəndən daha çox şey bilirlər. Böyük Britaniyada kral ordusunun kapitanının oğlu, döyüşçü yoldaşı Con Hovlandın Murzin haqqında kitabı nəşr olunub. Kitab çex və slovak dillərinə tərcümə olunub, rus dilinə isə hələ də tərcümə edilməyib. İngilislər Dayan Bayan oğlunu Ceyms Bondla müqayisə edir. Müəllifin fikrincə, “Qara general”ın cəbhədəki qəhrəmanlığı məşhur ədəbi personajın Yan Fleminqin təxəyyülündən doğan macəralarına böyük ölçüdə kölgə salır. Almanlara sovet zabitini tutmaq və ya məhv etmək mümkün olmamışdır.
Lakin Murzinin briqadası sayəsində yalnız işğal olunmuş Çexoslovakiyada düşmənin canlı qüvvəsi dörd min nəfər azaldı, alman texnikası və sursatları olan 60-dan çox eşelon relsdən çıxarıldı. Amma ən cəsarətlisi o idi ki, Murzin və yoldaşları Alman Tank Qoşunları generalı Mülleri Hitlerin yaxınlığından oğurladılar (əsir aldılar).
“Rossiya” telekanalı “qara general” haqqında sənədli film nümayiş etdirib. Onun haqqında İngiltərədə, Almaniyada, Çexiyada və Rusiyada sənədli film çəkilib. Qəhrəman haqqında əfsanəvi şəxsiyyətlər danışırdılar: Ştazi xarici kəşfiyyatının rəisi Markus Volf,Vermaxtın Türkistan legionunun keçmiş legioneri Murat Taçmurat; keçmiş çexoslovak partizanı, Çexiya qeyri-leqal kəşfiyyat xidmətinin rəisi Yan Ondrovçak və təbii ki, Dayan Murzin özü. Bu filmdən sonra rusların böyük bir hissəsi nəhayət Dayan Bayanoviçin cəbhə tərcümeyi-halı ilə tanış olmuşdu.
Fəxri adları
- Qəhrəman
- RSFSR-in əməkdar hüquqşünası (1972)
- Çexiya və Slovakiyanın 16 şəhərinin fəxri vətəndaşı.
- Ufa şəhərinin fəxri vətəndaşı
İstinadlar
- https://www.ufa.kp.ru/daily/25628.4/794392/.
- "Даян Мурзин читает википедию". 2018-03-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- Из автобиографии: «…девятнадцать лет отроду, по национальности татарин, младший политрук, бился с врагом честно и в свой последний час очень жалею, что позволил проткнуть себя во время штыковой атаки.» Мурзин Д. Г. Фронт в тылу врага. 2021-12-16 at the Wayback Machine — Уфа: Китап, 2005.
- "В Башкирии чествуют Героя войны, советского разведчика Даяна Мурзина". 2015-04-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- . 2019-09-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- "Память народа – Юбилейная картотека". 2021-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- "Память народа – Наградная картотека". 2021-12-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- Даян Мурзин на сайте Бакалинец[ölü keçid]
- "Даян Мурзин: Биографическая справка". 2015-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-12-16.
- "Черный генерал " Cineplexx.ru — Документальные фильмы онлайн!". 2016-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2011-05-04.
Ədəbiyyat
- Гофман Г. Б. Черный генерал. М.: Воениздат. 1970.
- Мурзин Д. Г. Фронт в тылу врага. Уфа: Китап. 2005.
Xarici keçidlər
- (Başqırdca) 15416 // Başqırdıstan Ensiklopediyası. Ufa: Başqırdıstan Elmlər Akademiyası. 2013. 2015—2020. — .
- Даян Мурзин — Легендарный «Черный генерал»
- Даяну Мурзину — 90 лет 2019-09-15 at the Wayback Machine
- Даян Мурзин: «Я был личным врагом Гитлера»
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dayan Fatqolbayan oglu Murzin tatar Dayan Fatqolbayan uli Murzin Dayan Fatkolbayan uly Murzin 20 yanvar 1921 Kohne Baliqli Ufa quberniyasi 9 fevral 2012 Ufa Ikinci Dunya muharibesi ve Muqavimet herekatinin istirakcisi Dayan Fatqolbayan oglu Murzintatar Dayan Fatqolbayan uli Murzin Dayan Fatkolbayan uly MurzinSexsi melumatlarDogum tarixi 20 yanvar 1921 1921 01 20 Dogum yeri Kohne Baliqli Belebey qezasi d Ufa quberniyasi RSFSRVefat tarixi 9 fevral 2012 2012 02 09 91 yasinda Vefat yeri Ufa Ufa seher dairesi Basqurdistan RusiyaVetendasligi RSFSR d SSRI RusiyaMilliyyeti tatarTehsili Moskva Dovlet Huquq Universiteti d Herbi fealiyyetiMensubiyyeti Qizil OrduQosun novu piyadaHerbi hisse 1 ci Ukrayna partizan diviziyasiRutbesi mayorDoyusler Boyuk Veten muharibesiIstefada Basqirdistan MSSR Bas Prokurorunun muavini Basqirdistan MSSR daxili isler naziriTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiDayan Fatqolbayan oglu Murzin 20 yanvar 1921 ci ilde Ufa quberniyasinin Kohne Baliqli kendinde indiki Basqirdistanin Bakali rayonu anadan olub Mektebi ela qiymetlerle bitirmisdir Milliyyetce tatardir Muharibeden evvel Kusnarenkovo pedaqoji mektebini bitirib Kohne Baliqli kendinde kend muellimi isleyib ardinca Taktaqulovskaya natamam orta mektebinin direktoru olub 1941 ci ilin mayinda Riqa Herbi Mektebini bitirmis Baltik Herbi Dairesinin 10 cu Piyada Diviziyasinda taqim komandirinin komekcisi vezifesinde calismisdir 1941 ci il iyunun 22 den cebheye yola dusmusdur 10 cu piyada diviziyasinda taqim komandiri kimi doyusmusdur S A Kovpakin partizan qrupunun terkibinde olan Yampolsk partizan destesinde Veten ugrunda kesfiyyat taqiminin komandiri ve kesfiyyat bolumunun reisi olmusdur Kesfiyyat xidmetinde 1942 ci ilin avqustundan 1943 cu ilin avqustuna kimi Turkistan legionunun 1 ci taborunun qerargahinda agent kimi fealiyyet gostermisdir 1943 cu ilde Donbassda Stalino seherinde gizli ozekde xidmet edib Onun fealiyyeti neticesinde Turkistan legionunun ve Idil Ural legionunun bir nece bolmesi Qizil Ordunun terefine kecmisdir 1943 cu ilin dekabrinda Moldovada bir qrup kesfiyyatci ile V M Molotov adina partizan destesi teskil etmisdir 1944 cu ilin apreline qeder Ukraynanin Vinnitsa ve Odessa vilayetleri erazisinde Moldovada doyusmusdur 1944 cu ilde Ukrayna Partizan Herekatinin Xususi Kesfiyyat Mektebinde tehsil alib 1944 cu ilin avqustunda bir qrup slovak cex kesfiyyatci olan qrupun terkibinde partizan herekati teskil etmek ucun Slovakiyaya gonderildi Burada partizan destesinin qerargah reisi sonra Yan Jijka adina beynelxalq partizan briqadasinin komandiri o Qara general leqebi ile taninirdi olmusdur 1945 ci il mayin 9 dek Moraviya ve Cexiyada doyusmusdur Muharibeden sonra Heyat yoldasi ile partizan destesinde tanis olmusdur O destede radist idi Butun heyatlarini birlikde keciribler Muharibeden sonra Murzin Basqirdistan MSSR in Bakal rayon xalq maarif sobesinde isleyib Kazan Huquq Mektebini ve Umumittifaq Qiyabi Huquq Institutunu bitirdikden sonra Ebyelil rayonu prokurorunun komekcisi Sterlitamak seher prokurorunun komekcisi olub 1955 1960 ci illerde Basqirdistan MSSR prokurorlugunun hebsxanalarda qanuna nezaret sobesinin boyuk mustentiqi reisi kimi calisib Murzin 1961 1962 ci illerde Basqirdistan MSSR daxili isler nazirinin kadrlar uzre muavini olub 1962 1969 cu illerde yeniden Basqirdistan MSSR prokurorlugunun hebs yerlerinde qanuna nezaret sobesinin mudiri vezifesinde calisib Dayan Murzin 1969 1986 ci illerde Basqirdistan Respublika Huquqsunaslar Kollegiyasinin sedri 1987 1990 ci illerde Milletlerarasi Dostluq Muzeyinin direktoru olub 1989 cu ilden Basqirdistan Respublikasi Muharibe Emek Silahli Quvveler ve Huquq Muhafize Orqanlari Veteranlari Surasinin Reyaset Heyetinin uzvu idi OlumuDayan Murzin 2012 ci il fevralin 10 da Ufada vefat edib Vida ve defn merasimi 2012 ci il fevralin 13 de ele Ufa seherinde bas tutub MukafatlariDayan Murzinin SSRI ve Rusiya Qehremaninin qizil ulduzu belke de cebhecinin sahib olmadigi yegane mukafatdir Onun mudal ve ordenlerle penceyinin cekisi texminen 6 kiloqramdir Qirmizi Bayraq Qirmizi Ulduz I dereceli Veten Muharibesi ordenlerinin SSRI ve Rusiyanin saysiz hesabsiz medallarinin sahibidir Amma Dayan Bayanovicin yerli mukafatlari hele de xarici mukafatlardan daha azdir Umumilikde ise onun 86 orden ve medallari vardir 2 Qirmizi Bayraq ordeni 1942 1969 2 Qirmizi Ulduz ordeni 1943 1954 I derece Veten muharibesi ordeni 1955 I derece Veten muharibesi partizanina medali 1945 1 ci dereceli Herbi Xac ordeni Cexoslovakiya 1945 Cexoslovakiyanin Azadligi namine Qizil Ulduz 1968 1 ci ve 2 ci dereceli Partizan muharibesi ordeni ve medali Cexoslovakiya 1944 12 SSRI medali 13 diger olkelerin medali Zlin Cexoslovakiya belediyyesinden gumus qilinc ve ferdi silah 1945 90 ci illere qeder Zlin seherinde Murzin kucesi Qotvaldov seherinde D B Murzine heyatda olarken tuncdan abide ucaldilmisdir XatiresiDayan Murzin Cexoslovakiya Qehremani bu olkenin butun ali ordenlerinin sahibidir O Cexiya Slovakiya ve Moraviyanin 16 seherinin fexri vetendasidir Zlin seherinde bir kuce onun adini dasiyirdi hazirda bura Dlouha ulice kucesidir Paradoksal olsa da Dayan Murzinin qehremanligi haqda xaricde vetenden daha cox sey bilirler Boyuk Britaniyada kral ordusunun kapitaninin oglu doyuscu yoldasi Con Hovlandin Murzin haqqinda kitabi nesr olunub Kitab cex ve slovak dillerine tercume olunub rus diline ise hele de tercume edilmeyib Ingilisler Dayan Bayan oglunu Ceyms Bondla muqayise edir Muellifin fikrince Qara general in cebhedeki qehremanligi meshur edebi personajin Yan Fleminqin texeyyulunden dogan maceralarina boyuk olcude kolge salir Almanlara sovet zabitini tutmaq ve ya mehv etmek mumkun olmamisdir Lakin Murzinin briqadasi sayesinde yalniz isgal olunmus Cexoslovakiyada dusmenin canli quvvesi dord min nefer azaldi alman texnikasi ve sursatlari olan 60 dan cox eselon relsden cixarildi Amma en cesaretlisi o idi ki Murzin ve yoldaslari Alman Tank Qosunlari generali Mulleri Hitlerin yaxinligindan ogurladilar esir aldilar Rossiya telekanali qara general haqqinda senedli film numayis etdirib Onun haqqinda Ingilterede Almaniyada Cexiyada ve Rusiyada senedli film cekilib Qehreman haqqinda efsanevi sexsiyyetler danisirdilar Stazi xarici kesfiyyatinin reisi Markus Volf Vermaxtin Turkistan legionunun kecmis legioneri Murat Tacmurat kecmis cexoslovak partizani Cexiya qeyri leqal kesfiyyat xidmetinin reisi Yan Ondrovcak ve tebii ki Dayan Murzin ozu Bu filmden sonra ruslarin boyuk bir hissesi nehayet Dayan Bayanovicin cebhe tercumeyi hali ile tanis olmusdu Fexri adlariQehreman RSFSR in emekdar huquqsunasi 1972 Cexiya ve Slovakiyanin 16 seherinin fexri vetendasi Ufa seherinin fexri vetendasiIstinadlarhttps www ufa kp ru daily 25628 4 794392 Dayan Murzin chitaet vikipediyu 2018 03 18 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 16 Iz avtobiografii devyatnadcat let otrodu po nacionalnosti tatarin mladshij politruk bilsya s vragom chestno i v svoj poslednij chas ochen zhaleyu chto pozvolil protknut sebya vo vremya shtykovoj ataki Murzin D G Front v tylu vraga 2021 12 16 at the Wayback Machine Ufa Kitap 2005 V Bashkirii chestvuyut Geroya vojny sovetskogo razvedchika Dayana Murzina 2015 04 15 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 16 2019 09 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 12 16 Pamyat naroda Yubilejnaya kartoteka 2021 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 16 Pamyat naroda Nagradnaya kartoteka 2021 12 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 16 Dayan Murzin na sajte Bakalinec olu kecid Dayan Murzin Biograficheskaya spravka 2015 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2021 12 16 Chernyj general Cineplexx ru Dokumentalnye filmy onlajn 2016 10 11 tarixinde Istifade tarixi 2011 05 04 EdebiyyatGofman G B Chernyj general M Voenizdat 1970 Murzin D G Front v tylu vraga Ufa Kitap 2005 Xarici kecidler Basqirdca 15416 Basqirdistan Ensiklopediyasi Ufa Basqirdistan Elmler Akademiyasi 2013 2015 2020 ISBN 978 5 88185 306 8 Dayan Murzin Legendarnyj Chernyj general Dayanu Murzinu 90 let 2019 09 15 at the Wayback Machine Dayan Murzin Ya byl lichnym vragom Gitlera