Cvari monastırı (gürc.ჯვრის მონასტერი) — Gürcüstanın şərqində, Msxeta şəhəri yaxınlığında VI əsrə aid GürcüOrtodoks monastırı. Monastır Msxetadakı digər tarixi abidələrllə birlikdə UNESCOÜmumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
Cvari monastırı Kür və Araqvi çaylarının qovuşduğu yer yaxınlığında hündür qayalı dağın zirvəzində yerləşməklə, qədim dövrdə İberiya krallığının paytaxtı olmuş Msxeta şəhərinə baxır.
Ənənəvi inanca görə, IV əsrin əvvəllərində Kral III Miriana xristianlığı qəbul etdirmiş Müqəddəs Nino bu ərazidəki paqan məbədinin yerində böyük taxta xaç ucaltmışdır. Deyilənə görə xaç açıq möcüzələr göstərmiş, buna görə də, bütün Qafqaz ərazisindən onun ziyarətinə gəlmişlər. 545-ci ildə taxta xaçın qalıqları üzərində “Kiçik Cvari kilsəsi” adlandırılan ilk kilsə inşa edilmişdir.
“Böyük Cvari Kilsəsi” adlandırılan hazırkı kilsə 590-605-ci illərdə I Stefan tərəfindən inşa etdirilmişdir. Bu məlumatın verildiyi və kilsənin fasadında yerləşdirilmiş Cvari kitabələrində kilsənin memarlarının da adı qeyd edilir: Stefanos Patrikiya, Demetri Hipatos və Adernese Hipatos. Professor Kiril Tumanov bu şəxslərin II Stefan, Demetre (I Stefannın qardaşı) və II Adernese (II Stefanın oğlu) ilə identikləşdirilməsinə razı deyil.
Zaman keçdikcə əhəmiyyəti daha da artan Cvari monastırı daha çox diqqət cəlb edir. Son orta əsrlər dövründə monastır ətrafında qalıqları dövrümüzə çatmış qala divarları və darvazaları inşa edilir. SSRİ dövründə monastır milli abidə kimi qorunub saxlansa da, yaxınlıqda hərbi baza yerləşdiyinə görə ziyarət məhsuslaşdırılmışdır. Gürcüstanın müstəqillik əldə etməsindən sonra restavrasiya edilmiş kilsə binası dini ibadət üçün açılmışdır. 1994-cü ildə Cvari monastırı Msxetadakı digər tarixi abidələrlə birlikdə UNESCOÜmumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir.
Lakin, əsrlər ərzində yağış və küləyin təsiri ilə abidədə erroziya əmələ gəlmişdir. Buna görə də, 2004-cü ildə Cvari monastırı Dünya Abidələr Fondu tərəfindən 2004 Dünya Abidələrə Nəzarət siyahısına daxil edilmişdir.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Cvari kilsəsi dörd absidalı və dörd nişli tetrakonx qübbəli kilsələrin ən erkən nümunələrindən biridir. Dörd absida arasında üçbucaqlı silindrik nişlər yerləşir. Onlar əsas hissəyə açılmaqla dördbucaqlı mərkəzi hissəyə keçir, daha sonra isə tromp vasitəsiylə barabanla əlaqələndirilir. Bu “dörd absidalı dörd nişli” kilsə dizaynına Gürcüstan, Ermənistan və Qafqaz Albaniyasının memarlığında rast gəlinir və ən mükəmməl nümunəsi VağarşapatdakıMüqəddəs Ripsime kilsəsi hesab edildiyindən tez-tez “Rimsime-tipli plan” adlandırılır. Cvari kilsəsi Gürcü memarlığının gələcək inkişafına böyük təsir göstərmiş və bir çox başqa kilsələr üçün model rolunu oynamışdır.
Kilsənin fasadını Ellin və Sasani təsirləri hiss edilən barelyeflər bəzəyir. Onların bəzilərinin yanında Gürcü Asomtavruli yazıları ilə yazılmış izahedici kitabələr var. Cənub fasadındakı giriş timpanı Xaçın mədh edilməsi mövzusunda relyeflərlə bəzədilmişdir. Eyni fasadda həm də Məsihin yüksəlməsi səhnəsi təsvir edilmişdir.
Kilsənin inşa tarixi ilə bağlı məlumatlar ətrafında mübahisə və müzakirələr, həm Gürcüstanda, həm də Ermənistanda milli səviyyəyə qaldırılmış, hər iki ölkə “dörd absidalı dörd nişli” kilsə formasının onun ərazisində kəşf edildiyini iddia etmişdir.
Monastırın ümumi görünüşü
Əsas giriş
Əsas giriş üzərində Xaçın mədh edilməsi mövzulu timpan
Monastırın interyeri
Fasadda kitabə ilə müşayət olunan relyeflərdən biri
Təhlükələr
Yağış suları və küləklərin təsiri ilə meydana gələn erroziya nəticəsində kilsənin inşasında istifadə olunmuş daş bloklarda çatlamalar və oyulmalar baş verir.
İstinadlar
Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 344. Peeters Bvba ISBN 90-429-1318-5.
J-M. Thierry & P. Donabedian, "Armenian Art" p67.
ICOMOS Heritage at Risk 2006/2007: Jvari (Holy Cross) Monastery in Mtskheta
Ədəbiyyat
Abashidze, Irakli. Ed. Georgian Encyclopedia. Vol. IX. Tbilisi, Georgia: 1985.
ALTER, Alexandre. A la croisée des temps. Edilivre Publications: Paris, - (novel)- 2012. ISBN 978-2-332-46141-4
Amiranashvili, Shalva. History of Georgian Art. Khelovneba: Tbilisi, Georgia: 1961.
Grigol Khantsteli. Chronicles of Georgia.
Rosen, Roger. Georgia: A Sovereign Country of the Caucasus. Odyssey Publications: Hong Kong, 1999. ISBN 962-217-748-4
Xarici keçidlər
Gürcüstan hökümətinin saytında
Max Planck Institute
UNESCO saytında
September 28, 2021
cvari, monastırı, gürc, ჯვრის, მონასტერი, gürcüstanın, şərqində, msxeta, şəhəri, yaxınlığında, əsrə, gürcü, ortodoks, monastırı, monastır, msxetadakı, digər, tarixi, abidələrllə, birlikdə, unesco, ümumdünya, irsi, siyahısına, daxil, edilmişdir, ჯვრის, მონასტერ. Cvari monastiri gurc ჯვრის მონასტერი Gurcustanin serqinde Msxeta seheri yaxinliginda VI esre aid Gurcu Ortodoks monastiri Monastir Msxetadaki diger tarixi abidelerlle birlikde UNESCO Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Cvari monastiriჯვრის მონასტერი41 50 19 sm e 44 44 02 s u Olke GurcustanSeher MsxetaYerlesir MtsxetaAidiyyati Gurcu Ortodoks KilsesiSifarisci I StefanTikilme tarixi 586 605Uslubu tetrakonx Gurcu memarligiVeziyyeti fealiyyet gosterirUNESCO Umumdunya IrsiTipiMedeniKriteriyaiii ivTeyin edilib1994Istinad nom 708DovletGurcustanRegionAvropaXeritede yeri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 3 Tehlukeler 4 Istinadlar 5 Edebiyyat 6 Xarici kecidlerTarixi RedakteCvari monastiri Kur ve Araqvi caylarinin qovusdugu yer yaxinliginda hundur qayali dagin zirvezinde yerlesmekle qedim dovrde Iberiya kralliginin paytaxti olmus Msxeta seherine baxir Enenevi inanca gore IV esrin evvellerinde Kral III Miriana xristianligi qebul etdirmis Muqeddes Nino bu erazideki paqan mebedinin yerinde boyuk taxta xac ucaltmisdir Deyilene gore xac aciq mocuzeler gostermis buna gore de butun Qafqaz erazisinden onun ziyaretine gelmisler 545 ci ilde taxta xacin qaliqlari uzerinde Kicik Cvari kilsesi adlandirilan ilk kilse insa edilmisdir Boyuk Cvari Kilsesi adlandirilan hazirki kilse 590 605 ci illerde I Stefan terefinden insa etdirilmisdir Bu melumatin verildiyi ve kilsenin fasadinda yerlesdirilmis Cvari kitabelerinde kilsenin memarlarinin da adi qeyd edilir Stefanos Patrikiya Demetri Hipatos ve Adernese Hipatos Professor Kiril Tumanov bu sexslerin II Stefan Demetre I Stefannin qardasi ve II Adernese II Stefanin oglu ile identiklesdirilmesine razi deyil 1 Zaman kecdikce ehemiyyeti daha da artan Cvari monastiri daha cox diqqet celb edir Son orta esrler dovrunde monastir etrafinda qaliqlari dovrumuze catmis qala divarlari ve darvazalari insa edilir SSRI dovrunde monastir milli abide kimi qorunub saxlansa da yaxinliqda herbi baza yerlesdiyine gore ziyaret mehsuslasdirilmisdir Gurcustanin musteqillik elde etmesinden sonra restavrasiya edilmis kilse binasi dini ibadet ucun acilmisdir 1994 cu ilde Cvari monastiri Msxetadaki diger tarixi abidelerle birlikde UNESCO Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir Lakin esrler erzinde yagis ve kuleyin tesiri ile abidede erroziya emele gelmisdir Buna gore de 2004 cu ilde Cvari monastiri Dunya Abideler Fondu terefinden 2004 Dunya Abidelere Nezaret siyahisina daxil edilmisdir Memarliq xususiyyetleri RedakteCvari kilsesi dord absidali ve dord nisli tetrakonx qubbeli kilselerin en erken numunelerinden biridir 2 Dord absida arasinda ucbucaqli silindrik nisler yerlesir Onlar esas hisseye acilmaqla dordbucaqli merkezi hisseye kecir daha sonra ise tromp vasitesiyle barabanla elaqelendirilir Bu dord absidali dord nisli kilse dizaynina Gurcustan Ermenistan ve Qafqaz Albaniyasinin memarliginda rast gelinir ve en mukemmel numunesi Vagarsapatdaki Muqeddes Ripsime kilsesi hesab edildiyinden tez tez Rimsime tipli plan adlandirilir Cvari kilsesi Gurcu memarliginin gelecek inkisafina boyuk tesir gostermis ve bir cox basqa kilseler ucun model rolunu oynamisdir Kilsenin fasadini Ellin ve Sasani tesirleri hiss edilen barelyefler bezeyir Onlarin bezilerinin yaninda Gurcu Asomtavruli yazilari ile yazilmis izahedici kitabeler var Cenub fasadindaki giris timpani Xacin medh edilmesi movzusunda relyeflerle bezedilmisdir Eyni fasadda hem de Mesihin yukselmesi sehnesi tesvir edilmisdir Kilsenin insa tarixi ile bagli melumatlar etrafinda mubahise ve muzakireler hem Gurcustanda hem de Ermenistanda milli seviyyeye qaldirilmis her iki olke dord absidali dord nisli kilse formasinin onun erazisinde kesf edildiyini iddia etmisdir Monastirin umumi gorunusu Esas giris Esas giris uzerinde Xacin medh edilmesi movzulu timpan Monastirin interyeri Fasadda kitabe ile musayet olunan relyeflerden biriTehlukeler RedakteYagis sulari ve kuleklerin tesiri ile meydana gelen erroziya neticesinde kilsenin insasinda istifade olunmus das bloklarda catlamalar ve oyulmalar bas verir 3 Istinadlar Redakte Rapp Stephen H 2003 Studies In Medieval Georgian Historiography Early Texts And Eurasian Contexts p 344 Peeters Bvba ISBN 90 429 1318 5 J M Thierry amp P Donabedian Armenian Art p67 ICOMOS Heritage at Risk 2006 2007 Jvari Holy Cross Monastery in MtskhetaEdebiyyat RedakteAbashidze Irakli Ed Georgian Encyclopedia Vol IX Tbilisi Georgia 1985 ALTER Alexandre A la croisee des temps Edilivre Publications Paris novel 2012 ISBN 978 2 332 46141 4 Amiranashvili Shalva History of Georgian Art Khelovneba Tbilisi Georgia 1961 Grigol Khantsteli Chronicles of Georgia Rosen Roger Georgia A Sovereign Country of the Caucasus Odyssey Publications Hong Kong 1999 ISBN 962 217 748 4Xarici kecidler RedakteGurcustan hokumetinin saytinda Max Planck Institute UNESCO saytindaMenbe https az wikipedia org w index php title Cvari monastiri amp oldid 6042417, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}